Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

NSAÑU YACHIHANDILU

Nakeñeleña Kwikala naMuzañalu muChihandilu

Nakeñeleña Kwikala naMuzañalu muChihandilu

HINADIÑA nawatu haKaluñalwiji kaMediterranean iku nidi kwakulehi nachikumu, nenjili nakwiluka nami watu wami wadiña walokoka nawa weñijileña menji amavulu. Nkumininaku kwenjili mpepela yeneni. Natiyili woma nankashi nawa nalombeli katachi hadi yaaka yayivulu. Chumanyi chaletesheli nimoni iku kukala? Lekenu niyileji nsañu yejima.

Hinadiña nayaaka 7 ami nichisaka chetu twashakamineña kuBrazil

Nasemukilili kuNetherlands mu 1948. Chaaka chalondelelihu, chisaka chetu chabuukilili kuSão Paulo, Brazil. Anvwali jami ayileña kuchechi mpinji yejima nawa chisaka chetu chatañilileña Bayibolu hamu mpinji yejima hanyima yakuda. Mu 1959, twabuukilili kuUnited States, nawa twashakamineña muMassachusetts.

Atata azatileña nañovu nankashi kulonda atwakameneña wejima wetu 8. Atata eñilili mudimu kwamboka-mboka. Mudimu wakwenda nakulandisha yuma, mudimu wakutuña nyikwakwa nawa azatileña kukampani yamadeki ayaña kumatuña amakwawu. Wejima wetu twazañaleli cheñililiwu iwu mudimu muloña chadi kutukwasha kuya kwiluña kwejima kutunakukeña.

Hinadiña kushikola nadihwileña nami, ‘Mudimwinyi wunakazataña neyi nakuli?’ Amabwambu jami amakwawu atondelihu kutaña mashikola amaneni, amakwawu atondelihu kwiñila wushidika. Ilaña ami, nakeñeleña wanyi kwiñila wushidika muloña nakeñeleña wanyi kubobola nawantu hela kuzuña nawu. Nayili kuyunivesiti kulonda nibuli kwiñila wushidika. Ilaña nakeñeleña kukwasha antu, muloña natoñojokeleña nami chikunkwasha kwikala namuzañalu muchihandilu chami.

CHADIÑA CHIHANDILU CHAMI KUYUNIVESITI

Hadi yaaka yayivulu, nafwilileña kwiluka chinateli kwikala namuzañalu muchihandilu

Hinadiña kuyunivesiti, antañishi ankeñeli nankashi, muloña nakeñeleña kwiluka chatachikili wumi. Atudizishileña nawu yuma yadisefukilili yayeni nawa akeñeleña nawu tukuhweleli netu chalala yadisefukilili. Ilaña ami chalumbulwiliwu chanlumbulukilili wanyi nawa akeñeleña nawu tukuhweleli netu yadisefukilili hela chakwila kwadiña kwosi wunsahu walala.

Chatudizishileñawu, hiyatudizishilihu chaambu chekala hayuma yayiwahi hela yatamaku. Ilaña atudizishileña hohu hakuzata nañovu hayunivesiti. Natiyileña kuwaha neyi nidi nawamabwambu hayidika nawa ninwa yitumbu yashetana, ilaña iwu muzañalu wadiña wakapinji kantesha hohu. Nadihwileña nami, ‘Ichi dichihandilu chamuzañalu?’

Hashimbwili wanyi nabuukilili kumusumba waBoston kunatachikili kuya kuyunivesiti. Neyi tunashinki nazatileña mudimu kulonda niwaneñamu mali akufweta kushikola. Haniwu mudimu twadiwanini naChinsahu chaYehova katachi. Iwu mukwetu mutwazatilileña wanlejeli wuprofwetu wahosha “[ha]mpinji jitanu najiyedi” wekala haDanyeli kapetulu 4, dichi walumbulwili nindi tunakushakama mumafuku akukuminina. (Dan. 4:13-17) Dichi nenjili nakwiluka nami neyi nikutwalekahu kuhanjeka haniyi nsañu, nukuhimpa chihandilu chami. Dichi, natachikili kumutemoka.

Hayunivesiti hinadiña, nadizileña yuma yadi kunkwasha kwiñila mudimu wakudihana kuSouth America. Natoñojokeli nami neyi nizataku mudimu wakukwasha antu, chikunkwasha kwikala namuzañalu. Ilaña nelukili nami hela nikwila chuma chamuchidiwu hinikwikala namuzañaluku. Nkumininaku, chankwashili wanyi nawa nalekeli shikola.

NATWALEKELIHU KUKEÑAKEÑA CHINATELA KWIKALA NAMUZAÑALU MUCHIHANDILU NIKUMALUÑA AMAKWAWU

Mu 1970, nayili kuAmsterdam, kuNetherlands, nakuzatila kukampani yamadeki kwazatilileña atata. Hamuloña waniwu mudimu, nayili mumatuña amavulu amuAfrica, America, Europe nikuAsia. Mumatuña ejima inayili namweni nami adiña nakukala kweneni nawa kwosi muntu watwesheli kumanisha kukala kwawu. Hela chochu, nakeñeleña kuzata mudimu walema muchihandilu chami. Dichi, nafuntili kuUnited States nawa nafuntili kuyunivesiti yoyimu muBoston.

Hela chochu, hinadiña haniyi yunivesiti hiyankwashileña kuwana ñakwilu yamalwihu inadihwileña muchihandilu chamiku. Dichi nelukili wanyi chakwila, namwihwili ntañishi yami chinatela kwila. Yena wañihwili nindi: “Wunakudiziladi? Dilekeli hohu kweyi.” Wanlejeli hohu kamu. Dichi nalekeli shikola.

Hamuloña wakwila nadiña wanyi namuzañalu muchihandilu chamiku, nadibombeli nezanvu dimu dakaanineña tushidikilu nawa damwekeneña neyi dinakuleta kuwunda nikukeña. Amabwambu jami ninami twayili kuUnited States tushika nikuAcapulco, Mexico. Twashakamineña nawantu adiwileña nshimbi nawa amwekeneña neyi ashakamineña chihandilu chakadi yikonkojola nikwakama. Ilaña chinahandileña nanawa antu, nenjili nakwiluka nami hiyadiña namuzañalu muchihandiluku, namweni nami adiña ashinshika wanyi.

CHINENDELEÑA MUWATU NATWALEKELIHU KUTOÑOJOKA CHINATELA KWIKALA NAMUZAÑALU

Tudi hamu namukwetu nakukeñakeña chitutu habula yikonkojola

Haniyi mpinji natachikili kutoñojoka hayuma yinakeñeleña kwila hinadiña kansi. Nakeñeleña kwenda hakaluñalwiji nawatu, bayi neyi mukwakwendesha watuku, ilaña mukulumpi wawakwakwendesha matu. Hakwila nikali mukulumpi nateleli kwikala nawatu wami. Chineli ibwambu dami Tom wadiña nayitoñojoka yoyimu, twadinuñili hamu kulonda tunyeñumuki kaayi hamu nawatu. Nakeñeleña chitutu hinatela kushakama kwamwena nawa habula nshimbi jawantu.

Tom ninami twayili kuArenys de Mar, kwakwihi naBarcelona, Spain. Kweniku, twalandili watu wadiña namamita 9.4 wateneneñawu nawu Llygra. Twatachikili kuwutuñulula kulonda twendeña chiwahi hakaluñalwiji. Chineli hitwadiña mulufuchi lwakushika kutwayileñaku, twafumishili injini yawatu kulonda tuhembelimu menji amavulu akunwa. Hakwila chitupeleli kwenda nawatu kuyikumu yanyanya, twalandili yilapu yiyedi yamamita 5. Nkumininaku, twatachikili kuya kuSeychelles kuIndian Ocean. Twakeñeleña kuya kuyikumu yakumujika waAfrica nikunyeñumuka Cape of Good Hope, kuSouth Africa. Twazatishileña tutumbwa, mamapu, machati niyuma yikwawu, kulonda yitukwasheña kushika kwiluña kutunakuya. Nahayamineña chikupu chitwatwesheleña kushika kwiluña kutwayileña.

Haleheli wanyi twelukili netu watu wetu wukutwesha wanyi kwenda hakaluñalwiji. Weñijileña menji amavulu akushika kumalita 22 hadi ora yimu. Neyi chinashimuna kumatachikilu, chikwenjili mpepela yeneni, natiyili woma nankashi nawa namulombeli Nzambi katachi hadi yaaka yayivulu. Namukanini nami neyi nikupuluka, natela kumwiluka. Mpepela yeneni yawundili nawa nelili munakanini.

Natachikili kutaña Bayibolu iku tudi hakaluñalwiji. Fwikijenu chichatiyakeneña iku nidi muwatu hakaluñalwiji kaMediterranean, inakumona inshi jamboka-mboka chijinakuvuboka, nawa inakumona iwulu dinakumwekana neyi dinadinuñi neseki. Nawufuku natiyileña kuwaha kutala tutumbwa twatuvulu nawa nakuhweleleli nami kudi Nzambi wayikeña antu.

Chitwendeli nyilungu hakaluñalwiji, twashikili kuchikumu kuAlicante, Spain, kutwakeñeleña kulandisha watu wetu kulonda tulandi wawuwahi. Chadiña chapela wanyi kuwana muntu watela kulanda watu wawukulu wakadi injini, nawa weñijileña menji. Ilaña iyi yadiña mpinji yayiwahi yakutañilamu Bayibolu.

Chinatañili nankashi Bayibolu, nelukili nami imu dimudi nshimbi jinateli kutukwasha muchihandilu. Natiyili kuwaha Bayibolu chiyalumbulwili hawunyonji nihakwikala nayilwilu yayiwahi. Najinookeli antu amavulu chaditenenañawu nawu akwaKristu kushilahu ninami henohu twadiwulaña chiyahosha.

Nadikasili mumuchima nami natela kuhimpa chihandilu chami. Dichi nalekeli kuzatisha yitumbu yashetana. Natoñojokeli nami kwatela kudi antu ovwahilaña nshimbi jamuBayibolu nawa natachikili kuyikeñakeña. Namulombeli Nzambi kamuchiyedi kulonda yankwashi kuwana awa antu.

NATACHIKILI KUKEÑAKEÑA NSAKILILU YALALA

Natachikili kukeñakeña nsakililu yejima kulonda nisakulihu yalala. Chinahitileña munyikwakwa yaAlicante, nawanini machechi amavulu. Ilaña chineli machechi amavulu adiña nayifwikija, nashikeneneña kwiluka nami hinsakililu yalala wanyi.

Ifuku dimu haMulungu namwana, nadiña nemana kukabadi kampidi iku inakutala kuchikumu nawa inakutaña Yakoba 2:1-5, yatulejaña nawu chekala chatama kulemesha muntu muloña wamaheta. Chinafuntileña kwadiña watu, namweni itala damwekeneña neyi iluña dakupompela dadiña nachinjikijilu kumbidi hakusoneka nawu: “Itala daWanta dawaYinsahu jaYehova.”

Natoñojokeli nami ‘Tali ntahi niyeseki awa antu. Natela kuyeseka kulonda nimoni chikuntambwilawu.’ Dichi neñilili Mwitala daWanta nyendu hanji, iku nahembi wevu wawuvulu nawa navwali itoloshi databoka. Kalama wantwalili nakushakama kwashakamini muhela wakula dehi, iwu muhela wankwashileñaku kuwana nsona yateneneña nhoshi. Hanyima yakupompa, nahayamini chikupu hakukeña kwamwekesheliwu antu ejima enjileña nakuñimusha. Iyala wumu wantambikili kwitala dindi kulonda tukahanjeki, chineli namanishili kutaña Bayibolu wanyi namulejeli nami, “Nikakuleja neyi nadiloñeshi.” Kufuma tuhu hayina mpinji, nayileña nakupompa kukupompa kwejima.

Chimwahitili nyilungu, nayili kwitala daniwu iyala wantambikili nawa wakwili malwihu ejima inamwihwili kutalisha haBayibolu. Chimwahitili mulungu, wanyinkeli chola chayakuvwala. Wanlejeli nindi yomweni oyu yakuvwala yinakwinki wudi mukaleya. Amukasa muloña wakwovwahila nshimbi yamuBayibolu yahosha hakudikeña wumu namukwawu nikubula kuzuña njita. (Isa. 2:4; Yow. 13:34, 35) Dichi nelukili nami nawani nsakililu yalala yinakeñeleña, antu ovwahilaña nshimbi yamuBayibolu yahosha hakwikala nayilwilu yayiwahi. Dichi nalekeli kukeñakeña chitutu habula nshimbi nawa natachikili kudiza Bayibolu chikupu kulonda niyilukishi. Nkumininaku, nafuntili kuNetherlands.

KUKEÑAKEÑA MUDIMU

Nendeli hadi mafuku awana hakwila nishiki mumusumba waGroningen kuNetherlands. Nakeñeleña mudimu kulonda nidikwasheñamu nachu. Nayili nakwihula mudimu hadi mukwakusoñasoña wumu, chipapilu chanyikeliyi hadiña lwihu lwehwileña munsakililu munayaña. Nasonekelihu nami, “Nidi Chinsahu chaYehova.” Iwu mukwakusoña chatañiliyi wahimpili nihamesu. Wanlejeli nindi, “Nikakutambika.” Ilaña wantambikili wanyi.

Hadi mukwakusoñasoña mukwawu, namwihwili neyi kudihu mudimu wunatela kuzata. Wanlejeli nindi nileti yipapilu yakushikola niyanyidimu yinazatilihu kunyima. Namulumbulwilili nami naloñesheleña watu wanyitondu. Yena wanlejeli nindi, “Wunateli kutachika namwana wunu, ilaña inakukwinka lushimbi lumu. Inakukeña wanyi wuleti kukala hamudimu wami muloña nidi Chinsahu chaYehova nawa nalondelaña yishina yamuBayibolu.” Nahayamini nawa namwakwili nami, “Ninami nidi Chinsahu!” Chakadi nikujina, chineli nadiña nansuki yayilehi nimawevu, wanlejeli nindi, “Nikutachika kukudizisha Bayibolu.” Netejeli. Nelukili chaletesheli mukwakusoñasoña watachi yabuli kuntambika. Yehova wakwili kulomba kwami. (Mas. 37:4) Nazatileña naniwu manakwetu hadi chaaka chimu. Haniyi mpinji nadizili nindi Bayibolu, kufumahu napapatisheweli muJanuary 1974.

NKUMININAKU, NAWANINI CHIHANDILU CHACHIWAHI!

Chimwahitili kakweji kamu, natachikili wupayiniya nawa wunanleteli muzañalu chikupu. Kakweji kalondelelihu, nayili kuAmsterdam nakukwasha izanvu dadiha dazatishileña idimi daSpanish. Natiyileña kuwaha kulombola atudizi mwidimi daSpanish niPortuguese. MuMay 1975, nekalili payiniya wadimena.

Ifuku dimu, muhela Ineke payiniya wadimena, wenjili nakupompa nanetu mwidimi daSpanish kulonda yamulumbululi kadizi windi wahosheleña Spanish kudi amanakwetu niahela. Ami naIneke twatachikili kudiluka kuhitila mukudisonekela nyikanda nawa twelukili netu twadiña nayikonkwanyi yoyimu. Twadisumbwili mu 1976 nawa twatwalekelihu nawupayiniya wadimena kushika tuhu nimu 1982 hatutambikiliwu Kushikola yaGileyadi yanambala 73. Twatiyili kuwaha nawa twahayamini chatutuminiwu kuMusela waAfrica kutwazatilili yaaka 5 muMombasa, Kenya! Mu 1987, atutumini kuya nakuzatila kuTanzania kwetejeliwu cheñi nawu mudimu wetu atela kutachika kuwuzata hanyima yakuwulekesha. Twashakaminiku yaaka 26 nawa twafuntili kuKenya.

Kukwasha antu akumujika waAfrica kwiluka chalala chamuBayibolu kunankwashi ami niñodami kwikala namuzañalu

Kukwasha antu kulonda eluki chalala chamuBayibolu kunatuleteshi kwikala namuzañalu muchihandilu chetu. Chakutalilahu, kadizi wami watachi muMombasa wadiña muntu inabulakeni hampinji yinashimwinineña kumaluña kwekala antu amavulu. Hanyima yakumwinka magazini ayedi wahosheli nindi, “Neyi namanishi chumanyi chikuhiñahu cheñi?” Mulungu walondelelihu twatachikili kudiza nindi mumukanda waKuti Waikala Kuli Pe na pe muli Paradaise Pe Sonde, wafumini tuhu hakwidika muSwahili. Chaaka chalondelelihu wapapatisheweli nawa wekalili payiniya wampinji yejima. Kufuma tuhu hayina mpinji, yena niñodindi anakwashi antu akushika 100 kudihana nikupapatishewa.

Ami niIneke tunadimweni Yehova chakwashañayi ambuñindi kwikala namuzañalu

Chinelukili chuma chinateli kunletela muzañalu muchihandilu, natiyili tuhu neyi ona mukwakulanda nakulandulula wendaña wawanini mperola nawa hayumbiliku. (Mat. 13:45, 46) Nakeñeleña kukwasha antu ekali namuzañalu muchihandilu chawu. Ami niñodami tunamoni Yehova chinakwashiyi antu jindi kwikala namuzañalu muchihandilu chawu.