Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

CHIBAABA CHAKUDIZA 45

Twalekenuhu Kudimwekeshela Kukeña Kwakashinshi Wumu naMukwawu

Twalekenuhu Kudimwekeshela Kukeña Kwakashinshi Wumu naMukwawu

“Mumwekeshi luwi nawushona, muntu namana kwindi, muntu namana kwindi.”—ZEK. 7:9.

KAMINA 107 Chitalilu chaNzambi Chakukeña

NSAÑU YIDI MUCHIBAABA *

1-2. Yumanyi yikuletesha tudimwekesheleña kukeña kwakashinshi?

KUDI yuma yikuletesha tudimwekesheleña kukeña kwakashinshi. Yumanyi yeniyi? Talenu iyi yishimu yamuBayibolu chiyinakuli ilu lwihu: “Luwi nansañu yalala bayi yakakushiyaku. . . . chenochu wakawana wuselewa, nikutiyakana mpuhu yayiwahi, nikumesu aNzambi nikumesu awantu.” “Muntu wekala naluwi wadiwahishaña yomweni.” “Muntu walondaña kuloña naluwi wawanaña wumi.”—Yish. 3:3, 4; 11:17; 21:21.

2 Iyi yishimu yinashimuni yuma yisatu yikuletesha tumwekesheña kukeña kwakashinshi. Chatachi, neyi tumwekeshaña kukeña kwakashinshi tukwikala alema kudi Nzambi. Chamuchiyedi, neyi tumwekeshaña kukeña kwakashinshi tukutambwilaña yuma yayiwahi chayinu mpinji. Chakutalilahu, twekalaña nawubwambu wawuwahi nawakwetu. Chamuchisatu, neyi tumwekeshaña kukeña kwakashinshi tukatambwila yuma yayiwahi kumbidi kushilahu niwumi wahaya nyaaka. Mwamweni, kudi yuma yayivulu yikuletesha twovwahileña mazu aYehova akwila nawu: “Mumwekeshi luwi nawushona, muntu namana kwindi, muntu namana kwindi.”—Zek. 7:9.

3. Malwihwinyi itukuhanjeka muchinu chibaaba?

3 Muchinu chibaaba, tukuhanjeka hañakwilu yanawa malwihu awana. Anyi itwatela kumwekeshela kukeña kwakashinshi? Yumanyi yitunateli kudizila kumukanda waLuti kutalisha hakumwekesha kukeña kwakashinshi? Tunateli kumwekesha ñahi kukeña kwakashinshi makonu? Yumanyi yayiwahi yinateli kutumwekena neyi tumwekeshaña kukeña kwakashinshi?

ANYI ITWATELA KUMWEKESHELA KUKEÑA KWAKASHINSHI?

4. Tunateli kumwekesha ñahi kukeña kwakashinshi neyi Yehova? (Maku 10:29, 30)

4 Neyi chitwadizili muchibaaba chinafumihu, Yehova wayimwekeshelaña kukeña kwakashinshi ambuñindi amukeña nawa amukalakelaña. (Dan. 9:4) Twatela kwikala “akwakwimbujola Nzambi neyi anyana akeñayi.” (Efwe. 5:1) Dichi, twatela kuyimwekeshelaña amanakwetu niahela kukeña kwakashinshi.—Tañenu Maku 10:29, 30.

5-6. Izu “dakashinshi” datalisha mudihi?

5 Tunakuhweleli mukwiteja nenu neyi twiluka mwatalisha kukeña kwakashinshi, tukuyimwekeshelaña amanakwetu niahela iku kukeña. Hakwila twiluki mwatalisha izu dakukeña kwakashinshi, talenu chadesekejawu nakashinshi neyi chadizatishañawu antu idi izu. Talenu chakutalilahu.

 6 Makonu neyi muntu nazati hakampani yaaka yayivulu amutenaña nawu washinshika. Hela chochu, iyi yaaka yejima yinazatayi hakampani, hadaha hadimonahu namwini kampaniku. Mpinji yikwawu wetejaña wanyi nshimbi yahakampani. Hakeña kampaniku, ilaña watiyaña kuwaha muloña wakwila watambulaña mali. Wukutwalekahu kuzata haniyi kampani sampu mpinji yakuleka mudimu yinashiki, hela neyi nawani mudimu wawuwahi kwacheñi.

7-8. (a) Chumanyi chamuleteshaña muntu kumwekesha kukeña kwakashinshi? (b) Muloñadi chitukuhanjekela hansañu yikwawu yekala mumukanda waLuti?

7 Chuma chaleteshaña muntu yamwekesheña kukeña dichamwekeshaña chaambu chekala hakashinshi neyi chinashimuniwu  muparagilafu 6 nakukeña kwakashinshi. Muloñadi ambuña aNzambi chamwekesheleleñawu kukeña kwakashinshi kunyima? Ana amwekesheleña kukeña kwakashinshi akumwekesheleña bayi neyi dichateleleli kwilawuku, ilaña akumwekesheleña muloña dichakeñeleñawu. Talenu chakutalilahu chaDavidi. Wamumwekesheleli ibwambu dindi Jonatani kukeña kwakashinshi hela chakwila tata yaJonatani wakeñeleña kumujaha Davidi. Chimwahitili yaaka hanyima yakufwa kwaJonatani, Davidi wamumwekesheleli mwana kaJonatani Mefwibosheti kukeña kwakashinshi.—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

8 Neyi tutaña nsañu yamuBayibolu yikwawu mukanda waLuti tukwiluka nsañu yayivulu yahosha hakukeña kwakashinshi. Nsañwinyi yakukeña kwakashinshi yitunateli kudizila kudi antu ashimunawu muniwu mukanda? Tunateli kuzatisha ñahi iyi nsañu muchipompelu chetu? *

YUMANYI YITUNATELI KUDIZILA KUMUKANDA WALUTI KUTALISHA HAKUMWEKESHA KUKEÑA KWAKASHINSHI?

9. Chumanyi chaletesheli Nyawomi yakunkululi nindi Yehova diyi waletesheli yamoni kukala?

9 Mumukanda waLuti twatañañamu nsañu yaNyawomi, mukuwindi Luti niBowazi iyala wamwakama Nzambi, wadiña ntaña yanfumwa aNyawomi. Chineli muIsarela mwaholokeli nzala, Nyawomi, nfumwindi nianyanawu ayedi ayili nakushakama kuMowabi. Kwayiliwu, nfumwa aNyawomi wafwili. Anyanindi ayedi asumbwili, chawushona, niwena afwili. (Luti 1:3-5; 2:1) Iku kukala kwamweniyi kwamuletesheli Nyawomi kuneña nankashi. Waneñeli chakwila watoñojokeli nindi Yehova diyi wamuleteleli iku kukala. Talenu chahosheliyi kutalisha hadi Nzambi nanochu chaneñeliyi nindi: “Chikasa chaYehova anachiñolweli nakunkalisha hohu.” “Chinaweji nanmweshi kalula.” Wabombelelihu nindi: “Yehova wanhilila dehi, Chinaweji wanmwesha dehi chikela, kayedi nawa.”—Luti 1:13, 20, 21.

10. Yehova welili ñahi namazu ahosheliyi Nyawomi?

10 Yehova welili ñahi namazu ahosheliyi Nyawomi? Hamumbili kambuñindi waneñeliku. Ilaña wamutiyilili wushona. Yehova weluka nindi “[makabisha] asupishaña mukwamaana.” (Mukwa. 7:7) Hela chochu, Nyawomi wakeñekeleña wukwashu kulonda yeluki nindi Yehova hamushiyiliku. Yehova wamukwashili ñahi? (1 Sam. 2:8) Wamuzatishili Luti kulonda yamumwekesheli Nyawomi kukeña kwakashinshi. Luti wakeñeleña kumumwekeshela Nyawomi kukeña nawa wamukwashi kumanisha chineñi nikwiluka nindi Yehova wamukeña. Chumanyi chitunakudizila kudi Luti?

11. Muloñadi amanakwetu niahela amavulu chakwashilañawu antu ananeñi hela anazeyi?

11 Kukeña kwakashinshi kwatuleteshaña kukwasha antu ananeñi. Neyi chocheliliyi Luti naNyawomi, amanakwetu niahela amavulu makonu atwalekañahu kuyikwasha ejima muchipompelu ananeñi hela anazeyi. Ayikeña amanakwawu niahela, nawa afwilaña kuyikwasha hakumina ñovu jawu. (Yish. 12:25; 24:10) Chumichi chinesekani namazu akapostolu Pawulu ahosheliyi nindi: “Kundejenu antu ananeñi, koleshenu azeya nawa ikalenu mukuwunda nawantu ejima.”—1 Tes. 5:14.

Tunateli kuyikwasha amanakwetu niahela ananeñi neyi tuyitiyililaña (Talenu paragilafu 12)

12. Njilanyi yayiwahi yitwatela kukwashilamu manakwetu hela muhela wunaneñi?

12 Njila yimu yimunateli kukwashilamu manakwetu hela muhela wunaneñi hikumutiyilila neyi nakulumbulula nikumuleja netu twamukeña. Yehova watiyaña kuwaha chimwakwashaña nyikoku yindi yalemeshayi. (Mas. 41:1) Yishimu 19:17 yahoshaña nawu: “Muntu wamutiyilaña kazweñi luwi wudi nakusondamisha Yehova, yena wakamufweta cheñi nachuma chachiwahi chaneliyi.”

Luti namukakeli mukuwindi wamumbanda Nyawomi, iku Oripa nakufunta kumukala wawu kuMowabi. Luti nakumuleja Nyawomi nindi: “Kwejima kuwukuyeyi kwoku nukuya ninami” (Talenu paragilafu 13)

13. Luti wambukiliku ñahi naOripa, nawa wamwekesheli ñahi kukeña kwakashinshi? (Talenu mwevulu wudi hakava.)

13 Twelukaña mwatalisha kukeña kwakashinshi neyi tutoñojokaña chuma chamumwekeneni Nyawomi hanyima yakufwa kwanfumwindi nianyanindi ayedi. Chelili Nyawomi yeluki nindi “Yehova natali dehi antu indi aIsarela, nayinki dehi kudya,” wakasili lwendu lwakufunta kumukala wawu. (Luti 1:6) Yena niakuwindi ayedi anyamukili hamu. Chashikiliwu munjila Nyawomi wayilembeleleli nindi afunti kuMowabi. Chumanyi chamwekeni? Twatañaña nawu: “Oripa wamupwepwili muku windi, ilaña Luti wamukakeleli mbe.” (Luti 1:7-14) Oripa welili mwamulejeliwu kudi Nyawomi, wafuntili kuMowabi. Ilaña Luti wamukakeleli. Niyena wadi kufunta kumukala wawu, ilaña watondelihu kuya naNyawomi kulonda yakamukwasheñaku. (Luti 1:16, 17) Luti wamukakeleli Nyawomi, bayi neyi dichuma chateleli kwilayiku, ilaña dichakeñeleñayi. Luti wamwekesheli kukeña kwakashinshi. Chumanyi chitunakudizila kuniyi nsañu?

14. (a) Amanakwetu niahela amavulu amwimbujolaña ñahi Luti? (b) Kwesekeja naAHeberu 13:16, tunateli kumutiyisha ñahi Yehova kuwaha?

14 Neyi tukweti kukeña kwakashinshi, tukuzataña nañovu kulonda tukwasheña akwetu. Neyi chichadiña kunyima, makonu amanakwetu niahela amavulu anakuyimwekeshela akwawu akwakwitiya kukeña kwakashinshi, hela chakwila kanda ayimoneñahu dehi. Chakutalilahu, neyi eluka nawu kunamwekani wubanji wadimwekenaña, akeñaña kwiluka chinateli kukwashanawu. Neyi muntu muchipompelu wudi nakukala, akeñaña kwiluka kukala kukwetiyi nawa amukwashaña. Kufwana akwaMasidoniya akunyima, azataña nañovu kulonda amukwashi. Adihanaña, ahanaña “kubadika nihayuma [yikwetiwu]” kulonda akwashi amanakwawu. (2 Kor. 8:3) Yehova watiyaña kuwaha chamwekeshañawu kukeña kwakashinshi.—Tañenu AHeberu 13:16.

TUNATELI KUMWEKESHA ÑAHI KUKEÑA KWAKASHINSHI MAKONU?

15-16. Luti wamwekesheli ñahi nindi hakeñeleña kumushiya Nyawomiku?

15 Tunateli kudizilaku yuma yayivulu neyi twiluka Luti chamukwashiliyi Nyawomi. Dichi tuhanjekenuhu yantesha.

16 Bayi muzeyaku. Luti chelili nindi ayi namukuwindi kuYuda, hakusambila Nyawomi wakanini. Ilaña Luti hazeyeliku. Chumanyi chafuminimu? “Chamweniyi yena nakakeluhu mbe nindi chiña yowu kuya nindi hohu, yomwena nikumwena nikuhosha nindi cheñi nehi.”—Luti 1:15-18.

17. Chumanyi chikutuletesha kutwalekahu kukwasha antu anakankili?

17 Chuma chitunakudizilaku: Twatela kwikala adiwunjika hakwila tukwashi antu ananeñi nawa bayi tuzeyaku. Muhela wunakankili hakusambila nateli kukaana kumukwasha. * Hela chochu, kukeña kwakashinshi kukutukwasha kutwalekahu kumukwasha. (Ñal. 6:2) Twatela kukuhwelela netu ifuku dimu waketeja kumukwasha nikumukundeja.

18. Chumanyi chamuneñesheli Luti?

18 Bayi muhilañaku. Chelili Nyawomi niLuti anashiki dehi kuBetelemi, Nyawomi wadiwanini nawantuñi nindi mwashakaminineñawu. Wayilejeli nindi: “Nayili chachiwahi, Yehova nanfuntishi cheñi kunu makasakasa hohu.” (Luti 1:21) Fwikijenu chatiyiliyi Luti hakutiya awa mazu ahosheliyi Nyawomi! Luti wazatili hakumina ñovu yindi kulonda yamukwashiku Nyawomi. Luti wadililili hamu naNyawomi, wamukundejeli nawa endeli lwendu hamu hadi mafuku amavulu. Hela chakwila wamwilili yuma yejimiyi, Nyawomi wahosheli nindi: “Yehova nanfuntishi cheñi kunu makasakasa hohu.” Hela chakwila Luti wadiña naNyawomi haniyi mpinji, mazu ahosheliyi amwekesheli nawu wasakililili wanyi chamukwashiliwu kudi Luti. Chakadi nikujina, awa mazu amuneñesheli nankashi Luti. Hela chochu, Luti hamushiyili Nyawomiku.

19. Chumanyi chikutukwasha kutwalekahu kukwasha muntu wunaneñi?

19 Chuma chitunakudizilaku: Makonu, muhela wunaneñi nateli kuhosha mazu anateli kutuneñesha hela chakwila tunamukwashi nankashi. Ilaña bayi tuhilaku. Twatela kutwalekahu kumukwasha muhela wunakankili nikulomba kudi Yehova yatukwashi kulonda tuwani njila mutunateli kumukundejela.—Yish. 17:17.

Akulumpi makonu anateli kumwimbujola ñahi Bowazi? (Talenu maparagilafu 20-21)

20. Chumanyi chamukolesheli Luti kwikala nañovu yakutwalekahu kumukwasha Nyawomi?

20 Mukoleshenuña muntu neyi hanateleli. Luti wamumwekesheleli Nyawomi kukeña kwakashinshi ilaña Luti niyena wakeñeleña wakumukolesha. Yehova wamuzatishili Bowazi kulonda yamukoleshi. Bowazi wamulejeli Luti nindi: “Yehova akufweti namudimu weyi, akwinki niwuloku weyi walala kudi Yehova Nzambi yaIsarela, diyi wukweti mpuula jindi jiwunenzi nakubatamamu.” Awa mazu amukolesheli chikupu Luti. Wamwakwili Bowazi nindi: “Wankundeja dehi, wanhosha dehi chachiwahi ami kambuñeyi.” (Luti 2:12, 13) Mazu ahosheliyi Bowazi hampinji yatelela amukolesheli Luti kutwalekahu kumukwasha Nyawomi.

21. Kwesekeja naIsaya 32:1, 2, chumanyi chatela kwilawu akulumpi?

21 Chuma chitunakudizilaku: Antu amwekeshelaña akwawu kukeña kwakashinshi niwena mpinji yikwawu akeñaña antu akuyikolesha. Bowazi wamuhamekeli Luti chamweniyi nindi wamutiyilili Nyawomi Luwi. Makonu, akulumpi ayihamekaña amanakwetu niahela neyi amona chinakukwashawu akwawu. Kuyihameka amanakwetu niahela hampinji yatelela kunateli kuyikwasha kutwalekahu kukwasha akwawu.—Tañenu Isaya 32:1, 2.

YUMANYI YAYIWAHI YINATELI KUTUMWEKENA NEYI TUMWEKESHAÑA KUKEÑA KWAKASHINSHI?

22-23. Yitoñojoka yaNyawomi yahimpikili ñahi, nawa muloñadi? (Masamu 136:23, 26)

22 Chimwahitili mpinji, Bowazi wayinkeli aLuti naNyawomi yakuda. (Luti 2:14-18) Chumanyi cheliliyi Nyawomi hayakuda yayinkeliwu kudi Bowazi? Wahosheli nindi: “Amukiswili nkisu kudi Yehova, Yehova luwi lwindi saña atiyilayi niamomi niafu.” (Luti 2:20a) Yitoñojoka yaNyawomi yahimpikili chikupu. Hakusambila wamudililili Yehova nindi: “Yehova wanhilila dehi,” ilaña haniyi mpinji wahosheli namuzañalu nindi: “Yehova luwi lwindi saña atiyilayi.” Chumanyi chaletesheli Nyawomi yahimpi yilwilu yindi?

23 Nyawomi watachikili kwiluka nindi Yehova hamushiyiliku. Yehova wamuzatishili Luti kulonda yamukwashi hampinji yafuntileñayi kuYuda. (Luti 1:16) Nyawomi wamweni cheñi Yehova chamukwashileñayi chelili Bowazi yekali “nkuuli” yawu. Nyawomi welukili nindi Yehova wamuzatishili Bowazi kulonda yayikwashi wejima wawu naLuti. (Luti 2:19, 20b) Hadaha watoñojokeli nindi, ‘Ichi neluki nami Yehova hanshiyiliku. Wadiña nanami mpinji yejimiyi.’ (Tañenu Masamu 136:23, 26.) Nyawomi watela watiyileña kuwaha chatwalekelihu kumukwasha kudi Luti niBowazi. Wejima wawu atiyili kuwaha chamweniwu Nyawomi nekali cheñi namuzañalu niñovu yakutwalekahu kumukalakela Yehova.

24. Muloñadi chitwatela kutwalekelahu kuyimwekeshela amanakwetu niahela kukeña kwakashinshi?

24 Yumanyi yitunadizili kumukanda waLuti kutalisha kukukeña kwakashinshi? Kukeña kwakashinshi kwatukwashaña kutwalekahu kuyikwasha amanakwetu niahela ananeñi. Kwatukwashaña cheñi kuzata nañovu kulonda tuyikwashi. Akulumpi atela kuyikoleshaña amanakwetu niahela amwekeshelaña akwawu kukeña kwakashinshi. Neyi tumona antu anakaankili ekala namuzañalu niñovu yakumukalakela Yehova, twazañalalaña. (Yilw. 20:35) Hanu dinu, chumanyi chalema chatuleteshaña kutwalekahu kumwekesha kukeña kwakashinshi? Muloña tunakukeña kumwimbujola nikumuzañalesha Yehova “wasweja niluwi.”—Kwid. 34:6; Mas. 33:22.

KAMINA 130 Danakenenuña

^ para. 5 Yehova wakeñaña nindi tuyimwekesheleña amanakwetu niahela kukeña kwakashinshi. Tunateli kwiluka mwatalisha kukeña kwakashinshi neyi tushinshika hadi ambuña Nzambi akunyima amwekesheli ichi chilwilu. Muchinu chibaaba, tukuhanjeka yuma yitukudizila kudi Luti, Nyawomi niBowazi.

^ para. 8 Hakwila mutiyishi nsañu yidi muchinu chibaaba, ditañilenu nkawenu nsañu yidi mumukanda waLuti kapetulu 1 ni 2.

^ para. 17 Chineli tunakuhanjeka hachakutalilahu chaNyawomi, iyi nsañu yinakundami kudi ahela anakankili. Ilaña nsañu yidi muchinu chibaaba, yinakundami nikudi amanakwetu.