Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Kuhimpa Chihandilu Chetu Kunatuheteshi

Kuhimpa Chihandilu Chetu Kunatuheteshi

Kuhimpa Chihandilu Chetu Kunatuheteshi

Washimwini James A. Thompson

Hampinji yinavwalikili kumujika waUnited States mu 1928, kwadiña nshimbi yakwambula antu eyila nawayindeli. Chiwafumpa iyi nshimbi akukukasa hela kukujaha.

HAYINA mpinji mumaluña amakwawu akuUnited States, aYinsahu jaYehova ayindeli niantu eyila hiyapompeleleña hamu muyipompelu, kupompa kwañinza nikwankambuku. Mu 1937 tata wekalili nkoñi wachipompelu (makonu amutenaña nawu nloñeshi wezanvu dawaeluda) muchipompelu chawantu eyila kuChattanooga, Tennessee. Henry Nichols wadiña nkoñi wachipompelu chawayindeli.

Nanukaña yuma yayiwahi yinamweneña kuwansi, nashakamineña mwikeki detala nawufuku nakutiyilila mpanji yahanjekeleñawu aTata naMana Kwetu Nichols. Hela chakwila nelukileña wanyi yuma yejima yahosheleñawu, natiyileña kuwaha kwikala hamu naTata hampinji yahanjekeleñawu chakuzata chiwahi mudimu wakushimwina nakukala kwadiñaku yina mpinji.

Kumatachikilu achaaka cha 1930 twamweni makabi muchisaka chetu. Mama wafwili henohu wudi nayaaka 20 hohu. Tata washeli namudimu wakutuhemba namuhelami Doris wayaaka yiwana, ami nadiña nayaaka yiyedi hohu. Hela chakwila hashimbwili wanyi kufuma hampinji yapapatisheweliyi, Tata wazatileña chiwahi kuspiritu.

Yakutalilahu Yankwashili Muchihandilu Chami

Mu 1933, Tata wamweni muhela mukwaKristu wamuwahi wejina daLillie Mae Gwendolyn Thomas, nawa hashimbwili wanyi adisumbwili. Atata nawaMama atwimikililili chakutalilahu chachiwahi naDoris chakumukalakela Yehova nakashinshi.

Mu 1938 yipompelu yawaYinsahu jaYehova ayilejeli kwiteja nawu aeluda amuyipompelu ayitondeleña kuchishina kuBrooklyn, New York, chatela ayitondeleña muyipompelu yawu. Chelili antu amakwawu muchipompelu chaChattanooga ashintajali kwiteja iku kuhimpa, Tata wetejeli chakufuma hamuchima hakuhimpa kwamukuloñesha. Chakutalilahu chaTata chakwovwahila nichakutalilahu chaMama chakutiyilila chankwasha chikupu nikulelu.

Kupapatishewa niKutachika Mudimu waMpinji Yejima

Mu 1940 antu amavulu muchipompelu chetu afweteleli basi yakuyitwala kukupompa kwankambi kwadiña muDetroit, Michigan. Antu antesha itwayili nawu mubasi apapatisheweli. Amakwawu ahayamini chinabulili kupapatishewa henohu natachikili kushimwina nayaaka yitanu nawa nadikitileña mumudimu wakushimwina.

Chañihwiluwu kutalisha haniyi nsañu nakwili nami, “Neluka wanyi yuma yakeñekaña hakupapatishewa.” Tata watiyili chinakwili nawa wahayamini. Kufuma haniyi mpinji, wazatili nañovu kulonda yankwashi kwiluka chalumbuluka chipapatishu nichichalemena. HaOctober 1, 1940 napapatisheweli mwijiya hanzi yaChattanooga, hanidi ifuku kwadiña mashika nankashi.

Chinashikijili yaaka 14 natachikili kuzata wupayiniya hampinji yakushinka shikola. Nadiña nakushimwina mujimbaka janyanya jaTennessee niituña dadikumashana daGeorgia. Nahindukileña nabudidi nakuloñesha yakudya yahachayili kulonda nikandami masuwa hela basi yanyamukileña na 6 koloku yabudidi nakuya kwiluña dakushimwina. Nafuntileña nampinji ya 6 koloku yamelela. Kakavulu namanishileña yakudya yinasendeleña henohu nimpinji yachayili kanda yishiki. Hela chakwila nadiña namali, hineñilileña musitolu nakulanda yakudyaku muloña wakwikala muntu wiyila. Ifuku dimu neñilili musitolu nakulanda yakudya, ilaña anhañili. Chindeli wamumbanda diyi walandilili.

Chinatachikili shikola yakusekondali, chipompelu chatalileña hawuswa wawantu chadiña nakuyilaku hambidi kuKabeta Kambwela. Yipompelu yidi neyi NAACP (National Association for the Advancement of Colored People) yakolesheleña akashikola kudiñija munsañu japolitiki. Atukonkomweneni kwikala mamembala. Mashikola awantu eyila amavulu kushilahu nishikola yetu emikili chikokwanyi chakwila nawu akashikola ejima ekali mamembala. Ankakejeli “kwimenaku ikowa detu” neyi chahosheleñawu. Ilaña nakaanini nakulumbulula nami Nzambi hakweti chaambuku nawa hakeñaña muchidi wamuntu wumu kubadika wukwawuku. Nashindamena hadi Nzambi nami diyi wakamanisha kukala kwamuchidiwu.—Yow. 17:14; Yil. 10:34, 35.

Mwahitili hohu kapinji kantesha kufuma hinamanishili shikola yakusekondali nawa nafukwiluhu kuya kuNew York City. Hela chochu, chinashikili hakachi nemeni muPhiladelphia, Pennsylvania nakuhempula amabwambu jami inadilukili nawu hakupompa kwankambi. Dichipompelu chatachi chinapompeleli mwadibombeleñawu antu eyila nawayindeli. Hampinji yahempwiliyi chipompelu, nkoñi wañinza wantambikili hambadi nakunleja nindi akunyinka mpanji yakuhana hakupompa kukalondelahu. Chumichi chanleñeleli kushakama.

Hakachi kawamabwambu inakwatili kuPhiladelphia hadiñi muhela wakansi wejina daGeraldine White, natachikili kumutambika nami Gerri. Welukili Bayibolu chiwahi nawa wahosheleña chiwahi nawenimatala mumudimu wakushimwina kwitala nikwitala. Chuma chinalemeshili nankashi chakwila nawu niyena wadiña nachikonkwanyi chakwikala payiniya. Twadisumbwili aApril 23, 1949.

Atutambikili kuShikola yaGileyadi

Kufuma tuhu hatachi twadiña nachikonkwanyi chakuya kuShikola yaGileyadi nikukalakala neyi amishonali mwituña dacheñi. Twatiyili kuwaha kuhimpa chihandilu chetu hakwila atwiteji kuya kuGileyadi. Chimwahitili kapinji kantesha atulejeli kuya kuLawnside, New Jersey; kufumahu twayili kuChester, Pennsylvania; nkumininaku kuAtlantic City, New Jersey. Hampinji yitwadiña kuAtlantic City, twashikiluhu kusonekesha Shikola yaGileyadi chineli mwahitili yaaka yiyedi kufuma hitwadisumbwili. Ilaña atulejeli nawu tuhembeleluku. Muloñadi?

Kumatachikilu ayaaka yamuma 1950, atwansi awamayala amavulu ayikanjikijileña kwiñila wushidika kulonda ayi nakuzuña njita yadiña muKorea. Izanvu dakuPhiladelphia deñijileña antu wushidika dadiña dahela aYinsahu jaYehova muloña hitwadiñijaña munsañu jamatuña nachiyuuluku. Nkumininaku ñaji wanlejeli nindi aFBI chataliluwu chihandilu chami elukili nawu chalala hinadiñijaña munsañu yamatuña nachiyuuluku. Dichi haJanuary 11, 1952 Presidential Appeal Board yañitejeli kubula kwiñila wushidika muloña wakwikala nkoñi muchipompelu chawakwaKristu.

MuAugust 1952 ami niGerri atutambikili kushikola yaGileyadi yamunaambala 20, yatachikili muSeptember. Hampinji yitwadilizileña twatoñojokeleña netu akututemesha nakuzatila mwituña dacheñi. Muhelami Doris wamanishili kudiza shikola yanaambala 13 yaGileyadi nawa wadiña nakuzatila kuBrazil. Twahayamini nankashi naGerri muloña atwinkeli mudimu wawunkoñi wañinza, wakuhempula yipompelu yawantu eyila kukabeta kambwela ketuña daAlabama. Chumichi chatuneñesheli muloña twakeñeleña kuya nakuzatila kwituña dacheñi.

Chipompelu chatachi chitwahempwili chadiñi muHuntsville. Chitwashikili twayili kwitala damuhela mukwaKristu kutwashakamini. Chitwadiña nakuloñolola yiteli yetu, twamutiyili nakuhosha hanshiña nindi, “Anyana anashiki.” Twadiña hohu nayaaka 24 nawa twamwekeneña wansi chikupu. Chitwazatilileña muniyi ñinza atutambikileña ijina datutumbiluwu nawu Anyana.

Kukabeta Kambwela avulileña kutenaku nawu Bible Belt (Nkambi yaBayibolu) muloña antu amavulu alemesheli chikupu Bayibolu. Dichi twatachikileña kuhanjeka nawantu kuzatisha iyi yikuma yisatu:

(1) Kuhoshahu chantesha hayuma yinakumwekena mukaayi.

(2) Chahosha Bayibolu hakumanisha kukala kweniku.

(3) Yuma yahosha Bayibolu nawu twatela kwila.

Nkumininaku twayinkeleña mukanda watelela kuzatisha hakudiza Bayibolu. Muloña wakwila iyi njila yazatikileña chiwahi, anyinkeli kuhana mpanji haKupompa kweneni kwadiña namutu wakwila nawu, New World Society, mu 1953 muNew York. Hakupompa kweniku namwekesheli chakuzatisha iyi yikuma yisatu.

Muchaaka cha 1953 mumpinji yanooña, anyinkeli mudimu wakuzatila ñinza jawantu eyila neyi nkoñi wankambi kuKabeta Kambwela. Iluña detu ditwazatilileña dafumini kuVirginia nakushika kuFlorida sho-o nikumujika waAlabama niTennessee. Eña, ankoñi endaña ateleleli kuhimpa. Chakutalilahu, kakavulu twashakamineña mumatala akadi nyisalanyi yamukachi nitupeka twakuwelela nawa twaweleleleña mumbashila kunyima yejiku muchinsambu. Idi didu iluña dadiña ditata mwitala dejima.

Kukala kwaChaambu Chekowa

Kukalakela kuKabeta Kambwela kwakeñekeleña kutoñojoka chiwahi nikwiluka chakuzata mudimu. Antu eyila hiyayitejeleña kuzatisha Makina akukosela yakuvwala akufwetelaku. Dichi Gerri neyi nayuku wayilejeleña nindi yakuvwala “Yañoda Thompson.” Antu amavulu atoñojokeleña nawu hiñamba nawa nawu “Ñoda Thompson” wadiña mwiniitala. Hampinji yatalishileñawu ankoñi ankambi filimu yaThe New World Society in Action, nadiña nakutemesha nshiña kusitolu yasonkesheleña maTV nawa amuhembeleleña “Mukulumpi Thompson” TV yeneni. Chimwahita mpinji nayileña nakuyisenda. Mpinji yejima twadiña nakulemesha antu nawa twazatileña mudimu wetu wakushimwina chakubula kukala.

Kwadiña cheñi chaambu chikwawu, chaambu chamaluña, kutalisha hadi antu afuma kuKabeta Kaluwunda. Chipapilu chansañu chashimwini nawu James A. Thompson, Jr., wawa Watchtower Bible and Tract Society of New York wukahana mpanji hakupompa. Antu amakwawu atoñojokeleña nawu nafuma kuNew York, dichi atukaanishili kuzatisha itala dahashikola ditwasonkeleleli. Nayili nakudimona nawakulumpi ashikola nawa nayilejeli nami natañililili shikola muChattanooga. Nkumininaku atwitejeli kupompelahu kupompa kwañinza.

Chaambu chekowa chaswejeli muyaaka yamuma 1950, mpinji yikwawu kwadiña nimadombu. Mu 1954, aYinsahu amakwawu ahilili chelili antu eyila abuli kuyinka jimpanji hakupompa kwankambi kwakuvulu. Twayikolesheli amana kwetu eyila kudiwunjika. Hakupompa kwalondeleluhu anyinkeli mpanji. Kuhiñahu amana kwetu amavulu akuKabeta Kambwela ayinkeli jimpanji.

Chimwahitili mpinji, chaambu chekowa chamanini kuKabeta Kambwela nawa antu muyipompelu atachikili kunuñañana chovu-chovu. Chumichi chakeñekeleña kwambula akwakushimwina nakuyitwala muyipompelu yacheñi nikwanzañana maluña ayipompelu akushimwinamu ninyidimu yawamana kwetu azatileña nyidimu yashiyashana. Amana kwetu amakwawu, eyila niayindeli hiyatiyili kuwaha naniyi ntanjikilu yayihaku. Hela chochu, amavulu hiyadiña nachaambuku neyi chekala Tata yetu wamwiwulu. Kafwampi amavulu adikundili chikupu hichikweti muloña wekowa dawuku. Muchisaka chetu twadikundili nawayindeli muma 1930 ni 1940 hampinji yinadiña kansi.

Mudimu Wawuha

MuJanuary 1969, ami niGerri atulejeli kuya kuGuyana, South America nawa twatiyili kuwaha. Twasambilili kuya kuBrooklyn, New York, kwandizishiluwu chakulombola mudimu wakushimwina muGuyana. Twashikili kuGuyana muJuly 1969. Chelili twenjililili mudimu wakwenda wutwazatili yaaka 16, twahimpili chikupu hakwila nawu twinjilili kushakama heluña dimu. Gerri wayileña nakushimwina mafuku amavulu neyi kamishonali, ami nazatileña hakasanji kamutayi.

Nazatileña nyidimu yejima kukupa nikuzatila hamagazini ninyikanda yakeñekeleña kuyipompelu 28 nikusonekela nyikanda kuchishina kuBrooklyn. Nazatileña maora 14 nakushika ku 15 mafuku ejima. Mudimu watukoleleli wejima wetu, ilaña twadiluñishileña. Chitwashikili muGuyana, mwadiña akwakushimwina 950, makonu anabadiki 2,500.

Hela chakwila twadiluñishileña mpepela yayiwahi, nyikabu yayiwahi nimadyaji, twadiluñishileña chikupu hakumona antu akweti nyichima yayiwahi akeñeleña kudiza nsañu yalala yamuBayibolu yahosha haWanta waNzambi. Kakavulu Gerri wadizishileña atudizi aBayibolu 20 mulungu nimulungu, nawa antu amavulu itwadizileña nawu apapatisheweli. Mukuhita kwampinji amakwawu ekalili apayiniya, aeluda muchipompelu nawa ayili kuShikola yaGileyadi nakwikala amishonali niwena.

Kukala Kutwamweni, Sweje-e kwaKukatakata

Mu 1983 anvwali jami muUnited States akeñeleña wukwashu. Twashakamini hamu nakuhanjeka neyi chisaka, ami, Gerri niDoris. Doris wakalakeli mumudimu wawumishonali kuBrazil yaaka 35, wafuukwiluhu kufunta nakuyihemba. Wahosheli nindi, muloñadi watukufumishila amishonali ayedi mwiha henohu muntu wumu nateli kuzata mudimu? Kufuma hampinji yafwiluwu anvwali jetu, Doris washakamaña muChattanooga nawa wakalakalaña neyi payiniya wadimena.

Mu 1995 nakatili kansa yakuyidi yawamayala yakusweka nawa nafuntili kuUnited States. Twashakamini muGoldsboro, North Carolina, muloña dihakachi nakachi nachisaka chami muTennessee nichaGerri muPennsylvania. Ichi kansa yinawunduku nawa twakalakelaña muchipompelu chaGoldsboro neyi apayiniya adimena akata.

Neyi nanuka yaaka kubadika 65 yinahituhu yitunakalakali mumudimu wampinji yejima, namusakililaña Yehova nami natukiswili naGerri hakuhimpa chihandilu chetu kulonda tumukalakeli. Mazu aDavidi ekala alala akwila nawu: ‘Kudi washinshika [Yehova] wadimwekeshaña wakashinshi.’—2 Sam. 22:26.

[Nyevulu yidi hefu 3]

Tata niMana Kwetu Nichols añimikilili chakutalilahu chachiwahi

[Nyevulu yidi hefu 4]

Tunadiloñeshi kuya kuGileyadi naGerri 1952

[Nyevulu yidi hefu 5]

Hanyima yakudiza kuGileyadi atutemesheli mumudimu wakwenda kuKabeta Kambwela

[Mwevulu wudi hefu 6]

Ankoñi endaña niañodijawu anakudiloñesha kuya kukupompa kwankambi kwamu 1966 kwadibombeluwu ayindeli nawantu eyila

[Mwevulu wudi hefu 7]

Twadiluñishili mudimu wawumishonali muGuyana