Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Indi Chaambu Chekowa Hela Chisemwa Chatanda Chakamana Ñahi?

Indi Chaambu Chekowa Hela Chisemwa Chatanda Chakamana Ñahi?

Indi Chaambu Chekowa Hela Chisemwa Chatanda Chakamana Ñahi?

MWITUÑA daSpain mukwakuyula akwakutuma ngunja wakañesheli ngunja kutwalekahu. Muloñadi? Muloña akwakutala ngunja amavulu amuhosholeli mukwakutuma ngunja wafumini kwituña daCameroon chakwila wakeñeli nikufuma mwibulu. MuRussia kulukuka kwakukatisha eniAfrica, eniAsia, nieniLatin America kunaswejeluku; muchaaka cha 2004, kulukuka antu ekowa dacheñi kwaswejeli muRussia kufuma hamapesenti 55 nakushika kumapampa 394 mu 2005. MuBritain muntu wumu hadi antu asatu amuAsia niantu eyila etejeli kuyihula malwihu, ahosheli nawu ayihañili mudimu hamuloña wachaambu chekowa. Iyi yakutalilahu yinakumwekesha chaaku chamukaayi kejima.

Kukala kwakubula kwiteja antu ekowa hela achisemwa chacheñi kwashiyashana kwesekeja nachekala antu—kufuma kukuhosha kasawuntu hela kudiwula yitoñojoka yawantu amakwawu nakushika nikukuzata nañovu kulonda kujilumuna muchidi wawantu kwesekeja nanshimbi yamwituña. Indi kukala kwakubula kwiteja antu ekowa dacheñi hela achisemwa chacheñi kwafuma kudihi? Tunateli kutondolwela ñahi ichi chaaku? Komana chachiwahi kukuhwelela netu ifuku dimu yisaka yejima yamuchidi wamuntu yamba kashakama hamu mukuwunda? Bayibolu yahana yitoñojoka yayiwahi haniyi nsañu.

Makabisha niKuhelañana

Bayibolu yahosha nawu, “Kufuukula kwamumuchima wamuntu kwatama hohu kufumisha kuwansi windi.” (Kutachika 8:21) Dichi antu amakwawu atiyaña kuwaha kukabisha akwawu. Bayibolu yatwalekahu kuhosha nawu: “Hinukumona madilu awantu akabishewa, hiyakweti niwakuyikundejaku; ñovu hijidi kudi akwakuyikabisha.”—Mukwakutaŋisha 4:1.

Bayibolu yalumbulula cheñi nawu kuhelañana kwekowa kwatachikili hanyaka. Chakutalilahu, kubadika hayaaka 3,700 yinahituhu, Fwaro wakuEjipitu wamutambikili kaHeberu Yakoba hamu nachisaka chindi cheneni kulonda kushakama mwituña daEjipitu. Hela chochu, chimwahitili mafuku, Fwaro wahiñilihu watiyili woma wanidi izaza deneni dawenyi. Muloña wanichi, nsona yahosha nawu: “Yena wahosheli nawantu indi, nindi, Tiyenu dinu, awa antu anyana kaIsarela anatubadiki dehi nikuvula niñovu, tuyikwatilenu maana, akenza kavula. . . . Dichi ayishilili atupita kulonda kuyikabisha nayiteli yawu.” (Kwidika 1:9-11) EniEjipitu aheni nshimbi yakujaha anyikeki awamayala ejima ankakulula yaYakoba.—Kwidika 1:15, 16.

Chumanyi Chaleteshaña Chaambu?

Nsakililu yamukaayi hiyakañeshaña kakavulu kukala kwakubula kwiteja antu ekowa dacheñi hela achisemwa chacheñuku. Hela tuhu chakwila antu amakwawu akañesha makabisha chakubula woma, nsakililu kakavulu yadibombaña nawakwakukabisha. Ichi dichuma chamwekeni muUnited States, mwakolesheluwu nshimbi yakubula kulemesha antu eyila nikuyijaha chakubula kuyisompesha, nawa nshimbi yakanishili maluwi hakachi kawanyitooka nawantu eyila nakushika mu 1967. Dichi chadiña nimuSouth Africa hampinji yachiyulu chambwili maluña akushakama antu ashiyashana makowa nawa antu antesha akolesheli yifulu yawu nanshimbi yabombelelumu kulekesha kusumbula muntu wekowa dacheñi. Munsañu yejimiyi, izanvu dawantu adiña nakunyamuna chaambu chekowa dacheñi, adiña antu asweja kulemesha nsakililu.

Hela chochu, Bayibolu yalumbulula muloña waweni wekalilaku kukala kwakubula kwiteja antu ekowa dacheñi hela achisemwa chacheñi. Yalumbulula muloña antu amakwawu wakabishilañawu antu ekowa dacheñi. Yahosha nawu: “Muntu wabula kukeña hanamwiluki Nzambuku, muloña Nzambi diyi kukeña. Muntu wukwila nindi, Ami nakeña Nzambi; iku saña ahelelayi mana kwindi, hintwambi; muloña muntu wukubula kukeña mana kwindi anamoniyi, hakutwesha kukeña Nzambi anabuli kumonayuku.” (1 Yowanu 4:8, 20) Awa mazu anakumwekesha chuma chaleteshaña chambu kumuchidi wamuntu. Antu akoñaña mwenimu hela chakwila ahoshaña nawu etiya hela nehi, muloña hiyamwiluka hela kumukeña Nzambuku.

Kumwiluka Nzambi —Dihashindamena Kunuñañana kwaWantu Ashiyashana Ikowa niYisemwa

Indi kumwiluka nikumukeña Nzambi kwaletaña kunuñañana kwamuchidi wamuntu munjilanyi? Kwilukanyi kwamwekeshaña Izu daNzambi kwakañeshaña antu kukatisha antu amwekana neyi ambuka? Bayibolu yashimuna nawu Yehova diyi Tata yawantu ejima. Yahosha nawu: “Hakwinza etu twamonaña netu kudi Nzambi wumu hohu, diyi Tata; kudi yena diku kwafumaña yuma yejima.” (1 Akorinda 8:6) Yashimuna cheñi nawu: “Wafumishili kudi muntu wumu nyuza yawantu ejima.” (Yililu 17:26) Dichi antu ejima chalala hiyamana kwetu.

Muchidi wamuntu wejima watela kwikala namuzañalu wakutambwila wumi kufuma kudi Nzambi, ilaña ejima akweti chuma chayineñeshaña kutalisha hadi ankakulula jawu. Mukwakusoneka Bayibolu Pawulu wahosheli nindi: “Dichi kudi iyala wumu nshidi yeñilili mumpata yamunu mwishina.” Dikwila nawu, “antu ejima anavulumuni, anakañanyi kushika mwashikila kulema kwaNzambi.” (Aroma 3:23; 5:12) Yehova hiNzambi wukweti yuma yashiyashana—kwosi yileñaleña yiyedi yadifwana chikupuku. Hela chochu, Nzambi heteja izanvu dimu damuchidi wamuntu kuditiya nawu dalemaku. Yitoñojoka yatanda yakwila nawu izanvu dekowa dimu dabadika izanvu dikwawu yashiyañana nayikuma yekala muNsona. Chalala, maana yitwatambwilaña kufuma kudi Nzambi aleteshaña kutiyañana kwamuchidi wamuntu.

Nzambi Wakamenaña Nyuza Yejima

Antu amakwawu ajinookaña neyi chakwila Nzambi wetejeli chaambu kumuchidi wamuntu kuhitila mukuyitañisha aIsarela kwambuka kunyuza yikwawu. (Kwidika 34:12) Hampinji yimu, Nzambi watondeli muza waIsarela hamu neyi iheta dindi dalema hamuloña wachikuhwelelu chadimena chankakulula yawaIsarela Abarahama. Nzambi yomweni wayulili aIsarela akushankulu, nikuyitondela anyuli nikuyinka nshimbi jajivulu. Hampinji yetejeli Isarela iyi ntanjikilu, antu amakwawu amweni yakufumamu yanfulumendi yaNzambi kwikala yambukaku kuyakufumamu yanfulumendi yawuntu. Yehova wamudizishili cheñi Isarela kutalisha hakulema kwamulambu wakafuntisha muchidi wamuntu wulunda wawuwahi naNzambi. Dichi kukalakala kwaYehova naIsarela kwahetesheli nyuza yejima. Ichi chesekana nachuma chamulejeliyi Abarahama nindi: “Kudi anyaneyi nyuza yejima yahamaseki yakawenaku kukooleka, nanochu chiwunovwahili mwizu dami.”—Kutachika 22:18.

Kubombelahu, aYudeya adiña nakukooleka kwakutambwila wuprofwetu waNzambi wajila nawa wakwikala muza mwakavwalikila Mesiya. Chumichi achilili nankeñelu yakuhetesha nyuza yejima. Nsona yachiHeberu yayinkeluwu aYudeya yikweti kulumbulula kwakuwahi kwampinji yakela nyichidi yejima yikatambwila nkisu yeneni: “Nyuza yayivulu yakaya nakuhosha nawu, Tuyenu, twakakanduki kumpidi yaYehova, nikwitala daNzambi yaYakoba; akatuleji mwaya yaaku yindi . . . Muza hiwakanyamwina muza wukwawu mpoku yakabaluku, hiyakadiza nawa cheñi njitaku. Ilaña akashakama iwu mwishina damuvinyu windi, iwu mwishina dachikuyu chindi; kwosi wakayitiyisha womaku.”—Mika 4:2-4.

Hela chakwila Yesu washimwinini kudi aYudeya, wahosheli cheñi nindi: “Ninsañu iyi yawanta akayishimwañena mwahita matuña ejima mwashakamawu antu, kulonda yakayilili nyuza yejima wunsahu.” (Matewu 24:14) Kwosi muza wakabula kutiya nsañu yayiwahi. Dichi Yehova wemika chakutalilahu chachiwahi hakuzata chakubula chaambu namuchidi wamuntu wejima. “Nzambi haakaminaña antu kumesuku; hakwila munyuza yejima, muntu wamwakamaña yena, welaña mwaloña, amutiyaña kudi Nzambi kuwaha.”—Yililu 10:34, 35.

Nshimbi yenkeliyi Nzambi muza waIsarela wakushankulu yamwekesha cheñi nawu wakamenaña nyuza yejima. Shinshikenu chakeñekeleña muNshimbi kubadika hohu hakwiteja antu abula kwikala aIsarela kushakama mwituña, yahosheli nawu: ‘Mwenyi mwashakama nindi akekalaña neyi mwenimbu wenu, wakamukeñaña neyi chiwadikeña eyi aweni, muloña ninenu mwadiñi enyi mwituña daEjipitu.’ (Alevi 19:34) Nshimbi yaNzambi yayivulu yadizishili aIsarela kwikala chachiwahi nawenyi. Dichi hampinji yamweniyi Bowazi nkakulula yaYesu, mwenyi wamumbanda wakankilili nakukuñula yashalileña mwiha hanyima yakwañula, wazatileña kwesekeja nayuma yadiziliyi kudi Nzambi nawa wamweni chikupu nindi akwakwañula ashiyileñamu yayivulu kulonda iwu mumbanda yakuñuleña.—Luti 2:1, 10, 16.

Yesu Wadizishili Kwikala naLuwi

Yesu wamwekesheli maana aNzambi kubadika muntu wudi wejima. Yesu wadizishili atumbanji twindi chakwikala chiwahi nawantu acheñi. Hampinji yimu watachikili mpanji namumbanda kaSamariya. A Samariya adiña izanvu damuchidi waheleluwu kudi aYudeya amavulu nawa mumbanda wahayamini. Hampinji yahanjekeleñawu, Yesu wamukwashili mumbanda kutiyisha chiwahi chatelayi kuheta wumi wahaya nyaka.—Yowanu 4:7-14.

Yesu cheñi watudizisha chitwatela kuzata nawantu amuchidi wacheni hampinji yahaniniyi chakutalilahu chantuñi kaSamariya. Iwu muntu wamweni kaYudeya yakatishiluwu chatama kudi amakombi amulukukili. KaSamariya wadi kutoñojoka nindi: ‘Muloñadi wunatelela kumukwasha kaYudeya? A Yudeya ahela antu jami.’ Ilaña Yesu wahosheli hadi kaSamariya neyi muntu wukweti mmwenu yacheñi hadi enyi. Hela chakwila akakwenda amakwawu amutondolweleli muntu yakatishiluwu, kaSamariya ‘wamutiyilili wushona’ nawa wamukwashili chikupu. Yesu wakunkulwili ichi chishimu nakuhosha nindi muntu wejima wukukeña wuselewa waNzambi watela kwila momumu.—Luka 10:30-37.

Kapostolu Pawulu watañishili antu akeñaña kumutiyisha Nzambi kuwaha kuhimpa wuntu wawu nakwimbujola njila yahembelañamu Nzambi antu. Pawulu wasonekeli nindi: ‘Vuulenu wuntu wawukulu nimwelañayi; muvwali wuntu wamwiha, wayaña nakubalumuka wamwiha nakwiluka chalala, kulonda afwani neyi wamuleñeli. Mwenomu himwekala kaHeleni nakaYudeya, hela kwalama nakubula kwalamaku. Himwekala hela mukwetuña dacheñi, hela kaSikita . . . Hayuma yejimiyi alunjikuhu kukeña, diyi mpanda yasweja kunuña antu hamu.’—Akolose 3:9-14.

Komana Kumwiluka Nzambi Kwahimpaña Antu?

Komana kumwiluka Nzambi chalala kwahimpaña njila yazatilañamu antu nanana afuma kunyichidi yacheñi? Shinshikenu chakuhumañana chamwenyi wakwiituña dakuAsia washakamineña mwituña daCanada watiyili kutama hampinji yamumwekesheleluwu chaambu. Mumbanda yeniwu wadibulakeni nawaYinsahu jaYehova, nawa atachikili kudiza nindi Bayibolu. Hanyima yanichi, wayisonekeleli mukanda wakuhameka nindi: ‘Mudi anyitooka amawahi nawa akweti luwi chikupu. Chinelukili nami mwambuka chikupu nawanyitooka amakwawu, Nahayamini chichekalila muniyi njila. Nelili toñojoke-e dichi nakunkulwili nami mwekala aYinsahu jaNzambi. MuBayibolu mwatela mwekala chuma chayileñelaña kwila mwenimu. Hakupompa kwenu namweni mazaza awantu ashiyashana makowa akweti nyichima yoyimu—elukewa—muloña adiña amana kwamuntu namuhela amuntu. Ichi dinu neluki muntu wayiletesha kwikala antu amawahi. HiNzambi yenu.’

Izu daNzambi dashimwineñahu dehi hampinji yikela “iseki dejima dakawanina kumwiluka Yehova.” (Isaya 11:9) Hela chayinu mpinji, hakushikija wuprofwetu wamuBayibolu, izaza deneni dakushika kumamiliyoni “akunyuza yejima, akunyichidi yejima” anakunuñañana mukudifukula kwalala. (Chimwekeshu 7:9) Anakutalila kumona kuhelañana chakakwihiñawu nakukeñañana mukaayi kejima mudi antu kwakashikija nkeñelu yaYehova yamulejeliwu Abarahama nawu: “Mudi anyaneyi dimu mwakakoolekela yisaka yahamaseki yejima.”—Yililu 3:25.

[Mwevulu wudi hefu 4]

Nshimbi yaNzambi yadizishili aIsarela kukeña enyi

[Mwevulu wudi hefu 5]

Chumanyi chitwatela kudizila kuchishimu chantuñi kaSamariya?

[Nyevulu yidi hefu 6]

Nzambi heteja muchidi wamuntu kuditiya nawu abadika akwawuku