Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Nineve wadiña namatala amawahi nimaluña amawahi

Komana Mweluka?

Komana Mweluka?

Chumanyi chamumwekeneni Nineve hanyima yamafuku aYona?

KWAKWIHI na 670 B.C.E. Ashuri diwu wadiña wanta wañovu mukaayi kejima, “kutachikila kumujika waKipirosi nakushika kumusela waIran nawa mpinji yimu washikili nikuEjipitu” neyi chashimwini webusayiti yaBritish Museum. Nineve diyi wadiña musumba weneni mukaayi kejima. Mwadiña maluña amawahi, yipañu yamaneni nimalayibulali amaneni. Nsona jasonekeliwu hajimbañu muNineve jamwekesheleña nawu Mwanta Ashurbanipal, waditeneneña nindi “mwanta wakaayi,” kufwana anyanta awaAshuri amakwawu. Hampinji yayuulileñayi, chamwekeneña neyi kwosi muntu watela kushinda Ashuri niaNineve.

Wanta wañovu waAshuri diwadiña wanta waÑovu Mukaayi Kejima hayina mpinji

Hela chochu, hampinji yaswejeliyi Ashuri ñovu, kaprofwetu kaYehova washimwineñahu dehi nindi: “[Yehova] wakakisañana Ashuri . . . wakamubalumuna kwikala mahembi, kwominina chawu neyi isaña dakadi meji.” Kubombelahu, kaprofwetu kaYehova Nahumi niyena washimwineñahu dehi nindi: “Pupenu siliva yawu pupenu wuru wawu! . . . Washala dehi wamukunkulwayi, Mwosi nawa chumaku, kwachihembi hohu. . . . Antu ejima akakutala akakuchina, akela nawu, Nineve washesheka dehi.” (Zef. 2:13; Nahu. 2:9, 10; 3:7) Antu chatiyiliwu iwu wuprofwetu, hadaha adihwili nawu: ‘Ichi chuma chinateli kumwekana? Kudihu wunateli kumushinda Ashuri?’ Chamwekeni tuhu neyi chikutwesheka wanyi.

Nineve washalili kwamahembi!

Hela chochu, amushindili. Hashimbwili wanyi, kwakwihi nachaaka cha 600 B.C.E., Ashuri amushindili kudi aBabiloni nawa Mediya. Nkumininaku, antu afumini muNineva nawa awuvulameneni iwu musumba. Mukanda wumu waThe Metropolitan Museum of Art muNew York washimwini nawu, “iwu musumba awujiikili nawa antu awilukilaña hohu muBayibolu.” Mukanda waBiblical Archaeology Society wahosheli nawu, kwakwihi nayaaka yamuma 1800, “kwosi welukili neyi chakwila musumba waAshuri wadiñaku.” Ilaña mu 1845, Mukwakuvumbujola Austen Henry Layard watachikili kusanda hadiña Nineve. Yuma yawaniniyi yamwekesheleña nawu wadiña musumba wamaheta.

Kushikijewa kwaniwu wuprofwetu wahosha hadi Nineve nawu wadiña musumba wañovu, kwatukwashaña kwiluka netu wuprofwetu wahosha hamatuña añovu mukaayi wakashikijewa.—Dan. 2:44; Chim. 19:15, 19-21.