Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waMaku

Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waMaku

Izu daYehova daDumi

Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waMaku

NSAÑU Yayiwahi yasonekeliyi Maku diyi yayihi hadi Nsañu Yayiwahi yiwana. Ayisonekeli kudi Yowanu atumbiluwu ijina dikwawu daMaku nawa mwahitili yaaka 30 kufuma hakufwa nikusañuka kwaYesu Kristu, yikweti nsañu yayuma yayivulu yakuzañalesha yamwekeni mumudimu waYesu wayaaka yisatu nachikunku.

Chakadi nikujina ayisonekeleli antu abulili kwikala aYudeya, sweje-e Aroma, mukanda waMaku wamulumbulula Yesu hamu neyi Mwana kaNzambi mukwakukoña yihayamisha nawa wakalakalaña nañovu mudimu wakushimwina. Iwu mukanda wahoshaña nankashi hanyidimu yaYesu kubadika hayuma yatañishileñayi. Neyi tusha kashinshi kuNsañu Yayiwahi yaMaku, chikuhwelelu chetu mudi Mesiya chikukola nawa chikutwisañumuna kwikala akwakushimwina adikita ansañu yaNzambi mumudimu waweniKristu.—Aheberu 4:12.

MUDIMU WENENI WAMUÑALILIYA

(Maku 1:1-9:50)

Hanyima yakushimuna hamudimu waYowanu Mpapatishu nihamafuku 40 aYesu mwisaña mumavasi 14 hohu, Maku hakushimuna chileji chachiwahi chamudimu waYesu wamuÑaliliya. Kufuntisha funtishahu izu dakwila nawu “hohenohu” kwaleñelaña kunyakala kusha kashinshi kuniyi nsañu.—Maku 1:10, 12.

Kwakwihi nayaaka yisatu, Yesu wamanishili njila jisatu jamudimu wakushimwina muÑaliliya. Maku wasoneka iyi nsañu kwesekeja namafuku muyamwekeneni. Mpanji yahampidi nimpanji jikwawu jajilehi jaYesu hiyajisoneka munsañu yaMakuku.

Malwihu amuNsona Anayakuli:

1:15—“Mwaka wunashiki dehi” wakwila chumanyi chashikijeweli? Yesu wahosheleña nindi yadiñi himpinji yakutachika mudimu windi wakushimwina. Muloña wadiñi kwoku hamu neyi Mwanta yatondeluwu, Wanta waNzambi waswinini kwakwihi. Antu adiñi nanyichima yayiwahi ateleleli kuyisañumuna namudimu windi wakushimwina nikwila chuma chadi kuyileñela kwikala nawuselewa waNzambi.

1:44; 3:12; 7:36—Muloñadi Yesu chakaaniniyi kutiyakesha yihayamisha yindi? Chatela antu akunkululi nsañu munjila yabula kuloña hela ashimuni yileji yakutwamba, Yesu wakeñeleña antu adimweni aweni wunsahu wakwila nawu diyi Kristu kulonda kufuukulahu awenawu kwesekeja nawunsahu wamwenuwu. (Isaya 42:1-4; Matewu 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luka 5:14) Kufumishaku tuhu muntu wadiñi nawandemoni yokiliyi mwituña dawaGeraseni. Yesu wamulejeli kuya kwitala nakushimuna nsañu kudi antaña jindi. Chelili antu amwituña dawaGeraseni amuhañili, dichi hadi kwikala nampinji yeneni hela kudimona nawantuku. Kumona ona muntu wokiliyi Yesu niwunsahu washimwineñayi wadi kukañesha antu kuhosha mazu atama hadi añulu afwili.—Maku 5:1-20; Luka 8:26-39.

2:28—Muloñadi Yesu chiyamutenenawu nawu ‘hiMwanta wasabata nawa’? Kapostolu Pawulu wasonekeli nindi: “Nshimbi jikweti mwevulu wayuma yayiwahi yikwinza.” (Aheberu 10:1) Kwesekeja nachahosheli Nshimbi, Sabata yekalileñaku hanyima yamafuku atanu nadimu akuzata, nawa Yesu wokileña antu amavulu hasabata. Ichi chemeneneñaku kunooka kwakuwahi ninkisu jikwawu jikadiluñishawu antu Mukuyula kwaKristu kweKombakaji daYaaka chikakuma kuyuula kwatama kwaSatana. Dichi, Mwanta waniwu Wanta diyi “Mwanta wasabata.”—Matewu 12:8; Luka 6:5.

3:5; 7:34; 8:12—Indi Maku watela welukili ñahi wunsahu waYesu chatiyileñayi muyuma yashiyashana? Maku hadiña wumu hakachi kawapostolu 12 hela hadiña ibwambu daYesu wadikundili ninduku. Kwesekeja nachisemwa Maku wadikundili nakapostolu Petulu nawa dikwawanineñayi wunsahu wawuvulu.—1 Petulu 5:13.

6:51, 52—Indi ‘nsañu yamankendi yatalishili mudihi’ yabuliliwu kwiluka atumbanji? Mwahitili hohu maora antesha, kufuma hadyishiliyi Yesu antu 5,000 amayala niambanda nianyana namankendi atanu niinshi jiyedi. Dichi “mwayili nsañu yamankendi” yakañenyi kwiluka atumbanji hachina chuma chamwekeni chadiña chakwila nawu Yesu amwinkeli ñovu kudi Yehova Nzambi yakukoña yihayamisha. (Maku 6:41-44) Neyi chakwila elukili kulema kwañovu yamwinkeluwu Yesu, mutenowu hiyadi kuhayama chikupu hampinji yendeliyi hewulu damenji muchihayamishaku.

8:22-26—Muloñadi Yesu chamuukililiyi mputamesu munjila jiyedi? Yesu watela welili mwenimu muloña wakumutiyila luwi. Kumuuka mputamesu chovu-chovu wadiña mumwidima hadi mpinji yayilehi kwatela kwamuleñeleli kutona chachiwahi nikwinjilila chejeji chamwaana.

Yuma Yitukudizilaku:

2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Maku walumbulula yaaku, mazu, tuheka, nimaluña abulili kwilukawu antañi abulili kwikala aYudeya. Washimuna chikupu nindi Afwarisi “adiñi nakujiña nakuleka kudya,” nawu korabani ‘hichawana chakwinka Nzambi,’ nawa aSadusi “elaña nawu afu hiyasañukañaku,” cheñi nawu tembeli yadiña “yatalañana” ‘naMpidi yaOliveta.’ Chineli chikota chaMesiya achilukili hohu kudi aYuda, Maku wayishiyahu iyi nsañu. Dichi Maku watwimikila chakutalilahu. Hampinji yitudi mumudimu wawiniKristu hela hakuhana mpanji hakupompa kwachipompelu, chiña tushinshikaña hachisemwa chawantiyilili etu.

3:21. Antaña jaYesu hiyadiña etiyaku. Dichi, wakamenaña antu yadimbululañawu hela yayandishaña kudi antaña jawu abula kwitiya kukoola chikuhwelelu chawu.

3:31-35. Hachipapatishu chindi, Yesu wekalili Mwana kaNzambi wakuspiritu, nawa “Yerusalema yakwiwulu” diwadiña mama yindi. (Aŋalija 4:26) Kufuma hayina mpinji, Yesu wakeñeli atumbanji nawa ekalili alema kudi yena kubadika antaña jindi. Ichi chatwidizishaña kutwamijaku yuma yakuspiritu muwumi wetu.—Matewu 12:46-50; Luka 8:19-21.

8:32-34. Twatela kunyakala kwiluka nikukaana kukolesha kwakudiluñisha etwaweni chatela twikali akwakudihana. Kambanji kaKristu watela kwikala wadiloñesha ‘kudibonda,’ dikwila nawu, kudibonda nikukaana kufwila kwalwisu niyikonkwanyi. Mukudikeñela watela ‘kunyamuna mutondu wakuyandishila’—kulonda kukaba, neyi chinatwesheki, hela kumutiyisha nsonyi hela kumuyandisha hela kumujaha muloña wakwikala mwiniKristu. Nawa watela ‘kumulondaña’ Yesu, kulondela mutapu wachihandilu Chindi. Kwikala kambanji kwakeñekaña nawu tutwalekuhu nakwikala naspiritu yakudihana neyi yaYesu Kristu.—Matewu 16:21-25; Luka 9:22, 23.

9:24. Hitwatela kutiyaña nsonyi hakuleja amakwawu chikuhwelelu chetu hela kulomba kulonda atuvulishili chikuhwelelu chetuku.—Luka 17:5.

KAKWEJI KAKUKUMISHAKU

(Maku 10:1–16:8)

Kukumana kwa 32 C.E., Yesu wayili “mwituña daYudeya nimwishinadi daYodana,” nawa mazaza awantu hiyakupompa cheñi kudi yena. (Maku 10:1) Chanakumishiyi kushimwina kweniku, hakuya kuYerusalema.

Ha Nisani 8, Yesu hakwinza muBetani. Iku wudi kumesa nakudya hikukwinza mumbanda chineñiliyi hakuhuñunwina manji anunkila kumutu windi. Yuma yamwekeñeña kufuma heñililiyi Yesu muYerusalema namushindu nakushika hasañukiliyi ayilumbulula mundonda.

Malwihu amuNsona Anayakuli:

10:17, 18—Muloñadi Yesu chamukanishililiyi iyala wamuteneni nindi “Nkuluñaña wamuwahi”? Kuhitila mukukaana mazu akumuhameka, Yesu walekeli mpuhu yiyi kudi Yehova nawa wamwekesheli nindi kudi Nzambi walala dikwafumaña yuma yayiwahi yejima. Kubombelahu, Yesu wahosheli hachalala chalema chakwila nawu Nleñi wayuma yejima, Yehova Nzambi, kankawindi diyi wukweti ñovu yakwimika nshimbi yayuma yayiwahi nayatama.—Matewu 19:16, 17; Luka 18:18, 19.

14:25—Indi Yesu watalishili mudihi hakuleja apostolu indi ashinshika nindi: “Hinamba kanwa cheñi yanyikabu yamuvinyuku, chiña ifuku dinakanwa yayiha muwanta waNzambi”? Yesu hatwalili mukwila nindi mwiwulu mwekala vinyu yayenuku. Chineli kuzañajala mpinji yikwawu hichinjikijilu chavinyu, hela chochu, Yesu watalishileña kumuzañalu wakwikala hamu muWanta nawatumbanji twindi awayishewa akasañulawu.—Masamu 104:15; Matewu 26:29.

14:51, 52—Indi mukwenzi weyala ‘watemukili nzekesi’ wadiñanyi? Maku hohu diwahosha hanichi chuma chamwekeni, dichi tunateli kukunkulula chachiwahi netu wadiña nakuditena yomweni.

15:34—Komana mazu aYesu akwila nawu: “Nzambi yami, Nzambi yami, wunanshiyilidi kanka wami?” amwekeshaña nawu hakweti chikuhweleluku? Inehi. Hela chakwila hitunateli kwiluka yitoñojoka yaYesu hakuhosha mwenimuku, mazu indi amwekeshaña nawu Yesu welukili nindi Yehova wafumishiluhu kukiña kwindi hadi yena kulonda kweseka chikupu kashinshi kaMwanindi. Cheñi hadaha Yesu wahosheli mwenimu muloña wakeñeli kushikija mazu atenenuwu dehi haMasamu 22:1 kutalisha hadi yena.—Matewu 27:46.

Yuma Yitukudizilaku:

10:6-9. Nzambi wakeña nindi antu adisumbula atwalekuhu kwikala hamu. Dichi, chatela kunyakala kukeña kudiseña, amayala niambanda atela kweseka kuzatisha nshimbi jamuBayibolu kulonda kushinda kukala kudi kwejima kwatela kumwekana mumaluwi.—Matewu 19:4-6.

12:41-44. Chakutalilahu chakazweñi nfwila chatudizishaña nawu hitwatela kwikala nalwisu hakukwasha kudifukula kwalalaku.

[Mwevulu wudi hefu 31]

Muloñadi Yesu chamulejeleliyi iwu iyala kuya nakuleja antaña jindi yuma yejima yamumwekeneni?