Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Ovwahilenu Chinleji Chenu

Ovwahilenu Chinleji Chenu

Ovwahilenu Chinleji Chenu

“Kudi antu ajila yuma yejima yikwikala yajila; kudi antu ajilola abula kwitiya kwosi chuma chikujilaku.” —TITUSA 1:15.

1. Indi Pawulu wakwashili ñahi yipompelu yahachitutu chaKereta?

 KAPOSTOLU Pawulu chamanishiliyi njila jisatu jawumishonali, amukasili nawa chimwahitili mafuku amutwalili kuRoma, kuyamukasili hadi yaaka yiyedi. Hampinji yiyamufumishiluwu mukaleya welili ñahi? Chiyamufumishili mukaleya, wendeleli chitutu chaKereta hamu naTitusa, wasonekeleliyi Pawulu nindi: ‘Nakushiyili muKereta, kulonda wuloñeshi yuma yasheli, wukunjiki akulumpi kumudimu wakutala akwawu.’ (Titusa 1:5) Titusa hakukoña iwu mudimu chabombelelumu kuzata nawantu adiña nayinleji yabulileña kuzatika chachiwahi.

2. Kukalanyi kwamanishiliyi Titusa hachitutu chaKereta?

2 Pawulu wamulejeli Titusa yuma yatela kuwanisha antu hakwikala aeluda muchipompelu nawa wamulejeli chikupu nindi kwadiña ‘antu amavulu, akwakuluwalala nakutavula mukanwa, nakudimbana.’ Awa antu adiña ‘nakuluwañesha matala amavulu, nakuleja yuma yabula kutela kuleja antu.’ Titusa ‘wadiña nakuyikonkolola.’ (Titusa 1:10-14; 1 Timotewu 4:7) Pawulu wahosheli nindi yitoñojoka nichinleji chawu chamuchima yadiña ‘yajilola,’ kuzatisha izu dakujilola daya mukwila nawu atama, neyi chochatela kutama ihina dadiwahi neyi adiputa muwulombu. (Titusa 1:15) Awa amayala amakwawu atela adiña aYudeya, muloña adiña ‘akolela kukwalama.’ Makonu yipompelu hiyayiluwañeshaña kudi amayala akeñaña kwalamaku; hela chochu tunateli kudizilaku yuma yayivulu kutalisha hachinleji kukufumba kwamulejeliwu Titusa kudi Pawulu.

Antu Akweti Chinleji Chajilola

3. Yumanyi yamusonekeleluwu Titusa kudi Pawulu kutalisha hachinleji?

3 Talenu mwatalishili Pawulu hakutena chinleji. “Kudi antu ajila yuma yejima yikwikala yajila; kudi antu ajilola abula kwitiya, kwosi chuma chikujilaku; ilaña yitoñojoka yawu nichinleji chawu chamuchima chajilola hohu. Ahoshaña nawu twamwiluka Nzambi, ilaña nyidimu yawu yaya mwacheñi.” Mwalala, amakwawu mpinji yakunyima akeñekeleña kuhimpa kulonda “akoli mukwitiya kwakukuhwelela.” (Titusa 1:13, 15, 16) Akañenyeña kwambula yuma yajila niyabula kujila, nawa ichi chabombelelumu chinleji chamuchima wawu.

4, 5. Chiluwanyi chadiña nawantu amakwawu muchipompelu, nawa chayiluwañesheli ñahi?

4 Kubadika hadi Yaaka 10 kunyuma henohu Pawulu kanda yamusonekeli Titusa, izaza dalombolaña dawiniKristu dakunkulwili nawu kwalama hikwakeñekeleña hakwikala mukwakudifukula walalaku, nawa yipompelu ayilejeli chikupu. (Yililu 15:1, 2, 19-29) Ilaña, antu amakwawu muKereta adiña ‘akolela kukwalama.’ Amakwawu muKereta akanini hatooka mwahosheli izaza dalombolaña, “nakuleja yuma yabula kutela kuleja antu.” (Titusa 1:10, 11) Muloña wayitoñojoka yaheña, atela adiña nakukolesha yidika yaLushimbi lwahosheleña hayakudya niyaaku yawunyoji. Atela adiña nakulebumuna chahosheli Lushimbi, neyi chochelili ankakulula jawu mumafu aYesu, hohamu nikukolesha tuheka twawaYudeya ninshimbi jawantu.—Maku 7:2, 3, 5, 15; 1 Timotewu 4:3.

5 Yitoñojoka yamuchidiwu yaluwañesheleña kufuukula kwawu niyililu yayiwahi, yachinleji chawu. Pawulu wasonekeli nindi: “Kudi antu ajilola abula kwitiya, kwosi chuma chikujilaku.” Chinleji chawu chatamini chikupu chakwila chakañenyeña kulombola chachiwahi yililu yawu nikufuukula. Cheñi nawa, asompesheleña akwawu eniKristu hayuma yatela kudifuukwila aweni, nsañu yinateli mwiniKristu kufuukula mwakankawindi mukwawu niyena yafuukula mwacheñi. Muniyi njila eniKereta amweneña yuma yajila nawu yatama. (Aroma 14:17; Akolose 2:16) Mpinji yoyimu ahosheleña nawu amwiluka Nzambi, adimwekesheli aweni chiyekala nanyidimu yawu.—Titusa 1:16.

“Kudi Antu Ajila Yuma Yikwikala Yajila”

6. Indi Pawulu wahosheli hanyichidi yawantu yiyedi yamuchidinyi?

6 Komana nsañu yamusonekeleluwu Titusa kudi Pawulu yatela kutwikwasha ñahi? Shinshikenu chambu chidi muniwu mukuku wamazu: “Kudi antu ajila yuma yejima yikwikala yajila; kudi antu ajilola abula kwitiya, kwosi chuma chikujilaku; ilaña yitoñojoka yawu nichinleji chawu chamuchima chajilola hohu.” (Titusa 1:15) Dichi bayi neyi Pawulu wahosheleña nindi kudi mwiniKristu wekala nayililu yajila, dikwila nawu yuma yejima yajila nawa ayitejaku. Tuneluki ichi chikuma muloña Pawulu mumukanda wukwawu washimwini chikupu nindi muntu welaña wuvumbi, wapeshaña, wapandaña, niyuma yikwawu ‘hamba kaswana wanta waNzambuku.’ (Aŋalija 5:19-21) Dichi twatela kukunkulula netu Pawulu wahosheleña chikupu hanyichidi yawantu yiyedi, antu ekela nayililu yajila niwubwambu wawuwahi naNzambi niantu abula iyi yililu.

7. Indi Aheberu 13:4 yahisha chumanyi, nawa lwihwinyi lutwatela kudihula?

7 Yuma yatela kutondolwela mwiniKristu walala hiyekala yashindamena hohu hayuma yakanisha Bayiboluku. Chakutalilahu, talenu awa mazu atiyakana chikupu akwila nawu: “Kusumbula kwikali kwalema kudi antu ejima, nikadidi kekali kajila; muloña Nzambi wakasompesha akwakubajama niayivumbi.” (Aheberu 13:4) Hela tuhu antu abula kwikala eniKristu niabula kwiluka Bayibolu anateli kwiluka nawu iyi vasi yahisha kwila wuvumbi. Chatiyakana chikupu haniyi vasi nimumavasi amakwawu amuBayibolu nawu Nzambi wahisha kwila wuvumbi hakachi keyala wasumbula hela mumbanda namuntu wabula kwikala nfumweyi hela ñodeyi wamushimbi. Indi neyi antu abula kudisumbula anakwila wuvumbi wamukanwa? Atwansi amavulu ahoshaña nawu iyi yililu hiyatamaku muloña hiwuvumbuku. Komana mwiniKristu nateli kumona wuvumbi wakwilila mukanwa nindi wawuwahi?

8. Kutalisha hawuvumbi wakwilila mukanwa, indi eniKristu ambuka ñahi nawantu amavulu amukaayi?

8 Mukanda waAheberu 13:4 ni 1 Akorinda 6:9 yashimunaña nawu Nzambi wahisha wuvumbi niwujila (muchiGriki, por·neiʹa). Indi iyi yuma yitunateni hewulu yabombelamu chumanyi? Idi izu dachiGriki dabombelamu kuzatisha yidi yamujimba munjila yatelela hela munjila yabula kutelela nayililu yatama. Chabombelamu nyichidi yawuvumbi yejima yakanishawu munshimbi yabula kwikala mumaluwi amuNsona. Komana chabombelamu wuvumbi wakwilila mukanwa, hela chakwila atwansi amavulu kunyeñumuka kaayi ayileja hela anashiki hakukunkulula nawu wuvumbi wakwilila mukanwa awiteja. EniKristu alala bayi neyi alombolaña yitoñojoka yawu niyililu namaana ‘awakakutavula mukanwa, nakudimbanaku.’ (Titusa 1:10) Alondelaña nshimbi yaloña yamuNyikanda Yajila. Chatela esekeña kudikaña kulonda kwiteja wuvumbi wakwilila mukanwa, eluka nawu kwesekeja nachahosha Nsona iwu hiwuvumbi, por·neiʹa, nawa afumbaña chinleji chawu kukaana yililu yamuchidiwu. *Yililu 21:25; 1 Akorinda 6:18; Aefwesesa 5:3.

Yinleji Yaambuka, niKufuukula Kwambuka

9. Indi neyi “yuma yejima yajila,” chinleji chazataña mudimwinyi?

9 Indi Pawulu watalishili mudihi chahosheliyi nindi “kudi antu ajila yuma yejima yikwikala yajila”? Pawulu watalishili kudi eniKristu ashili yitoñojoka yawu niyililu yayiwahi kwesekeja nanshimbi jaNzambi, yitwawanaña Mwiizu dindi diyonena. EniKristu wenawa eluka nawu hayuma yabula kuhishayi Nzambi chikupu, akwakwitiya anateli kufuukula mwashiyashana. Chatela adihisheña nanyiloña, eniKristu eluka nawu yuma yabula kukanishayi Nzambi “yajila.” Hiyakuhwelelaña nawu akwawu akutoñojoka mwomumu hansañu yamuchihandilu yabula kuhoshahu Bayibolu chikupuku. Tushinshikenu haniyi yakutalilahu.

10. Indi chawija chakusumbula (hela chidilu) chinateli kuleta ñahi kukala?

10 Muyisaka yayivulu mukuwana wumu hakachi keyala namumbanda nekali mwiniKristu ilaña mukwawu nehi. (1 Petulu 3:1; 4:3) Ichi chinateli kuleta kukala kwamboka-mboka, chidi neyi kudi chawija chakusumbula hela neyi ntaña nafwi. Toñojokenu neyi chimwekena mumbanda wawiniKristu wukweti iyala wayaña munsakililu yacheñi. Hanu dinu ntaña yindi nakusumbula hela nakusumbuka, nawa chawija chikekala muchipompelu chaKristendomu. (Hadaha ntaña yindi hela nvwali yindi nafwi, nawa chidilu chikekala muchipompelu.) Awa adisumbula anayitambiki kuwanikaku, dichi iyala nakukeña kuya hamu nañodindi. Indi chinleji chamumbanda chikumwiteja kuwanikaku? Chumanyi chikwilayi? Toñojokenu haniyi yuma yiyedi.

11. Shimunenu chatela kutoñojokahu mumbanda wawiniKristu hakuwanika kuchawija chakusumbula chidi muchipompelu chansakililu, nawa wukukunkulula nindidi?

11 Lowisi hakutoñojoka halushimbi lwamuBayibolu lwalema lwakwila nawu, ‘Fumenu muBabiloni Muneni,’ wanta wamukaayi wansakililu yakutwamba. (Chimwekeshu 18:2, 4) Hatachi wadiña munichi chipompelu mukekalila chawija nawa neluki nindi hampinji yachawija antu ejima akekalamu akayileja kwila yuma yamunsakililu, chidi neyi kulomba, kwimba, hela yinjikijilu yamunsakililu. Dichi nafuukuluhu kubula kudibombamu nawa hanakukeña kuyakwoku hela kumukanjikija yafumpi kashinshi kinduku. Lowisi wamulemesha nfumwindi nawa nakukeña kumutiyilila, kwesekana naNsona diyi mutu windi; ilaña, hanakukeña kufumpa nshimbi jindi jamuNsonaku. (Yililu 5:29) Dichi Lowisi, hakumulumbulwila nfumwindi chachiwahi nindi hela chakwila iyala nakuya, yena wukuyaku wanyi. Nawa nateli kumuleja iyala nindi neyi yawanikaku nawa yakaana kudibombamu muyuma yikwawu, chinateli kumutiyisha nsonyi, komana chikuwaha neyi wukubula kuyaku. Kufuukula kwindi kunamuleñeli kwikala nachinleji chitooka.

12. Indi muntu nateli kutoñojoka ñahi nikufuukulahu hamutambi wakuwanika kuchawija chidi muchipompelu chansakililu?

12 Luti niyena hakumona kukala kwokumu. Wamulemesha nfumwindi, ilaña nafuukuluhu kwikala washinshika kudi Nzambi, nawa natiyilili chinleji chindi chafumbewa naBayibolu. Hakumanisha kutoñojoka hayikuma yidi neyi yatoñojokeluhu Lowisi, kuhitila mukulomba Luti hakutaña muWatchtower May 15, 2002 “Malwihu Kufuma Kudi Antañi.” Hakwanuka nindi Aheberu asatu etejeli chiyayilejeli kuya kwiluña kwadiña kupesha, ilaña ahembeli kashinshi kawu kuhitila mukubula kudiñija muyililu yakupesha. (Danyeli 3:15-18) Nafuukuluhu kumutwalaku nfumwindi ilaña hakudibombamu muyuma yansakililu yidi yejimaku, nawa nakulondela chinakumuleja chinleji chindi. Hakumulumbulwila nfumwindi chachiwahi nawa chatiyakana yuma yatela kumwiteja chinleji chindi kwila niyuma yikubula kwilayi. Luti hakutoñojoka nindi wukumona chambu chidi hakudifukula kwalala nikwakutwamba.—Yililu 24:16.

13. Muloñadi chichikubulila kutwikalali hakwila eniKristu ayedi anafuukuli mwashiyashana?

13 Komana chineli eniKristu ayedi anashiki hakukunkulula kwambuka, chinamwekeshi nawu hichidi namuloña nachuma chikwilayi muntuku hela netu hakachi kawu wumu wudi nachinleji chazeya? Inehi. Lowisi watela neluki nindi kuwanikaku chinateli kwikala chatama chikupu kudi yena, hamuloña wayuma nitumina twatiyileñayi hadiñayi muchipompelu chansakililu. Nawa kwanuka yuma yiyelileña nanfumwindi munsakililu kunyima kunateli kukabisha chinleji chindi. Dichi neluki chikupu nindi mwanafuukuliyi munamuwahili.

14. Chumanyi chiyatela kwanukaña eniKristu kutalisha hansañu yakudifuukwila?

14 Komana kufuukula kwaLuti kwatama? Kwosi antu atela kumusompeshaku. Kwosi atela kumusompesha hela kumwinyika munu hakufuukulahu kuwanika kuchidika ilaña chakadi kudibombamu muyililu yidi yejima yansakililu. Anukenu kufumba kwaPawulu kutalisha hakufuukula kwamuntu kudya hela kubula kudya yakudya yikwawu: ‘Muntu wadyaña, bayi asekesha mukwawu walekaña kudyaku; muntu walekaña kudya, bayi asompesha mukwawu wadyañaku . . . Hela nemani hela nadimbuki, hinsañu yaMwanta windi yomweni. Chalala akamwimika, muloña [Yehova] natweshi kumwimika.’ (Aroma 14:3, 4) Mwalala kwosi mwiniKristu walala watela kukanjikija muntu wudi wejima kudiwula chikumuleja chinleji chindi chachiwahi, muloña kwila mwenimu hohamu nakudiwula izu datela kushimuna nsañu yakupulwisha wumi.

15. Muloñadi wutwatela kuta maana chikupu kuchinleji niyitoñojoka yawamakwawu?

15 Hanu dinu, awa ahela ayedi atela kushinshika hayikuma yikwawu, kufuukula kwawu chiyatela kukwimona kudi amakwawu. Pawulu watukonkomweneni nindi: “Tubabalenu tubuli kushila mana kwetu chuma chakudimbukila hela chakuhukena munjila yindi.” (Aroma 14:13) Lowisi watela neluki nindi yuma yamuchidiwu yaletahu dehi kukala muchipompelu hela muchisaka chindi, nawa chuma chikwilayi chinateli kusambukila chikupu anyanindi. Kwambukaku, Luti nateli neluki nindi kufuukula kwamuchidiwu kanda kuluwañesheñahu dehi chipompelu hela muchituñilu. Awa ambanda ayedi—niwejima wetu—twatela kwiluka netu chinleji chadizishewa chiwahi cheluka chikupu chiyatela kutiya antu amakwawu. Yesu wahosheli nindi: “Hakwila muntu wukudimbwisha mwinawu wanyanya wumu wankuhwelelami, chikuwaha kumukasila ilola dakuhala deneni kunshiñu, hikumujiyisha mwinyiñi damukaluñalwiji.” (Matewu 18:6) Neyi muntu yahumbulaku nindi yililu yindi hiyatela kudimbwisha amakwawuku, watela kwikala nachinleji chajilola, neyi chadiña eniKristu amakwawu akuKereta.

16. Kuhimpanyi kutwatela kumona mudi mwiniKristu mukuhita kwampinji?

16 Wubwambu wamwiniKristu naNzambi watela kukulilañaku, neyi chochatela kuyilañaku hambidi mukwovwahila nikutiyilila chinleji chindi. Tutoñojokenu hadi Maku, wapapatisheweli katataka. Chinleji chindi chinamuleji kutondolwela yililu yabula kwikala yamunsona yakoñeleñayi kunyuma, yidi neyi kupesha hela kudya mashi. (Yililu 21:25) Ichi dinu, hakutondolwela chikupu yuma yadifwana chantesha nayuma yakanishayi Nzambi. Hanu dinu, nakañanyi kwiluka muloña wakaaninaña amakwawu yuma yamonañayi nindi yayiwahi, chidi neyi maprogiramu amakwawu ahachisanji chanyivwimbimbi.

17. Lumbululenu mpinji nikukulilaku lwakuspiritu chikwatela kukwasha chinleji nikufuukula kwamwiniKristu.

17 Mukuhita kwampinji, Maku hakukula mukwiluka nikukundama kudi Nzambi. (Akolose 1:9, 10) Chumanyi chafuminimu? Chinleji chindi chamuchima chadizisheweli chachiwahi. Ichi dinu Maku watiyililaña chinleji chindi chikupu nawa washinshikaña chachiwahi nshimbi jamuNsona. Ichi dinu, neluki nindi yuma yikwawu “yadifwana chantesha” yadiña nakutondolwelayi hiyidi yambuka nayitoñojoka yaNzambuku. Kubombelahu, kutiyilila chikupu nshimbi jamuBayibolu nikukeña kwovwahila chinleji chindi chadizishewa chachiwahi, ichi dinu Maku chinleji chindi chinamuleji kutondolwela maprogiramu amweneñayi hatachi nindi amawahi. Mwamweni, chinleji chindi anachitookeshi.—Masamu 37:31.

18. Chumanyi chatela kutwiletela muzañalu?

18 Muyipompelu yayivulu, mudi antu anashiki hayipimu yamboka mboka yakukula kwawiniKristu. Amakwawu achidi amaha mukwitiya. Hadana chinleji chawu kanda chitachiki kuyilombola nankashi hayuma yikwawu, ilaña chinleji chawu chatela kuyilombola hakufuukula hayuma yikwawu. Antu amuchidiwu akeñekaña mpinji niwukwashu kulonda atachiki kulondela wunlomboli waYehova nikutiyilila chinleji chawu chadizishewa. (Aefwesesa 4:14, 15) Chachiwahi, hakwila muchipompelu chochimu, mwatela mudi antu amavulu eluka chikupu, akuluka yitembi mukuzatisha nshimbi jamuBayibolu, nawa chinleji chawu chendelaña hamu nayitoñojoka yaNzambi. O kuwaha kwakwikala hakachi ‘kawantu ajila’ ashinshikaña yuma yamutiyishaña Mwanta kuwaha nawu yayiwahi nawa yesekana nakudifukula kwalala! (Aefwesesa 5:10) Wejima wetu twimikenu chikonkwanyi chakukula nakushika hanichi chipimu nikwikala nachinleji chachiwahi chesekana nakwiluka kwalala nikwakama Nzambi.—Titusa 1:1.

[Tumazu twaheshina]

^ Kaposhi Kakutalila kamuEngilishi kaMarch 15, 1983, mafu 30-1, kahoshaña nsañu yatela kutoñojokahu antu adisumbula.

Mukwakula Nenudi?

• Muloñadi eniKristu amakwawu hachitutu chaKereta chiyadiñileña nachinleji chatama?

• Munjilanyi eniKristu ayedi adi nachinleji chadizishewa chachiwahi chiyatela kufuukula mwambuka?

• Indi chinleji chetu, chatela kwila ñahi mukuhita kwampinji?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Mapu yidi hefu 18]

(Neyi munakukeña kumona ntanjikilu yejima talenu mumukanda)

Sicily

GREECE

Kereta

ASIA MINOR

Cyprus

IJIYA DAMEDITERRANEAN

[Mwevulu wudi hefu 20]

EniKristu ayedi akumona kukala kokumu anateli kufuukula mwambuka