Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Lemeshenu Ijina Dayehova Dabadika

Lemeshenu Ijina Dayehova Dabadika

Lemeshenu Ijina Dayehova Dabadika

“Nukutohesha ijina deyi haya nyaka.”—MAS. 86:12.

MUNATELI KULUMBULULA?

Indi kwiluka ijina daNzambi kwatalisha mudihi?

Indi Yehova wamwekeshaña ñahi ijina dindi chovu-chovu?

Indi kwenda mwijina daYehova kwatalisha mudihi?

1, 2. Kwambukaku namachechi amuKristendomu, indi aYinsahu jaYehova amonaña ñahi ijina daNzambi?

 MACHECHI amuKristendomu akaanaña chikupu kuzatisha ijina daNzambi. Chakutalilahu, Bayibolu yaRevised Standard Version mumazu akutachikilahu yahosha nawu: “Kuzatisha ijina daNzambi wumu nawa walala . . . hikwatelela kudi antu ejima akweti chikuhwelelu nimuchechi yawakwaKristuku.”

2 A Yinsahu jaYehova, wena atiyaña kuwaha kuyitena nejina daNzambi nikulemesha idi ijina. (Tañenu Masamu 86:12; Isaya 43:10.) Kubombelahu, hikukooleka kweneni hakwiluka mwatalisha idi ijina ninsañu yakundama antu ejima mukaayi kutalisha hakujilika ijina denidi. (Mat. 6:9) Hela chochu, twatela kulemasha iku kukooleka. Dichi, tushinshikenu hamalwihu asatu alema: Indi kwiluka ijina daNzambi kwatalisha mudihi? Indi Yehova wamwekesha ñahi nindi idi ijina dabadika damutelela? Nawa tunateli kwenda ñahi mwijina daYehova?

MWATALISHA KWILUKA IJINA DANZAMBI

3. Indi kwiluka ijina daNzambi kwatalisha mudihi?

3 Kwiluka ijina daNzambi kwabadika hakwiluka hohu izu dakwila nawu “Yehova.” Kwabombelamu kwiluka chekalayi Yehova, kushilahu yililu yindi, nkeñelu yindi, ninyidimu yashimunawu muBayibolu, yidi neyi chazatañayi nawambuñindi. Hela chochu, Yehova watukwashaña kwiluka iyi nsañu chovu-chovu, kwesekeja nakushikijewa kwankeñelu yindi. (Yish. 4:18) Yehova wamwekesheli ijina dindi kudi eyala namumbanda atachi, dichi Evu wadizatishili hanyima yakuvwala Kena. (Kutach. 4:1) Ankakulula ashinshika Nowa, Abarahama, Isaka niYakoba elukili ijina daNzambi. Kubombelahu, aswejeli kuhameka idi ijina hampinji yayikiswililiyi Yehova, kuyakamena nikuyileja yuma yakeñeleña kwilayi. Mosi amulejeli nsañu yadimena kutalisha hejina daNzambi.

4. Muloñadi Mosi chamwihwililiyi Nzambi hejina dindi, nawa muloñadi kwakama kwaMosi chikwalemeneni?

4 Tañenu Kwidika 3:10-15. Mosi hadiñayi nayaaka 80 yakusemuka, Nzambi wamwinkeli mudimu walema nankashi: “wuyifumishi antu ami anyana kaIsarela muEjipitu.” Mosi wakwili nakalemesha kuhitila mukwihula lwihu lwalema nankashi. Mosi wehwili nindi: ‘Ijina deyi yeyinyi?’ Chineli ijina daNzambi adilukili dehi, indi Mosi watalishili mudihi hakwihula ilu lwihu? Chakadi nikujina wakeñeleña kwilukilahu yuma yayivulu kutalisha hadi muntu wemeneneñaku idi ijina, dikwila nawu yikuma yadi kuleñela antu jaNzambi eteji nawu mwalala Wakayamwina. Kwakama kwaMosi kwadiña kwalema, muloña aIsarela adiña muwuduñu hadi yaaka yayivulu. Hadaha adi kujinoka neyi chakwila Nzambi yawankakulula jawu wadi kuyamwina. AIsarela amakwawu atachikili nikudifukula kudi anzambi amuEjipitu.—Ezek. 20:7, 8.

5. Yumanyi yamwekesheliyi Yehova kudi Mosi kutalisha hejina dindi?

5 Indi Yehova waakwili ñahi lwihu lwamwihwiluwu kudi Mosi? Wahosheli nindi: “Wakayili anyana kaIsarela, neyi, YAMI diyi nantemeshi kudenu.” * Wabombeleluhu cheñi nindi: “Yehova Nzambi yawankakulula jenu. . . nantemeshi kudenu.” Nzambi wamwekesheli nindi wakekala chuma chidi chejima chinatondi kwikalayi kulonda yashikiji nkeñelu yindi, kulonda mpinji yejima mazu anahoshiyi ekaleña alala. Dichi, muvasi 15 twatañaña nawu Yehova yomweni wahosheli nindi: “Ijina dami dodenidi dahaya nyaka, dodamba kañanukañawu nachu, kunyaka yejima amba kavwalikilañawu antu.” Awa mazu atela amuzañalesheli Mosi nikukolesha chikuhwelelu chindi.

YEHOVA WELILI KWESEKEJA NAMWATALISHA IJINA DINDI

6, 7. Indi Yehova wekalili ñahi mwatalisha ijina dindi dabadika?

6 Chimwahitili kampinji kantesha hanyima yakwinka Mosi mudimu, Yehova welili kwesekeja namwatalisha ijina dindi kuhitila ‘mukwikala’ chamwinu chawaIsarela. Yehova wayisawili aEjipitu kuhitila muyipupu ikumi, hampinji yoyimu wasolweli anzambi awaEjipitu, kubombelahu niFwaro nawu adiña adana ñovu. (Kwid. 12:12) Kuhiñahu Yehova wenzulwili Kaluñalwiji Kachinana, nikwawisha aIsarela, nawa wajahili Fwaro niamashidika indi mumenji. (Mas. 136:13-15) ‘Mwisaña dasweja kutoha nawa dikweti woma nankashi,’ Yehova wekalili Mukwakuhandisha wumi neyi chekaliliyi yakudya nimenji awantu jindi, hadaha ashikili kuyihita yiyedi hela yisatu nikubadikahu. Waleñeleli mahinawu ninkwabilu jawu kubula kutabukila hanyijimba yawu nikunyendu yawu. (Kuhit. 1:19; 29:5) Eña, kwosi chuma chidi chejima chinateli kumukañesha Yehova kwikala mwatalisha ijina dindi dabadikaku. Kuhiñahu wamulejeli Isaya nindi: “Yami, yami Yehova; chamwinu wacheñi kwosi, yami hohu.”—Isa. 43:11.

7 Yoshuwa wasinsili mudi Mosi, niyena wadimweneni namesu kapu yuma yakutiyisha woma yakoñeliyi Yehova muEjipitu nimuchinkalampata. Dichi, hadiñayi kukamwihi nakufwa, Yoshuwa walejeli akwawu aIsarela mazu akufuma hamuchima nindi: “Muneluki nanyichima yenu yejima, nawumi wenu wejima, nenu hikunakañanyi chuma chachiwahi nichimu chayiteneniyi Yehova Nzambi yenuku, yejima munayimoni, kwosi nichuma chinakañanyuku.” (Yosh. 23:14) Eñañi, Yehova welili mwejima mwakaniniyi.

8. Indi Yehova nakwikala ñahi mwatalisha ijina dindi makonu?

8 Chochimu nimakonu, Yehova ‘nakwikala mwejima munakeñiyi.’ Kuhitila mudi Mwanindi, washimwini nindi mumafuku akukuminina, nsañu yaWanta akayishimwañena “mwahita matuña ejima mwashakamawu antu.” (Mat. 24:14) Yehova hohu diyi wunateli kuprofweta iwu mudimu nawa diyi wukweti ñovu yakumona kwila nawu iwu mudimu wunazatewi, nawa wazatishaña antu ‘abula kutaña.’ (Yil. 4:13) Dichi neyi tuzataku iwu mudimu, dikwila nawu tunakushikija wuprofwetu wamuBayibolu. Twalemeshaña Tata yetu nawa twamwekeshaña nawu mutwahoshaña mwalala neyi tulomba netu: “Ijina deyi dijili. Wanta weyi winzi. Muchima weyi awili hamaseki neyi chawilañawu mwiwulu.”—Mat. 6:9, 10.

IJINA DINDI DABADIKA

9, 10. Yumanyi yikwawu yitwadizilaña hadi Yehova kutalisha hachahembeleñayi aIsarela, nawa yumanyi yafuminumu?

9 Chimwahitili kapinji kanti hanyima yakwila aIsarela Anediki dehi, Yehova wekalili chuma chachiha kudi antu jindi. Kuhitila muchitiyañenu chaNshimbi, wekalili ‘nfumwawu,’ nikuyakamena neyi chochakamenañayi iyala ñodindi. (Yere. 3:14) A Isarela niwena ekalili iñodindi wachifwikija, antu atumbiluwu ijina dindi. (Isa. 54:5, 6) Neyi chakwila ovwahililili nshimbi jindi, wadi kwikala ‘nfumwawu’ wamuwahi. Wadi kuyikiswila, kuyihemba chiwahi nikuyinka kuwunda. (Kuch. 6:22-27) Chadi kufumamu, nyuza yadi kulemesha ijina daYehova dabadika. (Tañenu Kuhituluka 4:5-8; Masamu 86:7-10.) Eña, muchihandilu chawaIsarela chejima, añinza amavulu enjileña kukudifukula kwalala. Nkumininaku, ahosheli neyi chahosheliyi Luti wakuMowabi kudi Nyawomi nindi: ‘Antu eyi akwikala antu ami. Nzambi yeyi wukwikala Nzambi yami.’—Luti 1:16.

10 Hadi yaaka 1,500, Yehova wamwekesheli yililu yayiha yayivulu yahosheleña hawuntu windi kutalisha hachahembeleñayi aIsarela. Hela chakwila iwu muza hiwamwovwahilileñaku, kakavulu Yehova wekalili ‘Nzambi wenzala nawushona’ nawa ‘wabulaña kuzuwa swayi.’ Wadiña Nzambi wasweja kudiwunjika. (Kwid. 34:5-7) Hela chochu, kudiwunjika kwaYehova, kwadiña namwakukumina nawa iku kudiwunjika kwamanini hampinji muza wawaYudeya hiwakaanini Mwanindi nikumujaha. (Mat. 23:37, 38) Anyana kawaIsarela akumujimba alekeli kuyitena hejina daNzambi. Chafuminumu, afwili kuspiritu, neyi mutondu wooma. (Luka 23:31) Indi chumichi chayileñeleli elidi kutalisha hejina daNzambi?

11. Indi muza wawaYudeya walekeli ñahi kuzatisha ijina daNzambi?

11 Nsañu yamwekeshaña nawu, chimwahitili mpinji, aYudeya atachikili kukuhwelela yuma yaheña kutalisha hejina daNzambi, nakudimona idi ijina nawu hiyatela kuditenaku. (Kwid. 20:7) Chafuminumu, alekeli kuzatisha ijina daNzambi chovu-chovu. Chakadi nikujina, Yehova watela watiyili kutama hakumona chasawileñawu ijina dindi. (Mas. 78:40, 41) Hela chochu, Nzambi, ‘wukweti ijina dakwila nawu mukawu,’ chakadi nikujina hanateli kwinka haya nyaka antu idi ijina amusawili nawa antu asawiliyuku. (Kwid. 34:14) Chumichi chinakutudizisha nawu twatela kulemesha chikupu ijina daNleñi yetu.

ANTU AMAHA ATUMBILUWU IJINA DANZAMBI

12. Indi Yehova wekalili ñahi nawantu atumbawu ijina dindi?

12 Kuhitila mudi Yeremiya, Yehova wamwekesheli nkeñelu yindi yakutuña “chitiyañenu chachiha” namuza wawuha, Isarela wakuspiritu. Yeremiya washimwineñahu dehi nindi, antu ejima amunichi chitiyañenu chachiha ‘kufumisha kudi wakadi kulema ndo nikudi wasweja kulema akamwiluka Yehova.’ (Yere. 31:31, 33, 34) Iwu wuprofwetu watachikili kushikijewa haPentekosta 33 C.E. hatuñiliyi Nzambi chitiyañenu chachiha. Iwu muza wawuha, “aIsarela ambala aNzambi,” wabombeleluhu aYudeya niabulili kwikala aYudeya, wekalili “antu ambala ejina [daNzambi],” hela neyi chahosheliyi Yehova nindi “antu anatumbuwu ijina dami.”—Ŋal. 6:16; tañenu Yililu 15:14-17; Mat. 21:43.

13. (a) Komana akwaKristu akusambila azatishileña ijina daNzambi? Lumbululenu. (b) Mwatiyaña ñahi hakukooleka kumukweti kwakuzatisha ijina daYehova mumudimu wenu wakushimwina?

13 Hakwikala ‘antu atumbawu ijina daNzambi,’ antu amuniwu muza wakuspiritu azatishileña ijina daNzambi, elileña mwenimu hakutaña muNsona jachiHeberu. * Dichi, hampinji kapostolu Petulu yahosheleñayi kwizaza dawaYudeya niantu abalumukili nakwikala aYudeya haPentekosta 33 C.E., wazatishili ijina daNzambi kapampa kakavulu. (Yil. 2:14, 20, 21, 25, 34) AkwaKristu akusambila amulemesheleña Yehova, dichi niyena wayikiswilili hakuzata nañovu mumudimu wakushimwina. Chochimu nimakonu, Yehova wakiswilaña mudimu wetu wakushimwina neyi tushimwina namuzañalu hejina dindi nikuleja antu adi nampwila idi ijina mumaBayibolu awu neyi chinatwesheki. Nkumininaku, twayilombolaña kudi Nzambi walala. Tukweti kukooleka kweneni nankashi hamu nawena. Nawa kudi antu amwilukaña Nzambi, chumichi chinateli kwikala hintachikilu yawubwambu wawuwahi naYehova wunateli kukoolekaku nikutwalekahu haya nyaka.

14, 15. Hela chakwila akwakusekesha atandili, chumanyi chelayi Yehova hejina dindi?

14 Chimwahitili mpinji, akwakusekesha atachikili kuluwañesha chipompelu chawakwaKristu akusambila, sweje-e hanyima yakufwa kwawapostolu. (2 Tesa. 2:3-7) Antañishi akutwamba atachikili kuzatisha kashidikilu kawaYudeya kakubula kuzatisha ijina daNzambi. Komana Yehova wetejeli ijina dindi kujiya? Inehi. Mwamweni, ntenenu yayeni yanidi ijina hitunateli kuyiluka chayiteneneñawu kunyima, ilaña idi ijina datwalekahu. Hadi yaaka yayivulu, idi ijina adisoneka mumaBayibolu amavulu abalumunawu, kubombelahu nimunyikanda yasonekeluwu antu adiza jaBayibolu. Chakutalilahu, mu 1757 Charles Peters wasonekeli nindi kwambukaku nankumbu jajivulu jaNzambi, “ijina daYehova dabadika nkumbu jejima.” Mumukanda wasonekeluwu mu 1797 wahosheleña hakudifukula kwaNzambi, Hopton Haynes watachikili kusoneka kapetulu 7 namazu akwila nawu: “YEHOVA ijina dalala DANZAMBI hakachi kawaYudeya; nkawindi hohu kwadifukwileñawu, neyi cheliliyi Yesu niApostolu indi.” Henry Grew (1781-1862) hazatishili hohu ijina daNzambuku, ilaña welukili nindi adisawili nawa datelela kujilikewa. Chochimu, George Storrs (1796-1879), ibwambu daCharles T. Russell, wazatishili ijina daNzambi, neyi cheliliyi Russell.

15 Chaaka cha 1931 chadiña chalema nankashi, muloña munichi chaaka The International Bible Students (Atudizi aBayibolu aMukaayi Kejima) neyi chayiteneneñawu antu jaNzambi, aditumbili ijina damuNsona dakwila nawu aYinsahu jaYehova. (Isa. 43:10-12) Dichi, alejeli antu mukaayi kejima nawu adiña namuzañalu hakwikala ambuña jaNzambi walala wumu hohu, nikwikala “antu ambala ejina dindi,” nakudihameka. (Yil. 15:14) Yuma yamuchidiwu yatwanukishaña mazu aYehova ekala haMalaki 1:11, akwila nawu: “Kufumisha kwatuntukilaña itañwa nakushikija kudahuminaña, ijina dami datoha hohu mukachi kawaJentili.”

ENDENU MWIJINA DAYEHOVA

16. Muloñadi chitukuhoshela netu hikalemesha nankashi kwenda mwijina daYehova?

16 Kaprofwetu Mika wasonekeli nindi: “Nyuza yawantu yejima yakenda, iwu mwijina damukishi wawu, iwu mwijina damukishi wawu, hakwila etu twakendaña mwijina daYehova Nzambi yetu chahaya nyaka nanyaka.” (Mika 4:5) Yehova chetejeliyi Atudizi aBayibolu kuditumba ijina dindi, chaswejeli kulema nankashi. Cheñi chayileñeleli akuhweleleli nawu adiña nawuselewa windi. (Tañenu Malaki 3:16-18.) Komana ninenu dichi mwatiyaña halwenu? Komana munakuzata nañovu kulonda ‘mwendeña mwijina daYehova’? Komana mweluka yuma yakeñekaña?

17. Yumanyi yabombelamu mukwenda mwijina daNzambi?

17 Kwenda mwijina daNzambi chabombelamu yuma yisatu. Chatachi, twatela kushimwina idi ijina kudi amakwawu, nakwiluka netu antu ejima ‘akutambika hejina daYehova akahanda.’ (Rom. 10:13) Chamuchiyedi, twatela kumwekesha yililu yaYehova, sweje-e kukeña kwindi. Chamuchisatu, twendaña mwijina daNzambi neyi twovwahila nshimbi jindi jaloña, neyi twila mwenimu tukulemesha ijina daTata yetu dajila. (1 Yow. 4:8; 5:3) Komana munadikasi mumuchima wenu ‘kwenda mwijina daYehova Nzambi yetu chahaya nyaka nanyaka’?

18. Muloñadi antu ejima alemeshaña ijina dabadika daYehova chiyanateli kutalila kumbidi nachikuhwelelu?

18 Antu ejima amudiwulaña hela abulaña kumwovwahila Yehova keña amwiluki. (Ezek. 38:23) Chumichi chinabombelumu antu adi neyi Fwaro wahosheli nindi: “Yehova hinyi mwaka nitiyi mwizu dindi?” Chakadi nikujina wanyakeli kwiluka ñakwilu yalwihu lwindi. (Kwid. 5:1, 2; 9:16; 12:29) Ilaña etu, tunamwiluki Yehova mukudikeñela. Twazañalalaña hakutwitena hejina dindi nikwikala antu jindi ovwahila. Dichi, tunakutalila kumbidi nachikuhwelelu muchikaninu chasonekawu haMasamu 9:10: ‘Antu eluka ijina deyi akakukuhweleleyi; muloña akukeñakeñañeyi, eyi Yehova, hiwunayumbuku.’

[Tumazu twaheshina]

^ Ijina daNzambi dafuma kwiizu dachiHeberu dalumbuluka “kwikala.” Dichi, ijina dakwila nawu “Yehova” dalumbuluka nawu “Wakojejaña Yuma Kwikalaku.”—Kutach. 2:4

^ Izu dachiHeberu dazatishileñawu akwaKristu akusambila dadiña nansona jiwana jemenañaku ijina jaYehova, Tetragrammaton. Wunsahu wukwawu wamwekeshaña nawu izu denidi dadiña nimunyikanda yatachi yaSeptuagint, nyikanda yabalumwinuwu muchiGriki kufuma muNsona jachiHeberu.

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Mwevulu wudi hefu 25]

Mosi welukili mwatalishili ijina daNzambi nawa chumichi chakolesheli chikuhwelelu chindi

[Mwevulu wudi hefu 26]

Fwaro wakanini kumwiluka Yehova nindi hiNzambi