Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Atushinakaji—hiNkisu Kudi Atwansi

Atushinakaji—hiNkisu Kudi Atwansi

Atushinakaji—hiNkisu Kudi Atwansi

‘Eyi Nzambi, bayi wunshiyaku, hela ichi chinakula dehi chinela dehi ninvu kumutuku; kulonda niantu amakonu niyishimwinumu wudumi weyi, niwejima wawu akusemuka niyishimwinumu ñovu yeyi.’—MASAMU 71:18.

1, 2. Chumanyi chatela kuhamekawu ambuña Nzambi atushinakaji, nawa chumanyi chitukudiza?

 E LUDA wawiniKristu wakuMujika waAfrica wayili nakuhempula mana kwetu wakashinakaji wawayishewa nakumwihula nindi, “Munahandi?” Mana kwetu wakwili nindi, “Nateli kutemuka lufuchi, Nateli kutaakumuka, Nateli kukiloka, Nateli kwenda kanzokwela,” hakufwila kumwekesha hampinji yanakuhoshayi awa mazu. Watwalekeluhu nindi, “Ilaña hinatweshi kutuukaku.” Eluda watiyishili mazu aniwu kashinakaji neyi nakulumbulula nindi, ‘Chuma chinatweshi kwila, Nikufwila chikupu kuchikoña, ilaña chuma chinikubula kutwesha kwila, hinukuchikoñaku.’ Eluda wayili nakuhempula wudi dehi muyaaka yamuma 80, nawa watiyaña kuwaha kwanuka muzañalu waniwu mana kwetu nikashinshi kindi.

2 Neyi kashinakaji yazata munjila yakumwekesha nshimbi yaNzambi, chinateli kuleta muzañalu wahaya nyaka kudi amakwawu. Hela chochu, wushinakaji wawenawu hiwaletaña maana niyilili yidi neyi yaYesuku. (Mukwakutaŋisha 4:13) Bayibolu yahosha nawu: “Mutu wanvu hichibañula chalubanji neyi akuwuwana munjila yakuloña.” (Yishimu 16:31) Neyi mwashinakaja dehi, komana mweluka nenu mazu enu ninzatilu yenu yatela kuhetesha amakwawu? Shinshikenu hayakutalilahu yamuBayibolu yashimuna chikupu mwekaliluwu atushinakaji nkisu kudi atwansi.

Chikuhwelelu Chikweti Yakufumamu Yayiwahi Chikupu

3. Indi kashinshi kaNowa kahetesha ñahi antu ejima makonu?

3 Chikuhwelelu nikashinshi kaNowa kaleteli nkisu yamwekanaña nimakonu. Nowa wadiña kwakwihi nakushikija yaaka 600 yakusemuka hampinji yatuñiliyi watu, nikupompesha anyama nikushimwina kudi antuñi nindi. (Kutachika 7:6; 2 Petulu 2:5) Muloña wakwakama Nzambi, Nowa hamu nachisaka chindi apulukili Dibaji nakwikala nkakulula yawantu ejima ahanda makonu. Chalala hampinji yadiñaku Nowa, antu ashakamineña yaaka yayivulu. Hela chochu, Nowa watwalekeluhu kwikala washinshika hela chaswejeliyi kushinakaja, nawa chamuleteleli nkisu yayivulu. Munjilanyi?

4. Indi kashinshi kaNowa kahetesha ñahi ambuña Nzambi makonu?

4 Nowa wadiñi kwakwihi nayaaka 800 yakusemuka hampinji yatachikiliyi Nimirodi mudimu wakutuña Kaposhi kaBabeli kulonda kulumbukila nshimbi yaheniyi Yehova ‘yakuwanisha iseki.’ (Kutachika 9:1; 11:1-9) Chakubula kujinooka, Nowa hadibombeli mukudikaña kwaNimiroduku. Dichi, muchidi windi hiyawihimpili hampinji yaluwañesheluwu madimi awakwakudikañaku. Kashinshi nichikuhwelelu chaNowa, hiyachimweni hohu muwushinakaji winduku, ilaña muwumi windi wejima nawa ambuña Nzambi ejima atela kumwimbujola.—Aheberu 11:7.

Chakutalilahu Chachiwahi muChisaka

5, 6. (a) Chumanyi chamulejeluwu Abarahama kudi Yehova kwila hampinji yadiñayi nayaaka 75 yakusemuka? (b) Indi Abarahama welili hodi haniku kuleja kwaNzambi?

5 Chakutalilahu chachiwahi chinateli kwikala nawatushinakaji hachikuhwelelu chawantu amuchisaka chawu, chinateli kumwekena hayihandilu yawankakulu adiñaku hanyima yaNowa. Abarahama wadiña nayaaka 75 yakusemuka hampinji yamulejeliyi Nzambi nindi: “Nyamukaku mwituña denu, nikudi antaña jeyi nikumutaña watata yeyi, wuyi mwituña dinakakuleja; nakakwila muza weneni, nakakukiswila nkisu.”—Kutachika 12:1, 2.

6 Fwikijenu anayileji kushiya mukala wenu, niamabwambu jenu, niituña denu dachisemwa, nichisaka chenu chejima nakuya kwituña dimwabula kwiluka. Abarahama amulejeli kwila mwenimu. Abarahama ‘wanyamukili nikunyamuka, mwomwamulejeliyi Yehova,’ nawa muwumi windi wejima, washakamineña mumatenti neyi mwenyi nawa mukwakwenda nakutuntuluka mwituña daKenani. (Kutachika 12:4; Aheberu 11:8, 9) Hela chakwila Yehova wahosheli nindi Abarahama wukekala “muza weneni,” Abarahama wafwili henohu kuchidi yaaka yayivulu nawa henohu anyanindi kanda avuli. Iñodindi Sara wamuvweleli Abarahama mwana wumu hohu, Isaka, nawa henohu Abarahama nashakami hohu yaaka 25 mwituña dachikaninu. (Kutachika 21:2, 5) Ilaña hazeyeli nakufunta mumusumba mwafuminiyuku. Ichi hichakutalilahu chachikuhwelelu nikutatakena!

7. Kutatakena kwaAbarahama kwamukwashili ñahi mwanindi Isaka, nawa chumanyi chafuminumu kudi muchidi wamuntu?

7 Kutatakena kwaAbarahama kwamukwashili chikupu mwanindi Isaka, wahandili wumi windi wejima—yaaka 180 hamu neyi mwenyi mwituña daKenani. Kutatakena kwaIsaka kwashindameneni hachikuhwelelu chakaniniyi Nzambi, chikuhwelelu chamushililuwu kudi anvwali jindi atushinakaji nawa chimwahitili mafuku achikolesheli namazu amulejeluwu kudi Yehova. (Kutachika 26:2-5) Kashinshi kaIsaka kazatili mudimu weneni hakushikija chikaninu chaYehova chakwila nawu ‘lubutu’ lwankisu yamuchidi wamuntu wejima lwamba kenjila muchisaka chaAbarahama. Chimwahitili jinkulakaji jayaaka, Yesu Kristu ‘lubutu’ lwalweni, wapelesheli antu ejima akumukuhwelela kunuñañana naNzambi nikuheta wumi wahaya nyaka.—Aŋalija 3:16; Yowanu 3:16.

8. Indi Yakoba wamwekesheli ñahi chikuhwelelu chakola, nawa chumanyi chafuminumu?

8 Isaka niyena wamukwashili mwanindi Yakoba kwikala nachikuhwelelu chakola chamukwashili nimuwushinakaji windi. Yakoba wadiña nayaaka 97 hampinji yazuñiliyi nakañelu wufuku wejima kulonda amukiswili. (Kutachika 32:24-28) Henohu kanda yafwi nayaaka 147, Yakoba wadiña nañovu yakukiswila anyanindi ejima awamayala 12. (Kutachika 47:28) Mazu awuprofwetu ahosheliyi ayisoneka haKutachika 49:1-28, ashikijeweli nawa achidi kushikijewa.

9. Chumanyi chitunateli kuhosha hachakutalilahu chachiwahi chekala nawatushinakaji apama lwakuspiritu hadi chisaka chawu?

9 Dimu, ambuña Nzambi ashinshika ashinakaja dehi anateli kwikala chakutalilahu chachiwahi kudi amuchisaka chawu. Nshimbi yamuNsona kuyibomba hamu nakufumba kwakuwahi, nichakutalilahu chakutatakena chinateli kumukwasha chikupu kansi kukula nachikuhwelelu chakola. (Yishimu 22:6) Atushinakaji hiyatela kudiwula chatela kwikalawu chakutalilahu chachiwahi kudi chisaka chawuku.

Chakutalilahu Chachiwahi Kudi Akwenu Akwakudifukula

10. Kulejanyi kwaheniyi Yosefu kutalisha ‘mwakelawu namafwahindi,’ nawa chumanyi chafuminumu?

10 Atushinakaji atela cheñi kwikala chakutalilahu chachiwahi kudi akwawu akakwitiya. Yosefu mwana kaYakoba wakoñeli chuma chapela chachikuhwelelu muwushinakaji windi, chumichi chakwashili yihita yayivulu yawakwakudifukula alala ahiñili hanyima yindi. Wadiña nayaaka 110 yakusemuka hampinji ‘yalejeli mwakelawu namafwahindi,’ nindi neyi aIsarela hiyakufuma muEjipitu, akasendi mafwahindi. (Aheberu 11:22; Kutachika 50:25) Kuna kuleja kwaheni chinjikijilu chakwila nawu kwadiña kuchiñeja kudi Isarela hampinji yakuzata neyi anduñu hadi yaaka yayivulu yalondeleluhu hanyima yakufwa kwaYosefu, nawu kukekala kukulewa muwuduñu.

11. Chumanyi chaheteleliyi Yoshuwa kudi Mosi wadiña washinakaja dehi?

11 Mosi wadiña hakachi kawantu akolesheluwu namazu achikuhwelelu aYosefu. Hampinji yadiñayi Mosi nayaaka 80 yakusemuka, wadiña nakukooleka kwakufumisha mafwaha aYosefu muEjipitu. (Kwidika 13:19) Hayina mpinji wadilukili naYoshuwa, wadiña mukwenzi chikupu. Yoshuwa wakalakeli neyi kalama kaMosi hadi yaaka 40. (Kuchinda 11:28) Wamutwaliluku Mosi haMpidi yaSinayi nawa wadiña hohu hampinji yakunkumukiliyi Mosi namalola awubasa aWunsahu. (Kwidika 24:12-18; 32:15-17) Yoshuwa watambwilileña kufumba kwamaana kwakuvulu kufuma kudi Mosi wadiña washinakaja dehi.

12. Indi Yoshuwa wadiña ñahi chakutalilahu chachiwahi kudi muza waIsarela hampinji yadiñayi wamumi?

12 Yoshuwa niyena wakolesheleña muza waIsarela hampinji yadiñayi wamumi. Ansompeshi 2:7, hatulejaña nawu: “Antu amukalakelelaña Yehova mafuku ejima adiñiyi Yoshuwa, nimafuku ejima adiñuwu akulumpi ashiyiliyi Yoshuwa, amweni nyidimu yamaneni yejima yakoñeliyi Yehova, yakoñeleliyi aIsarela.” Hela chochu, chafwiliyi Yoshuwa niakulumpi, yaaka 300 yakubula kufuukula chiwahi hakudifukula kwalala nikwakutwamba yatachikili nawa yashikili nikumafuku akaprofwetu Samweli.

Samweli ‘Welili Mwaya Kuloña’

13. Chumanyi chakoñeliyi Samweli ‘hakwila mwaloña’?

13 Bayibolu hiyashimuna yaaka yadiña naSamweli hampinji yafwiliyuku, ilaña nsañu yamumukanda waSamweli wakusambila yashimuna hadi yaaka 102, nawa Samweli wayimweni yejima. HaAheberu 11:32, 33 twatañañahu hadi ansompeshi niatuprofwetu aloña “elili mwaya kuloña.” Eña, Samweli wakojejeli antu ashakamineña mumpinji yindi kuleka kwila yuma yatama. (1 Samweli 7:2-4) Munjilanyi? Wadiña washinshika kudi Yehova muwumi windi wejima. (1 Samweli 12:2-5) Hadiña nawoma wakuzuwila hela mwantaku. (1 Samweli 15:16-29) Kubombelahu, chelili Samweli ‘nakuli dehi, natooki dehi nikumutu,’ waheni chakutalilahu chachiwahi kudi akwawu hakulomba. Washimwini nindi “chinjila kumuvulumuna Yehova muloña wakuleka kuyilombela” akwawu aIsarela.—1 Samweli 12:2, 23.

14, 15. Indi atushinakaji anateli kumwimbojola ñahi Samweli munsañu yakulombelela?

14 Yuma yejimiyi yinakumwekesha njila yalema yinateli kwilawu atushinakaji hakukojeja akwawu ambuña Yehova kwila yuma yayiwahi. Hichikweti muloña wayikatu hela kukala kukwawuku, atushinakaji atela kulombelaku akwawu. Atushinakaji, komana mweluka kulomba kwenu chikwakwashaña chipompelu? Hamuloña wakukuhwelela kwenu hamashi aKristu apwekeli, mwadiluñishaña ñimenu yayiwahi kumesu aYehova, nawa chikuhwelelu chenu ‘acheseka dehi.’ (Yakoba 1:3; 1 Petulu 1:7) Bayi muvulamena nenu: “Kulembelela kwamuntu waloña kwekala nañovu yakukoña nachu yuma yayivulu.”—Yakoba 5:16.

15 Kulomba kwenu kwakeñekaña hakukwasha mudimu waWanta waYehova. Amana kwetu amakwawu adi mukaleya hamuloña wakwikala eniKristu nakuleka kudiñija mujamatuña nachiyulu. Amakwawu anekali ampondu munjita, wubanji wadinjilaña waweni, nimadombu. Hela chochu, amakwawu adi muyipompelu yetu anakutalañana nakweseka hela ikañesha. (Matewu 10:35, 36) Antu anakulombola mudimu wakushimwina nikutwaminina yipompelu anakukeña kulomba kwenu. (Aefwesesa 6:18, 19; Akolose 4:2, 3) Chachiwahi nankashi chineli mwatenaña akwenu akakwitiya mukulomba kwenu neyi chelileñayi Epafwarasa.—Akolose 4:12.

Kudizisha Ikiñu Dakahiñahu

16, 17. Chumanyi chashimwineñahu dehi haMasamu 17:18, nawa ichi chinekali ñahi chalala?

16 Kudikunda naweniKristu ashinshika “kamukanka kanyanya,” ana anatambikuwu kuya mwiwulu, anahani kudizisha kwalema kudi “anyikoku acheñi,” akweti kuchiñeja kwakushakama hamaseki haya nyaka. (Luka 12:32; Yowanu 10:16) Ichi achishimwineñahu dehi haMasamu 71:18, hahosha nawu: “Eyi Nzambi, bayi wunshiyaku, hela ichi chinakula dehi chinela dehi ninvu kumutuku; kulonda niantu amakonu niyishimwinumu wudumi weyi, niwejima wawu akusemuka niyishimwinumu ñovu yeyi.” Awayishewa naspiritu adi nampwila yakudizisha alunda nawu anyikoku yacheñi kwiluka nyidimu yayivulu henohu kanda ayishiyi nakuya mwiwulu kulonda kuyilemeshela hamu naYesu Kristuku.

17 Kwesekeja nachahosha Masamu 71:18 kutalisha hakudizisha “niwejima wawu akusemuka” awa mazu atela kukundama cheñi kudi anyikoku acheñi, anakutambwila nshimbi kudi awayishewa aNzambi. Yehova nenki atushinakaji kukooleka kwakumuhameka kudowu anakwiteja kudifukula kwalala. (Yoweli 1:2, 3) Anyikoku acheñi ayikiswilaña hakudizilaku kudi awayishewa nawa ayikonkomwena kuleja antu achidi kukeña kumuzatila Yehova hayuma yadizawu yamuNsona.—Chimwekeshu 7:9, 10.

18, 19. (a) Nsañwinyi yalema yinateli kudizishawu ambuña Yehova atushinakaji? (b) Indi atushinakaji awiniKristu atela kukuhwelela chumanyi?

18 Ambuña Yehova ashinakaja dehi, ejima awayishewa nianyikoku acheñi, ekala yakutalilahu yayiwahi yamunsañu yakunyima. Antesha achidi kuhanda awanikili hatachikiluwu kumwekesha nyivwimbimbi yateneneñawu nawu “Photo-Drama of Creation.” Amakwawu elukili ana kwetu adiña nakulombola akasiluwu mukaleya mu 1918. Amakwawu azatileña hachikunzulemba chachisanji chaWatchtower. (WBBR) Amavulu anateli kushimuna chalwishileñawu muyota yanyiloña yamaneni kutalisha hakukasunuka kwansakililu yawaYinsahu jaYehova. Amakwawu omikili mukudifukula kwalala henohu anakushakama munfulumendi yawamashidika. Eña atushinakaji anateli kushimuna ochu kutiyishisha kwachalala chakwishimwineñawu chovu-chovu. Bayibolu yatwikolesha kuhetela mudi atushinakaji eluka yuma yeniyi.—Kuhituluka 32:7.

19 Atushinakaji awiniKristu ayikolesha kuhana chakutalilahu chachiwahi kudi atwansi. (Titusa 2:2-4) Hekwawu chayinu mpinji himunakumona yuma yafumaña mukutatakena, kulomba nikufumba kwenu mudi antu amakwawuku. Nowa, Abarahama, Yosefu, niMosi niamakwawu hiyelukili chuma chachiwahi chafumini hakashinshi kawu kudi makiñu ahiñiluhuku. Ilaña, nsañu yachikuhwelelu nikashinshi kawu yadiña nayakufumamu yayiwahi; chakutalilahu chenu chinateli kwikala nayakufumamu yamuchidiwu kudi atwansi makonu.

20. Nkiswinyi yinakutalilawu antu ahembaña kuchiñeja kwawu kwakola kushika nikunsa?

20 Hela chakwila mukekala nawumi hampinji ‘yalukadi lwasweja’ hela akayisañula, owu muzañalu wukekala hakudiluñisha “wumi walala chikupu”! (Matewu 24:21; 1 Timotewu 6:19) Fwikijenu mumpinji yaKuyula kwaKristu kweKombakaji daYaaka hamba kafumishahu Yehova yuma yaletaña wushinakaji. Chatela kwila nyijimba yetu yitwalekeñahu nakuzeya, mafuku ejima nyijimba yetu yikawahilañaku hohu, twakekala nañovu chikupu, twakamonaña chiwahi, twakatiyaña chiwahi nawa twakekala nammwekenu yayiwahi. (Yoba 33:25; Isaya 35:5, 6) Antu akiswilawu kushakama mwituña daNzambi dadiha akekalaña atwansi mpinji yejima kwesekeja nawumi wahaya nyaka wakatambwilawu. (Isaya 65:22) Lekenu wejima wetu tuhembi kuchiñeja kwetu kwakola kushika nikunsa nawa tutwalekihu kumuzatila Yehova nawumi wetu. Tunateli kukuhwelela netu Yehova wamba kashikija yuma yejima yakanayi nawa yuma yakazatayi yamba kabadika kuchiñeja kudi kwejima kutunateli kwikala naku.—Masamu 37:4; 145:16.

Munateli Kwakula Ñahi?

• Indi chikuhwelelu chakashinakaji Nowa chaleta ñahi nkisu kudi muchidi wamuntu?

• Chumanyi chafumini muchikuhwelelu chawankakulula hadi anyanawu?

• Indi Yosefu, Mosi, Yoshuwa niSamweli akolesheli ñahi akwawu akwakudifukula, muwushinakaji wawu?

• Ihetanyi dinateli kuhanawu atushinakaji?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Mwevulu wudi hefu 29]

Kutatakena kwaAbarahama kwadiña nachakufumamu chachiwahi kudi Isaka

[Mwevulu wudi hefu 32]

Atwansi ahetelañamu mukutiyilila kudi atushinakaji ashinshika