Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Komana Twatela Kudifukula Kudi Nzambi Munjila Yidi Yejima?

Komana Twatela Kudifukula Kudi Nzambi Munjila Yidi Yejima?

Komana Twatela Kudifukula Kudi Nzambi Munjila Yidi Yejima?

 “MUNTU wejima wekala nachaaku chakwikala munsakililu.” Dichahosheli Nkuluñaña Alister Hardy mumukanda waThe Spiritual Nature of Man. Nsañu yawanawu mukusandujola kwamakonu yeteja ichi chikuma chakwila nawu muntu wejima wekala nachaaku chakwikala munsakililu. Awanini nawu mapesenti akushika ku 86 akuvula kwawantu amukaayi aditenaña nawu ekala munsakililu.

Akwakusandujola awanini cheñi nawu akwakwitiya amboka-mboka ekala munsakililu jamaneni 19 nawa antu aditenaña nawu hiyakwaKristu ekala mumazanvu amavulu chikupu 37,000 ansakililu yadimena. Komana ichi chayileñelaña kutoñojoka nenu iji jinjila jejima jashiyashana jakudifukwilamu ajiteja kudi Nzambi? Komana twatela kudifukula kudi Nzambi munjila yidi yejima?

Haniyi nsañu yalema, hitunateli kufuukulahu kushindamena hayitoñojoka yetuku. Mwalala, twatela kwiluka Nzambi chamonañayi iyi nsañu. Hakwila nawu twiluki Nzambi chamonañayi iyi nsañu, twatela kushinshika Mwizu daNzambi, Bayibolu. Muloñadi? Muloña Yesu Kristu wahosheli mukulomba kudi Nzambi nindi: “Mazu eyi hinsañu yalala.” (Yowanu 17:17) Nawa kapostolu Pawulu washinshika wetejeli nindi: “Nyikanda yajila yejima ayonena dehi kudi Nzambi; yawaha kuleja nachu, nikutanyisha nachu, nikwolola nachu, nikufumba nachu mwaloña.”—2 Timotewu 3:16.

Bayibolu yahosha nawu Nzambi hetejaña kudifukula kwejimaku. Twawanañamu yakutalilahu yakushankulu yanyichidi yakudifukula yetejeliyi Nzambi niyakaaniniyi. Kuhitila mukudiza chikupu haniyi yakutalilahu, tukwiluka chuma chitwatela kwila nichitwatela kutondolwela hakwila nawu kudifukula kwetu kumuzañalesheña Nzambi.

Chakutalilahu Chakushankulu

Kuhitila mudi kaprofwetu Mosi, Yehova Nzambi wayinkeli aIsarela nshimbi yayilombweleña chakudifukula kudi Nzambi munjila yetejayi. Antu chiyalondeleli nshimbi, yateneneñawu nawu Nshimbi yamwinkeluwu Mosi, Nzambi wayitejeli neyi antu jindi nawa wayikiswilili. (Kwidika 19:5, 6) Hela chakwila ayikiswilili kudi Nzambi, munza wawaIsarela hiwatwalekeluhu mukudifukula kwetejeliyi Nzambuku. Mapampa kakavulu, alekeli kudifukula kudi Yehova nakulondela yaaku yansakililu yawantu amwituña mwashakamineñawu.

Mumafuku akaprofwetu Ezekeli niYeremiya muyaaka nkulakaji yitanu nayiyedi  B.C.E., aIsarela amavulu hiyalondeleli Nshimbi jaNzambuku nawa atachikili kudikunda nawantu amunyunza yamukamwihi. Kuhitila mukwila tushidikilu twawu nikwanakana yawija yawu, aIsarela adiña cheñi nakudifukula kunsakililu yikwawu. A Isarela amavulu adiña nakuhosha nawu: “Etu kwetu tukwikala neyi chekala nyuza, neyi chekala yisaka yamumatuña, tukupeshaña kwetu nyitondu namalola.” (Ezekeli 20:32; Yeremiya 2:28) Ahosheleña nawu adifukwileña kudi Yehova Nzambi, ilaña mpinji yoyimu, adifukwileña kudi “akishi awu akutuña,” alambwileña nianyanawu kudi akishi.—Ezekeli 23:37-39; Yeremiya 19:3-5.

Akwakusandujola atenaña iwu muchidi wakudifukula nawu kubombashana kwansakililu, kudifukula kudi anzambi amavulu hampinji yimu. Makonu, antu amavulu atoñojokaña nawu mukanu kaayi mudi antu amunsakililu jashiyashana, twatela kwiteja yuma yejima, kubombelahu ninsakililu. Dichi, atoñojokaña nawu hichaluwa kudifukula kudi Nzambi munjila yidi yejima yinakeñiwuku. Komana dichi chichatela kwikala? Komana twatela kwiteja hohu yuma yejima? Talenu yuma yaswejeli yadiña munsakililu yakoñeleña aIsarela abulili kanshinshi, niyuma yafumini mukukoña yuma yamuchidiwu.

Muchidi Wakudifukula kwaKubombashana kwawaIsarela

Maluña akudifukula kwakubombashana kwawaIsarela adiña “hayinañanaña,” hela hanyiyombu yawu mwenzeshiluwu tumeña, akishi etañwa, yinañanaña yamalola akupeshela, ninyiyombu, hadaha niyinjikijilu yamutondu waAsherah, mukishi walusemu wamumbanda wawaKenani. MuYuda mwadiña maluña akudifukwila amavulu. Anyanta wamuchiyedi 23:5, 8 yahoshaña “hayinañanaña yamunyikala yawaYuda, nihayinañanaña yadiñi kwakwihi naYerusalema kwi-ndo; . . . kufumisha kuGeba [ñinza yakukabeta kaluwunda] ndo nikuBerisheba [ñinza yakukabeta kambwela].”

Hayinañanaña yejimiyi, aIsarela ‘ocheleleña Bayali, netañwa, nakakweji, natutumbwa twamaneni, nayileñaleña yamwiwulu yejima insensi.’ Adiña namatala ‘awayivumbi awamayala . . . mwitala daYehova’ nawa alambwili anyanawu ‘nakwochela Moleki.’—2 Anyanta 23:4-10.

Akwakusandujola awana yiwumbeka yayivulu yawuchimba muYerusalema nimuYuda, sweje-e muyihembi yamatala awantu. Kakavulu yadiña yiwumbeka yakulumbisha yamumbanda wudi nzekesi namayeli akulumbisha. Akwakudiza hajakusandujola afwanisha iyi yiwumbeka nawanzambi awambanda alusemu Ashitoreti niAshera. Iyi yiwumbeka ayikuhweleleli nawu yadiña “nayitumbu yalusemu.”

Indi aIsarela amweneña ñahi awa maluña akudifukula kwakubombashana? Nkuluñaña Ephraim Stern wahaShikola yaMuñoñi yachiHeberu wahosheli nindi, iyi yinañanaña yayivulu yatela yadiña “yambala yaYahweh [Yehova].” Nyevulu yakuleñaleña yawanikaña hamaluña havumbujolañawu yamwekana neyi yaditejaña nanichi chikuma. Chakutalilahu, mazu akwila nawu, “Nakukiswili [mwijina] daYahweh wakuSamariya nikuhitila mudi asheral,” amakwawu ahosha nawu, “Nakukiswili [mwijina] daYahweh wakuTemani nikuhitila mudi asherah!”

Iyi yakutalilahu yinakumwekesha aIsarela chabombeleñawu kudifukula kwalala kwaYehova Nzambi nayililu yatama yawusenji. Chafuminimu, ekalili nayililu yatama nawa kudifukula kwawu kwekalili kwamajilu. Indi Nzambi wamweni ñahi iwu muchidi wakudifukula kwakubombashana?

Nzambi Cheliliyi Naniku Kudifukula kwaKubombashana

Nzambi washimwini kuzuwa kwindi nichahishiliyi namuloña muchidi watama wakudifukula kwawaIsarela kuhitila mudi kaprofwetu Ezekeli, nindi: “Kwejima kumwakashakama shakama nyikala akayikisañana, kuyinañanaña yenu kwakekala kwamahembi hohu; kulonda tumeña twenu akatukisañani, akatubalumuni kwamahembi hohu, niakishi enu akakotoki, akamanumu, niakishi enu etañwa akayitemi, ninyidimu yenu yakajiyi.” (Ezekeli 6:6) Chakadi nikujina, Yehova wamweni nindi kudifukula kwamuchidiwu kwamukunkulwayi chikupu nawa wakwikaanini.

Yehova Nzambi washimwineñahu dehi kujilumuka chikwakenza. Wahosheli nindi: “Nakatemesha . . . nikambuñami mwanta wakuBabiloni Nebukaneza, nakayileta kulonda akalwi netuñidi, nawantu ashakamamu, nanyuziyi yejima yanyeñumukaku kwi-ndo. Nakayijilumuna chikupu, . . . Niituñidi dejima dikwikala kwamahembi hohu.” (Yeremiya 25:9-11) Kwesekeja nachiyaprofweteluwu, mu 607 B.C.E., akwaBabiloni amulukukili Yerusalema nakujilumuna musumba wejima nitembeli yindi.

Kutalisha hakujilumuna kwaYerusalema, Nkuluñaña Stern, wutwatena kunyima, washimuna nindi yuma yavumbwileñawu “yamwekeshaña chikupu yuma yashimunawu muBayibolu (2 Anyanta 25:8; 2 Kushindulula 36:18-19) yalumbulula hakujilumuna, kwocha, nikuhumoka kwamatala nijimbañu.” Watwalekeluhu cheñi nindi: “Wunsahu wayuma yavumbujolawu yanichi chibalu munsañu yanyaka yaYerusalema . . . anateli kuyichindila hakachi kamaluña amaneni amuBayibolu.”

Chumanyi Chitukudizilaku?

Chuma cheneni chitukudizilaku chidi chakwila nawu Nzambi hetejaña kudifukula kwakubomba ntañishilu yashindamena haBayibolu nayaaku, yisemwa, hela yidika yansakililu yikwawuku. Ichi dichuma chadiziliyi chikupu kapostolu Pawulu nawa chazatishiliyi. Amukulishili neyi kaYudeya wawaFwarisi, watañili nikudiza nshimbi yachaaku chawu. Nkumininaku chadiziliyi nikwiteja nindi Yesu diyi Mesiya wakaninuwu, chumanyi cheliliyi? Wahosheli nindi: “Yumoyu yadiñi yakunhetesha, nayifuukuli nami yakujimbañesha hohu hadi Kristu.” Walekeli yuma yakoñeleñayi hatachi nakwikala kambanji kaKristu chikupu.—Afwilipi 3:5-7.

Hamu neyi kamishonali wendeleña, Pawulu wadiña welukisha yaaku yansakililu nimaana akujinooka kwawantu ashiyashana. Dichi, wayisonekeleli akwaKristu amuKorinda nindi: “Chejeji namwidima akutwesha kutiyañana? Kristu nawantu atama akutwesha kutiyañana? Mukwakwitiya wukutwesha kudibomba ñahi namuntu wabula kwitiya? Hela tembeli yaNzambi yikutwesha kutiyañana ñahi nawakishi? . . . Dichi dinu Yehova nahoshi nindi, Fumenu mukachi kawu, ambukenumu, bayi mukunka kuchuma chatamaku, ninami nukuyitambula.”—2 Akorinda 6:14-17.

Chituneluki netu hitwatela kudifukula kudi Nzambi munjila yidi yejimaku, twatela kudihula netu: ‘Kudifukula kwamuchidinyi kwetejayi Nzambi? Nateli kukundama ñahi kudi Nzambi? Nawa chumanyi chinatela kwila kulonda nidifukuleña kudi Nzambi munjila yetejayi?’

A Yinsahu jaYehova adi adiloñesha kuyikwasha kuwana ñakwilu yanawa malwihu nimalwihu amakwawu ashindamena haBayibolu. Tunayilombi kuhanjeka nawaYinsahu Hetala daWanta didi kwakwihi nakumwashakamaña hela kusonekela ansoneki yayinu magazini neyi munakukeña kudiza Bayibolu chawana hampinji yashikila niluña.

[Mwevulu wudi hefu 9]

Muyombu wakunyaka kwadifukwileñawu, muTel Arad, Israel

[Mazu aKusakilila]

Garo Nalbandian

[Mwevulu wudi hefu 9]

Yiwumbeka yaashitoreti yamumatala awaYuda akushankulu

[Mazu aKusakilila]

Photograph © Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority