Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Harana Musumba Wakushankulu Mwenzeli Nyidimu Yayivulu

Harana Musumba Wakushankulu Mwenzeli Nyidimu Yayivulu

Harana Musumba Wakushankulu Mwenzeli Nyidimu Yayivulu

ANTU eluka nyikanda yamuBayibolu, chatiyawu ijina daHarana, ashikenaña kutoñojoka hadi nkakulula washinshika Abarahama. Hampinji yafumineñayi mwituña daUri nakuya mwituña daKenani, Abarahama niñodindi, Sara, nitata yindi, Tera, kushilahu nimwiha windi Loti ashakamini muHarana. MuHarana, Abarahama waheteli maheta amavulu nankashi. Chafwiliyi tata yindi, Abarahama watwalekeluhu kuya kwituña damukaniniyi Nzambi walala. (Kutach. 11:31, 32; 12:4, 5; Yil. 7:2-4) Nkumininaku, Abarahama watemesheli nduñu yindi wamukulumpi kuHarana hela kwiluña dadiñi kwakwihi nakumukeñela Isaka mumbanda. Yakoba mwizukulwa Abarahama washakamini muHarana hadi yaaka yayivulu.—Kutach. 24:1-4, 10; 27:42-45; 28:1, 2, 10.

Hakumutiyisha Mwanta wamuYuda Hezekiya woma, Senakeribi Mwanta wawaShuri wamulejeli nindi ituña daHarana wadichindilili ‘hanyunza’ yashindiluwu kudi anyanta amuShuri. Ijina “[da]Harana” hidinatalishi kumusumba hohuku ilaña nikujinkambi jikwawu jadiñi mukamwihi. (2 Anya. 19:11, 12) Wuprofwetu waEzekeli washimuna nawu Harana wavulileña kulanda nakulandulula mumusumba waTira, chinamwekeshi nawu mudimu weneni wakoñeleñawu antu mumusumba waHarana wadiña wakulanda nakulandulula.—Ezek. 27:1, 2, 23.

Chayinu mpinji Harana himusumba wanyanya wudi kwakwihi naŞanlıurfa, kumusela waTurkey. Ilaña mpinji yimu, musumba waHarana wakushankulu wadiña nakusumpoka namaheta. Harana himusumba wumu wudi hakachi kanyisumba yantesha yichidi kuzatisha majina amuBayibolu. Ijina dawaShuri daHarranu, dalumbuluka nawu “Njila” hela “Njila Mwahitaña Itemba,” chinakumwekesha nawu musumba waHarana awutuñilili hamaakenu anjila mwahitileña akwakulandulula akunyisumba yamaneni. Kwesekeja nayuma yabazawu yavumbwiluwu muHarana, yamwekeshaña mama yaMwanta Nabonidus wamuBabiloni nawu wadiñi kapristu muneni wamumbanda wahatembeli yaSin, nzambi wakakweji wamuHarana. Amakwawu ahoshaña nawu, Nabonidus diyi watuñulwili iyi tembeli. Kuhiñahu, mawanta amavulu emeni nawa mukuhita mpinji ahumukili ilaña musumba waHarana watwalekeluhu kwikala wakola.

Makonu, musumba waHarana wunahimpiki chikupu nachiwadiña kunyima. Musumba waHarana wakushankulu wadiña wamaheta nankashi nawa walema, sweje-e hayilaaka yikwawu. Ilaña, musumba waHarana makonu, hitumatala twakuchinda hohu tukweti nyisoña yajiñumuki. Iwu musumba wudi mukachi kamahembi amatala akushankulu. Mwituña dadiha dakaletayi Nzambi, antu amavulu ashakamineña muHarana, adi neyi Abarahama, Sara, niLoti, akayisañula. Hadaha akatuleja yuma yayivulu yamwekeneña muHarana, musumba wakushankulu mwadiña nyidimu yayivulu.

[Mwevulu wudi hefu 20]

Mahembi amusumba waHarana

[Mwevulu wudi hefu 20]

Matala anyisoña yajiñumuki

[Mwevulu wudi hefu 20]

Chamwekanaña musumba waHarana hewulu makonu