Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

“Bayi Mwila Mwinenu Chatama Nakatama Kanayiliyuku”

“Bayi Mwila Mwinenu Chatama Nakatama Kanayiliyuku”

“Bayi Mwila Mwinenu Chatama Nakatama Kanayiliyuku”

‘Bayi mwila mwinenu chatama nakatama kanayiliyuku. Keñenu kwila yuma yalumbwa kumesu awantu ejima.’—AROMA 12:17.

1. Yaaku yamuchidinyi yatanda?

 NEYI kansi amushinjika kudi mana kwindi hela muhelindi, kakavulu chuma chatachi chelañayi hikumufuntishilamu. Chawushona, chaaku chamuchidiwu chakufuntisha katama nakatama hichekala hohu kudi anyanaku. Akulumpi amavulu elaña chochimu. Neyi muntu anamuvuloki, wakeñaña kufuntisha katama nakatama. Chalala, akulumpi amavulu hiyadishinjikaña chachenuku, ilaña afuntishaña katama nakatama kuhitila mukafuta. Hekwawu atela kutandisha matuñu atama kutalisha hadi muntu wayivuloka hela kukeña njila yakumukañeshelamu kwikala nachifulu chahewulu. Hichikweti muloña nanjila yikuzatishewaku, ilaña yitoñojoka yoyimu—yakufuntisha katama nakatama.

2. (a) Muloñadi eniKristu alala chakaninañawu kwikala nayitoñojoka yakufuntisha katama nakatama? (b) Malwihwinyi nawa kapetulwinyi kamuBayibolu kitukushinshikahu?

2 Hela chakwila yitoñojoka yakufuntisha katama nakatama yekala kumuchima, eniKristu alala akaanaña kufuntisha katama nakatama. Ilaña afwilaña kulondela kukonkomwena kwakapostolu Pawulu kwakwila nawu: “Bayi mwila mwinenu chatama nakatama kanayiliyuku.” (Aroma 12:17) Chumanyi chikutwileñela kuzata kwesekeja naniyi nshimbi yalema? Anyi sweje-e yitwatela kubula kufuntishila katama? Nkiswinyi yitukatambwila neyi tuleka kufuntisha katama nakatama? Hakwila nawu twakuli awa malwihu, lekenu tutali hamazu ahosheliyi Pawulu kulonda kumona Aroma kapetulu 12 chikamwekeshaña hakubula kufuntisha katama nakatama nawu chekala chaloña, hikukeña, nawa hinjila yayiwahi yakulondela. Tukushinshika haniyi yuma yisatu chimu hampinji.

‘Dichi Nayilembeleli’

3, 4. (a) Kutachika naAroma kapetulu 12, chumanyi chahoshelihu Pawulu, nawa izu dazatishiliyi dakwila nawu “dichi” dalema ñahi? (b) Chumanyi chateleli kufuma muluwi lwaNzambi hadi eniKristu amuRoma?

3 Hakutachika kapetulu 12, Pawulu wateneni yuma yiwana yakundama kunshakaminu yaweniKristu. Walumbulwili hawulunda wetu naYehova, nawakwetu akakwitiya, nawantu abula kwitiya, nihadi anyanta anfulumendi. Pawulu walumbulula nindi kudi muloña walema wutwatelela kukanina yitoñojoka yatama, kubombelaku niyitoñojoka yakufuntisha katama nakatama, hampinji yahosheliyi nindi: ‘Dichi enu ana kwetu, nayilembeleli naluwi lwaNzambi.’ (Aroma 12:1) Shinshikenu hezu dakwila nawu “dichi,” daya mukwila nawu “kwesekeja nayuma yinahoshewi.” Munjila yikwawu Pawulu wahosheli nindi, ‘Kwesekeja nayuma yinayilumbulwili, nayilembeleli kwila chuma chinukuyileja cheñi.’ Chumanyi chayilumbulwililiyi Pawulu eniKristu amuRoma?

4 Mutupetulu twakutachikilaku 11 twamukanda windi, Pawulu wahosha hakukooleka kwakuwahi kudi hadi aYudeya akumujimba niaJentili kwakwikala anyuli naKristu muWanta waNzambi, kuchiñeja kwakaaninuwu aIsarela akumujimba. (Aroma 11:13-36) Iku kukooleka kwalema kwadiñaku hohu “naluwi lwaNzambi.” Indi eniKristu atela kwilahu chumanyi haluwi lwasweja lwaNzambi? Nyichima yawu yatela kwinzala naniku kuhameka kwasweja kukuyileñela kwila mazu anahiñuhu ahosheliyi Pawulu nindi: “Lambulenu nyijimba yenu yili mulambu wawumi, wajila, wakutiyisha nachu Nzambi kuwaha; diwu mudimu wenu waya mumaana.” (Aroma 12:1) Hela chochu, munjilanyi mwateleleluwu ana eniKristu kudilambula “mulambu” kudi Nzambi?

5. (a) Indi muntu nateli kudihana ñahi “mulambu” kudi Nzambi? (b) Nshimbinyi yatela kuyula yililu yaweniKristu?

5 Pawulu watwalekelihu kulumbulula nindi: “Bayi mulondeja mwelañawu antu amakonuku; ilaña yitoñojoka yenu yibalumuki kwikala yayiha; kulonda mushinshiki mwaya muchima waNzambi, diwu wawuwahi, watiyishaña kuwaha, walala chikupu.” (Aroma 12:2) Chatela kwiteja spiritu yakaayi kuyula yitoñojoka yawu, ateleleli kubalumuna yitoñojoka yawu kwesekeja nayitoñojoka yaKristu. (1 Akorinda 2:16; Afwilipi 2:5) Iyi nshimbi yatela kuyuula yililu yaweniKristu alala mafuku ejima, kushilahu ninetu makonu.

6. Kushindamena hakulumbulula kwaPawulu kwekala haAroma 12:1, 2, Chumanyi chatuleñelaña kutondolwela kufuntisha katama nakatama?

6 Indi kulumbulula kwaPawulu kwa haAroma 12:1, 2 kwatukwashaña munjilanyi? Kufwana eniKristu awayishewa naSpiritu amuRoma, twahamekaña chikupu hayuma yashiyashana yaluwi lwaNzambi yatwikañayi nawa yatwinkañayi mafuku ejima amuwumi wetu. Dichi, muchima wenzala nakuhameka watuleñelaña kumukalakela Nzambi nañovu yetu yejima, nimaheta etu, niwuswa wetu. Iyi mpwila yakufuma kumuchima yatuleñelaña cheñi kuzata nañovu kulonda kutoñojoka neyi Kristu, bayi neyi antu amukaayiku. Kwikala nayitoñojoka neyi yaKristu yakumaña chitwazataña nawantu amakwawu—akwetu akakwitiya niabula kwitiya. (Aŋalija 5:25) Chakutalilahu: Neyi tutoñojokaña neyi Kristu, tukutondolwela yitoñojoka yakukeña kufuntisha katama nakatama.—1 Petulu 2:21-23.

“Kukeña Kwenu Kubuli Wufwikiji”

7. Kukeña kwamuchidinyi kwatenawu haAroma kapetulu 12?

7 Kutondolwela kufuntisha katama nakatama bayi neyi hinjila yayiwahi hohuku, ilaña hinjila yakumwekeshelamu kukeña cheñi. Shinshikenu chalumbulwiliyi kapostolu Pawulu mumazu analondeluhu kutalisha hayitoñojoka yakukeña. Mumukanda wasonekeleliyi Aroma, Pawulu wazatishili izu dakwila nawu “kukeña” (a·gaʹpe muchiGiriki) mapampa kakavulu neyi hakutena kukeña kwaNzambi nikukeña kwaKristu. (Aroma 5:5, 8; 8:35, 39) Hela chochu, mukapetulu 12, Pawulu wazatishili izu daa·gaʹpe munjila yambukaku—hakuhosha kutalisha hakukeña kutwamwekeshaña kudi akwetu antu. Hanyima yakuhosha nindi yawaana yakuspiritu yekala yambuka nawa yekala mudi akakwitiya amakwawu, Pawulu wateneni chililu chatela kwikala naweniKristu ejima. Wahosheli nindi: “Kukeña kwenu kubuli wufwikiji.” (Aroma 12:4-9) Kumwekesha kukeña kudi antu amakwawu hichuma chakwilukilahu eniKristu alala. (Maku 12:28-31) Pawulu watukonkwomwena chikupu nindi, kukeña kutwamwekeshaña hamu neyi eniKristu kwatela kwikala kwalala.

8. Tunatweshi kumwekesha ñahi kukeña kwakubula wufwikiji?

8 Cheñi, Pawulu welukili kukeña kwakubula wufwikiji chiyakumwekeshañawu, nindi: “Tiyenu kutama nayuma yatama, kakelenu yuma yayiwahi.” (Aroma 12:9) ‘Kutiya kutama nikukakela’ himazu akweti ñovu. Nhoshelu yakwila nawu ‘kutiya kutama’ atela kuyituntulula nawu “kuhela chikupu.” Hitwatela kuhela hohu yuma yafumaña mukutamaku ilaña twatela kuhela kutama kwakweni. (Masamu 97:10) Izu dakwila nawu “kakelenu” adituntulula kufuma kuvebu yachiGriki yalumbulula nawu “kulamata.” MwiniKristu wukweti kukeña kwalala walamata chikupu, hela kukakela kuyililu yayiwahi chakwila hanatweshi kwambukaku kuyililu yinduku.

9. Kukonkomwenanyi kwaheniyi Pawulu kakavulu?

9 Njila yimu yakumwekeshelamu kukeña ayitena kudi Pawulu kakavulu. Wahosheli nindi: “Kiswilenu ayikabishaña nkisu; kumina dakukisula nkisu, bayi kushiñanaku.” “Bayi mwila mwinenu chatama nakatama kanayiliyuku.” “Enu akwetu twakeña, bayi muditendaku.” “Kutama bayi kuyimika mushinduku; fwomonenu yatama nayayiwahi.” (Aroma 12:14, 17-19, 21) Mazu aPawulu ashimuna hatooka chitwatela kukalakala nawantu abula kwitiya, hela tuhu antu atwikabishaña.

“Kiswilenu Ayikabishaña Nkisu”

10. Munjilanyi mutwatelela kukiswila atwikabishaña?

10 Twazatishaña ñahi kukonkomwena kwaPawulu kwakwila nawu: “Kiswilenu ayikabishaña nkisu”? (Aroma 12:14) Yesu wayilejeli atumbanji twindi nindi: “Keñenu ayilumbu jenu, ninawa ayikabishaña, yilombelenu.” (Matewu 5:44; Luka 6:27, 28) Dichi njila yimu yitwakiswilañamu akakukabisha hikuyilombelaku, nikumulembelela Nzambi netu neyi amakwawu atwikañeshaña hamuloña wakubula kwiluka, Yehova watela kutonesha mesu awu kuwalala. (2 Akorinda 4:4) Hela chochu, chatela kumwekana kwikala chakala kumulomba Nzambi kulonda yakiswili muntu wunakutukabisha. Ilaña neyi yitoñojoka yetu yidifwana nayaKristu, dikwila nawu tukukeña ayilumbu jetu. (Luka 23:34) Chumanyi chinateli kufuma mukumwekesha kukeña kwamuchidiwu?

11. (a) Chumanyi chitwatela kudizila kuchakutalilahu chaSetefwanu? (b) Neyi chinamwekeshuwu muchihandilu chaPawulu, kuhimpikanyi kunateli kumwekana mudi akwakukabisha amakwawu?

11 Setefwanu hiwumu walombeleluku akwakumuyandisha, nawa kulomba kwindi hikwayili mumenjuku. Hihashimbwiliku hanyima yaPentekosta 33 C.E., Setefwanu amukwatili kudi akwankunyi nachipompelu chawiniKristu nakumwidisha hanji yaYerusalema nakumwasa malola. Henohu kanda yofwi, wabidikili nindi: “Eyi Mwanta ayanakeni muloñiwu.” (Yililu 7:58–8:1) Wumu hakachi kawamayala alombeleliyi Setefwanu hefuku denidi wadiña Sawulu, wamweni nawa wetejeli nindi Setefwanu amujahi. Chimwahitili mafuku, Sawulu wamumweni Yesu yasañwiluwu. Ona mukwakukabisha wekalili kambanji kaKristu nawa wekalili kapostolu Pawulu, nsoneki yamukanda wasonekeleluwu Aroma. (Yililu 26:12-18) Kwesekeja nakulomba kwaSetefwanu, chakubula kujinooka Yehova wamwanakeneni Pawulu nshidi hakwikala mukwakukabisha. (1 Timotewu 1:12-16) Dimuloña waweni Pawulu wakonkomweneniyi eniKristu nindi: “Kiswilenu ayikabishaña nkisu”! Welukilili kuyakuhumañana yahitilumu nindi akwakukabisha amakwawu anateli kwikala ambuña Nzambi. Mumafuku etu, akwakukabisha amakwawu anekali akakwitiya hamuloña wayililu yayiwahi yawambuña Yehova.

“Shakamenu Chachiwahi naWantu Ejima”

12. Indi kukonkomwena kwekala haAroma 12:17 kwesekana ñahi namazu ahosheliyi Pawulu muvasi 9?

12 Kukonkomwena kwaPawulu kunahiñihu kutalisha chakushakama nawantu etiya niabula kwitiya kudi kwakwila nawu: “Bayi mwila mwinenu chatama nakatama kanayiliyuku.” Awa mazu anesekani namazu ahosheliyi hakusambila nindi: “Tiyenu kutama nayuma yatama.” Chalala, indi muntu nateli kuhosha ñahi nindi watiyaña kutama nayuma yatama, hela kutama, neyi yazatisha chuma chatama kulonda kufuntishila akwawu? Kwila mwenimu chikwikala chashiyashana nakwikala nakukeña ‘kwabula wufwikiji.’ Pawulu wahosheli nindi: “Keñenu kwila yuma yalumbwa kumesu awantu ejima.” (Aroma 12:9, 17) Munjilanyi mutwazatishilaña awa mazu?

13. Munjilanyi mutwazatilaña “kumesu awantu ejima”?

13 Hakusambila, mumukanda wayisonekeleliyi Akorinda, Pawulu wasonekeli kutalisha hamakabi amwenuwu apostolu. Wahosheli nindi: “Anatubalumuni kwikala akwakutalilahu kudi akwampata yamunu mwishina, nikudi añelu, nikudi antu. . . . Chatutukañawu twayikiswilaña nkisu; chatukabishañawu twakuminaña dakwiteja; chatutuñulañawu twakuminaña dakulemba.” (1 Akorinda 4:9-13) Chochimu, eniKristu alala makonu ayitalaña kudi antu amukaayi. Neyi antu atwinyeñumuka akumona yililu yetu yayiwahi yitwelaña hela hampinji yinakutwikabishawu, anateli kwiteja chiwahi mazu etu awiniKristu.—1 Petulu 2:12.

14. Tunateli kushika hachipimwinyi hakuleta kuwunda?

14 Hela chochu, tunateli kushika hachipimwinyi hakuleta kuwunda? Twatela kushikija hakumina ñovu yetu. Pawulu wayilejeli akwawu eniKristu nindi: “Neyi chikutwesheka, shakamenu chachiwahi nawantu ejima, mwejima mumukutweshela enu aweni.” (Aroma 12:18) “Neyi chikutwesheka,” nawa “mwejima mumukutweshela enu aweni” hinhoshelu yamwekeshaña nawu kutiyañana nawantu hichinateli kuzatika mpinji yejimaku. Chakutalilahu, hitunateli kufumpa nshimbi yaNzambi hakufwila kutiyañana namuntuku. (Matewu 10:34-36; Aheberu 12:14) Ilaña, twelaña chuma chidi chejima chitunateli kwila chakubula kudiwula nshimbi jaloña kulonda kuleta kuwunda “nawantu ejima.”

“Bayi Muditendaku”

15. Chikumanyi chakulekela kutenda chekala haAroma 12:19?

15 Pawulu wahanini cheñi chikuma chikwawu chashikila hamuloña wutwatela kubulila kufuntisha katama nakatama; hinjila yayiwahi kulondela. Wahosheli nindi: “Enu akwetu twakeña, bayi muditendaku; kuminenu dakwovwahila kuzuwa, muloña anasoneki nawu, Yehova nahoshi nindi, Yami nukutenda, yami nukufweta.” (Aroma 12:19) MwiniKristu wukufwila kutenda wadivwimba. Wadinkaña mudimu wambala waNzambi. (Matewu 7:1) Cheñi nawa, hamuloña wakutenda kutama yomwenindi, wamwekeshaña kubula chikuhwelelu mukukana kwaYehova kwakwila nawu: “Yami nukufweta.” Kwambukaku, eniKristu alala amukuhwelela Yehova nawu wamba ‘kaleta wuñanji kudi antu indi atondayi.’ (Luka 18:7, 8; 2 Atesalonika 1:6-8) Ashiyaña kutenda kutama mumakasa aNzambi.—Yeremiya 30:23, 24; Aroma 1:18.

16, 17. (a) Indi “kumulumbikila makala akesi” hamutu wamuntu chalumbululadi? (b) Komana mwamonahu dehi yililu yayiwahi chiyovwahishaña muchima wamuntu wabula kwitiya? Neyi dimu, hanenu chakutalilahu.

16 Kumutenda chilumbu chinateli kumuleñela muchima windi kukola, ilaña kukalakala nindi munjila yakuwunda kunateli kwovwahisha muchima windi. Muloñanyi? Shinshikenu mazu alejeliyi Pawulu eniKristu amuRoma. Wayilejeli nindi: “Neyi chilumbu cheyi natiyi nzala, mwinki yakudya adyi; neyi natiyi mpwila, mwinki meji anwi; muloña neyi mukwila mwenomu, wukumulumbikila makala akesi hamutu windi.” (Aroma 12:20; Yishimu 25:21, 22) Indi awa mazu atalisha mudihi?

17 “Kumulumbikila makala akesi hamutu windi” hinhoshelu yamuchifwikija yafumishawu kunjila yeñunwineñamu yikuñu mumpinji yamuBayibolu. Malola kuyafumishaña yikuñu adiña nakuyisha muluteñi, nawa makala bayi neyi ayishileña heshina hohuku, ilaña ayishileña nihewulu damalola kwafumaña yikuñu. Makala akesi alumbikileñawu hewulu adiña nakuleta iyena deneni chakwila chikuñu chakola chadiña nakusuñunuka nakwambuka namajilu amalola kwafumaña yikuñu. Chochimu, kuhitila mukwila yuma yayiwahi kudi mukwakudimbulula, tunateli ‘kusuñununa’ kuchinchika kwindi nakwidisha yililu yayiwahi. (2 Anyanta 6:14-23) Kafwampi antu amavulu amuchipompelu chawiniKristu ekalili nekoku kukudifukula kwalala hamuloña wayililu yayiwahi yawambuña Yehova yayikoñeleluwu.

Muloña Wutwabulilaña Kufuntisha Katama Nakatama

18. Muloñanyi chichekalila chaloña, kukeña nikudizoza hakubula kufuntisha katama nakatama?

18 Mukwihihisha kapetulu 12 kamukanda waAroma, tunamoni yikuma yalema yayivulu yatwileñelaña kubula ‘kufuntisha katama nakatama.’ Chatachi, kubula kufuntisha katama nakatama hichuma chachiwahi kukoña. Kwesekeja naluwi lwatwimwekeshelayi Nzambi, chachiwahi kudihana kudi Yehova nikwovwahila nshimbi jindi mukudikeñela —kushilahu ninshimbi yakukeña ayilumbu jetu. Chamuchiyedi, kukaana kufuntisha katama nakatama diyu njila yakukeña yitwatela kulondela. Kuhitila mukuleka kufuntisha katama nakatama nakuleta kuwunda, twakeñaña kukwasha antu amakwawu adimbululaña chikupu kwikala akwakudifukula aYehova. Chamuchisatu, kuleka kufuntisha katama nakatama diyu njila yakudizoza yitwatela kulondela. Kuditenda chikwikala hikudinka wanta, muloña Yehova nindi: “Yami nukutenda.” Izu daNzambi datwikonkomwenaña cheñi nawu: “Chikwenzaña kudinka wanta, dihu henzaña nsonyi; ilaña kudi akwakudizoza kwokwekala maana.” (Yishimu 11:2) Neyi tukushiya kutenda mumakasa aNzambi tunakumwekesha kudizoza.

19. Yumanyi yitwakahanjekahu muchibaba chinalondeluhu?

19 Pawulu wakunkulwili mpanji yindi munjila yitwatela kuzatila wumu namukwawu. Wakonkomwena eniKristu nindi: “Kutama bayi kuyimika mushinduku; fwomonenu yatama nayayiwahi.” (Aroma 12:21) Ñovwinyi yatama yitwatalañanaña nayu makonu? Tunateli kwimika ñahi mushindu iyi ñovu yatama? Ñakwilu yanawa malwihu nimalwihu adifwanaku akahanjekewahu muchibaba chinalondeluhu.

Munateli Kulumbulula?

• Kukonkomwenanyi kwekala haAroma kapetulu 12?

• Chumanyi chikatuleñela kubula kufuntisha katama nakatama?

• Yumanyi yitukatambwila hamu niantu amakwawu neyi ‘hitunakufuntisha katama nakatamaku’?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Chikasha chidi hefu 24]

Aroma kapetulu 12 kalumbulula wulunda wamwiniKristu na

• Yehova

• akwawu akakwitiya

• abula kwitiya

[Mwevulu wudi hefu 25]

Chumanyi chitunateli kudizila kuchakutalilahu chakambanji Setefwanu?