Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

‘Wuleti Nyivuñilu, Sweje-e Dinu Yayitembi’

‘Wuleti Nyivuñilu, Sweje-e Dinu Yayitembi’

‘Wuleti Nyivuñilu, Sweje-e Dinu Yayitembi’

KAPOSTOLU Pawulu chahosheliyi awa mazu, wamukonkomweneni mukwawu kamishonali Timotewu kumusendela nsañu yakusoneka. Pawulu wadiña nakutena nyivuñilu niyitembi yamuchidinyi? Chumanyi chaleñeleli yahoshi awa mazu? Nawa chumanyi chitukudizilaku?

Kwakwihi nahakachi kayaaka nkulakaji yatachi C.E. hampinji yasonekeliyi Pawulu awa mazu, nyikanda 39 yaNsona yachiHeberu ayambwili munyikanda 22 hela 24, yayivulu yadiña hanyivuñilu yashiyashana. Professor Alan Millard wahosheli nindi iyi nyivuñilu, hela chakwila yadiña yawuseya, “antu atwesheleña kuyilanda.” Antu amakwawu atwesheleña kulanda wumu. Chakutalilahu, iyala wakuEtiyopiya wadiña namuvuñilu mwikalu dindi “nakutaña mukanda wakaprofwetu Isaya.” Wadiña “kalama kamwanta wamumbanda wawaEtiyopiya kandesi, walema.” Watela wadiña waheta hakwila nawu yekali nanyivuñilu yaniyi Nyikanda.—Yil. 8:27, 28.

Chamulejeliyi Timotewu, Pawulu wasonekeli nindi: “Chiwukwinza wusendaña kahuma kinashiyili kudi Karapu kuTirowasi, ninyikanda [nyivuñilu], nakeñi nankashi yayitembi.” (2 Tim. 4:13) Ichi chamwekeshaña nawu Pawulu wadiña nanyikanda yayivulu. Izu daNzambi dimukanda waswejeli kulemeshayi Pawulu hanyikanda yejima yadiña nayi. Kutalisha hezu dakwila nawu ‘yayitembi’ yashimunawu muniyi vasi, mukwakusandujola nsañu yamuBayibolu A. T. Robertson wahosheli nindi: “Iyi yitembi yatela yadiña yipapilu yanyikanda yaChitiyañenu Chachikulu, muloña yitembi yadiña yalema wuseya kubadika yipapilu yanyilela.” Kufumisha kuwansi, Pawulu ‘wadizilili . . . kunyendu yaGamaleli,’ watañishileña Nshimbi yamwinkeluwu Mosi nawa antu ejima amulemesheli chikupu. Dichi tuneluki chikupu netu Pawulu wadiña nanyivuñilu Yezu daNzambi.—Yil. 5:34; 22:3.

Chazatishileñawu AkwaKristu Nyivuñilu

Hela chochu, antu amavulu hiyadiña nanyivuñilu yaNyikanda Yajilaku. Hanu dinu akwaKristu amavulu akunyima atwesheleña ñahi kutiya nikutaña Izu daNzambi? Mazu asonekeliyi Pawulu hamukanda windi watachi kudi Timotewu atukwashaña kwiluka ñakwilu yanilu lwihu. Wasonekeli nindi: ‘Shaku muchima kukutañila amakwawu, ndo nichinakenza.’ (1 Tim. 4:13) Muyipompelu yawakwaKristu, adiña nakutañila amakwawu hampinji yakupompa, nawa dichaaku chelañawu antu jaNzambi kufuma tuhu mumafuku aMosi.—Yil. 13:15; 15:21; 2 Kor. 3:15.

Hakwikala eluda, Timotewu ‘washili muchima’ kukutañila amakwawu, kulonda antu abulili yipapilu yaNyikanda ahetelumu. Eñañi, hampinji yakutañila antu amavulu Izu daNzambi, antu ejima adiña nakutiyilila chikupu kulonda atiyi mazu ejima, nawa anvwali nianyana chafuntawu kumatala atela ahanjekeleña hayuma yatañawu hakupompa.

Muvuñilu welukawu wansañu yaIsaya wanoneluwu Mukaluñalwiji Wafwa wawulehi mamita akushika ku 7.3. Muvuñilu walema, muloña kunsa kwejima kuyedi kwakukasila tunyitondu nawa kakavulu wekalaña muchisweku. Hadaha akwaKristu amavulu hiyasendeleña nyivuñilu yayivulu hakuya nakushimwinaku. Hela chakwila Pawulu wadiña nanyivuñilu yaNyikanda yazatishileñayi yomweni, hadaha hasendeleña nyivuñilu yindi yejima halwenduku. Chakadi nikujina washili yikwawu kudi ibwambu dindi Karapu kuTirowasi.

Chumanyi Chitunateli Kudizila Kuchakutalilahu chaPawulu?

Henohu kanda yalombi yuma yakeñeleñayi, Pawulu amukasili mukaleya muRoma kamuchiyedi, nawa wasonekeli nindi: “Nalwi njita yayiwahi; namanishi njila yakutemukila; . . . Kufumisha kulelu anantentekeli chibaaba chakuloña.” (2 Tim. 4:7, 8) Watela wasonekeli awa mazu kukamwihi nachaaka cha 65 C.E. hampinji yamukabishileñawu kudi Nero. Haniyi mpinji yamukasiluwu mukaleya amumwesheli kalula. Nawa welukili nindi kwasheleli kwanti nakumujaha. (2 Tim. 1:16; 4:6) Eñañi, dichaleñeleli Pawulu yashimuni chikupu nindi amuleteli nyivuñilu yindi. Hela chakwila welukili chikupu nindi walwili njita yayiwahi kushika nikunsa, wakeñeli kutwalekahu nakukolesha chikuhwelelu chindi kuhitila mukudiza Izu daNzambi.

Timotewu watela wadiña muEfwesesa hampinji yatambwililiyi mazu aPawulu. (1 Tim. 1:3) Kufuma kuEfwesesa nakushika kuRoma kuhitila njila yaya kuTirowasi hekala makilomita akushika ku 1,600. Hamukanda wowumu, Pawulu wakonkomweneni Timotewu nindi: “Esekaku kwinza aha hakwila mashika kanda enzi.” (2 Tim. 4:21) Bayibolu hiyashimuna neyi chakwila Timotewu wawanini watu wayileña kuRoma haniyi mpinji yamukeñeleñawu kudi Pawuluku.

Chumanyi chitukudizila kudi Pawulu wakeñeleña ‘nyivuñilu, sweje-e dinu yayitembi’? Watwalekeluhu kukeña Izu daNzambi haniyi mpinji yakala chikupu muchihandilu chindi. Ichi dichamukwashili kwikala nawubwambu wawuwahi naYehova, kutwalekahu kumukalakela neyena, nikukolesha antu amakwawu.

Makonu, neyi tukweti Bayibolu yetu yamukuma tunateli kuhetelamu chikupu. Etu amakwawu tukweti maBayibolu amavulu amboka-mboka. Kufwana Pawulu, twatela kwikala nampwila yakukeña kwiluka chikupu nsañu yakunama yamuNsona. Mukanda wamusonekeleliyi Timotewu, diwadiña wakukumishaku hanyikanda 14 yonenewa yasonekeliyi Pawulu. Yuma yakeñeleñayi ayisoneka kunsa yamukanda. Mwalala, mazu aPawulu akumukonkomwena Timotewu nindi ‘yamuleteli nyivuñilu, sweje-e dinu yayitembi,’ diwadiña mazu akukumishaku kusoneka.

Komana ninenu mwafwilaña kulwa njita yayiwahi yakwitiya kwakukuhwelela kushika nikunsa, neyi chelili Pawulu? Komana mwadikitaña chikupu mumudimu waYehova nawa munadiloñeshi kutwalekahu nakushimwina chineli Mwanta nakukeña nindi tutwalekuhu? Komana himwatela kwila chuma chakonkomweneniyi Pawulu akwaKristuku? “Dihembi eyi aweni, wuhembi kuleja kuwalejaña akwenu” kuhitila mukwikala nampwila nikutwalekahu kudiza Bayibolu, yidi nawantu amavulu kubadika mpinji yakunyima hazatishileñawu nyivuñilu.—1 Tim. 4:16.

[Mapu/Nyevulu yidi hefu 18, 19]

(Neyi munakukeña kumona ntanjikilu yejima talenu mumukanda)

Efwesesa

Tirowasi

Roma