Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Ichima Hichaaku Chinateli Kukisañana Chihandilu Chetu

Ichima Hichaaku Chinateli Kukisañana Chihandilu Chetu

Ichima Hichaaku Chinateli Kukisañana Chihandilu Chetu

Napoleon Bonaparte, Julius Caesar niAlexander Muneni adiña nechima. Hela chakwila awa antu ayili mpuhu nawa adiña nañovu, munyichima yawu mwenzeli chaaku chinateli kukisañana chihandilu chamuntu. Muwusatu wawu adiñi nakutiyila muntu mukwawu ichima.

Mukwamaana wumu wakuEngland wejina daBertrand Russell wasonekeli nindi, “Napoleon wamutiyilileña Caesar ichima, Caesar wamutiyilileña Alexander [Muneni] ichima, nawa nakuhweleli nami Alexander wamutiyilileña ichima Hercules wabulili nikwikalaku.” Muntu wejima nateli kwikala nechima chili waheta yuma yayivulu chikupu hela wahandaña chiwahi.

Ichima hela lwisu hikutiya antu amakwawu kutama muloña wayuma yahetawu nichahandawu niyuma yikwawu yikwetuwu. Mukanda wumu walumbulula nawu muBayibolu muntu wukweti ichima hela lwisu mpinji yikwawu nateli kwikala muntu wafwilaña kuheta neyi mukwawu, ilaña mpinji yikwawu yatenaña muntu wakeñaña kuhukula yuma yahetayi mukwawu. Dichi muntu yeniwu watiyaña hohu kutama wanyi, ilaña wakeñaña kutambula akwawu yuma yikwetuwu.

Chikuwaha neyi tushinshika chitunateli kwikala nechima munyichima yetu niyuma yatama yafumañamu. Chikusweja kuwaha neyi twiluka chitwatela kutondolwela ichima kulonda dibuleña kutuyuula muchihandilu chetu.

CHILILU CHINATELI KULETESHA ICHIMA KUSWEJA

Hela chakwila antu abula kuwanina ekala ‘nachaaku chakwikala nalwisu’ kudi yuma yikwawu yashiyashana yinateli kutuleñela tusweji kwikala nechima. (Yak. 4:5) Hakulumbulula chuma chimu haniyi yuma kapostolu Pawulu wasonekeli nindi: “Bayi tukeña kudilemesha chamukunkulwayuku, tubuli kudivuloka, nikuditiyila ichima.” (Ŋal. 5:26) Chililu chakudibecha chinateli kuletesha tusweji kwikala nechima chineli twawanina wanyi. AkwaKristu ayedi Cristina naJosé * eteja nawu chumichi chalala.

Cristina, payiniya wampinji yejima wahosheli nindi: “Kakavulu natiyilaña antu amakwawu ichima. Nesekejaña yuma yikwetuwu nayuma yinabula.” Mpinji yimu, Cristina wadyilili hamu nawantu adisumbula azataña neyi ankoñi endaña. Welukili nindi yena ninfumwindi Eric, adiña nayaaka yoyimu nankoñi wendaña niñodindi nawa azatileña nyidimu yadifwana muchipompelu kunyima, Cristina welili nindi: “Nfumwami niyena hieluda. Hanu muloñadi chimunakuzata mudimu wawunkoñi wendaña ilaña etu nehi?” Ichima kushilahu nichililu chakudibecha, yumiyi yamukojejeli kubula kutoñojoka hamudimu wawuwahi wazatileñawu nanfumwindi nawa hiyadiña azañalala muchihandilu chawuku.

José wakeñeleña kukalakala neyi nkoñi wakuzatila muchipompelu. Chelili kumutonda nehi atonduku akwawu wayitiyilili ichima nawa wamushilili nloñeshi wezanvu dawaeluda nkunyi. José wetejeli nindi: “Ichima danleñeleli kumuhela iwu mana kwami nawa namweneña yuma yelileñayi nami yaheña. Ichima neyi dikuyuulaña muchihandilu wunateli kudishindamena nawa wukutoñojokaña chiwahi wanyi.”

NSAÑU YITWADIZILAÑA KUYAKUTALILAHU YAMUNSONA

MuBayibolu mwekala yakutalilahu yayivulu yakutusoñamisha. (1 Kor. 10:11) Iyi yakutalilahu yamwekeshaña ichima chidatachikaña nichakisikaña chihandilu chawantu etejaña ichima kuyiyuula.

Chakutalilahu, wedi waAdama naEvu, Kena wazuwili chelili Yehova yeteji mulambu waAbeli nakukaana windi. Kena wadi kushinda iku kukala, ilaña wajahili mana kwindi muloña wechima. (Kutach. 4:4-8) Dihafuma Bayibolu kumutena Kena nawu “wadiñi wanowu watama” Satana.—1 Yow. 3:12.

Ana kwaYosefu ikumi amutiyilili ichima muloña tata yawu wamukeñeli Yosefu nankashi. Aswejeli kumuhela Yosefu hampinji yayilejeliyi yilota yindi yawuprofwetu. Akeñeleña nikumujaha. Nkumininaku amulandishili neyi nduñu nawa amudimbili tata yawu kulonda yeteji nindi Yosefu nafwi. (Kutach. 37:4-11, 23-28, 31-33) Chimwahitili yaaka, etejeli nshidi yakoñeluwu nakudihula wumu namukwawu nawu: “Chalala tunabayi hansañu yamana kwetu, chitwamweni chatiyiliyi kutama mumuchima windi, Chatulembeleliyi, etu kwonti kwetu kutiya.”—Kutach. 42:21; 50:15-19.

Kora, Datani niAbirami ekalili nechima hampinji yatachikiluwu kwesekeja nyidimu yawu nanyidimu yaMosi naAroni. Amutwikili Mosi muloña nawu ‘nakudilisha kalamba kawu’ nikudinyamuna kubadika akwawu. (Kuch. 16:13) Amutwikili muloña wakutwamba. (Kuch. 11:14, 15) Yehova diyi wamutondeli Mosi. Ilaña awa akwakudikaña amutiyilileña Mosi ichima namudimu wazatileñayi. Nkumininaku Yehova wayijilumwini muloña wechima dawu.—Mas. 106:16, 17.

Mwanta Solomoni wamweni antu chelañawu yuma yatama muloña wechima. Mumbanda wukweti mwanindi wafwili wamudimbili mukwawu nindi mwana wafwa diyi mwanindi. Hampinji yadiña nakutadikawu ona mumbanda watwambili wetejeli nindi amujahi ona mwana wamumi. Hela chochu, Solomoni wamuhanini ona mwana kudi mama yindi.—1 Anya. 3:16-27.

Ichima daletaña yuma yatama. Yakutalilahu yamuNsona yatenawu dehi yamwekeshaña nawu ichima dinateli kuleta kuhelañana, kwila yuma yatama nikujahañana. Kubombelahu, awa antu ejima amweni kukala kwosi chuma cheliluwu chatelela kuyikabisha neyi chayililuwu. Komana kudihu chuma chitwatela kwila kulonda ichima dibuleña kutuyuula muchihandilu chetu? Yumanyi yinateli kutukwasha chikupu hakwila tubuli kwikala nechima?

YUMA YINATELI KUTUKWASHA CHIKUPU

Keñenu ana kwenu. Kapostolu Petulu wayikonkomweneni akwaKristu nindi: “Keñañanenu chakumuchima chacheni, muloña munatookeshi dehi nyichima yenu nakwovwahila nsañu yalala; kulonda mukeñi ana kwenu chakadi kudimbana.” (1 Pet. 1:22) Indi kukeña hichumanyi? Kapostolu Pawulu wasonekeli nindi: “Kukeña kwadiwunjikaña, kukweti niluwi; kukeña hikwahetaña ichimaku, kukeña hikwadinkaña wantaku; hikwaditoheshañaku; hikwelaña chuma chabula kutelaku; hikwakokwelaña kwindi hohuku.” (1 Kor. 13:4, 5) Neyi twikala nakukeña kwamuchidiwu munyichima yetu, hitunateli kutondolwela ichimaku? (1 Pet. 2:1) Chatela yamutiyileña Davidi ichima, Jonatani ‘wamukeñeli neyi chadikeñeliyi yomweni.’—1 Sam. 18:1.

Dikundenu nawantu jaNzambi. Nsoneki yaMasamu 73 watiyililili ichima antu atama adiña nakuhanda chiwahi chakubula kumona kukala. Hela chochu, washindili ichima dindi kuhitila ‘mukwiñila mumalala aNzambi.’ (Mas. 73:3-5, 17) Kudikunda nawakwawu akwakudifukula kwamukwashili ñimbi yamasamu kwiluka nkisu yafumaña ‘mukukundama kwakwihi naNzambi.’ (Mas. 73:28) Neyi tudikundaña nawakwetu akwakwitiya mpinji yejima hakupompa kwawakwaKristu chikutukwasha ninetu.

Keñenu kwila yuma yayiwahi. Chelili Nzambi yamoni nindi Kena nekali dehi nechima nikuhelañana wamulejeli nindi: ‘Ilaku chuma chachiwahi.’ (Kutach. 4:7) Hakwila nawu mukwaKristu ‘yeli yuma yayiwahi’ watela kwiladi? Yesu wahosheli nindi ‘twatela kukeña Yehova Nzambi yetu namuchima wetu wejima, nawumi wetu wejima, namaanetu ejima. Nawa twatela kukeña akwetu neyi chitwadikeña etu aweni.’ (Mat. 22:37-39) Muzañalu wafumaña mukumukalakela Yehova muchihandilu chetu nikukwasha amakwawu diyuma yinateli kutukwasha chikupu kubula kwikala nechima. Kudikita nañovu mumudimu wakushimwina nsañu yaWanta nikwilisha atumbanji dimudimu wawuwahi wutwatela kumuzatila Nzambi niantuñi netu nawa watuletelaña “nkisu yaYehova.”—Yish. 10:22.

‘Zañalalenu nawakwakuzañalala.’ (Rom. 12:15) Yesu wazañaleli hama hamudimu wazatiluwu atumbanji twindi, nawa wayilejeli nindi akakalakala nyidimu yayivulu kubadika yazatiliyi yena mumudimu wakushimwina. (Luka 10:17, 21; Yow. 14:12) Twekala anuñañana hakwikala ambuña Yehova, dichi yuma yayiwahi yazatañayi muntu wudi wejima yatuzañaleshaña wejima wetu. (1 Kor. 12:25, 26) Chatela tutiyeña ichima, kwila tuzañalala neyi antu amakwawu anakuzata nyidimu yamaneni nehi?

HICHILILU CHAKALA KUSHINDA

Kushinda chililu chechima hichuma chakala hama. Cristina wetejeli nindi: “Nichidi nachaaku chatama chikupu kutalisha hechima. Hela chakwila nahela ichima, nichidi nanichi chililu, nafwilaña kuzatilahu mpinji yejima.” José niyena dichatiyañayi. Wahosheli nindi: “Yehova wankwashili kulemesha yililu yayiwahi yanloñeshi wezanvu dawaeluda. Chuma chankwasha hikwikala nawulunda wawuwahi naNzambi.”

Ichima dekala hakachi ‘kanyidimu yachisemwa chaheseki’ yatela kushinda mukwaKristu wejima. (Ŋal. 5:19-21) Neyi tushinda ichima muchihandilu chetu tukuzañalala nawa tukumuzañalesha Tata yetu wamwiwulu Yehova.

[Tumazu twaheshina]

^ Majina anayihimpi.

[Mazu ekoku adi hefu 17]

‘Zañalalenu nawakwakuzañalala’