Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

CHIBAABA CHAKUDIZA 22

KAMINA 127 Nateli Kwikala Muntu Wamuchidinyi?

Yuma Yimwatela Kwila Hampinji Yimunakudiluka Yikuyikwasha Kufuukula Chiwahi

Yuma Yimwatela Kwila Hampinji Yimunakudiluka Yikuyikwasha Kufuukula Chiwahi

‘Wuntu wakujinda wamumuchima . . . walema wuseya chikupu.’1 PET. 3:4.

TUKUDIZA

Yuma yinateli kwilawu antu anakudiluka hakwila afuukuli chiwahi niantu amuchipompelu chinateli kuyikwashawu.

1-2. Antu amakwawu atiyaña ñahi hampinji yakudiluka?

 MPINJI yakudiluka himpinji yayiwahi nawa yamuzañalu. Neyi kudi muntu imunakudiluka nindi chayinu mpinji, chakadi nikujina munakukeña kwikala namuzañalu muniyi mpinji. Nawa kudi antu amavulu anakudiluka, iyi yekalaña mpinji yakuzañalesha. Tsion, a muhela wakuEthiopia, wahosheli nindi: “Mpinji yimu yanzañalesheli nankashi muchihandilu chami, himpinji yitwadilukileña ami nanfumwami. Twahanjekeleña hayuma yalema, nawa cheñi twadiña nampinji yakuseha. Nazañaleli chinelukili nami nawani muntu inakeña nawa wankeña ninami.”

2 Hela chochu, Alessio, manakwetu wakuNetherlands, wahosheli nindi, “Natiyileña kuwaha chinamwilukili ñodami hampinji yitwadilukileña, ilaña twamweneña cheñi kukala haniyi mpinji.” Muchinu chibaaba, tukuhanjeka hakukala kunateli kukuhwelela kumonawu antu anakudiluka niyishina yamuBayibolu yinateli kuyikwasha kufuukula chiwahi. Tukuhanjeka cheñi antu amuchipompelu chinateli kukwashawu antu anakudiluka.

CHALEMENA KUDILUKA

3. Kudiluka kwalemenadi? (Yishimu 20:25)

3 Hela chakwila mpinji yakudiluka yazañaleshaña, antu anakudiluka atela cheñi kumona kulema kwanichi chuma muloña chinateli kuletesha adisumbuli. Hefuku dachawija, eyala namumbanda adikanaña kumesu aYehova nawu akudimwekeshelaña kukeña nikudilemesha wumu namukwawu mafuku ejima akuhanda kwawu. Henohu kanda tukani, twatela ntahi kutoñojokahu chiwahi hanichi chuma. (Tañenu Yishimu 20:25.) Dichichekalaña ninachikaninu chawulu. Mpinji yakudiluka yakwashaña eyala namumbanda kudiluka chiwahi nikufuukula yuma chachiwahi. Mpinji jikwawu anateli kufuukulahu kudisumbula; mpinji jikwawu anateli kufuukulahu kuleka kudiluka. Awa antu neyi aleka kudiluka, hichinayi mukwila nawu akoña chuma chatamaku. Ilaña, iyi mpinji yakudiluka yayikwasha kufuukula chiwahi.

4. Muloñadi chichalemena muntu kwiluka kulema kwampinji yakudiluka?

4 Muloñadi chichalemena muntu kwiluka kulema kwampinji yakudiluka? Neyi ajiki eluka kulema kwampinji yakudiluka, akutachika wanyi kudiluka namuntu iku anadikasi dehi mumuchima nawu hiyakadisumbula nindiku. Hela chochu, bayi neyi ajiki diwu hohu atela kwiluka kulema kwampinji yakudilukaku. Wejima wetu twatela kwiluka kulema kwachumichi. Chakutalilahu, antu amakwawu atoñojokaña nawu neyi antu ayedi anakudiluka, chiña hohu akadisumbuli. Iyi yitoñojoka yayileteshaña akaKristu ajiki kwiladi? Melissa, muhela mujiki wakuUnited States, wahosheli nindi: “AYinsahu amakwawu anakudiluka amonaña ikakeja nankashi. Muloña wachumichi, antu amakwawu anakudiluka atwalekañahu kudiluka hela chakwila anamoni nawu muntu anakudilukawu nindi nayiteleli wanyi. Ajiki amakwawu afuukulañahu kubula kutachika kudiluka namuntu wudi wejima. Idi ikakeja dinateli kuletesha ajiki kuneña nankashi.”

DILUKENU CHIWAHI

5-6. Yumanyi yatela kufwilawu kwiluka antu anakudiluka hadi mukwawu? (1 Petulu 3:4)

5 Neyi munakudiluka, yumanyi yikuyikwasha kufuukulahu kudisumbula hela nehi? Dilukenu chiwahi. Hadaha mwelukilihu dehi yuma yimu hadi owu muntu henohu kanda mutachiki kudiluka nindi. Ilaña ichi mukweti kukooleka kwakwiluka “[wuntu] wakujinda wamumuchima.” (Tañenu 1 Petulu 3:4.) Chumichi mwabombela kwiluka wuspiritu, yilwilu nichatoñojokañayi muntu imunakukeña kwiñila nindi muwulu. Mukuhita kwampinji, mwakatweshaña kwakula awa malwihu adi neyi: ‘Komana iwu muntu nashikilimu kwikala mwinikwami?’ (Yish. 31:​26, 27, 30; Efwe. 5:33; 1 Tim. 5:8) ‘Tukutwesha kwakamena yuma yikukeñañayi mukwetu? Tukutweshaña kudiwula yiluwa yamukwetu?’ b (Rom. 3:23) Hampinji yimunakudiluka, anukenu nenu: Chuma chinateli kuyikwasha kwiluka neyi munateli kuzatila hamu mukuwunda, hichashindamena hayuma yimwakeña wejima wenuku, ilaña chimwelaña nayuma yakeña mukwenu yaambukaku nayimwakeña.

6 Yumanyi yikwawu yimwatela kwiluka hadi mukwenu hampinji yimunakudiluka? Henohu kanda mwiñijimu nimutu, munateli kuhanjeka hayuma yikwawu yalema, chidi neyi yuma yafwilaña kwilayi muchihandilu. Indi kutalisha hakumwihula haniyi yuma, chidi neyi kukola kumujimba, nsañu jamali, hela yuma yatama yamuneñeshaña yamumwekeneni kunyima? Bayi neyi yuma yejima yakeñekaña kuhanjekahu hampinji yimunakutachika kudilukaku. (Esekejenu Yowanu 16:12.) Neyi mumona nenu himukutwesha kwakula malwihu amakwawu anakundami kuchihandilu chenu hanoyu mpinjiku, mulejenumu mukwenu. Hela chochu, mukuhita kwampinji muntu imunakukeña kwiñila nindi muwulu, wakakeñaña kwiluka iyi nsañu kulonda chumichi chakamukwashi kufuukula chiwahi. Dichi kwakekala mpinji yimwakakeñeka kushimuna yuma yejima.

7. Yumanyi yatela kwilawu antu anakudiluka hakwila adiluki chiwahi? (Talenu cheñi chikasha chinakwila nawu “ Neyi Munakudiluka naMuntu Wudi Kwakulehi.”) (Talenu cheñi nyevulu.)

7 Munateli kumwiluka ñahi chiwahi mukwenu? Njila yimu yayiwahi yinateli kuyikwasha hikuhosha chakadi kuhita mumbadi nawa nakukasunuka, kwihula malwihu nikutiyilila chikupu. (Yish. 20:5; Yak. 1:19) Chikufumamu, hadaha mukwililaña hamu yuma yikuyikwashaña kwikala nampinji yakuhanjeka, chidi neyi kudila hamu, kwendela hamu kumaluña kwekalaña antu amavulu nikushimwina hamu. Munateli cheñi kudiluka chiwahi neyi mwikalaña nampinji yakudikunda nawamabwambu nichisaka. Kubombelahu, monenuhu yuma yimwatela kwila yikuyikwasha kwiluka mukwenu chelañayi nakukala kwashiyashana ninawantu ashiyashana. Talenu yuma yeliliyi Aschwin wakuNetherlands. Wahosheli kutalisha hampinji yadilukileñayi naAlicia nindi: “Twafuukwilihu kwila yuma yikutukwasha kudiluka chiwahi. Kakavulu twelilileña hamu yuma yapela, chidi neyi kuloñeshela hamu yakuda, hela kuzatila hamu tunyidimu tukwawu twahetala. Hampinji yitwazatilileña hamu iyi nyidimu, twamweneña hakolela mukwenu nihazeyelayi.”

Neyi enu anakudiluka mwililaña hamu yuma yikuletesha muhanjekeña, chakadi nikujina, mukudiluka chiwahi nankashi (Talenu maparagilafu 7-8)


8. Yumanyi yayiwahi yafumañamu neyi antu anakudiluka adizilaña hamu?

8 Munateli cheñi kudiluka chiwahi neyi mudizilaña hamu yuma yakuspiritu. Neyi munadisumbuli dehi, mwakakeñekaña kwikala nampinji yakudifukula kwachisaka, kulonda Nzambi akekali Muntu walema muwulu wenu. (Mukwa. 4:12) Dichi, hadaha munateli kuloñeshaku mpinji yakudizilaña hamu hayoyenoyu mpinji yimunakudiluka. Hela chochu, antu anakudiluka kanda ekali chisaka, nawa manakwetu kanda ekali mutu wanowu muhela. Ilaña neyi mudizilaña hamu mpinji yejima, mukwiluka chiwahi chidi wubwambu wamukwenu naYehova. AMax nawaLaysa, eyala namumbanda adisumbula akuUnited States, ashimwini chuma chikwawu chachiwahi chafumañamu. AMax ahosheli nawu: “Hitwatachikili kudiluka, twatachikili kudiza munyikanda yetu nyitu yahosheleña hakudiluka, hawulu nihachisaka. Ayina nyikanda yatukwashili kuhanjeka chiwahi hayuma yayivulu yalema yitwadi kubula kutwesha kuhanjekahu chiwahi chakadi iyi nyikanda.”

YUMA YIKWAWU YIMWATELA KUTOÑOJOKAHU

9. Yumanyi yatela kutoñojokahu antu anakudiluka hampinji yinakufuukulawu atela kulejawu nawu anakudiluka?

9 Anyi imwatela kulejamu nenu munakudiluka? Enu munakudiluka, yenu mwatela kufuukula antu imwatela kuleja. Hampinji yimunakutachika kudiluka, munateli kutondahu kulejaku antu antesha hohu. (Yish. 17:27) Chimwela mwenimu, antu amavulu hiyakuyihulaña malwihu nikuyiletesha kulonda mufuukuli swayiku. Hela chochu, neyi kulejaku muntu hela wumu nehi, mukutachika kuswamujoka kuchiina nenu antu akenda keluka. Mukwila mwenimu, munateli kufuma yuma yatama. Dichi mukwila chiwahi neyi mukulejaku antu anateli kuyilejaku maana nikuyikwasha munjila jikwawu. (Yish. 15:22) Chakutalilahu, munateli kulejaku antaña jenu amu, amabwambu jenu apama hela akulumpi akaKristu.

10. Yumanyi yatela kwilawu antu anakudiluka hakwila abuli kuvulumuna? (Yishimu 22:3)

10 Yumanyi yimwatela kwila hampinji yimunakudiluka hakwila mubuli kuvulumuna? Chimukuswejelañaku kudikeña, mukukeñaña hohu nenu mwikaleña hamu mpinji yejima. Yumanyi yinateli kuyikwasha kubula kwila chuma chinateli kumuneñesha Yehova? (1 Kor. 6:18) Tondolwelenu nhoshelu yawuzondu, kwikala enu ayedi kwakankawenu nikunwa walwa chatama. (Efwe. 5:3) Yumiyi yinateli kusañumuna mpwila yakwila wuvumbi nawa yinateli kuyikañesha kwila chuma chaloña. Kwila muhanjekelaña hamu mpinji yejima yuma yimwatela kutondolwela hampinji yimunakudiluka kulonda mubuli kuvulumuna nehi? (Tañenu Yishimu 22:3.) Talenu yuma yayikwashili aDawit naAlmaz akuEthiopia. Ahosheli nawu: “Twadiña nakuwanika kumaluña kwawanikileña antu amavulu hela hamu nawamabwambu jetu amakwawu. Hitwawanikileña nkawetu mumotoka hela mwitalaku. Dichi, twatondolweleña yuma yadi kutwisha mukweseka.”

11. Yumanyi yatela kutoñojokahu antu anakudiluka hampinji yinakufuukulawu yilwilu yakukeña yatela kudimwekeshelawu?

11 Komana chatama antu anakudiluka kudimwekeshela yilwilu yakukeña? Yilwilu yikwawu chidi hohu chiwahi kuyimwekesha, sweje-e hampinji yinakuya nakukolelaku wubwambu wenu. Hela chochu, neyi mpwila yakukeña kwila wuvumbi yisweja, chikuyikalila nankashi kutoñojoka chachiwahi kutalisha hadi mukwenu. (Kami. 1:2; 2:6) Kumwekesha yilwilu yakukeña kunateli cheñi kushikena kumuletesha muntu kukoña yuma yatama. (Yish. 6:27) Dichi hampinji yimunatachiki kudiluka, hanjekenu himwatela kukumina mukwila yuma kwesekeja nayishina yamuBayibolu. c (1 Tes. 4:​3-7) Hamu neyi antu anakudiluka, dihulenu nenu: ‘Antu ekala mwiluña mutwashakamaña akutoñojoka nawudi neyi amona yilwilu yakukeña yitunakudimwekeshela? Komana iyi yilwilu yikuletesha ami hela mukwetu kwikala nampwila yakwila wuvumbi?’

12. Yumanyi yatela kwanukañawu antu anakudiluka kutalisha hakukala nikubula kutiyañana hampinji yinakudilukawu?

12 Munateli kumanisha ñahi kukala nikubula kutiyañana? Indi neyi mwatiyañanaña wanyi mumpinji-mumpinji? Komana chinakumwekesha nawu munaditeleli wanyi? Inehi; antu ejima anakudiluka ambokelañamu mpinji jikwawu. Wulu wakola wekalaña nawantu ayedi azatilaña hamu kumanisha kubula kutiyashana kudi hakachi kawu. Dichi, chimwamanishaña kukala chayinu mpinji chinateli kumwekesha neyi chakwila wulu wenu wakekala wamuzañalu hela nehi. Hamu neyi antu anakudiluka, dihulenu nenu: ‘Kwila tuhanjeka haniyi nsañu mukuwunda nawa nakalemesha nehi? Komana twetejaña neyi tunaluwañeshi nikufwila kuzatilahu? Komana twanyakalaña kwiteja, kulomba kwanakena nikwanakena?’ (Efwe. 4:​31, 32) Hela chochu, neyi mwavula kwambokelamu hela kubobola hampinji yimunakudiluka, dikwila nawu nihanyima yakudisumbula iku kukala kukatwalekahu. Neyi mumona nenu muntu imunakudiluka nindi hanayiteleliku, kuleka kudiluka dichuma chachiwahi chikuyikwasha wejima wenu ayedi. d

13. Yumanyi yinateli kukwasha antu anakudiluka kwiluka kuleha kwampinji yinateli kuhitahu hampinji yinakudilukawu?

13 Kudiluka kwenu kwatela kusenda mpinji yayilehi ñahi? Mukunyakala kufuukula yuma kakavulu mwafumaña yuma yatama. (Yish. 21:5) Dichi mpinji yimunakudiluka yatela kuleha kulonda mumwiluki mukwenu chiwahi. Hela chochu, mpinji yimunakudiluka hiyatela kuleha nankashiku. Bayibolu cheñi yahosha nawu: “Neyi chuma chinakuchiñejayi muntu kushikijewa swayi nehi, chakataña kumuchima.” (Yish. 13:12) Kubombelahu, chimukuswejaña kudiluka, hadaha chikutachika kuyikalila nankashi kukaana kweseka kwakwila wuvumbi. (1 Kor. 7:9) Chatela musheña muchima hampinji yinahitihu kufuma himwatachikili kudiluka, munateli kudihula nenu, ‘Yumanyi yinichidi kanda niluki hadi mukwetu yinakunkañesha kufuukulahu?’

ANTU AMAKWAWU ANATELIKUKWASHA ÑAHI ANTU ANAKUDILUKA?

14. Munjilanyi antu amakwawu munateli kukwashilawu antu anakudiluka? (Talenu cheñi mwevulu.)

14 Neyi kudi antu itweluka anakudiluka, tunateli kuyikwasha ñahi? Tunateli kuyitambika kulonda enzi tudiili nawu hamu yakuda, kukudifukula kwachisaka, hela kuya nawu hamu nakuhema. (Rom. 12:13) Hampinji yamuchidiwu, anateli kudiluka chiwahi nankashi. Hadaha munateli kuyikwasha kuhitila mukuya nawu kunakukeña kuyawu, kuyikwashaku munsañu jañendelu hela kuyitambika kwitala denu kulonda abuli kuya nakuhanjekela kwakankawawu. (Ñal. 6:10) Alicia, ashimunawu hakusambila, wanukaña yena niAschwin chuma chasakilililiwu. Alicia wahosheli nindi: “Twatiyileña kuwaha nankashi neyi amanakwetu niahela amakwawu atuleja nawu tunateli kuya kwitala dawu neyi tunakukeña iluña kutwatela kuhanjekela etu ayedi, ilaña chakadi wena kutushiya nkawetu.” Neyi antu anakudiluka ayileja nawu mwiikali nawu hamu, munateli kumona chumichi nenu hinjila yalema yakukwashilamu amabwambu jenu. Ikalenu asoñama kulonda mubuli kuya hahalehi nankashi nakuyishiya nkawawu, ilaña cheñi zatishenu kashinshi kulonda mwiluki neyi anakukeña nawu muyinkiku kapinji nawa muswiniku hahalehi chanti kulonda ahanjeki nsañu yinayikundami wena ayedi.—Fwili. 2:4.

Neyi kudi antu anakudiluka itweluka, twatela kuwana njila jakuyikwashilamu (Talenu maparagilafu 14-15)


15. Yumanyi yikwawu yatela kwilawu amabwambu hakukwasha antu anakudiluka? (Yishimu 12:18)

15 Tunateli cheñi kukwasha antu anakudiluka kuhitila muyuma yitwahoshaña niyitwabulaña kuhosha. Mpinji jikwawu, twakeñekaña kudiyuula. (Tañenu Yishimu 12:18.) Chakutalilahu, hadaha tunakufwila netu tulejiku antu amakwawu netu kudi anatachiki kudiluka, ilaña awa antu anakudiluka anakukeña akashimuni aweni iyi nsañu. Twatela kutondolwela kutuñula antu anakudiluka hela kudiwula yuma yinakufuukulawu. (Yish. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11) Kubombelahu, antu anakudiluka anateli kutiya kuwaha wanyi neyi muhoshaña hela kuyihula malwihu anakumwekesha nawu munakukeña hohu nenu adisumbuli hela akadisumbuli. Muhela wejina daElise nanfumwindi ahosheli nawu, “Twatiyileña nsonyi neyi antu atwihula hachakekala chawija chetu henohu etu kanda tutachiki nikuhanjekahu.”

16. Yumanyi yitwatela kwila neyi antu anakudiluka aleka kudiluka?

16 Indi neyi antu anakudiluka afuukulahu kuleka kudiluka? Twatela kutondolwela kudiñija munsañu jawu hela kuhakwilaku muntu wumu. (1 Pet. 4:15) Muhela wejina daLea wahosheli nindi: “Natiyili antu anakutaandisha nsañu yakutwamba hachaletesheli ami namanakwetu tuleki kudiluka. Chankatili nankashi kumuchima.” Neyi chashimunawu hakusambila, neyi antu anakudiluka afuukulahu kuleka kudiluka, bayi tutoñojoka netu anafuukuli chatamaku. Kafwampi, iyi mpinji yakudiluka yayikwasha awa antu adilukaña kulonda afuukuli chiwahi. Hela chochu, iku kufuukula kunateli kunayishili chineñi nawa atela anakutiya wuudi. Dichi twatela kuwana njila jakuyikwashilamu.—Yish. 17:17.

17. Chumanyi chatela kutwalekahu kwila antu anakudiluka?

17 Neyi chitunamoni, antu anakudiluka anateli kumona kukala, ilaña anateli cheñi kwikala namuzañalu. Muhela Jessica wahosheli nindi: “Kuhosha hohu chalala, hampinji yitwadilukileña chakeñekeleña kuzata nañovu. Hela chochu, natiyili kuwaha muloña twazatishili mpinji yetu niñovu kudiluka chiwahi.” Neyi munakudiluka, twalekenuhu kuzata nañovu kulonda mudiluki chiwahi. Neyi mwila mwenimu, kudiluka kwenu kwakayikwasha kufuukula chiwahi.

KAMINA 49 Kutiyisha Muchima waYehova Kuwaha

a Majina amakwawu anayihimpi.

b Neyi munakukeña kwilukilahu malwihu amakwawu akutoñojokahu, talenu mukanda waIfipusho Abacaice Bepusha ne Fyasuko Ifingabafwa, Ibuuku 2, mafu 39-40.

c Kukwatujola kuyiidi yalusemu yamukwenu hiwuvumbi, chuma chinateli kutuñilahu akulumpi kometi yawunsompeshi. Kuchikita kumayeli nikuhanjeka nhoshelu yawuzondu mumameseji hela hafoni, nijena anateli kumutuñilahu muntu kometi yawunsompeshi, kushindamena hachidi yuma.

d Neyi munakukeña kwilukilahu nsañu yikwawu, talenu “Ifipusho Ukufuma ku Babelenga” muKaposhi Kakutalila kaCibemba, August 15, 1999.