Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Komana Mweluka?

Komana Mweluka?

Komana Yesu watukeni chatiliyi chishimu ‘chawanyana katuwa’?

Mwana nakwati mwana kakawa, iwumba dawaGiriki hela aRoma (damuyaaka nkulakaji yakusambila B.C.E. nakushika muyaaka nkulakaji yamuchiyedi C.E.)

Hampinji yimu, mumbanda kaGiriki wenjili nakulomba wukwashu kudi Yesu hampinji yadiñayi hanji yaIsarela mwiluña dawaRoma kuSiriya. Muñakwilu yaYesu mwekela chishimu chamwekeshaña chaambu chadiñi hakachi kawantu abulili kwikala aYudeya ‘nawanyana katuwa.’ Munshimbi jaMosi, atuwa ayimweneña nawu hiyanyama amajilu. (Alevi 11:27) Komana Yesu wamutukili iwu mumbanda kaGiriki kushilahu niantu abulili kwikala aYudeya?

Inehi mwani. Kwesekeja nachayilumbwililiyi atumbanji twindi, hayina mpinji Yesu washili nankashi muchima hakukwasha aYudeya. Walumbulwili ichi chikuma kuzatisha chishimu kudi mumbanda kaGiriki nindi: “Chachiwahi wanyi kunona yakuda yawanyana nakunatila anyana katuwa.” (Matewu 15:21-26; Maku 7:26) A Giriki niaRoma, kakavulu ashakamineña natuwa mumatalawu nawa atukeñeli chikupu chakwila twahemeneña ninawanyanawu. Dichi mazu akwila nawu “anyana katuwa” atela amwekesheleña muzañalu niwubwambu. Mumbanda kaGiriki watiyili mwatalishiliyi Yesu nawa wakwili nindi: “Omu tuhu diimu Mwanta, ilaña anyana katuwa niwena adaña nkuuku yayakuda yaholokaña kumesa jawankaaka jawu.” Yesu wamuhamekeli hachikuhwelelu chadiñayi nachu nawa wamuukilili mwanindi wamumbanda.—Matewu 15:27, 28.

Komana kapostolu Pawulu wayikwashili mwamaana cheliliyi yayileji akwakwendesha mbopolu nindi ahembeleliku?

Mwevulu wambopolu yeneni yinasendi yuma (muyaaka nkulakaji yakusambila C.E.)

Mbopolu yayileña kuItaliya mwakandaminiyi Pawulu yakabakeni chikupu muloña yayileña kwafumineña mpepela. Hampinji yanookeliwu, kapostolu wayikwashili nindi malwendu makwawu ashaliliku ayimiki. (Yilwilu 27:9-12) Kudihu chuma chaletesheli yayileji mwenimu?

Akwakwendesha mbopolu muantiquity elukili nawu kwenda hakaluñalwiji muniyi mpinji yachishika kwadiñi hiwubanji. MuNovember nimuMarch, akaanishili kwendela hakaluñalwiji nambopolu. Lwendu lwateneneñayi Pawulu lwateleleli kwikalaku muSeptember hela muOctober. Vegetius nsoneki wawaRoma (wamuyaaka nkulakaji yamuchiwana C.E.) walumbulwili mumukanda windi waEpitome of Military Science, kutalisha hañendelu yahakaluñalwiji nindi: “Tukweji tukwawu twatuwahi, tukwawu twatuwahi nankashi wanyi, ilaña twatuvulu twatama chikupu.” Vegetius wahosheli nindi kwenda kwadiña kwakuwahi kutachika haMay 27 nakushika haSeptember 14 ilaña mafuku adiña atama kwenda atachikileña haSeptember 15 nakushika haNovember 11 nikufuma haMarch 11 nakushika haMay 26. Pawulu mukwakwenda wakuluka yitembi, welukili iyi yuma yejima. Awa akwakwendesha nieni jimbopolu niwena elukili yumiyi, ilaña adiwili chayikwashiliwu kudi Pawulu. Mbopolu yajiyili kuyayili.—Yilwilu 27:13-44.