Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Amayala Ilukenu niKwimbujola wuMutu waKristu

Amayala Ilukenu niKwimbujola wuMutu waKristu

Amayala Ilukenu niKwimbujola wuMutu waKristu

‘Mutu weyala diyi Kristu.’—1 AKORINDA 11:3.

1, 2. (a) Indi kutwesha kweyala kunateli kwilukewa ñahi? (b) Muloñadi chichalemena kwiluka nawu maluwi ayitachikili kudi Nzambi?

 MUNJILANYI muwunateli kwilukila kutwesha kweyala? Kuhitila mumaana akwetiyi tahindi muñovu jakumujimba? Indi kwiji mukukwilukila kumali akwetiyi? Tahindi mukukwilukila nankashi munjila yaluwi nikukeña yahembelañamu iñodindi nianyanindi? Neyi mukukwilukila munjila mwahembelañawu añodijawu nianyanawu, amayala amavulu akañanyaña kumwekesha iyi yililu, muloña spiritu yetuña ninshimbi jawantu jayiluwañeshaña. Muloñadi? Muloña akañanyaña kwiluka nikuzatisha nshimbi yaWatachikili maluwi—Yomweni wanoneli ‘lubavu olu lwafumishiliyi mudi muntu nakutuña nachu mumbanda, hakumutwala nikudi muntu.’—Kutachika 2:21-24.

2 Yesu Kristu wakonkomweneni haniyi nsañu yamuBayibolu chatachikiliyi Nzambi ntanjikilu yamaluwi, hakuyileja akwakusekesha amumafuku indi nindi: “Himunatañi nsañu yakwila nawu, wayileñeli hatachi, wayileñeli niiyala nimumbandaku, tahindi? nindi, Dichi muntu ashiyi tata yindi nimama yindi, akakeli iñodindi, niwena ayedi akekali mujimba wumu. Hiyadi cheñi ayeduku, adi mujimba wumu. Dichi anabombuwu [mumaluwi] kudi Nzambi bayi ayambula kudi muntuku.” (Matewu 19:4-6) Walala wudi nawu chuma chacheni chakwikala namaluwi amawahi hikwiluka nawu maluwi ayitachikili kudi Nzambi nawa hakwila nawu akoli chashindamena hakuzatisha nshimbi jekala Mwiizu daNzambi, Bayibolu.

Chuma Chakukwasha Iyala Kutwesha

3, 4. (a) Chumanyi chaletesha Yesu kwiluka jajivulu hansañu yamaluwi? (b) Indi iñoda Yesu wachifwikija hinyi, nawa munjilanyi amayala munateli kuhembelawu añodi jawu?

3 Chuma chatela kukwasha iyala kutwesha hikudiza chahosheliyi Yesu nikwimbujola mwelileñayi. Weluka nsañu jamaluwi nankashi, muloña wadiña kwoku hampinji yakuleña antu ayedi atachi cheñi nawa nihakudisumbula kwawu. Yehova Nzambi wamwilili nindi: ‘Twilenu muntu wudi neyi chitwekaletu, adifwani nanetu.’ (Kutachika 1:26) Eña, Nzambi wahosheleña naMuntu Waleñeliyi henohu kanda yaleñi muntu mukwawu hela chuma chidi chejima, ‘wadiñayi nindi neyi mukalawenu.’ (Yishimu 8:22-30) Yeniwu diyi “wedi wayuma yaleñeluwu yejima.” Diyi “mukulumpi wayuma yaleñeluwu kudi Nzambi,” wadiñaku henohu yuma yonsu yamwiwulu niyahamaseki kanda ayileñi.—Akolose 1:15; Chimwekeshu 3:14.

4 Yesu amutenaña nawu ‘Mwana kaMukoku waNzambi,’ nawa amutenaña neyi iyala wachifwikija. Mpinji yimu kañelu wahosheli nindi: ‘Inzaña kunu nikuleji nsumbuki, iñoda Kana kaMukoku.’ (Yowanu 1:29; Chimwekeshu 21:9) Hanu dinu iwu nsumbuki, hela iñodindi hinyi? ‘Iñoda Kana kaMukoku’ hiizaza datuñewa nawatumbanji twaKristu ashinshika awahishewa naspiritu, amba kayulila hamu nindi muchiyulu chindi chakwiwulu. (Chimwekeshu 14:1, 3) Dichi, munjila mwahembeleliyi Yesu atumbanji twindi hampinji yadiñayi nawu hanu hamaseki chinakuhana chakutalilahu kudi amayala chatela kuhembawu añodi jawu.

5. Indi Yesu nekali chakutalilahu chawanyi?

5 Eña, Yesu anamushimuni muBayibolu neyi hichakutalilahu kudi atumbanji twindi ejima, neyi chitwatañaña nawu: ‘Kristu wayimweneni yihuñu, wayishiyilili chuma chakutalilahu, kulonda mwendi mumahaji indi.’ (1 Petulu 2:21) Hela chochu, diyi chakutalilahu sweje-e kudi amayala. Bayibolu yahoshaña nawu: “Mutu weyala diyi Kristu’ mutu wamumbanda diyi iyala; mutu waKristu diyi Nzambi.” (1 Akorinda 11:3) Chineli Kristu diyi mutu weyala, amayala atela kwimbujola chakutalilahu chindi. Komana lushimbi lwawumutu atela kululondela hakwila nawu chisaka chikali chakola nawa chamuzañalu. Hakwila chisaka chikali namuzañalu, amayala atela kuhemba añodi jawu munjila yayiwahi yahembelelumu Yesu iñodindi wachifwikija, atumbanji twindi awayishewa.

Chakumanisha Kukala kwamuMaluwi

6. Indi amayala anateli kushakama ñahi nawañodi jawu?

6 Mukanu kaayi munenzali yihuñu, sweje-e amayala atela kwimbujola chakutalilahu chaYesu chakudiwunjika, kukeña, nikukola hakukakela kunshimbi jaloña. (2 Timotewu 3:1-5) Kutalisha hachakutalilahu chashiliyi Yesu, twatañaña muBayibolu nawu: “Mwomumu ninenu amayala, shakamenu nawañodi jenu mwaya maana.” (1 Petulu 3:7) Eña, amayala atela kumanisha kukala kwamumaluwi munjila yamaana neyi chamweniyi Yesu kukala. Wahitili mukweseka kweneni kubadika kukala kwamonañawu antu amakwawu, ilaña welukili nindi Satana, niandemoni jindi, nikanu kaayi katama dikamuleteleleña yihuñu. (Yowanu 14:30; Aefwesesa 6:12) Neyi kukala kumwekana Yesu hadiña nakuhayamaku, komana niadisumbula niwena hiyatela kuhayama neyi ‘hiyakumona yihuñu mumujimbaku.’ Bayibolu yasoñamishaña antu anakukeña kusumbula nawu akekala nayihuñu yamuchidiwu.—1 Akorinda 7:28.

7, 8. (a) Indi kushakama nawambanda mwaya maana mwabombela chumanyi? (b) Muloñadi ambanda chiyatelela kuyilemesha?

7 Bayibolu yahoshaña nawu, amayala atela kushakama nawañodi jawu ‘mwaya maana, nakulemesha mumbanda nawu diyi wakuminamu ñovu.’ (1 Petulu 3:7) Chatela yamuyuleña iñodindi mukuzuwa neyi chashimwineñahu dehi Bayibolu chakelañawu amayala amavulu, iyala watambwilaña wuselewa waNzambi watela kulemesha iñodindi. (Kutachika 3:16) Watela kumuhemba neyi chikumba chawuseya nankashi, nakubula kuzatisha ñovu jindi jasweja nakumukatisha. Ilaña, watela kushinshika hayitoñojoka yindi, nakumulemesha mpinji yejima nikumuvumbika.

8 Muloñadi amayala chatela kulemeshelawu chikupu añodi jawu? Bayibolu yakulaña nawu: “Nanochu chimunekali akwakuswanina luwi lwawumi hamu; kulonda mubuli kukañesha kulomba kwenu.” (1 Petulu 3:7) Amayala atela kwiluka nawu Yehova hamumonaña iyala wadifukulaña kudi Yena neyi namubadiki chikupu mumbanda wadifukulañaku. Ambanda anafuukuluwu nawu anashikilimu kwitejewa naNzambi akatambwila hamu nawamayala wuloku wowumu wawumi wahaya nyaka—amavulu niwena akadiluñisha wumi wakwiwulu ‘kwabula iyala hela mumbanda.’ (Aŋalija 3:28) Dichi amayala atela kwanuka nawu kashinshi kamuntu dikamuleteshaña kwikala walema kudi Nzambi. Bayi neyi muntu weyala hela mumbanda, wasumbula hela wasumbuka, hela tuhu mwanaku.—1 Akorinda 4:2.

9. (a) Kwesekeja namazu aPetulu, muloñadi amayala chiyatela kulemesha añodi jawu? (b) Indi Yesu wayilemesheli ñahi ambanda?

9 Nkeñelu yeyala yakulemesha iñodindi anayikonkomweni mumazu amakumishilu ahosheliyi kapostolu Petulu nindi, “kulonda mubuli kukañesha kulomba kwenu.” Kukañesha kwamuchidiwu kwekala kwafwana nankashi. Kubula kumulemesha mumbanda kunateli kukañesha kulomba kweyala neyi chichamwekeni kudi ambuña Nzambi amakwawu akasekesha akunyima. (Mukeña 3:43, 44) Komana chachiwahi kudi amayala awiniKristu—ejima asumbula ninowu anakukeña kusumbula kudiza chahembeleñayi Yesu ambanda munjila yakalemesha. Wayitejeli kwikala hamukanka nakuzata nawu mumudimu wakushimwina, nawa wayitiyilileña luwi nikuyilemesha. Mpinji yimu, Yesu wasambilili kumwekesha walala wakuhayamisha kudi ambanda nakuyileja nindi ayi nakuleja amayala hachuma chamwenuwu!—Matewu 28:1, 8-10; Luka 8:1-3.

Chakutalilahu Sweje-e Kudi Amayala

10, 11. (a) Muloñadi amayala chatela kudizilawu nankashi chakutalilahu chaYesu? (b) Indi amayala anateli kumwekesha ñahi kukeña kudi añodi jawu?

10 Neyi chitwamona dehi, Bayibolu yinesekeji wulunda weyala nañodindi nawaKristu ‘nansumbuki’ yindi, chipompelu chindi chawatumbanji awayishewa. Bayibolu yahoshaña nawu: “Iyala diyi mutu wamumbanda, chochadiyi Kristu mutu wachipompelu.” (Aefwesesa 5:23) Awa mazu atela kuyikolesha amayala kushinshika mwekaliliyi Yesu mutu, hela chalombweleñayi atumbanji twindi. Kuhitila mukushinshika hayumiyi hohu dihakutweshawu amayala kulondela chakutalilahu chaYesu nikuhana wunlomboli, kukeña, nikwakamena añodi jawu neyi cheliliyi Yesu nachipompelu chindi.

11 Bayibolu yakonkomwenaña eniKristu nawu, ‘enu amayala, twalekenuhu kukeña añodi jenu neyi chakeñeliyi Kristu chipompelu, hakudihanahu yomweni kuchikoola.’ (Aefwesesa 5:25) Mukapetulu kahanyima kaAefwesesa, “chipompelu” anachiteni nawu “mujimba waKristu.” Iwu mujimba wachifwikija wukweti yiidi yayivulu yawamayala niambanda, yuma yejimiyi yakwashaña mujimba kuzatika chiwahi. Yesu, diyi ‘mutu wamujimba, chipompelu.’—Aefwesesa 4:12; Akolose 1:18; 1 Akorinda 12:12, 13, 27.

12. Yesu wamwekesheli ñahi kukeña mujimba windi wachifwikija?

12 Yesu wamwekesheli kukeña mujimba windi wachifwikija, “chipompelu,” sweje-e munjila yakwakamena mwakoñeleliyi yuma yikakwasha ana akekala atumbanji amuchipompelu. Chakutalilahu, hampinji yazeyeluwu atumbanji twindi, wayilili nindi: ‘Inzenu . . . kwakanka wenu mwisaña, munookuhu chanti.’ (Maku 6:31) Hakulumbulula nyidimu yakoñeliyi Yesu henohu kunashali maora antesha hohu nakumujaha, kapostolu windi wumu wasonekeli nindi: ‘Yesu chakeñeliyi [dikwila nawu, yiidi yamujimba windi wachifwikija] . . . , wayikeñeli chikupu ndo-o nikunsa.’ (Yowanu 13:1) Yesu waheni chakutalilahu chachiwahi chikupu chatela kuhembawu amayala añodi jawu.

13. Munjilanyi munayikonkomwenuwu amayala kukeña añodi jawu?

13 Hakutwalekahu kuzatisha chakutalilahu chayimikilayi Yesu amayala, kapostolu Pawulu wayikonkomweneni nindi: “Amayala niwena akeñi añodi jawu aweni neyi chakeñawu nyijimba yawu. Muntu wakeña iñodindi wadikeña yomweni. Muloña hikwekala muntu wakwatahu dehi nkunyi namujimba windi yomwenuku, wawudiishaña nikuwuhemba, chochelañayi Kristu nachipompelu nawa.” Pawulu watwalekeluhu nindi: “Keñenu añodi jenu, iwu nakukeña windi iwu nakukeña windi, neyi chimwadikeñaña enu aweni.”—Aefwesesa 5:28, 29, 33.

14. Indi iyala wahembaña ñahi mujimba windi wabula kuwanina, nawa chumichi chinamwekeshi ñahi chatela kuhembayi iñodindi?

14 Toñojokenu hamazu aPawulu. Komana muntu wabula kuzaluka watela kudikatisha yomwenindi mumushikila? Neyi muntu nahukani kwidimbanu, komana watela kwetaku hamuloña wakwila dinamuleteshi kuhukana? Inehi! Komana iyala watela kudisawula yomweni kudi amabwambu jindi hela kuhosha hayiluwa yindi yomweni? Inehi! Hanu muloñadi iyala chatela kumuhosholilayi iñodindi chatama, hela tuhu kumuhumpula neyi chakwila naluwañeshi? Amayala atela kushinshika hayuma yatela kutiyisha añodi jawu kuwaha bayi awenawuku.—1 Akorinda 10:24; 13:5.

15. (a) Chumanyi cheliliyi Yesu hampinji yamwekesheluwu atumbanji twindi kuzeya kwawuntu? (b) Yumanyi yitwatela kudizilaku kuchakutalilahu chindi?

15 Talenu Yesu chakameneniyi atumbanji twindi hawufuku wakukumishaku henohu kanda yofwi, hampinji yamwekesheliwu kuzeya kwawuntu. Hela chakwila wayilejeli kakavulu nindi alombeña, aholokeleli mutulu mapampa kasatu mwitempa daÑesemani. Kukasumuka, amashidika anayikuchiki dehi. Yesu wayilili awa amayala nindi: ‘Munakukeñanyi?’ Chiyamwakwiluwu nawu: “Yesu wakuNazareta,” yena hakuyakula nindi: “Diyi ami.” Chelukiliyi nindi ‘mpinji yinashiki’ yakufwa kwindi, wahosheli nindi: “Dichi neyi yami mudi nakukeña, yilekenu awa adiyili kwawu.” Mpinji yejima Yesu wadiña nakwakamena chihandilu chawatumbanji twindi—chibalu chansumbuki yindi wachifwikija—dichi wakeñeli njila mwakuyipulwishila atumbanji twindi. Kudiza chahembeleñayi Yesu atumbanji twindi, amayala akuwana nshimbi jajivulu jinateli kuzatishawu kutalisha hanochu chinateluwu kuhemba añodi jawu.—Yowanu 18:1-9; Maku 14:34-37, 41.

Kukeña kwaYesu Kwadiña Kwalala

16. Indi Yesu wamwakameneni ñahi Mata, nawa munjilanyi mwamufumbililiyi?

16 Bayibolu yahoshaña nawu: “Yesu wakeñeli Mata nimana kwindi wamumbanda niLazaru” owu adiña nakumutambwila neyi mwenyi mwitala dawu. (Yowanu 11:5) Ilaña, Yesu halekeli kumufumba Mata hampinji yaswejeliyi kusha maana kuyakudya yadiña nakuloñeshayi, nakwikala nampinji yantesha yakutambwila nshimbi yakuspritu yafumineña kudi yenaku. Wahosheli nindi: ‘Mata, Mata, wudi nakwakama yuma yayivulu nikudikabisha tuhu kweyi; Chuma chimu hohu chikuwanina.’ (Luka 10:41, 42) Chakadi kujina kukeña kwindi kwahatooka kwamukwashiluku Mata kwiteja kufumba. Chochimu, amayala atela kuhemba añodi jawu munjila yaluwi, yakukeña nikuzatisha mazu amawahi. Ilaña, neyi yuma yinaluwankani, chachiwahi kuhosha chakadi kuhita mumbadi neyi cheliliyi Yesu.

17, 18. (a) Indi Petulu wamukandili ñahi Yesu, nawa muloñadi chateleleli kumwololawu Petulu? (b) Iyala wukweti mudimwinyi?

17 Mpinji yikwawu, Yesu wayilejeli apostolu indi nindi nakaya kuYerusalema, kwakankabishawu kudi ‘akulumpi, nikudi akulumpi jawatupristu, nikudi ansoneki; nikujaha, [hefuku] damuchisatu nakasañuka mudi afu.’ Hakutiya mwenimu Petulu hakumutwala kumbadi, hakutachika kumukanda nindi: “Chinjila Mwanta. Bayi wakamona yumiyuku!” Mwamweni, Petulu wenzeli nayitoñojoka yawuntu. Wakeñekeleña kumufumba. Yesu wamwilili nindi: “Eyi Satana, hitaku kunyima yami, keña wunlabishi, muloña hiwunati muchima kuyuma yaNzambuku, wunati muchima kuyuma yawantu.”—Matewu 16:21-23.

18 Yesu wafumini tuhu hakuhosha hankeñelu yaNzambi—yakwila nawu wakamona yihuñu yayivulu nikumujaha. (Masamu 16:10; Isaya 53:12) Dichi Petulu waluwañesheli hakutachika kumukanda Yesu. Eña, Petulu wakeñekeleña kumwolola chikupu, neyi chatololañawu wonsu wetu mpinji jikwawu. Hamu neyi mutu wachisaka, iyala wukweti ñovu nimudimu wakwolola amuchisaka, kushilahu niñodindi. Hela chakwila kuhamuka kwakeñekaña, kufumba kweniku kwatela kuhanewa munjila yawushona nawa yakukeña. Neyi chochiyamukwashiluwu Petulu kudi Yesu kumwena yuma munjila yayiwahi, amayala niwena atela kwila chochimu kudi añodi jawu. Chakutalilahu, iyala nateli kuhosha mumesu awunda muloña wunakukeñekela kuhimpa neyi nvwalilu yañodindi hela nzatishilu yayingelingeli hela jakuwaya-waya yinatachiki kumuheñula munjila yatelela yashimunawu muNsona.—1 Petulu 3:3-5.

Chachiwahi Amayala Kwikala Adiwunjika

19, 20. (a) Kukalanyi kwamwekeni mukachi kawapostolu aYesu, indi Yesu wakumanishili ñahi? (b) Indi Yesu watwesheli ñahi munzatilu yindi?

19 Neyi kudi kukala kunakukeñeka kuzatilahu, amayala atela kukuhwelela chikupu nawu ñovu yawu yakumanisha kukala hiyatela kuzatika hohenohuku. Yesu watwalekeluhu kuzata nañovu hakwila nawu yahimpi yililu yawapostolu indi. Chakutalilahu, mukachi kawu mwamwekeni yikonkojola yenjili nakumwekana cheñi kukumisha kwamudimu waYesu. Aditadikishileña nawu hinyi wadiña mukulumpi mukachi kawu. (Maku 9:33-37; 10:35-45) Hashimbwili wanyi kufuma hakuditadikisha kwamuchiyedi, Yesu waloñesheli kulonda anakani kwakankawawu chawija chakukumishaku chaPaseka nawapostolu indi. Hachina chawija, kwosi niwumu wanyamukili nakuzata mudimu wakehelamu wakuwelesha nyendu yawakwawu yatokolokeli nalunkuñuku. Ilaña Yesu wayiwelesheli. Kufumahu, wahosheli nindi: “Nayileji chuma chakwimbujola.”—Yowanu 13:2-15.

20 Amayala amwekeshaña yililu yakudizoza neyi yaYesu niwena akekala anuñañana nikuzatila hamu nawañodi jawu. Ilaña kudiwunjika kunakukeñeka. Muwowuna wufuku wahaPaseka, ntadi yavulumukili cheñi mukachi kawapostolu kutalisha hawateleli kwikala mukulumpi. (Luka 22:24) Kakavulu chasendaña mpinji hakwila yililu niyitoñojoka yihimpiki nawa yahimpaña chovu-chovu. Ilaña chazañaleshaña neyi yakufumamu yayiwahi yimwekana, neyi chiyamwekeni mukachi kawapostolu.

21. Makonu neyi kudi kukala, chumanyi chinayikonkomwenuwu amayala kwanuka nikwila?

21 Makonu, maluwi amavulu adi mukukala kweneni kubadika chichadiña kunyima. Amavulu hiyalemeshaña kusanyika kwamaluwi awuku. Dichi, enu amayala, toñojokenu hantachikilu yamaluwi. Anukenu nenu maluwi afuma kudi Nzambi, ayivweli nikuyitachika kudi Nzambi yetu wukweti kukeña, Yehova. Waheni Mwanindi, bayi neyi kwikala Mukwakufuta hohu—hela Chamwinu chetuku—ilaña cheñi neyi chakutalilahu chawamayala chiyatela kwimbujolawu.—Matewu 20:28; Yowanu 3:29; 1 Petulu 2:21.

Mukwakula Nenudi?

• Muloñadi chichalemena kwanuka ntachikilu yamaluwi?

• Munjilanyi munayikolesheluwu amayala kukeña añodi jawu?

• Yakutalilahwinyi yaYesu yahembeleleñamu atumbanji twindi yinakumwekesha iyala chatela kuzatishayi wumutu wudi neyi waKristu?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Mwevulu wudi hefu 11]

Chazeyeluwu atumbanji twindi Yesu wayakameneni

[Mwevulu wudi hefu 12]

Amayala atela kufumba añodi jawu munjila yawushona, nikuhosha mazu amawahi