Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Malwihu Kufuma Kudi Antañi

Malwihu Kufuma Kudi Antañi

Akwakukwasha Akwawu ateneniyi Yesu hawufuku wakwila henohu kanda yafwi, adiña anyi, nawa muloñadi chayiteneneñawu idi ijina?

Hawufuku wakwila henohu kanda yafwi, Yesu wayifumbili atumbanji twindi kubula kufwila yifulu yamaneni hakachi kawakwawu akwakudifukula. Wayilejeli nindi: “Anyanta ayuulaña nyuza, ekalaña nawuswa hadi antu jawu, nawa anlomboli ekalaña nawuswa hadi antu jawu, ayitenaña nawu Akwakukwasha Akwawu. Ilaña enu, bayi mwikala neyi wenaku.”—Luka 22:25, 26.

Akwakukwasha Akwawu ateneniyi Yesu adiña anyi? Malola, mawayawaya nijinsona jamwekeshaña nawu aGiriki niaRoma adiña nachaaku chakulemesha antu aya mpuhu nianlomboli nawa ayiteneneña nawu Euergetes hela nawu Akwakukwasha Akwawu. Adiña nakuyilemesha muloña azatili nyidimu yamaneni yakukwasha antu.

Anyanta amavulu adiña nakuyitena nawu Akwakukwasha Akwawu. Hakachi kanawa anyanta hadiña anyanta awaEjipitu ateneneñawu nawu Ptolemy III Euergetes (c. 247-222 B.C.E.) niPtolemy VIII Euergetes II (c. 147-117 B.C.E.) Julius Caesar mwanta wawaRoma (48-44 B.C.E.) niAugustus (31 B.C.E.–14 C.E.) niwena ayiteneneña nankumbu yoyimu neyi chamuteneneñawu Herodi Muneni, mwanta wawaYudeya. Herodi atachikili kumutena nawu Mukwakukwasha Akwawu hampinji yalandililiyi antu jindi adiña nanzala yakapwelendendi tidiku niyakuvwala.

Adolf Deissmann, muntu wadiza Bayibolu wakuGerman, wahosheli nindi kuzatisha ijina daMukwakukwasha Akwawu kwatandili nankashi. Wasonekeli nindi: “Chakalileña wanyi kuwana [idi ijina] hamalola hela hajimbañu hanadisonekiwu muloña antu amavulu kushankulu adizatishileña nankashi nawa mukapinji kantesha hohu munateli kudiwana mapampa kubadika 100.”

Hanu dinu, Yesu watalishili mudihi chayilejeliyi atumbanji twindi nindi: “Ilaña enu, bayi mwikala neyi wenaku”? Komana Yesu wayilejeleña nindi abuli kwikala nayina yilwilu, dikwila nawu kubula kwakamena yuma yakeñeleñawu antu? Dimu mwatalishiliyi wanyi. Chuma chakeñeleñayi Yesu nindi eluki, hichuma chaletesheleña muntu kumwekesha chisambu.

Mumafuku aYesu, antu adiña namaheta ayileña mpuhu muloña wakwinka antu mali akuhema nachu yisela, kutuña maluña amaneni akuhemena, matembeli nikukwasha antu munjila jashiyashana. Hela chochu, elileña yuma yejimiyi kulonda ayikeñi chikupu kudi antu, kuya mpuhu hela kukokola antu kulonda akayitondi. Mukanda wumu washimwini nawu: “Hela chakwila awa antu adiña nakumwekesha chisambu, adiña nakwila mwenimu muloña wamapolitiki.” Yilwilu yamuchidiwu diyi yadiña nakutenayi Yesu nindi atumbanji twindi atela kuyitondolwela.

Chimwahitili yaaka, kapostolu Pawulu wakonkomweneni cheñi hachuma chochimu chakumwekeshelamu chisambu chakufuma hamuchima. Wayisonekeleli akwawu akwakwitiya amuKorinda nindi: “Dichi muntu-himuntu yeli kwesekeja nachinafuukuliyi mumuchima windi, bayi nakuneña hela chakumukanjikijaku, muloña Nzambi wakeña muntu wahanaña namuzañalu.”—2 Kor 9:7