Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Izu daYehova Dadumi Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waEzekeli—I

Izu daYehova Dadumi Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waEzekeli—I

Izu daYehova Dadumi Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waEzekeli—I

MUCHAAKA cha 613 B.C.E. kaprofwetu Yeremiya wadiña muYuda, nakushimwina chakadi woma kujilumuka kwaYerusalema kwadiña mukamwihi nikukisika kwetuña daYuda. Mwanta Nebukaneza wamuBabiloni wadiña watwala dehi aYudeya amavulu muwunduñu. Hakachi kawu hadiña mukwenzi Danyeli niamabwambu jindi asatu adiña nakuzatila muchipañu chawaKaladeya. A Yudeya amavulu ankoli adiña kuchikumu chakaloña Kebari “mwituña dawaKaladeya.” (Ezekeli 1:1-3) Yehova halekeli ana ankoli chakubula ntemeshaku. Wamutondeli Ezekeli wadiña nayaaka 30 yakusemuka kwikala kaprofwetu.

Mukanda waEzekeli awumanishili kuwusoneka muchaaka cha 591 B.C.E. nawa wasendeli kuleha kwakushika kuyaaka 22 hakwila nawu wumani. Ezekeli washiluku kashinshi kakeni hakusoneka mukanda weniwu. Wasonekeli mafuku atachikili wuprofwetu windi, nikakweji nichaaka. Chibalu chatachi chansañu yaEzekeli chashimuna hakuhumuka nikujilumuka kwaYerusalema. Chibalu chamuchiyedi chahosha hawunsompeshi wanyuza yanyeñumukili Yerusalema, nawa chibalu chakukumishaku chahosha hakufuntisha kudifukula kwaYehova. Ichi Chibaba chinalumbululi yikuma yamaneni kufuma haEzekeli 1:1–24:27 yahosha hayimwenu, wuprofwetu, nihayuma yadi kamwekena Yerusalema.

“NAKWINKI DEHI MUDIMU WAKUTALILA”

(Ezekeli 1:1–19:14)

Hanyima yakumuleja muchimwenu chakuhayamisha chetanda daYehova, Ezekeli watambwilili mudimu windi. Yehova wamulejeli nindi, “Nakwinki dehi mudimu wakutalila mutaña waIsarela . . . Dichi dinu tiyaku izu dakukanwa kami wumbabesheluwu.” (Ezekeli 3:17) Hakushimuna wuprofwetu wakukuchika kwaYerusalema niyuma yakafumamu, Ezekeli amulejeli kuya nakushimuna yuma yiyedi yakamwekana kuhitila mukuyimwekesha. Kutalisha kwituña daYuda, Yehova wahosheli kuhitila mudi Ezekeli nindi: “Tiyenu, ami yami aweni, nakayiletela mpoku yakabali. Nakakisañana yinañanaña yenu.” (Ezekeli 6:3) Kudi antu ashakama mwituña wahosheli nindi: ‘Chibañula chayihuñu yiwukumona chinashiki dehi.’—Ezekeli 7:7.

Mu 612 B.C.E., amutwalili Ezekeli kuYerusalema muchimwenu. Ezekeli wamweni yuma yatama yadiña nakumwekana mutembeli yaNzambi. Hampinji yatemesheliyi Yehova amashidika akwakujilumuna kufuma mwiwulu (emeneneñaku “amayala atanu nawumu”) nakumwekesha kuzuwa kwindi hadi akwakusekesha, antu atambwilili ‘mufunda hamahamawu’ hohu diwu apulukili. (Ezekeli 9:2-6). Chatachi, “makala akesi”—nsañu yakuzuwa kwaNzambi kutalisha hakujilumuna yatela kushikena hamusumba. (Ezekeli 10:2) Hela chakwila ‘Yehova wakayiletela antu atama hanyitu yawu yuma yawu yelañawu,’ wakanini kupompesha aIsarela apalañenenumu.—Ezekeli 11:17-21.

Spiritu yaNzambi yamufuntishili cheñi Ezekeli kuKaladeya. Chimwenu chinakumwekesha neyi Ezekeli watemukili kufuma muYerusalema kudi Mwanta Zedekiya nikudi antu. Atuprofwetu akutwamba niatuprofwetu awambanda adisawili. Akwakulombelela ankishi ayikanini. Yuda amufwanishili namuvinyu wamukunkulwayi. Muvinyu wachimbulu wunakumwekesha yakufumamu yatama yaYerusalema yakuya nakwihula wukwashu kudi aEjipitu. Kukala kweniku kwamanini nachikaninu ‘chaYehova chakutumba tunyitayi twandendela hampindi yanyuña yayilehi.’ (Ezekeli 17:22) Hela chochu, muYuda ‘himwashalili nawa cheñi muteela wakola wakwila nachu ndonda yakuyula nachuku.’—Ezekeli 19:14.

Malwihu amuNsona Anayakuli:

Ezekeli 1:4-28—Indi makalu akwiwulu anakwimenaku chumanyi? Makalu anakwimenaku mbadi yakwiwulu yakuloñesha kwaYehova yatuñewa nayileñaleña yashinshika yakuspiritu. Nsulu yañovu jawu hispiritu yaYehova. Mukwakwendesha makalu wemenañaku Yehova, amulumbulula neyi wabadika. Kuwunda kwindi akwilumbulula nakansuluñunda kakawahi.

Ezekeli 1:5-11—Indi yileñaleña yiwana hiyanyi? Muchimwenu chamuchiyedi chamakalu, Ezekeli walumbulwili yileñaleña yiwana neyi hiyakerubi. (Ezekeli 10:1-11; 11:22) Muniku kulumbulula kwakukumishaku wateneni chifu chañombi nindi “chifu chakerubi.” (Ezekeli 10:14) Chumichi chashikila muloña ñombi hichinjikijilu chakwikala nañovu nikukola, nawa akerubi hiyayileñaleña akuspiritu asweja ñovu.

Ezekeli 2:6—Muloñadi Ezekeli chiyanamutenenuwu kapampa kakavulu nawu “mwana kamuntu”? Yehova namuteni Ezekeli muniyi njila kulonda kumwanukisha kaprofwetu nawu nleñelu yindi yawuntu, kulonda kwiluka chaambu chekala hakachi kantemesha yamuntu naNzambi Nleñi wayuma yejima. Kulumbulula kwokumu kwamukuma niYesu Kristu atenawu kapampa 80 muNsañu Yayiwahi, nawa kwalumbulula hatooka nawu Mwana kaNzambi wenjili neyi muntu bayi neyi muntu wakuspirituku.

Ezekeli 2:9–3:3—Muloñadi mukanda wakuvuña wanyikeña nikuneña chiwatoweleli kudi Ezekeli? Chuma chaletesheli mazu adiña mumukanda wakuvuña kutowala kudi Ezekeli, chadiña hiyililu yindi kutalisha kumudimu wamwinkeluwu. Ezekeli wahamekeli chikupu hakumukalakela Yehova hamu neyi kaprofwetu.

Ezekeli 4:1-17—Komana mwalala Ezekeli wamwekesheli chimwenu chemeneneñaku kukuchika kwaYerusalema kwadiña nakwinza? Kulomba kwaEzekeli kwakuhimpa nchawa jakutelekahu nikwakula kulomba kwindi kudi Yehova kunakumwekesha nawu kaprofwetu wamwekesheli chimwenu. Kukama kukabavu kachimunswa kwemeneneñaku yaaka 390 yayiluwa yawanta wanyitaña ikumi—kufuma hakutachika kwawu mu 997 B.C.E. nakushika mu 607 B.C.E. mwajilumwinuwu Yerusalema. Kukama kukabavu kachidiilu kwemeneneñaku yaaka 40 yakoñeluwu aYuda nshindi, kushika nimpinji yekaliliyi Yeremiya kaprofwetu, mu 647 B.C.E. nakushika mu 607 B.C.E. Hamafuku 430 Ezekeli wahandili nayakudya yantesha nimenji amwinkeleñawu, wuprofwetu weniwu wamwekesheleña nawu kwakekala nzala yakapwelendendi hampinji yakukuchika Yerusalema.

Ezekeli 5:1-3—Indi nsuki yantesha yanoneliyi Ezekeli hayina yakeñeleñayi kumbila mumpempela nakuyikasila hehina dindi yemeneneñaku chumanyi? Chumichi chadiña nakumwekesha nawu ashalahu akafunta kuYuda nakutachika kudifukula kwalala hanyima yayaaka 70 yakuna kujilumuna.—Ezekeli 11:17-20.

Ezekeli 17:1-24—Indi ambulu ayedi amaneni hiyanyi nawa munjilanyi muyatuketwilili tunyitayi twatovu twanyisida, nawa “kakovu kamu” katumbulwiluwu kudi Yehova kanakwimenakwinyi? Ambulu ayedi anakwimenaku anlomboli aBabiloni niEjipitu. Mbulu watachi watuntamini hewulu damutayi wamusida, chinakulumbulula nlomboli wanfulumendi yawanta wamwivumu daDavidi. Mbulu waketwili tunyitayi twatovu kuhitila mukufumishahu Yehoyakimu Mwanta wamuYuda nakuhiñishahu Zedekiya. Hela chakwila wahosheli mazu akusanyika hawanta, Zedekiya walombeli wukwashu kudi mbulu mukwawu, nlomboli wamuEjipitu, ilaña hatwesheluku. Amutwalili muwunkoli nawa wakafwila muBabiloni. Yehova cheñi waketwili “kakovu kamu,” Mwanta wawuMesiya. Mwanta yeniwu amutumbulwili “hampidi yanyuña yayilehi,” hampidi yaZiyona yamwiwulu hakekalilayi “musida wawuwahi,” nawa nsulu yankisu yalala yaheseki.—Chimwekeshi 14:1.

Yuma Yitukudizilaku:

Ezekeli 2:6-8; 3:8, 9, 18-21. Bayi tutiya woma nayuma yatama hela kuleka kushimwina mazu aNzambi kulonda kuyisoñamisha antu. Neyi tuhumañana nekañesha nikudimbulula, twatela kwikala akola neyi diyamondi. Hela chochu, twatela kwikala ababala kulonda kubula kwikala akola muchima, akadiwu, hela abula luwi. Yesu watiyilili wushona antu adiña nakushimwinayi, ninetu twatela kwikala nawushona wakukeña kushimwina antu.—Matewu 9:36.

Ezekeli 3:15. Hanyima yakutambwila mudimu windi, Ezekeli washakamini kuTelabibi “mafuku atanu nayedi chakuhayama” nakutoñojoka chikupu hansañu yakeñeleñayi kushimwina. Komana hitwatela kuwanaku mpinji yakudiza nakanañachima nikutoñojoka chikupu hayuma yitunakudiza kulonda kutiyishisha yuma yakuspirituku?

Ezekeli 4: 1–5:4. Kafwampi chakeñekeleña kwikala wadikehesha nawa wakola hakwila nawu Ezekeli yahoshi hawuna wuprofwetu wuyedi walema. Ninetu twatela kwikala adikehesha nawa akola hakwila nawu tukalakali mudimu watwinkayi Nzambi.

Ezekeli 7:4, 9; 8:18; 9:5, 10. Hitwatela kutiyila luwi antu anakutambwila wunsompeshi waNzambi hela kuyitiyila wushonaku.

Ezekeli 7:19. Hampinji yakasompeshayi Yehova kanu kaayi katama, mali hiyakekala alemaku.

Ezekeli 8:5-18. Akwakusekesha akisañanaña wubwambu wawu naNzambi. “Muntu wasekesha Nzambi wakisañanaña mukwawu nakanwa kindi.” (Yishimu 11:9) Hitwatela kutiyilila kudi akwakusekeshaku.

Ezekeli 9:3-6. Kwikala nachinjikijilu—chakudihana kwetu, hamu neyi ambuña aNzambi apapatishewa nawa nikwiluka nawu twekala nayililu yawiniKristu hichuma chalema nankashi hakwila nawu twakapuluki ‘kulukadi lwasweja.’ (Matewu 24:21) EniKristu awayishewa, emenañaku iyala wudi naluseñu lwawulombu lwamukwakusoneka, anakulombola mumudimu wakufunda mufunda, chinakulumbulula mudimu wakushimwina Wanta nikwilisha atumbanji. Neyi tunakukeña kuhemba mufunda wetu, twatela kwikala nampwila yakuzata iwu mudimu kulonda kuyikwasha antu.

Ezekeli 12:26-28. Ezekeli wahosheleña kudi antu adiña nakusekesha wunsahu windi nindi: “Kwosi mazu [aYehova] akalaba nawa cheñuku.” Twatela kuzata nañovu jejima kulonda kukwasha antu amakwawu kukuhwelela Yehova henohu kanda yaleti kukuma kwakanu kaayi.

Ezekeli 14:12-23. Hakwila nawu tukapuluki chinashindamena hanzatilu yetu. Kwosi muntu wunateli kutukalakelaku.—Aroma 14:12.

Ezekeli 18:1-29. Akatusompesha hayuma yakafuma munzatilu yetu.

“NAKAKANTUMUNA, NAKAKANTUMUNA, NAKAKANTUMUNA CHUMICHI HICHAKEKALA NAWA KWOKU”

(Ezekeli 20:1–24:27)

Mumwaka wamuchitanu nachiyedi wawunduñu mu 611 B.C.E., akulumpi jawaIsarela enzili kudi Ezekeli “nakwihula kudi Yehova.” Atiyili wunsahu wawulehi kutalisha hakudikaña kwawaIsarela nikusoñamisha kwakwila nawu ‘Yehova wakasomona mpoku yindi yakabali’ hadi wena. (Ezekeli 20:1; 21:3) Yehova wamulejeli kalamba wamuIsarela (Zedekiya) nindi: “Fumishaku mukonku, fumishaku chibañula; yuma hiyakekala nawa cheñi muyadiñuku, chuma chadiñi kwishina achitwali kwiwulu, chadiñi kwiwulu achitwala kwishina. Nakakantumuna, nakakantumuna, nakakantumuna, chumichi hichakekala nawa kwoku, chiña mwenichiyulu [Yesu Kristu], nenzi dehi ninami namwinkichu dehi.”—Ezekeli 21:26, 27.

Yerusalema amusompesheli hamuloña wayiluwa yindi. Kudakamena kwaOhola (Isarela) niOholiba (Yuda) anakwimwekeshi hatooka. Ohola anamuhani ‘mumakasa atujila twindi, wowu ashuri.’ (Ezekeli 23:9) Kujilumuka kwaOholiba kwadiña mukamwihi. Mu 609 B.C.E., kukuchika kwaYerusalema kwatukweji 18 kwatachikili. Hampinji yahumukili musumba, aYudeya aneñeli chikupu. Ezekeli hateleli kuhosha mazu aNzambi kudi antu adiña muBabilonuku, nakushika nimpinji yatambwiliyi wunsahu wakujilumuna musumba kudi ‘antu apulukili.’—Ezekeli 24:26, 27.

Malwihu amuNsona Anayakuli:

Ezekeli 21:3—Indi “mpoku yakabali” yasomweniyi Yehova muchindalu chayu hichumanyi? “Mpoku yakabali” yazatishili Yehova hakusompesha Yerusalema niYuda yemeneneñaku Mwanta waweni Babiloni Nebukaneza niamashidika indi. Yinateli kubombelahu cheñi kuloñesha kwaNzambi kwakwiwulu kwekala nayileñaleña yañovu yakuspiritu.

Ezekeli 24:6-14—Indi ndala yanuñu yinakwimenaku chumanyi? Kukuchika kwaYerusalema akwifwanisha nanuñu yeneni nankashi. Ndala yinakwimenaku yililu yatama yadiña mumusumba—yidi neyi yuma yamajilu, kufwila yililu yatama, nikuvwisha mashi yakamusompeshelahu. Majilu aswejeli nankashi chakwila hela akusha inuñu yakadi chuma hamakala nakuyitatisha nankashi yakañenyeña kufumisha ndala.

Yuma Yitukudizilaku:

Ezekeli 20:1, 49. Ñakwilu yawakulumpi amu Isarela yamwekesheli nawu ajinookeli hayuma yahosheliyi Ezekeli. Bayi twikala nayililu yakujinooka kutalisha hakusoñamisha kwaNzambuku.

Ezekeli 21:18-22. Hela chakwila Nebukaneza wasansileña nyiseñu, Yehova diyi wamwekesheli nindi nyuli mukwanshidi wukalukuka Yerusalema. Ichi chinakulumbulula nawu andemoni hiyanateli kukañesha Yehova kushikija nkeñelu yindi yakunsompesha antuku.

Ezekeli 22:6-16. Yehova wahela chikupu kutwamba, kufwila yatama, kuzatisha ñovu munjila yatama, nimajika kanwa. Hakwila nawu tutondolweli yuma yatama yeniyi twatela kwikala akola.

Ezekeli 23:5-49. Kutiyañana namatuña amakwawu hansañu yamatuña nachiyulu kwaleñeleli aIsarela niaYuda kudiñija mukudifukula kwakutwamba nawamabwambu jawu. Twatela kutondolwela kukwata wubwambu nawantu amukaayi, muloña anateli kukisañana chikuhwelelu chetu.—Yakoba 4:4.

Nsañu Yayumi nawa Yikweti ñovu

Tunadizi yuma yayiwahi nankashi munitu tupetulu twakutachikilahu 24 twamukanda wamuBayibolu waEzekeli. Nshimbi yinashimunuwu mumukanda waEzekeli yinakushimuna yuma yaleñelaña kubula kutambwila nkisu yaNzambi, nichitunateli kutambwila luwi lwindi, nimuloña wutwatelela kusoñamishila antu atama. Wuprofwetu wanakutalisha hakujilumuka kwaYerusalema wunakumwekesha chikupu nawu Yehova hiNzambi ‘walejaña antu jindi yuma yayiha hiyichindi kanda yisoñi.’—Isaya 42:9.

Wuprofwetu wudi neyi wasonekawu haEzekeli 17:22-24 ni 21:26, 27 washimuna hakushikijewa kwaWanta wawuMesiya mwiwulu. Wanta weniwu keña wuleti nkeñelu yaNzambi hamaseki. (Matewu 6:9, 10) Hakwikala nachikuhwelelu chakola nawa tweluka chikupu netu, tunakutalila nkisu yikaleta Wanta weniwu. Mwalala ‘izu daNzambi dadumi nawa dikweti ñovu.’—Aheberu 4:12.

[Mwevulu wudi hefu 12]

Indi ikalu damwiwulu dinakwimenaku chumanyi?

[Mwevulu wudi hefu 14]

Kwikala akola mumudimu wakushimwina kukutukwasha kuhemba ‘mufunda’ wetu