Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

‘Maana Anzambi O Chiyakunama!’

‘Maana Anzambi O Chiyakunama!’

‘Maana Anzambi O Chiyakunama!’

“Maheta amaana nayuma yelukayi Nzambi, o chiyakunama! Wuñaji windi, o chiwakañanya kuwiluka! Njila jindi, o chijakañanya kujishinshika!”—ROM. 11:33.

1. Kukoolekanyi kwabadika kukwetuwu akwaKristu apapatishewa?

 KUKOOLEKANYI kwabadika chikupu kumukweti? Hadana munateli kutoñojoka hamudimu wumukweti hela hakukooleka kwayinkawu. Hela chochu, akwaKristu apapatishewa, tukweti kukooleka kwabadika kwakwikala nawubwambu wawuwahi naNzambi walala, Yehova. Chumichi chinaleñeli ‘atwiluki kudi Nzambi.’—1 Kor. 8:3; Ŋal. 4:9.

2. Muloñadi kumwiluka Yehova nikutwiluka kudi yena chikwalemena?

2 Muloñadi kumwiluka Yehova nikutwiluka kudi yena chikwalemena? Yehova diyi Mukwakubadika mukuleña kwejima nawa Wakiñaña antu ejima amukeña. Kaprofwetu Nahumi amoneneni kusoneka nawu: “Yehova himuwahi, himpwembu yakudikañila muntu mwifuku dayihuñu, yena weluka antu abatamaña mudi yena.” (Nahumi 1:7; Mas. 1:6) Eñañi, kuchiñeja kwetu kwakutambwila wumi wahaya nyaka kwashindamena hakumwiluka Nzambi walala niMwanindi, Yesu Kristu.—Yow. 17:3.

3. Chumanyi chakeñekaña hakumwiluka Nzambi chikupu?

3 Chakeñekaña kumwiluka Nzambi chikupu bayi kwiluka hohu ijina dinduku. Twatela kumwiluka netu Hibwambu detu, nikwiluka yuma yakeñayi niyahelayi. Kulondela yuma yakeñayi muchihandilu chetu kwatuleñela kumwekesha netu tunamwiluki Nzambi chikupu. (1 Yow. 2:4) Ilaña kudi chuma chikwawu chitwatela kwila neyi tunakukeña kumwiluka chikupu Yehova. Twatela kwiluka yuma yakoñayi, munjila mwayikoñelayi nimuloña wayikoñelayi. Neyi tusweja kwiluka kutoñola kwaYehova, chikutusañumuna tuswejeña kukomoka ‘maana aNzambi akunama.’—Rom. 11:33.

Yehova hiNzambi Watoñolañahu dehi

4, 5. (a) Indi izu ‘dakutoñola’ datalisha mudihi kwesekeja nachadizatishawu muBayibolu? (b) Lumbululenu njila jinateli kuzatishayi muntu hakushikija mwatoñolayi.

4 Yehova hiNzambi watoñolañahu dehi, nawa Bayibolu yahoshaña ‘mwatoñweliyi dehi kunyaka yahaya nyaka.’ (Efwes. 3:10, 11) Indi awa mazu atalisha mudihi? Izu dakwila nawu ‘kutoñola,’ dazatishawu muBayibolu, dahoshaña hachikonkwanyi, hela kufwila chuma, chinateli kukoñawu munjila jambokamboka.

5 Chakutalilahu: Muntu nateli kufwila kuya kwiluña kunakukeñayi. Chikonkwanyi chindi, hela kutoñola kwindi kudi kwakuya kwiluña kunakukeñayi. Nateli kuzatisha ñendelu yashiyashana ninjila jakuyilamu kwiluña kunakuyayi. Chikuyañayi munjila yinatondiyi, wukumona yuma yashiyashana yabula kukuhwelelayi yidi neyi kutuuta, kutaata, ninvula, kuvula kwanyotoka mumukwakwa, hadaha wukuwana njila anayijiki, chikumuleñela yazatishi njila yacheñi. Hela chakwila wukuhimpa muyuma yikwawu, nateli hohu kushikija chikonkwanyi chindi neyi yashika kwiluña kunakuyayi.

6. Indi Yehova wahimpaña ñahi hakushikija mwatoñolayi?

6 Kufwana mukwakwenda wunateli kuhimpa njila yindi, Yehova niyena wahimpaña hakwila nindi yashikiji kutoñola kwindi kwahaya nyaka. Wanyakalaña kuhimpa njila mwashikijilañayi kutoñola kwindi, muloña watoñojokaña hayileñaleña yindi yamaana yikweti wuswa wakudifuukwila. Chakutalilahu, tutalenu Yehova chakoñañayi mwatoñolayi kutalisha haLubutu lwakaninuwu. Hakusambila, Yehova walejeli eyala namumbanda atachi nindi: “Semununenu, muvuleña, muwanini heseki, mudovwahishi.” (Kutach. 1:28) Komana iku kutoñola kwamanini chelili adikañi mwitempa daEdeni? Inehi! Yehova wafuukwiluhu mukunyakashana kwesekeja nakukala kwamwekeni kuhitila mukuzatisha “njila” yacheñi kulonda yashikiji mwatoñweliyi. Washimwineñahu dehi kwinza ‘kwalubutu’ lwakamanisha yuma yatama yejima yaleteluwu akakudikaña.—Kutach. 3:15; Heb. 2:14-17; 1 Yow. 3:8.

7. Chumanyi chitwadizilaña kudi Yehova chadilumbululayi yomweni hamukanda waKwidika 3:14?

7 Wuswa waYehova wakuhimpa kwesekeja nayuma yinamwekani iku nakukeña kushikija mwatoñolayi kunesekani nachadilumbululayi yomweni. Chelili Mosi yamuleji Yehova nindi hakutwesha kuzata mudimu wamwinkeliyiku, Yehova wamulejeli nindi: “AMI YAMI MWOMUNEKALILA KWAMI. Wamwilili nindi, wakayili anyana kaIsarela, neyi, YAMI diyi nantemeshi kudenu.” (Kwid. 3:14) Eñañi, Yehova nateli kwikala mwomunakeñi kwikalilayi kulonda kushikija chikupu mwatoñolayi. Ichi chikuma anachilumbululi chiwahi kudi kapostolu Pawulu mumukanda waAroma kapetulu 11. Munaka kapetulu wahosha hamutondu wamuolive wachifwikija. Kushinshika hanichi chakutalilahu chikutukwasha kwiluka chikupu maana aYehova akunama, hela chakwila tukweti kuchiñeja kwakuya mwiwulu hela kwakutambwila wumi wahaya nyaka hanu hamaseki.

Kutoñola kwaYehova Kutalisha Halubutu Lwakaninuwu

8, 9. (a) Yikumanyi yalema yiwana yinateli kutukwasha twiluki chishimu chamutondu wamuolive? (b) Ñakwilu yalwihu ludihi yamwekeshaña chahimpañayi Yehova nzatilu yindi hakushikija mwatoñolayi?

8 Henohu kanda twiluki mwatalisha chakutalilahu chamutondu wamuolive, twatela kwiluka yikuma yiwana yahosha hakutoñola kwaYehova kutalisha halubutu lwashimwinuwu dehi. Chatachi, Yehova wamukanini Abarahama nindi “nyuza yejima yahamaseki yakawenaku kukooleka” kuhitila mulubutu lwindi, hela anyanindi. (Kutach. 22:17, 18) Chamuchiyedi, muza waIsarela wafumini mudi Abarahama awinkeli kuchiñeja kwakutuña ‘wanta wawatupristu.’ (Kwid. 19:5, 6) Chamuchisatu, aIsarela amavulu akumujimba amukaanini Mesiya, Yehova wazatishili njila yacheñi kulonda kuleta ‘wanta wawatupristu.’ (Mat. 21:43; Rom. 9:27-29) Nkumininaku, hela chakwila Yesu diyi wadiña lubutu, lwaAbarahama lwakaninuwu, amakwawu niwena ayinka kukoleka kwakwikala hamu nanilu lubutu.—Ŋal. 3:16, 29.

9 Kushinshika haniyi yikuma yalema yisatu, twadizaña mumukanda waChimwekeshu netu antu akushika ku 144,000 akayuula naYesu hamu neyi anyanta niatupristu mwiwulu. (Chim. 14:1-4) Ayitena cheñi nawu ‘anyana kaIsarela.’ (Chim. 7:4-8) Komana, antu amwizanvu da 144,000 wejima wawu hiyaIsarela akumujimba, hela aYudeya? Ñakwilu yanilu lwihu yamwekeshaña chahimpañayi Yehova nzatilu yindi kulonda yashikiji kutoñola kwindi. Ichi tushinshikenu hamukanda wakapostolu Pawulu wasonekeleliyi Aroma chiwatukwashaña kuwana ñakwilu.

‘Wanta wawaTupristu’

10. Indi muza wejima wawaIsarela wadiña nakuchiñeja kwamuchidinyi?

10 Neyi chitwashimuna hakusambila, muza wejima waIsarela wadiña nakukooleka kwakuletaña antu akutuña izanvu ‘dawanta wawatupristu nimuza wajila.’ (Tañenu Aroma 9:4, 5.) Chumanyi chikamwekana hampinji yakenza Lubutu lwakaninuwu? Komana muza wawaIsarela akumujimba wukaleta naambala yawanina yawa 144,00 aIsarela akuspiritu akekala lubutu lwaAbarahama lwamuchiyedi?

11, 12. (a) Mpinjinyi yatachikiluwu kutonda antu akekala muWanta wamwiwulu, nawa aYudeya adiñaku hayina mpinji elili ñahi? (b) Indi Yehova ‘wawanishili ñahi chikupu’ antu ateleleli kwikala lubutu lwaAbarahama?

11 Tañenu Aroma 11:7-10. Muza wawaYudeya amuyaaka nkulakaji yakusambila amukaanini Yesu. Dichi hiyatwalekeluhu kwikala nakukooleka kwakuleta lubutu lwaAbarahamaku. Hela chochu, chatachikiluwu kutonda antu akatuña ‘wanta wawatupristu’ kwatachikili haPentekosta 33 C.E., kwadiña aYudeya anyichima yayiwahi etejeli iwu mutambi. Awa antu ashikili kumakombakaji antesha, adiña neyi ‘ashalahu,’ neyi tuyesekeja namuza wejima wawaYudeya.—Rom. 11:5.

12 Indi antu amba kekala lubutu lwaAbarahama, Yehova ‘wamba kayiwanisha ñahi chikupu’? (Rom. 11:12, 25) Talenu kapostolu Pawulu chakwiliyi ilu lwihu nindi: “Hichidi neyi mazu aNzambi anabuli ñovuku; muloña antu ejima avwalika kumutaña waIsarela [akumujimba] hidiwu aIsarela wejima wawuku. Hela chaneluwu anyana kaAbarahama, wejima wawu hiyanyana chikupuku; [lubutu lwaAbarahama] . . . Chaya mukwila nawu, anyana avwalika kumujimba hidiwu anyana kaNzambuku, ilaña anyana kachikaninu diwu afuukulawu nawu hiyanyana.” (Rom. 9:6-8) Dichi Yehova hakeñaña nindi antu atela kwikala lubutu chiña ekala anyana avwalika kudi Abarahamaku.

Mutondu wamuOlive Wachifwikija

13. Chumanyi chemenañaku (a) mutondu wamuolive, (b) muji waniwu mutondu, (c) chishinji (d) ninyitayi?

13 Kapostolu Pawulu watwalekeluhu nakwesekeja antu ekala mulubutu lwaAbarahama kunyitayi yamutondu wamuolive wachifwikija. * (Rom. 11:21) Iwu mutondu wamuolive watumbawu wemenañaku kushikijewa kwakutoñola kwaNzambi hachitiyañenu chindi naAbarahama. Muji waniwu mutondu wajila nawa wemenañaku Yehova mukwakuhana wumi kudi aIsarela akuspiritu. (Isa. 10:20; Rom. 11:16) Chishinji chaniwu mutondu chemenañaku Yesu wekala lubutu lwatachi lwaAbarahama. Nyitayi yaniwu mutondu yemenañaku ‘naambala yawanina chikupu’ yachibalu chamuchiyedi chawantu abombelawu mulubutu lwaAbarahama.

14, 15. Anyi ‘akunkwiluwu’ kumutondu wamuolive wakutumba, nawa anyi anuñiluwu kuniwu mutondu?

14 Muchishimu chamutondu wamuolive, aYudeya akumujimba amukaanini Yesu adi neyi nyitayi yamuolive ‘yakunkwiluwu.’ (Rom. 11:17) Ayitambwili kukooleka kwakwikala lubutu lwaAbarahama. Anyi ateleli kuyisinsa? Kwesekeja nayitoñojoka yawaYudeya akumujimba, aditiyileña nawankakulula jawu akumujimba afumini kudi Abarahama, anateli kwakula nawu kwosi niwumu. Ilaña, Yowanu Mpapatishu wadiña wayisoñamisha dehi nindi neyi Yehova nakeñi, nateli kutetula anyana kaAbarahama mumalola.—Luka 3:8.

15 Chumanyi chakoñeliyi Yehova hakushikija kutoñola kwindi? Pawulu walumbulwili nindi nyitayi yamutondu wamuolive wamumpata ayinuñili namutondu wamuolive wakutumba kulonda kuhiñisha hayakunkwiluwu. (Tañenu Aroma 11:17, 18.) Dichi, akwaKristu awayishewa amunyunza, chidi neyi adiña muchipompelu chamuRoma, ayinuñili muchifwikija kuniwu mutondu wamuolive wachifwikija. Muniyi njila ekalili lubutu lwaAbarahama. Hatachi, adiña neyi nyitayi yamutondu wamuolive wamumpata, hiyadiña nakukooleka kwakwikala munichi chitiyañenu chachihaku. Ilaña Yehova wayishinkwilili njila kulonda ekali aYudeya akuspiritu.—Rom. 2:28, 29.

16. Indi kapostolu Petulu walumbulwili nindidi hakutachika kwamuza wakuspiritu wawuha?

16 Kapostolu Petulu walumbulwili iyi nsañu nindi: “Dichi enu [aIsarela akuspiritu, kubombelahu niakwaKristu abulili kwikala aYudeya] mwakuhwelelaña mwamumona [Yesu Kristu] kulema nankashi; hakwila antu ajikwa nawu, Ilola dalekeli antuñi dabalumukili kwikala mutu wewombu; nawu, Ilola dakuhukana, nilwilola lwakudimbwisha. . . . Hakwila enu mumuza watondewa, muwupristu wawanta, mumuchidi wajila, mumuza wambala waNzambi; kulonda mutiyakeshaña kashinshi kakeni kayena wayitambikili nindi mufumi mumwidima, mwiñili muchejeji chindi chakuhayama. Enu hamwaka himwadiñi muzaku, ilaña katataka mwela dehi muza wambala waNzambi; hiyayitiyilili luwuku, ilaña katataka ayitiyila dehi luwi.”—1 Pet. 2:7-10.

17. Chuma chakoñeliyi Yehova ‘chambukili ñahi nachisemwa’?

17 Yehova wakoñeli chuma chabulili kukuhwelelawu antu amavulu. Pawulu walumbulula chuma chamwekeni nindi ‘chambuka nachisemwa.’ (Rom. 11:24) Indi chumichi chazatikili ñahi? Eñañi, hichinateli kutelelaku, nawa hichachisemwaku, kunuña mutayi wamumpata kumutondu wakutumba; ilaña, andimi amakwawu amuyaaka nkulakaji yatachi dichelileñawu. * Munjila yoyimu, Yehova wakoñeli chuma chakuhayamisha. Kwesekeja nayitoñojoka yawaYudeya, amweni nawu antu abulili kwikala aYudeya hiyadi kutwesha kusoña nyikabu yayiwahuku. Hela chochu, Yehova wazatishili wowenawa antu abulili kwikala aYudeya kwikala “muza” wasoñeli nyikabu yaWanta. (Mat. 21:43) Kufuma hampinji yamuwayishiluwu Konelisu, muntu watachi wabula kwalama wabalumukili kwikala kaYudeya mu 36 C.E., njila yenzunukili kudi antu abulili kwikala aYudeya nawa abulili kwalama kuyinuña kumutondu wamuolive wachifwikija.—Yil. 10:44-48. *

18. Kukoolekanyi kwadiña nawaYudeya akumujimba hanyima ya 36 C.E.?

18 Komana ichi chinayi mukwila nawu hanyima ya 36 C.E., aYudeya akumujimba hiyadiña nakukooleka kwakwila lubutu lwaAbarahamaku? Inehi. Pawulu walumbulula nindi: “Niwena nawa, [aYudeya akumujimba] neyi akabula kukakela muntadi jawu, akayinuñilamu; muloña Nzambi natweshi kuyinuñilamu cheñi. Indi neyi eyi akukunkwili kumutondu wamuolive wameneni mumpata, akunuñili mumutondu wamuolive wakudima, wabula kwikala chisemwa cheyi, indi nyitayi yambala yamuolive wakudima akabuli kuyinuña cheñi mumutondu wayu, tahindi?”—Rom. 11:23, 24.

“AIsarela Ejima Amba Kahanda”

19, 20. Chumanyi chinakoñiyi Yehova kwesekeja nachishimu chamutondu wamuolive wachifwikija?

19 Eñañi, kutoñola kwaYehova kutalisha hadi ‘aIsarela ambala aNzambi’ kunakushikijewa munjila yayiwahi. (Ŋal. 6:16) Kwesekeja nachahosheliyi Pawulu, “aIsarela ejima amba kahanda.” (Rom. 11:26) Hampinji yatoñolayi Yehova, “aIsarela ejima” dikwila nawu, aIsarela ejima akuspiritu, akekala anyanta niatupristu mwiwulu. Kwosi chuma chatela kukañesha kutoñola kwaYehova!

20 Kwesekeja nachashimwineñawu dehi, lubutu lwaAbarahama, Yesu Kristu hamu nawa 144,000, akaleta nkisu hadi “antu amunu mwishina.” (Rom. 11:12; Kutach. 22:18) Dichi, antu jaNzambi ejima akahetelamu muniku kutoñola kwaYehova. Eñañi, chitukudizaña hadi Yehova chashikijayi kutoñola kwindi kwahaya nyaka, tukuhayama chikupu ‘hakukunama kwamaana niyuma yelukayi Nzambi.’—Rom. 11:33.

[Tumazu twaheshina]

^ Pawulu hazatishili mutondu wamuolive nidi wemeneneñaku aIsarelaku. Hela chakwila muza waIsarela wadiña nawanyanta niatupristu, hiyekalili wanta wawatupristuku. Kwesekeja naLushimbi lwamwinkeluwu Mosi, Anyanta amuIsarela hiyayitejeleña kwikala atupristuku. Dichi mutondu wamuolive hiwunateli kwimenaku iwu muzaku. Pawulu wazatishili ichi chishimu hakulumbulula kutoñola kwaNzambi kwakuleta ‘wanta wawatupristu’ kwashikijewa hadi aIsarela akuspiritu. Kulumbulula kwakunyima kwachishimu chaPawulu kudi muKaposhi Kakutalila kawundeli kaAugust 15, 1983, mafu 14-19.

^ Ichi chamwekeni hakumana kwayaaka yisatu nachikunku mpinji yayinkeluwu aYudeya akumujimba kukooleka kwakwikala muza wawuha wakuspiritu. Wuprofwetu wahoshaña hanyilungu 70 yayaaka washimwineñahu dehi nawu chumichi chikamwekana.—Dan. 9:27.

Munakwanuka?

• Chumanyi chitwadizilaña kudi Yehova chashikijañayi mwatoñolayi?

• Mumukanda waAroma kapetulu 11, chumanyi chemenañaku . . .

mutondu wamuolive?

muji waniwu mutondu?

chishinji chaniwu mutondu?

nyitayi yaniwu mutondu?

• Muloñadi kunuña mutondu ‘chikwambukilili nachisemwa’?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Chikasha/Mwevulu wudi hefu 24]

Muloñadi Wanuñililuwu Nyitayi Yamutondu wamuOlive Wamumpata?

 ▪ Lucius Junius Moderatus Columella wadiña mushidika wamuRoma nawa ndimi washakamineña muyaaka nkulakaji yatachi C.E. Waya mpuhu hamuloña wanyikanda 12 yasonekeliyi hachihandilu chawantu mwituña nihawundimi.

Mumukanda windi wamuchitanu, wahosheli hanichi chishimu chakunyaka nindi: “Muntu wachipululaña munyitondu yamuolive yadijika, wakeñaña nindi yisoñi nyikabu, muntu washañaku wushi, walembelelaña nyikabu nindi yisoñi; muntu wayikunkulaña wakeñeshaña nindi mutondu wusoñi nyikabu.”

Chateneniyi nyitondu yasapukaña chiwahi ilaña yakañanyaña kusoña nyikabu, washimwini njila yakulondela nindi: “Chikuwaha neyi mupokolamu mumutondu wunaketuluwu nachitwa nikunuñilamu mutayi wamutondu wamuolive wumwasenda mwisaña; chikufumamu iwu mutondu wumunaketwili kumu natunyikabu wukusoña chikupu.”

[Mwevulu wudi hefu 23]

Muneluki mwatalisha chishimu chamutondu wamuolive wachifwikija?