Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Mu 1881 Praslin, Seychelles, General Gordon wawanini itempa dindi daEdeni

Paradisa Hamaseki​—Hikufwikija Hohu Tahindi Yakekalakoku?

Paradisa Hamaseki​—Hikufwikija Hohu Tahindi Yakekalakoku?

Paradisa! Buloshuwa yikwetu nyevulu yayiwahi yatuleñelaña kutachika kufwikija neyi tunakuya kumaluña amawahi atenañawu nawu “paradisa” nakunooka kulonda tujimbaliku yuma yatwakamishaña niyatukabishaña. Neyi chochitweluka wejima wetu, neyi tufunta cheñi kwitala kutwafumini twatachikaña cheñi kwakama nikukambakana.

Hela chochu, paradisa hiluña dadiwahi chikupu. Tunateli kudihula netu: ‘Komana “paradisa” hiluña hohu dadiwahi dakufwikija? Neyi hiluña dakufwikija muloñadi chidawahila? Nawa yamba kekala kwoku?’

NTACHIKILU YAPARADISA

Hadi yaaka yayivulu yinahitihu, antu analuwakani kutalisha hezu daparadisa. Antu amavulu atachikili kutiya kuwaha nansañu yashimunawu muBayibolu ‘yetempa datumbiliwu kumusela, muEdeni.’ Chumanyi chaleñeleli idi itempa kwikala dadiwahi? Bayibolu yatulejaña nawu: “Yehova Nzambi wabalwishili hamaseki nyitondu yejima yikweti lubanji kuyitala, yayiwahi nikuyidya.” Idi itempa dadiña iluña dadiwahi chikupu. Sweje-e dinu, mwadiña “nimutondu wawumi mukachi ketempa.”—Kutachika 2:8, 9.

Kubombelahu mukanda waKutachika washimuna tuloña tuwana twadiña munidi itempa. Hakachi kanitu tuloña tuwana, tuloña tuyedi tudikoku nimakonu, kaloña Hidekeli niYufurati. (Kutachika 2:10-14) Itu tuloña tuyedi twatwalaña menji mukaluñalwiji Keneni kamuPeresi muIraq, iluña damuPeresi wakushakulu.

Mwamweni, paradisa yahamaseki yekala mbadi yayuma yekala muchisemwa chawaPeresi. Iluña dadiwahi dadiña muPeresi muyaaka nkulakaji yamu 16, muPhiladelphia Museum of Art, muPennsylvania, U.S.A., mwadiña itempa dajika, dikweti nyitondu ninkenu yayiwahi chikupu. Izu dawaPeresi datenañawu nawu “itempa dajika” dalumbuluka cheñi nawu “paradisa,” nawa yuma yekala hanidi iluña dadiwhi yamwekeshaña yuma yayiwahi yashimunawu muBayibolu yadiña mwiitempa daEdeni.

Mukaayi kejima, nsañu yahosha haparadisa ayishimunaña chikupu mumadimi amavulu niyisemwa. Antu chatachikiliwu kubukila kumaluña ashiyashana, ayili naniyi nsañu muyitoñojoka, mukuhita kwampinji, atachikili kwesekeja iyi nsañu nayuma yakuhweleleliwu kushilahu nitushidikilu twamwiluña. Nimakonu, antu anakutena maluña amwekanaña chiwahi nawu paradisa.

KUKEÑAKEÑA PARADISA

Akwakusadujola amakwawu ahoshaña nawu awana paradisa yajimbeli. Chakutalilahu, Charles Gordon, mukulumpi wawamashidika wamuBritain, chayili nakuhepulayi Seychelles mu 1881, watiyili kuwaha chikupu nalumbanji lweluña daVallée de Mai, dinakutenawu makonu nawu World Heritage site nawa wahosheli nindi idi hitempa daEdeni. Muyaaka nkulakaji yamu 15, mukwakwendesha ndeki wakuItaly Christopher Columbus wahayamini nakutoñojoka nindi keña awani itempa daEdeni chelili awili hachitutu chaHispaniola, chinakutenawu makonu nawu Dominican Republic niHaiti.

Mukanda wukweti nsañu yamakonu watenañawu nawu Mapping Paradise, wukweti nsañu yahosha hamamapu akubadika ha 190 akunyaaka nawa mamapu amavulu amwekeshaña Adama niEva adi muEdeni. Hakachi kanawu mamapu hadi mapu yabula kwilukawu chiwahi yamu yaaka nkulakaji yamu 13 yaBeatus Liébana manyusikiliputu. Hewulu dayu hadi kadiluña kanyanya kamakona awana hasonekewu paradisa hakachi. Hanaka kadiluña kamakona awana dihadi nsulu yanitu tuloña tuwana, “Hedekeli,” “Yufurati,” “Pishoni” “niGihoni,” mumakona ejima awana mwadiña kaloña, hadaha twemeneneñaku kutanda kwawakwaKristu mumbañu jejima jiwana jeseki. Kufwikija kwamuchidiwu kwamwekeshaña nawu hela chakwila iluña kwadiña Paradisa yayeni adiluka wanyi, antu achidi kwanuka kuwaha kwanidi iluña neyi chochidadiña.

John Milton, mukwakusoneka nkumbu muEnglish wamuyaaka nkulakaji yamu 17, amwilukila kunkumbu yindi yakwila nawu Paradisa Yajimbeli, yashindameneni hansañu yekala mumukanda waKutachika yahosha hanshidi yakoñeliyi Adama nichamuhañiliwu muEdeni. Muniyi nkumbu wahosheli hachikaninu chakushakama antu haya nyaaka hanu hamaseki, nindi: “Haniyi mpinji iseki dejima dikekala paradisa.” Nkumininaku Milton wasonekeli cheñi nindi Paradisa Ayifuntishili.

KUHIMPIKA KWANSAÑU

Mwamweni, nsañu yahosha hakujimbala kwaparadisa yahamaseki hinsañu yahoshañawu nankashi antu. Hanu dinu muloñadi chinayidiwiluwu iyi nsañu? Hadaha hamuloña, wayuma yekala mumukanda waMapping Paradise, chinaleñeli “antu adiza nsañu yakwitiya . . . kudiwula iluña kwadiña paradisa mumushikila.”

Antu amavulu ayaña kuchechi ayitañishaña nawu akashakama mwiwulu bayi muparadisha hamasekiku. Ilaña Bayibolu yahoshaña haMasamu 37:29 nawu: “Akwakuloña akaswana ituña, akashakamamu haya nyaka.” Chineli kanu kaayi kitunakushakamamu hiparadisa wanyi, hanu dinu kuchiñejanyi kutukweti kwakwila nawu ichi chikaninu chikashikijewa? *

ISEKI DEJIMA DAKEKALA PARADISA

Yehova Nzambi waleñeli Paradisa hakusambila watushiika nindi wakafuntisha Paradisa yajimbeli. Munjilanyi? Yesu watulejeli nindi tulombeña netu, “Wanta weyi winzi. Nkeñelu yeyi ayili hamaseki neyi chayilañawu mwiwulu.” (Matewu 6:10) Iwu Wanta hinfulumendi yekekala mukaayi kejima. Yesu Kristu diyi wakekala nyuuli waniyi nfulumenti nawa yikafumishahu chiyuulu chawantu chejima (Danyeli 2:44) Ichi chiyuulu chaWanta, ‘chikelisha’ nkeñelu yaNzambi yakwilisha iseki kwikala Paradisa.

Kuyaaka yakunyima, kaprofwetu Isaya amwoneneni kulumbulula chekekala chihandilu muParadisa, mwakafumishawu yuma yejima yinakumwesha antu ilamba makonu. (Isaya 11:6-9; 35:5-7; 65:21-23). Mwani, tunakuyikolesha netu mutañi iji nsona muBayibolu yenu. Neyi mukutaña iji nsona chikuyikwasha kwiluka yuma yinayihembeliyi Nzambi antu ovwahila. Antu ovwahila akadiluñisha yuma yayivulu muparadisa kushilahu ninkisu yaNzambi yajimbesheliyi Adama.—Chimwekeshu 21:3.

Muloñadi chikutukuhwelela netu kuchiñija Paradisa hikufwikija wanyi ilaña yikekala kwoku? Muloña Bayibolu yatulejaña nawu: “Mawulu himawulu ambala aYehova, hakwinza maseki nayinkuwu anyana kawantu.” Kuchiñeja kwaParadisa hamaseki hichuma chakanayi “Nzambi wabulaña kutwamba, wakanini kushankulu.” (Masamu 115:16; Titusa 1:2) Bayibolu yatukana yuma yayiwahi, Paradisa yahaya nyaaka.

^ para. 15 Munateli kwiluka cheñi nenu nimuKoran, sura 21, vasi 105, Al-Anbiya’ [Atuprofwetu], ashimuna nawu: “Akwakuloña adi hakachi kawambuña ami akaswana iseki.”