Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waMatewu

Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waMatewu

Izu daNzambi daDumi

Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waMatewu

MUNTU watachi kusoneka nsañu yakuzañalesha yachihandilu chaYesu nimudimu windi diyi Matewu—ibwambu daYesu Kristu nawa mpinji yimu wadiña nsonkeshi. Hatachi awisonekeli muchiHeberu kuhiñahu awibalumwini muchiGriki, Nsañu Yayiwahi yaMatewu ayimanishili kuyisoneka kukamwihi na 41 C.E. nawa diwanuña Nyikanda yachiHeberu naNyikanda yachiGriki yawiniKristu.

Iyi Nsañu Yayiwahi yakuzañalesha nawa yatiyakana yamwekeshaña nawu Yesu diyi Mesiya yakaninuwu Mwana kaNzambi, sweje-e ayisonekeli kutalisha kudi aYudeya. Kutiyilila chikupu nsañu yidimu kukukolesha chikuhwelelu chetu mudi Nzambi walala, nimudi Mwanindi, nimuyikaninu Yindi.—Aheberu 4:12.

“WANTA WAMWIWULU WUDI KWAKWIHI”

(Matewu 1:1–20:34)

Matewu namwekeshi mutu waWanta nintañishilu yaYesu, hela chakwila hakwila mwenimu chikuleñela kubula kushimuna nsañu mundonda. Chakutalilahu, Mpanji yahaMpidi asambilili kuyishimuna mumukanda, hela chakwila Yesu wayihanini henohu nazati dehi mumudimu windi nakushika hakachi.

Hakuzata mudimu windi muÑaliliya, Yesu hakukoña yihayamisha, hakuhana nshimbi yamudimu kudi apostolu 12, hakuhoshola Afwarisi, nikushimuna yakutalilahu yamwekeshaña mbadi jamboka-mboka jaWanta. Kuhiñahu hakufuma kuÑaliliya nakuya “kumutamba wawaYudeya wakwishinadi daYodana.” (Matewu 19:1) Chayileñawu munjila, Yesu hakuleja atumbanji twindi nindi: ‘Hitukuya nakukanduka kuYerusalema. Mwana kamuntu akamwinka muloña wakwila nawu afwi hohu. Itañwa damuchisatu akamusañula.’—Matewu 20:18, 19.

Malwihu amuNsona Anayakuli:

3:16—Munjilanyi ‘mawulu muyenzunukilili’ hachipapatishu chaYesu? Ichi chatela chinakumwekesha nawu Yesu wanukili wumi wamwiwulu.

5:21, 22—Komana kuhila kwabadika kuhembela ndulu kumuchima? Yesu wasoñamishili nindi muntu wahembelaña mana kwindi ndulu kumuchima nakuvulumuna chikupu. Hela chochu, kumwekesha kuzuwa kuhitila mukuhosha mazu akasawuntu chatama nankashi, kunateli kuleñela muntu kumutwala kuchota chanyiloña cheneni chakubadika chota chanyiloña chanyanya chawuñaji.

5:48—Komana mwalala tunateli kwikala ‘antu aloña, neyi chadiyi Tata [yetu] wamwiwulu waloña’? Eña, tunateli kwikala aloña bayi neyi chekalayi Nzambuku. Haniyi mpinji Yesu wadiña nakuhosha hakukeña, nawa walejeli antu adiña nakumutiyilila kwimbujola Nzambi nikwikala aloña, hela awanina, mukukeña. (Matewu 5:43-47) Munjilanyi? Kuhitila mukukeña niayilumbu jawu.

7:16—Indi nsakililu yalala ayilukilaña “kunyikabu” yamuchidinyi? Iyi nyikabu yabombelamu yuma yayivulu kubadika yililu yetu. Yabombelamu cheñi yuma yitwakuhwelela—ntañishilu yitwalondelaña.

10:34-38—Komana twatela kujatisha nsañu yamuNsona hakuleta kwambuka muchisaka? Inehi. Ilaña, antaña amuchisaka abula kwitiya diwu aletaña kwambuka kuhitila muyuma yelañawu. Anateli kukaana hela kudimbulula winiKristu, nakuleñela kwambuka muchisaka.—Luka 12:51-53.

11:2-6—Yowanu wadiña weluka dehi nindi Yesu diyi Mesiya muloña wakutiya izu daNzambi dakumwiteja, muloñadi wehwililiyi neyi Yesu diyi “elañawu nawu wakenza”? Yowanu watela wehwili kulonda kutiya wunsahu wakufuma kudi Yesu yomweni. Cheñi nawa, Yowanu wakeñeleña kwiluka neyi kukekala “wacheñi” wakenza nañovu jaWanta nikushikija kuchiñeja kwejima kwawaYudeya. Kwakula kwaYesu kwamwekesheli nawu hikwadiña chinlonda chinduku.

19:28—Anyi emenañaku “nyuza yaIsarela ikumi nayiyedi” yakasompeshawu? Hiyemenañaku nyuza ikumi nayiyedi yaIsarela wakuspirituku. (Aŋalija 6:16; Chimwekeshu 7:4-8) Apostolu ateneneñayi Yesu mukuhita kwampinji ekalili aIsarela akuspiritu, bayi ansompeshi amukachi kawuku. Yesu watiyañeni ‘nawu chitiyañenu chawanta,’ nawa ekalili ‘wanta niatupristu aNzambi.’ (Luka 22:28-30; Chimwekeshu 5:10) A Isarela akuspiritu diwu ‘akasompesha mpata yamunu mwishina.’ (1 Akorinda 6:2) Dichi, “nyuza yaIsarela ikumi nayiyedi,” yasompeshañawu kudi owu ekala mumatanda awunsompeshi amwiwulu, emenañaku chikupu kaayi kawantu abula kwikala mwizaza dawatupristu, dawanta, neyi chayimeneneñaku kudi nyunza ikumi nayiyedi Hefuku Dakubuta hanshidi.—Alevi kap. 16.

Yuma Yitukudizilaku:

4:1-10. Iyi nsañu yatwidizishaña nawu Satana wekala kwoku nawa bayi neyi hiyililu yatamaku. Wazatishaña “kufwila kwachisemwa, nikufwila kwamesu, nikudisamba kwamukunkulwayi kwawumi wunu,” kulonda kutweseka. Ilaña, kuzatisha nshimbi yamuNsona yikutwikwasha kwikala ashinshika kudi Nzambi.—1 Yowanu 2:16.

5:1–7:29. Shenu kashinshi hakwikala nawubwambu wawuwahi naNzambi. Ikalenu awunda. Tondolwelenu yitoñojoka yaheña. Shikijenu chikaninu chenu. Hakulomba, twamijenuñaku yuma yakundama kunkeñelu yaNzambi kubadika yuma yakumujimba. Ikalenu aheta kumesu aNzambi. Sambilenu kukeña Wanta nikuloña kwaNzambi. Bayi musompeshaña akwenuku. Ilenuña nkeñelu yaNzambi. Mpanji yaHampidi yikweti nsañu yalala chikupu.

9:37, 38. Twatela kuzata kwesekeja nakulomba kwetu kudi Mwanta kulonda ‘atemeshi akwakukalakala kumudimu windi wakumuna,’ kuhitila mukudikita mumudimu wakwilisha atumbanji.—Matewu 28:19, 20.

10:32, 33. Bayi tutiyaña woma wakuhosha hayuma yitwakuhwelelaku.

13:51, 52. Kutiyishisha nsañu yalala yaWanta kwaletaña mudimu wakutañisha amakwawu nikuyikwasha kutiyishisha nsañu yalala yalema.

14:12, 13, 23. Mpinji yiwudi nkaweyi himpinji yayiwahi yakutoñojoka chikupu.—Maku 6:46; Luka 6:12.

17:20. Twatela kwikala nachikuhwelelu kulonda kushinda kukala kweneni kwaluwañeshaña wubwambu wetu naNzambi nikumika kukala. Bayi twikala nakaneñawudi kukolesha chikuhwelelu chetu mudi Yehova nimuyikaninu yindiku.—Maku 11:23; Luka 17:6.

18:1-4; 20:20-28. Kubula kuwanina ninsakililu yakulililumu yakolesheleña kwikala nachifulu cheneni, kwaleñeleli atumbanji twaYesu kufwila kutiyakana. Twatela kwikala adizoza nakutondolwela yaaku yatama nikwikala nammwenu yayiwahi hakwikala nayifulu yadimena ninyidimu muchipompelu.

‘MWANA KAMUNTU AKAMUHANA’

(Matewu 21:1–28:20)

Yesu wenjili kuYerusalema haNisani 9, 33 C.E., iku “nakwendela hachimbulu.” (Matewu 21:5) Ifuku dahiñiluhu, hakwinza nakuwahisha mutembeli. Ha Nisani 11, hakutañisha mutembeli, hakuhoshola ansoneki nawaFwarisi, kuhiñahu hakuleja atumbanji twindi ‘chinjikijilu chakwiluka nachu hamba kenzayi, nihamba kakuma nyaka yamakonu.’ (Matewu 24:3) Ifuku dalondeleluhu, hakuyileja nindi: ‘Muneluki chimukuhita mafuku ayedi hipaseka, akahana Mwana kamuntu akamupopeli hamutondu wakuyandishila.’—Matewu 26:1, 2.

Hifuku daNisani 14. Hanyima yakudya Chanukishu chatachikiliyi chakufwa kwindi kudi mukamwihi, Yesu hiyakumufukeja, hiyakumukwata, hiyakumusompesha, nikumujaha. Hefuku damuchisatu, hiyakumusañula mudi afu. Henohu kanda yayi kwiwulu, Yesu yasañwiluwu hakuleja atumbanji twindi nindi: “Dichi yenu mwakelishi atumbanji munyuza yejima.”—Matewu 28:19.

Malwihu amuNsona Anayakuli:

22:3, 4, 9—Indi kutambika kumawija mapampa kasatu kukekalaku mpinjinyi? Kutambika kwatachi kwakupompesha izaza dansumbuki kwadiñaku hampinji yelili Yesu niatumbanji twindi atachiki kushimwina mu 29 C.E., nawa kwatwalekeluhu kushika nimu 33 C.E. Kutambika kwamuchiyedi kwatwalekeluhu kufuma hampinji yechililuwu spiritu yajila haPentekosta 33 C.E. nakushika mu 36 C.E. Kutambika kwejima kwadiña kwawaYudeya, antu abalumukili nakwikala aYudeya niaSamariya. Hela chochu, kutambika kwamuchisatu kwadiña kwawantu amunyikwakwa yakunsa yamusumba, dikwila nawu aJentili abulili kwalama, kutachika mu 36 C.E. habalumukili mukulumpi wamashidika aweniRoma Konelisu nawa kunakutwalekahu nimunanu mafuku.

23:15—Muloñadi muntu wabalumikili kwikala kaYudeya, chiyamwilishileña kudi aFwarisi kwikala ‘mukwakaluña kachinana wakubadika wena kayedi’? Antu abalumukili nakwikala aYudeya kudi aFwarisi atela adiña akwanshidi chikupu. Kuhitila mukubalumuka nakwikala antu yadiwulawu kudi aFwarisi, aswejeli kutama, nakubadika niantañishi jawu atama. Dichi, adiña ‘akwakaluña kachinana’ kubadika chikupu aFwarisi awaYudeya.

27:3-5—Chumanyi chamuleñeleli Yudasi kuneña? Kwosi chuma chamwekesha nawu kuneña kwaYudasi kwadiña kubalumuka mumuchima kwalala. Chatela yalombi kwanakena kudi Nzambi, Yudasi wadanakeneni kudi mukulumpi wawatupristu nikudi akulumpi. Chakoñeliyi “nshidi yashikaña nikukufwa,” Yudasi watiyili kutama nawa wadihombeli chikupu. (1 Yowanu 5:16) Muloña wakubula mwakwilila dichamuleñeleli kuneña.

Yuma Yitukudizilaku:

21:28-31. Chuma chalema kudi Yehova yowu kwila nkeñelu yindi. Chakutalilahu, twatela kwikala adikita chikupu mumudimu wakushimwina Wanta nikwilisha atumbanji.—Matewu 24:14; 28:19, 20.

22:37-39. Iji nshimbi jiyedi jabadika kulema jinalumbululiwu chikupu mukwihihisha chuma chakeñañayi Nzambi kudi antu adifukulaña kudi yena.

[Mwevulu wudi hefu 23]

Komana munakukalakala chikupu mumudimu wakwañula?

[Mazu aKusakilila]

© 2003 BiblePlaces.com

[Mwevulu wudi hefu 23]

Matewu wamwekeshaña mutu waWanta