Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Tuñenu Wuluwi Wakola Nawa waMuzañalu

Tuñenu Wuluwi Wakola Nawa waMuzañalu

‘Chiña Yehova atuña itala, neyi nehi, akutuña akukabakana tuhu.’MAS. 127:1a.

1-3. Kukalanyi kwamonañawu antu adisumbula? (Talenu mwevulu wakutachikilahu.)

IYALA wunashakami muwuluwi namuzañalu hadi yaaka 38 wahosheli nindi, “Munateli kwikala nankisu jaYehova neyi muzata nañovu nikumwekesha nenu munakukeña kwikala namuzañalu muwuluwi wenu.” Eñañi, amayala niambanda adisumbula anateli kwikala namuzañalu nikudikwasha wumu namukwawu mumpinji yakala.—Yish. 18:22.

2 Hela chochu, antu adisumbula avula kumona “yihuñu mumujimba.” (1 Kor. 7:28) Muloñadi? Kukala kwamwekanaña mafuku ejima kunateli kuleta yikonkojola muwuluwi. Chineli antu aloña wanyi, muwuluwi munateli kwikala kukala muloña wakubula kuhanjeka chiwahi, kudihilisha nikubula kutiya chiwahi chinakuhoshayi mukwawu. (Yak. 3:2, 5, 8) Antu amavulu adisumbula niwena amonaña kukala hakuhemba anyana muloña wakuzata mudimu wakumujimba mpinji yeneni. Chinzeya chakojejaña antu amakwawu adisumbula kubula kwikala nampiji yakeñekaña kulonda akoleshi wuluwi wawu. Kukeña nikalemesha kadilemeshañawu kanateli kukisika muloña wakukala kwamali, yikatu hela kukala kukwawu. Cheñi nawa, chikuku  chawuluwi chadiña chakola chinateli kuzeya ‘nanyidimu yachisemwa,’ yidi neyi wujila, yililu yawukapwa nsonyi, kuhelañana, kuzuña, ichima, kutalumoka nimatadi.—Ŋal. 5:19-21.

3 Sweje-e dinu, munanu “mafuku akukuminina” antu akweti lwisu, yililu yatama yinateli kukisañana wuluwi. (2 Tim. 3:1-4) Nkumininaku, chilumbu wafwana wafwilaña chikupu kukisañana wuluwi. Kapostolu Petulu watusoñamishili nindi: “Mukwankunyi nenu diyabolu wudi nakuya nakutambatamba nakukeñekeña akudyayi, neyi mutupa wabulumaña.”—1 Pet. 5:8; Chim. 12:12.

4. Tunateli kwikala ñahi nawuluwi wamuzañalu nawa wakola?

4 Iyala wakuJapan wetejeli nindi: “Mali ankalilili nankashi. Iñodami wamweni kukala chikupu muloña namulejeli wanyi. Kubombelahu, munahiti mafuku antesha kufuma hakatiliyi yikatu yamaneni. Mpinji yikwawu iku kukala kwatuleñelaña kubobola.” Himunateli kukañesha kukala kukwawu kwamuwuluwuku, ilaña munateli kukwimanisha. Antu adisumbula anateli kudiluñisha muwuluwi nawukwashu waYehova. (Tañenu Masamu 127:1.) Tuhanjekenu hamatafwali atanu akuspiritu akutuña nachu wuluwi wakola wahaya nyaka. Kufumahu tukuhanjeka hakukeña chikunateli kukolesha awa matafwali akutuña nachu.

MUSHENU YEHOVA MUWULUWI WENU

5, 6. Chumanyi chatela kwilawu amayala niambanda kulonda amushi Yehova muwuluwi wawu?

5 Chikuku chawuluwi wakola hikwovwahila nikutiyilila Muntu watachikili wuluwi. (Tañenu Mukwakutaŋisha 4:12.) Amayala nawambanda anateli kumusha Yehova muwuluwi wawu kuhitila mukwovwahila nshimbi jindi jajiwahi. Bayibolu yahosha hadi antu jaNzambi akushankulu nawu: “Chimwakabalumukila kuchikasa chachidiilu, nichimwakabalumukila kuchikasa chachimunswa, mwakatiya namatu enu izu kunyima yenu nawu, Njila iyi, endenu mwomwenimu.” (Isa. 30:20, 21) Makonu, antu adisumbula anateli ‘kutiya’ izu daYehova kuhitila mukutañila hamu Izu daNzambi. (Mas. 1:1-3) Anateli cheñi kukolesha wuluwi wawu nantanjikilu yaKudifukula kwaChisaka yayiwahi yinateli kuyikolesha kuspiritu. Kulombela hamu mafuku ejima kunateli kukolesha wuluwi chakwila Satana wukukañanya kuyizeyesha.

Neyi antu adisumbula elilaña yuma yakuspiritu hamu, akudikunda naNzambi nikudikunda aweni muwuluwi wamuzañalu (Talenu maparagilafu 5, 6)

6 Gerhard wakuGermany wahosheli nindi, “Kufumba kwaMwizu daNzambi kwatukwasha kwikala adiwunjika nikudanakena neyi muzañalu wetu wukeha muloña wakukala kwahalwetu hela kubula kutiya chiwahi chinakuhoshayi mukwetu. Iyi yililu yalema nankashi muwuluwi wawuwahi.” Neyi antu adisumbula azata nañovu kulonda Nzambi ekali muwuluwi wawu kuhitila mukwila nyidimu yakuspiritu hamu, akudikunda naNzambi nikudikunda aweni muwuluwi wamuzañalu.

AMAYALA, ZATISHENU WUMUTU WENU NAKUKEÑA

7. Indi amayala atela kuzatisha ñahi wumutu wawu?

7 Chazatishañayi iyala wumutu windi chinateli kukwashana chikupu hakutuña wuluwi wakola nawa wamuzañalu. Bayibolu yahosha nawu: “Mutu weyala diyi Kristu; mutu wamumbanda diyi iyala.” (1 Kor. 11:3) Nsañu yakundama kunawa mazu yalejaña amayala chatela kuzatishawu wumutu wawu, dikwila nawu munjila yoyimu yazatishilañayi Kristu ñovu jindi hadi iyala. Yesu hadiña wawukatu hela wazuwaku, ilaña mpinji yejima wadiña nakukeña,  luwi, wamwovu, wawunda nawa wadizoza mumuchima.—Mat. 11:28-30.

8. Chumanyi chatela kwilayi iyala kulonda amukeñi nikumulemesha kudi iñodindi?

8 Amayala akwaKristu hiyatela kulejaña añodi jawu mpinji yejima nawu ayilemesheñaku. Ilaña, atela ‘kushakama nawañodi jawu mwaya maana, alemeshi mumbanda nawu diyi wakuminamu ñovu.’ (1 Pet. 3:7) Amayala amwekeshaña nawu alemesha añodi jawu hakachi kawantu nikumbadi kuhitila mumazu ahoshañawu nichayihembañawu. (Yish. 31:28) Neyi iyala yazatishaña wumutu windi muniyi njila akumukeña nikumulemesha kudi ñodindi nawa Nzambi wukukiswila wuluwi wawu.

AMBANDA ADIZOZA NAWA OVWAHILA

9. Indi mumbanda nateli kumwekesha ñahi nindi wovwahila?

9 Kukeña kutwamukeña Yehova chikupu kwashindamena hanshimbi jindi kwatukwashaña wejima wetu kudizoza muchikasa chindi chañovu. (1 Pet. 5:6) Njila yimu yalema yamwekeshañayi mumbanda watiyililaña nindi walemesha wunlomboli waYehova hikutiyilila nikuzatila hamu nanfumwindi. Bayibolu yahosha nawu: “Enu ambanda, ovwahilenu anfumu jenu, dichi chinateli mudi Mwanta.” (Kol. 3:18) Kuhosha hohu chalala, bayi neyi mumbanda wukukeñaña yuma yejima yikufuukulañayi nfumwinduku. Ilaña, neyi yuma yinafuukuliyi nfumwindi hiyambuka nanshimbi jaNzambuku, mumbanda watiyililaña wukwiteja.—1 Pet. 3:1.

10. Muloñadi kutiyilila chikwalemena?

10 Mumbanda amwinka chifulu chalema chakuzatila hamu neyala neyi ‘mukwawu.’ (Mal. 2:14) Neyi anakufuukula hayuma yamuchisaka, mumbanda wahoshaña yuma yinakutoñojokayi nakalemesha ilaña watiyililaña. Iyala wukweti maana watiyililaña nakanañachima chinakuhoshayi iñodindi. (Yish. 31:10-31) Kutiyilila kwaletaña muzañalu, kuwunda nikutiyashana muchisaka nawa eyala namumbanda ekalaña  namuzañalu hakwiluka nawu anakumutiyisha Nzambi kuwaha.—Efwes. 5:22.

TWALEKENUHU KUDANAKENA MUNTU NAMUKWAWU

11. Muloñadi kudanakena chikwalemena?

11 Itafwali dasweja kulema dakutuña nachu wuluwi wakola hikudanakena. Mpanda yawuluwi yakolaña neyi eyala namumbanda “[atwalekahu] nakudovwahila nikudanakena muntu namukwawu.” (Kol. 3:13) Hela chochu, wubwambu wamuwuluwi wunateli kuzeya neyi adisumbula atwalekahu kuhemba nkunyi yayikulu nakuyizatisha hadi mukwawu. Neyi chochinateli kubula kukola itala didi nanyaji, yineñi nindulu yinateli kwinzala mumuchima nawa chikuyikalila chikupu adisumbula kudanakenaña. Ilaña mpanda yawuluwi yakolaña neyi eyala namumbanda anakudanakena neyi chayanakenañayi Yehova.—Mika 7:18, 19.

12. Indi kukeña ‘kwabutaña ñahi nyiloña yayivulu’?

12 Kukeña kwalala ‘hikwahembaña yuma yatamaku.’ Kafwampi “kukeña kwabutaña nyiloña yayivulu.” (1 Kor. 13:4, 5; tañenu 1 Petulu 4:8.) Munjila yikwawu, kukeña kwashaña wanyi mapampa akwanakena muntu. Chelili Petulu yamwihuli Yesu mapampa kañahi anateli kwanakenayi muntu, Yesu wakwili nindi: ‘Mumakumi atanu nayedi, nakatanu nakayedi.’ (Mat. 18:21, 22) Washimwineña nindi kwosi kuvula kwamapampa atelela mukwaKristu kwanakenayi antu.—Yish. 10:12. *

13. Tunateli kukañesha ñahi chaaku chakubula kudanakena?

13 Annette wahosheli nindi, “Neyi antu adisumbula hiyanakukeña kudanakenaku, ndulu nikubula kudikuhwelela kwaswejaña nawa chumichi chafwana muwuluwi. Kudanakena kwakoleshaña mpanda yawuluwi nawa kwakojejaña antu kudikunda.” Hakwila mukañeshi chaaku chakubula kudanakena, zatenu nañovu kulonda mwikali chaaku chakusakilila nikuhameka. Ikalenu nachaaku chakumuhameka mwinikwenu. (Kol. 3:15) Mukwikala nakuwunda, mukunuñañana nawa mukwikala nankisu yaNzambi yekalaña nawantu adanakenaña.—Rom. 14:19.

ZATISHENU NSHIMBI YAYA MPUHU YAHOSHA HAYILILU

14, 15. Indi nshimbi yaya mpuhu yahosha hayililu hichumanyi, nawa yalema ñahi muwuluwi?

14 Chakadi nikujina mwakeñaña kuyilemesha. Mwatiyaña kuwaha neyi antu atiyilila mumunakuhosha nawa alondela yitoñojoka yenu. Ilaña mwatiyahu dehi muntu nakuhosha nindi, “Nakamwila neyi chañilayi”? Hela chakwila iyi nhoshelu munateli kuyitiyishisha, Bayibolu yatulejaña nawu: ‘Bayi wakahosha neyi nakamukoña mwanankoñiyi amuku.’ (Yish. 24:29) Hela chochu, Yesu washimwini njila yayiwahi yakumanishilamu kukala. Iyi nshimbi ayitenaña nawu nshimbi yaya mpuhu yahosha hayililu yahosha nawu: “Mwomukukeña antu kuyilenu ninenu nawa yililenu wena chochimu.” (Luka 6:31) Yesu watalishili mukwila nindi twatela kuyilila antu mutunakukeña netu atwilili nawa bayi tufuntisha katama nakatamaku. Muwuluwi, chatalisha mukwila nawu twatela kumwilila mwinikwetu yuma yitunakukeña netu yatwilileña.

 15 Antu adisumbula akoleshaña wubwambu wawu neyi alemesha yuma yakeñayi mukwawu. Iyala wumu wakuSouth Africa wahosheli nindi, “Twafwilaña kuzatisha nshimbi yaya mpuhu yahosha hayililu. Chalala kwekalaña mpinji yitwahilaña, ilaña twazataña nañovu kulonda twilileña mukwetu neyi chitwakeñaña netu atwilileña, kudilemesha.”

16. Yumanyi yatela kubula kwilawu antu adisumbula kudi enikwawu?

16 Bayi muhoshaña hakuzeyazeya kwamwinikwenu hela hatuyililu twindi chili munjila yakusensekaku. Anukenu nenu muwuluwi himwekala kudibecha hakwila mwiluki hinyi wokola, wunateli kubidika nañovu hela kutoñojoka mazu asweja kasawuntuku. Chalala, wejima wetu tukweti yiluwa nawa mpinji yikwawu twahilishaña akwetu. Kwosi muloña wunateleli kuleñela iyala hela mumbanda kutachika kuhosha mazu akasawuntu niakusupishaku nawa chikusweja kutama neyi adishinjeka nikweta mukwawu.—Tañenu Yishimu 17:27; 31:26.

17. Indi amayala anateli kuzatisha ñahi nshimbi yaya mpuhu yahosha hayililu?

17 Hela chakwila muyisemwa yikwawu amayala akabishaña hela kweta añodi jawu ayimonaña nawu hiyamayala chikupu, Bayibolu yahosha nawu: ‘Muntu walabaña kuzuwa wabadika chilobu; wayulaña muchima windi wabadika mukwawu walukukaña mukala.’ (Yish. 16:32) Twatela kuzata nañovu chikupu hakwila tumwimbujoli Yesu Kristu muntu wabadika kulema kulonda tuwundishi muchima. Iyala wamutukaña hela kumweta ñodindi, wamukunkulwayi nawa wukajimbesha wubwambu windi naYehova. Bayibolu yahosha nawu: “Zuwenu kuzuwa kwakadi kuvulumuna.”—Efwes. 4:26.

“VWALENU KUKEÑA”

18. Muloñadi chichalemena kutwalekahu kwikala nachililu chakukeña?

18 Tañenu 1 Akorinda 13:4-7. Kukeña dichi chililu chalema nankashi muwuluwi. “Vwalenu muchima wawushona, niluwi, nikudizoza, nikwovwaha, nikudiwunjika. Hayuma yejimiyi alunjikuhu kukeña, diyi mpanda yasweja kunuña antu hamu.” (Kol. 3:12, 14) Kukeña kudi neyi kwaKristu kwakwikala namuchima wakudihana kudi neyi ndaka yakoleshaña matafwali etala dachifwikija, mpanda yawuluwi wakola. Kwaleñelaña wuluwi kwikala wakola hela muntu wukweti yiluwa yayitiyishaña kutama, yikatu yamaneni, mumona kukala kwamali nikubula kutiyashana nawatuwuku.

19, 20. (a) Indi antu adisumbula anateli kwikala ñahi nawuluwi wakola nawa wamuzañalu? (b) Chumanyi chitwakadiza muchibaaba chinalondeluhu?

19 Hakwila mwikali nawuluwi wamuzañalu, mwatela kuzata nañovu kulonda mwikali nakukeña nikashinshi. Chatela ambuki neyi anamoni kukala muwuluwi, antu adisumbula atela kuzata nañovu kulonda asweji kudikunda, bayi kushakama hohuku. Kukeña kwamukeñawu Nzambi kwasañumunaña akwaKristu adisumbula amukeña Yehova niaweni kufwila kumanisha kukala, muloña “Kukeña hikwakañanyañaku.”—1 Kor. 13:8; Mat. 19:5, 6; Heb. 13:4.

20 Kwikala nawuluwi wakola nawa wamuzañalu hichuma chakala munanu ‘mafuku akukuminina’ mutunakushakama. (2 Tim. 3:1) Yehova nateli kutukwasha kwikala nawuluwi wamuzañalu. Hela chochu, adisumbula niwena amonaña kukala kwekala mukaayi mwenzala wuvumbi. Chibaba chinalondeluhu chikuhosha hayuma yinateli kwila amayala niambanda kulonda akolesha wuluwi wawu hakwila abuli kudiñija munsañu yawuvumbi.

^ par. 12 Hela chakwila antu adisumbula afwilaña kudanakena nikumanisha kukala kwawu, Bayibolu yeteja muntu wakadi muloña kufuukulahu neyi watela kumwanakena hela kumuseña mwini kwindi wuneli wuvumbi. (Mat. 19:9) Talenu apendikisi yinakwila nawu “Chahoshaña Bayibolu Kutalisha haKudiseña niKwambuka” hamafu 219-221 mumukanda ‘waShakamenu muKukeña kwaNzambi.’