Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Ikalenu naMuzañalu muMaluwi Enu

Ikalenu naMuzañalu muMaluwi Enu

Ikalenu naMuzañalu muMaluwi Enu

“Itala kudituña adituñaña namaana; kudikolesha adikoleshaña nakashinshi.”—YISHIMU 24:3.

1. Indi Nzambi wamwekesheli ñahi maana kutalisha hadi iyala watachi?

 TATA yetu wamaana wekala mwiwulu weluka yuma yayiwahi yatwitelela. Chakutalilahu, Nzambi welukili nindi hakwila nkeñelu yindi yishikijewi, hichadiñi ‘chachiwahi iyala kushakama kanka windi’ mwitempa daEdenuku. Nkeñelu yayeni yadiñi yakwila nawu antu adisumbula avwaleña nyana ‘nikuwanina iseki.’—Kutachika 1:28; 2:18.

2. Chumanyi chaloñesheliyi Yehova kulonda muchidi wamuntu wuhetelumu?

2 Yehova wahosheli nindi: “Nukumwilila nkwashi wamutelela.” Dichi Nzambi wamukamikili muntu watachi tulu twatweni, nawa kumujimba windi wamaninina wanoneluku lubavu lumu nakutuña nachu mumbanda. Chelili Yehova yamutwalili Adama mumbanda wawanina, Evu, iyala wahosheli nindi: “Iwu neli dehi ifwaha dami, neli dehi mujimba wami; akamutena nawu mumbanda, nanichi chanamufumishiyi mudi iyala.” Mwalala Evu wadiñi wamutelela Adama. Wonsu wawu adi kumwekeshaña yililu yashiyashana, ilaña ejima wawu adiñi amaninina nawa ayileñeli neyi chochekalayi Nzambi. Dichaloñesheliyi Yehova maluwi atachi. Adama niEvu etejeli njila yaloñeshelelumu Nzambi maluwi awu yayileñeleleli kudikwasha.—Kutachika 1:27; 2:21-23.

3. Indi antu amavulu amonaña ñahi chawaana chamaluwi, nawa malwihwinyi yitwatela kwihula?

3 Chawushona, makonu spiritu yakudikaña yinatandi mukaayi. Kukala kwafumaña mukudikaña hikwafumaña kudi Nzambuku. Antu amavulu asekeshaña chawaana chaNzambi chamaluwi, nawu amukunkulu, nawa aletaña kwayikonkojola hela ipumba. Hakachi kawantu amavulu adisumbulaña, avula kudiseña. Hadaha anvwali hiyanateli kukeña anyanawu chikupuku nawa anateli kuleyela mudi anyana kulonda eli yuma yinakukeñawu. Anvwali amavulu akaanaña kuzatila hamu kulonda aleti kuwunda nikunuñañana mumaluwi. (2 Timotewu 3:3) Hanu dinu, mumaluwi munateli kwikala ñahi muzañalu muyinu nyaka yakala? Indi kwovwahila kwakwashaña ñahi antu kubula kudiseña? Chumanyi chitukudizilaku kuyakutalilahu yamakonu yawantu anatwalekuhu kwikala namuzañalu mumaluwi?

Kwovwahila Chikupu Wunlomboli waYehova

4. (a) Kufumbanyi kwaheniyi Pawulu kutalisha hamaluwi? (b) Indi EniKristu ovwahila alondelaña ñahi kufumba kwaPawulu?

4 Kapostolu wawiniKristu Pawulu wafumbili antuluwa nindi neyi akukeña kusumbuka, atela kusumbukila ‘chiña mudi Mwanta hohu.’ (1 Akorinda 7:39) EniKristu adiña nachitachi chawaYudeya hiyayambili iyi nshimbuku. Nshimbi yaNzambi yayinkeliyi aIsarela yashimwini hatooka to-o nawu hiyateleleli “kusumbwañana” namuntu wakunyuza yawasenji yiyadikumashanini nayuku. Yehova wayilumbulwilili wubanji wafumaña mukudiwula ilu lushimbi lwindi. “[Muntu wabula kwikala kaIsarela] wakenda kakubalumwina mwaneyi weyala hakaleka kunlondela, hakapesha akishi, hiyakayizuwila kudi Yehova, hakakujilumuna swayi swayi hohu.” (Kuhituluka 7:3, 4) Lushimbinyi lwakeñañayi Yehova nindi ambuñindi makonu alondeleña hakutonda mukwawu wamumaluwi? Chakubula nikujinooka, kambuña Nzambi watela kutonda muntu wudi “mudi Mwanta,” wadihana, nawa mukwakudifukula wapapatishewa. Kwovwahila lushimbi lwaYehova hakutonda mukwenu wamumaluwi diyi njila yayiwahi.

5. Indi Yehova nieniKristu adisumbula amonaña ñahi kusanyika kwamaluwi?

5 Kusanyika kwamaluwi kwajila kumesu aNzambi. Yesu, Mwana kaNzambi wahosheli hamaluwi atachi nindi: “Dichi anabombuwu kudi Nzambi, bayi ayambula kudi muntuku.” (Matewu 19:6) Ñimbi yamasamu watwanukishaña kulema kwakusanyika nindi: “Chimuna chiwukumuketwila Nzambi yowu kusakilila; mufuti Mukwakubadika Kwiwulu yuma yiwadishiililumu.” (Masamu 50:14) Hela chakwila antu anakudisumbula anateli kwikala namuzañalu chikupu, kusanyika kuyasanyikaña hefuku dachawija kwalema nankashi nawa kwaletaña mudimu.—Kuhituluka 23:21.

6. Chumanyi chitunateli kudizilaku kuchakutalilahu chaYefwata?

6 Talenu cheliliyi Yefwata, wadiña nsompeshi muIsarela munkulakaji yayaaka ikumi nayiyedi B.C.E. Wadishiililumu kumesu aYehova nindi: “Neyi chalala wukunyinka anyana kaAmoni, ninami, chinakenza cheñi kudi anyana kaAmoni kunukuya, kwamwena dehi, chochuma chakedika muyisu yami nakunkinkilila chakela chambala chaYehova, nakachilambula himulambu wakushita.” Hakufunta kwitala dindi kuMizipa, komana Yefwata wafumpili chikaninu chindi chamweniyi mwanindi wamumbanda, mwanindi wumu hohu, hakwinza nakumukinkilila? Inehi. Wahosheli nindi: “Yehova namwasamina dehi mukanwa kami, hinukutwesha kubalumuna mwokuku.” (Ansompeshi 11:30, 31, 35) Yefwata wahembeli chikaninu chamukaniniyi Yehova, hela chakwila hadi kwikala namwana wukaswana ijina dinduku. Kusanyika kwaYefwata kunambuki nakusanyika kwamaluwi, ilaña wemikila amayala niambanda awiniKristu chakutalilahu chachiwahi chakuhemba kusanyika kwawu muloña wahembeli chikaninu chindi.

Chumanyi Chaletaña Muzañalu muMaluwi?

7. Yumanyi yatela kuhimpawu eyala namumbanda achidi amaha mumaluwi?

7 Antu amavulu adisumbula atiyaña kuwaha kutoñojoka hampinji yatachikiluwu kudiluka henohu kanda adisumbuli. Wenowu muzañalu watiyileñawu hakudiluka namukwawu wakekalawu nindi mumaluwi! Adilukili chachiwahi muloña ashakamineña hamu mpinji yeneni. Hela chakwila adiña nampinji yakudiluka henohu kanda adisumbuli hela ayiloñesheleli hohu maluwi awu, chadisumbwiluwu, ateleli kuhimpa yililu yawu. Iyala wumu wadihosheleli nindi: “Kukala kweneni kutwadiñi naku hakusambila mumaluwi etu twakañenyeña kwiluka netu tudi mumaluwi. Hahitili mpinji yakubula kuhanjeka nawamabwambu jetu niantaña jetu chachiwahi.” Iyala mukwawu wunashakami dehi mumaluwi hadi yaaka 30, mumafuku atachi amaluwi indi welukili nindi hakwila nawu ashakami chachiwahi mumaluwi, wateleleli “kutoñojoka nindi tudi ayedi.” Henohu kanda yeteji mutambi hela kufuukula kwila chuma, wasambilaña kuhanjeka nañodindi mwaka yamoni mwakwilila, nakuditoñojokelaku wumu namukwawu. Kwovwaha kwakwashanaña muyuma yamuchidiwu.—Yishimu 13:10.

8, 9. (a) Muloñadi kuhanjeka chachiwahi chikwawahila mumaluwi? (b) Indi kuditiyilila kwatela kukwashana muyumanyi, nawa muloñadi?

8 Mpinji jikwawu maluwi anuñaña antu ayedi afuma kuyisemwa yashiyashana. Mumaluwi amuchidiwu adisumbula atelela kuhanjeka mukukasunuka. Njila jakuhanjekelamu jekala jambuka. Kwiluka chahoshañayi mukwenu wamumaluwi nawantaña jindi chinateli kuyikwasha kumwiluka chachiwahi mwinikwenu. Mpinji yikwawu, mazu ahoshañayi muntu hiyamwekeshaña jidi mumuchima winduku ilaña mukuyihoshelayi. Nawa munateli kwiluka yuma yayivulu yinabuli kuhoshayi. (Yishimu 16:24; Akolose 4:6) Dichi mwatela kwikala nakashinshi hakwila mwikali namuzañalu.—Tañenu Yishimu 24:3.

9 Hampinji yakutonda yisela, antu amavulu atiyililaña mukuhosha mukwawu. Henohu kanda mudisumbuli, hadaha mwinikwenu wahemeneña yisela nikwila yuma yikwawu hampinji yakunooka. Chineli mudi dehi mumaluwi komana mwatela kuhimpaku yuma yikwawu? (1 Timotewu 4:8) Dichitwatela kudihula nihakuleha kwampinji yitwahanjekaña nawantaña. Chakubula nikujinooka, adisumbula atela kwikala nampinji yakwilila hamu yuma yakuspiritu niyuma yikwawu.—Matewu 6:33.

10. Indi kwovwahila kukuleñela ñahi anvwali kutiyañanaña chachiwahi nawanyana adi mumaluwi?

10 Neyi iyala nasumbuli, washiyaña tata yindi nimama yindi, mumbanda niyena chochimu. (Tañenu Kutachika 2:24.) Hela chochu, nshimbi yaNzambi yakulemesha tata yeyi nimama yeyi yatwalekañahu kuzatika hela chakwila muntu nasumbuli hela nasumbuki. Dichi iyala nimumbanda chadisumbulawu, atela kwikalaña nampinji yakuhanjeka nawanvwali jawu niatuwuku. Iyala wumu, wunashakami dehi mumaluwi hadi yaaka 25, wasonekeli nindi: “Mpinji yikwawu, chakalaña kwakamena yuma yayivulu yinakukeña mukwenu wamumaluwi hamu tuhu niyawanvwali, amana kweyi niahela, niatuwuku. Mukanda waKutachika 2:24 wankwashaña hakufuukulahu njila yayiwahi yakumanishilamu kukala kwamuchidiwu. Dichi muntu watela kwakamena nikukwasha antaña, hela chochu iyi vasi yanlejeli nawu kwakamena mukwetala dami dichuma chatachi.” Anvwali awiniKristu niwena ovwahilaña akwiluka nawu anyanawu adi mumaluwi anekali dehi chisaka chadimena chakwila iyala kwesekeja nanshimbi diyi wukweti mudimu wakulombola chisaka chenichi.

11, 12. Muloñadi kudiza kwachisaka nikulomba chikwalemena kudi antu adisumbula?

11 Chachiwahi kwikala nakudiza kwachisaka mpinji yejima. Yisaka yayivulu yawiniKristu yadizaña yahoshaña nawu kudiza kwachisaka kwalema. Hichinateli kwikala chapela kwikala nakudiza kwamuchidiwu hela kutwalekahuku. Mutu wachisaka wumu wahosheli nindi: “Neyi chakwila atwila nawu tufunti kunyima nakuhimpa chuma chidi chejima, twatela kuzatila hakutwalekahu nakudiza kwachisaka kufuma tuhu hakudisumbula.” Watwalekeluhu nindi: “Natiyaña kuwaha chikupu hakumona muzañalu wamwekeshaña ñodami neyi chalala chamuBayibolu chitwawanaña hakudiza chimuhizumwisha.”

12 Kulombela hamu nikwena kwakwashanaña. (Aroma 12:12) Neyi eyala namumbanda akulombelaña hamu kudi Yehova, wubwambu wawu naNzambi wukukolesha mpanda yamaluwi awu. (Yakoba 4:8) Iyala wumu wawiniKristu walumbulwili nindi: “Kunyakala kudanakena nikutena yiluwa hampinji yitunakulombela hamu hinjila yakumwekeshelamu kudanakena chikupu hela yadiña nsañu yanyanya yaletaña kuhilashana.”—Aefwesesa 6:18

Dovwahilenuña muMaluwi

13. Kufumbanyi kwaheniyi Pawulu kutalisha hakudikunda mumaluwi?

13 EniKristu adisumbula atela kutondolwela yaaku yasawulaña maluwi, yidi neyi yaaku yinasweji makonu mukaayi kanenzali yililu yawuvumbi. Kutalisha haniyi nsañu, Pawulu wafumbili nindi: “Iyala amwili ñodindi mwatela, nimumbanda nawa mwomumu. Mumbanda hakweti wanta wamujimba winduku, chiña nfumwindi; chochimu niiyala hakweti wanta wamujimba winduku, chiña iñodindi.” Kufumahu Pawulu walumbulwili chachiwahi nindi: “Bayi mudibondaku, chiña mushamu mafuku akutoñola.” Muloñadi? “Kulonda mudinki kukulomba, muhumañani cheñi, kulonda Satana abuli kuyeseka hansañu yakubula kudihemba.” (1 Akorinda 7:3-5) Hakutena kulomba, Pawulu wamwekesha yuma yatela kutwamijaku mwiniKristu. Ilaña walumbulwili cheñi nindi mwiniKristu wejima wudi mumaluwi watela kwiluka yuma yinakankili mukwawu yakumujimba nimuyitoñojoka.

14. Indi nshimbi jamuNsona jazatikaña ñahi kutalisha hakudikunda mumaluwi?

14 Eyala namumbanda atela kwikala akasunuka nawa atela kwiluka nawu neyi akubulaña kudakamena mumaluwi awu chikuletesha kukala. (Tañenu Afwilipi 2:3, 4; esekejenu Matewu 7:12.) Iyi nsañu yinakwashi yisaka yikwawu yambokelamu munsakililu. Hela chakwila mumaluwi mwekalaña kubula kutiyashana, mwiniKristu nateli kuwahisha nsañu kuhitila mukwikala nayililu yayiwahi, kwovwaha nikuzatila hamu. (Tañenu 1 Petulu 3:1, 2.) Kumukeña Yehova nikukeña mukwenu wamumaluwi, hamu naspiritu yakwovwahila, kukuyikwasha mumaluwi amuchidiwu.

15. Indi kalemesha kaletaña ñahi muzañalu mumaluwi?

15 Munjila jikwawu, iyala wamuwahi walemeshaña ñodindi. Chakutalilahu, wukutiya kwaba kwindi, nimutuyuma twanyanya. Iyala wumu wasumbula wudi nayaaka 47 wahosheli nindi: “Nichidi kudiza chakwakamena mumbanda.” Ambanda awiniKristu anayikonkomweni kwakama anfumu jawu chikupu. (Aefwesesa 5:33) Dichi neyi ambanda akusawulaña anfumu jawu, nikushimuna yiluwa yawu kudi antu, hiyakumwekesha kalemeshaku. Yishimu 14:1 yatwanukishaña nawu: “Ambanda ejima akwetu maana atuñishaña nyikala yawu, ilaña wasupa wawusandaña namakasindi yomweni.”

Bayi Mumwovwahila Diyaboluku

16. Indi adisumbula anateli kuzatisha ñahi Aefwesesa 4:26, 27 mumaluwi awu?

16 “Zuwenu kuzuwa kwakadi kuvulumuna, bayi muhumisha itañwa iku saña mwahililaku. Bayi mumushila [D]iyabolu hakushakamaku.” (Aefwesesa 4:26, 27) Neyi tuzatisha awa mazu anateli kutwikwasha kumanisha hela kutondolwela kukala kwamumaluwi. Muhela wumu wahosheli nindi: “Hinanukañahu mpinji yitwabobweli nawa yitwabulili kushakama hamu nanfumwami nakumanisha kukalaku hela chakwila chakeñekeleña mpinji yeneni.” Kumatachikilu amaluwi wawu, iwu muhela ninfumwindi aditejeli nawu hiyamba kahumishahu itañwa chakadi kumanisha kukalaku. “Hela kukala kukutoha chamuchidinyi, twafuukwiluhu kudanakena nikujimbalaku kulonda kutachika ifuku dikwawu chachiwahi.” Dichi akaanini ‘kumushila Diyabolu hakushakama.’

17. Chumanyi chinateli kukwasha adisumbula neyi anakumwekana neyi hiyaditelelaku?

17 Indi neyi munakutoñojoka nenu muntu yimudi nindi mumaluwi hanayiteleluku? Hadaha himunakudiluñisha mumaluwenu neyi chinakudiluñisha amakwawuku. Hela chochu, neyi mukwanukaña chamonañayi Nleñi yenu mpanda yamaluwi kukuyikwasha. Pawulu chamonenenuwu naspiritu yajila, wayifumbili eniKristu nindi: “Kusumbula kwikali kwalema kudi antu ejima, nikadidi kekali kajila; muloña Nzambi wakasompesha akwakubajama niayivumbi.” (Aheberu 13:4) Nawa bayi tudiwula mazu akwila nawu: “Chibaaba chanyonji yisatu hichaketukaña swayuku.” (Mukwakutaŋisha 4:12) Neyi eyala namumbanda akwakamenaña chikupu kujilika ijina daYehova, akunuñañana nawa akudinuña naNzambi. Atela kuzataña nañovu kulonda ekali namuzañalu mumaluwi awu, muloña ichi chaletaña kalemesha kudi Yehova, Watachikili maluwi.—1 Petulu 3:11.

18. Chumanyi chimunateli kukuhwelela mumaluwi?

18 Chakubula nikujinooka, eniKristu anateli kwikala namuzañalu mumaluwi. Hakwila ekali namuzañalu atela kuzata nañovu nikumwekesha yililu yawiniKristu, chidi neyi kwovwaha. Makonu, muyipompelu yawaYinsahu jaYehova kunyeñumuka kaayi kejima, mudi antu amavulu adisumbula anakumwekesha nawu chaswayi kwikala namuzañalu mumaluwi.

Munateli Kwakula Nenudi?

• Muloñadi chichapelela kwikala namuzañalu mumaluwi?

• Yumanyi yatela kuleñela maluwi kutwalekahu?

• Indi adisumbula atela kwikala nayililu yamuchidinyi?

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Mwevulu wudi hefu 15]

Adisumbula asambilaña kutiyashana henohu kanda eteji mutambi hela kufuukula kwila chuma

[Mwevulu wudi hefu 16]

Fwilenu kumanisha kukala ifuku dodimu bayi ‘mumushila Diyabolu hakushakama’