Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Yikuma Yamaneni Kufuma muNyikanda yaAŋalija, Aefwesesa, Afwilipi, niAkolose

Yikuma Yamaneni Kufuma muNyikanda yaAŋalija, Aefwesesa, Afwilipi, niAkolose

Izu daYehova Dadumi

Yikuma Yamaneni Kufuma muNyikanda yaAŋalija, Aefwesesa, Afwilipi, niAkolose

CHATIYILIYI nawu akwaKristu amakwawu adiña nakufuma mukudifukula kwalala hamuloña wakuluwañesha kwawaYudeya, kapostolu Pawulu wasonekeli mukanda wañovu ‘kuyipompelu yamuŊalija.’ (Aŋalija 1:2) Wawusonekeli muchaaka cha 50-52 C.E., mukanda weniwu wukweti kufumba nikukonkomwena kwatiyakana.

Chimwahitili kwakwihi nayaaka ikumi henohu wudi muRoma “mukaleya hansañu yaKristu Yesu,” Pawulu wasonekeleli chipompelu chamuEfwesesa, muFwilipi, nimuKolose, wayifumbili chachiwahi nikuyikolesha. (Aefwesesa 3:1) Makonu tunateli kuhetelamu neyi tusha kashinshi kunsañu yamunyikanda yamuBayibolu yaAŋalija, Aefwesesa, Afwilipi niAkolose.—Aheberu 4:12.

MUNTU ANATELI KUMUTENA ÑAHI “KWIKALA [W]ALOÑA”?

(Aŋalija 1:1–6:18)

Chineli aYudeya mukubabala akeñeleña kumukaana Pawulu, wahakwilili wupostolu windi kuhitila mukushimuna nsañu yachihandilu chindi. (Aŋalija 1:11–2:14) Hakuhisha ntañishilu yawu yakutwamba, Pawulu walumbulwili nindi: “Muntu hakutwesha kubalumuka kwikala waloña nanyidimu yanshimbuku, chiña nakumukuhwelela Yesu Kristu hohu.”—Aŋalija 2:16.

Pawulu wahosheli nindi, Kristu ‘wakuulili antu adiña kunshimbi’ nawa wayifumishili muwunduñu kulonda kwikala akwaKristu akasunuka. Wayikonkomweneni chikupu Aŋalija nindi: “Shimatenu chakola, bayi mudikasila cheñi mumpanda yawuduñuku.”—Aŋalija 4:4, 5; 5:1.

Malwihu amuNsona Anayakuli:

3:16-18, 28, 29—Komana chitiyañenu chaAbarahama chichidi chalema? Eña. Nshimbi yachitiyañenu yadiña yakubombela kuchitiyañenu chaNzambi naAbarahama bayi neyi yakuhiñisha hachitiyañenu chenichiku. Dichi, chitiyañenu chaAbarahama chatwalekeluhu kwikala chalema ‘nichiyafumishiluhu’ Nshimbi. (Aefwesesa 2:15) Yikaninu yamuchitiyañenu ayihanini kudi ‘mbutu’ yaAbarahama walala, Yesu Kristu, wabadika, ninowu “ambala aKristu.”

6:2—Indi “lushimbi lwaKristu” hichumanyi? Lushimbi lwenilu lwabombelamu yuma yejima yatañishileñayi Yesu niyatulejeliyi. Mwabombela chikupu lushimbi lwakwila nawu “keñañanenu.”—Yowanu 13:34.

6:8—Munjilanyi ‘mutwakuwilaña naspiritu’? Twakuwaña naspiritu kuhitila mukwikala nachihandilu chaleñelaña spiritu yajila yaNzambi yitulomboleña. Kukuwa naspiritu kwabombelamu kukalakala chikupu munyidimu yaleñelaña spiritu yitulomboleña.

Yuma Yitukudizilaku:

1:6-9. Neyi kukala kumwekana muchipompelu aeluda akwaKristu atela kunyakala kuzatilahu. Kuhitila mukuhosha chachiwahi nakuzatisha Nsona, anateli kunyakala kukaana yitoñojoka yakutwamba.

2:20. Ifutu damuloña hichawaana chatwinkawu kudi Nzambi. Twatela tudimoneña netu hichawana chakufuma kudi Nzambi.—Yowanu 3:16.

5:7-9. Kudikunda kwatama kunateli kutuleñela ‘kuleka kwovwahila nsañu yalala.’ Twatela kutondolwela kudikunda kwatama.

6:1, 2, 5. Antu ‘endaña muspiritu’ anateli kutukwasha kusenda yisenda yetu, chidi neyi kukala kutunakumona hamuloña wakuvulumuna chakadi kwiluka. Ilaña neyi hitukusenda yiteli yetu yakuspiritu, twatela kuyikalakala etu aweni.

‘KUPOMPESHA YUMA YEJIMA MUDI KRISTU’

(Aefwesesa 1:1–6:24)

Hakuhosha hachikuma chakunuñañana kwawakwaKristu mumukanda wayisonekeleliyi Aefwesesa, Pawulu wahosheli ‘hakuwanina kwanyaka; kulonda yuma yamumawulu niyahamaseki yejima yakahwili mudi Kristu.’ Kristu wayinka “antu yamukunkulu” kulonda kukwasha ejima ‘kushika mukunuñañana mukwitiya kwakukuhwelela.’—Aefwesesa 1:10; 4:8, 13.

Hakwila nawu tumulemeshi Nzambi nikwikala anuñañana, akwaKristu atela ‘kuvwala wuntu wawiha’ nawa atela ‘kudovwahila wumu namukwawu nanochu chiyamwakamaña Kristu.’ Atela cheñi ‘kwimana chakola kulonda atweshi kudikaña namaana aDiyabolu akudimbana’ kuhitila mukumanyeka yitwa yakuspiritu.—Aefwesesa 4:24; 5:21; 6:11.

Malwihu amuNsona Anayakuli:

1:4-7—Indi akwaKristu awayishewa ayikunjikileñahu dehi ñahi henohu kanda avwaliki? Ayikunjikileñahu dehi hamu neyi izanvu, bayi hamuntu hamuntuku. Ichi chamwekeni henohu nshidi kanda ayiwanishi kudi anvwali jetu atachi hampinji yavweliwu mwanawu watachi. Wuprofwetu wasonekawu haKutachika 3:15, awishimwini henohu antu ejima akwanshidi kanda ayibaabi, wabombelamu ninkeñelu yaNzambi yakutonda atumbanji twaKristu akayulayi nawu mwiwulu.—Aŋalija 3:16, 29.

2:2—Indi spiritu yamunu mwishina yekala ñahi neyi mpepela, nawa yayulaña ñahi mukaayi? “Spiritu yamunu mwishina”—spiritu yakudimena niyakudikaña, yekala kwejima neyi chochekala mpepela yitoonaña. (1 Akorinda 2:12) Yayulaña kaayi kejima muloña yikweti ñovu nawa yaluwañeshaña chikupu.

2:6—Indi akwaKristu awayishewa ekala ñahi “mumawulu” henohu achidi hamaseki? Nhoshelu yakwila nawu “mumawulu” hiyatalisha kuchikaninu chawu chawuswana wamwiwuluku. Ilaña, yatalishaña kuñimenu yawu yayiwahi naNzambi muloña ‘ayifunda nawa naspiritu yajila yakukana.’—Aefwesesa 1:13, 14.

Yuma Yitukudizilaku:

4:8, 11-15. Yesu Kristu “[wafumishili] ankoli muwunkoli,” dikwila nawu, wayifumishili muchiyulu chaSatana kulonda kuyizatisha neyi yamukunkulu yakukolesha nachu chipompelu chawakwaKristu. Tunateli ‘kukula mudi yena muyuma yejima . . . diyi Kristu’ kuhitila mukwovwahila anakutulombola nikulondela ntanjikilu yachipompelu.—Aheberu 13:7, 17.

5:22-24, 33. Mumbanda watela kwovwahila nfumwindi nikumulemesha. Wakoñaña mwenimu kuhitila mukumwekesha “spiritu yayovu yawunda” nikufwila kumulemesha chikupu neyi nakuhosha yuma yayiwahi hadi nfumwindi nikuzatila hamu kulonda yatweshi kukoña chachiwahi yuma yinafuukuliyi.—1 Petulu 3:3, 4; Titusa 2:3-5.

5:25, 28, 29. Iyala watela kwakamena ñodindi lwakumujimba, muyitoñojoka neyi ‘chochadishañayi mujimba windi’ nikumukwasha kulonda yatwalekuhu nawubwambu wakola naYehova. Watela cheñi kumwakamena kuhitila mukwikala nampinji yakuhanjeka nindi nikuzatisha mazu amawahi niyililu.

6:10-13. Hakwila nawu tudikañi nañovu jawandemoni, twatela kumanyeka chikupu yitwa yaNzambi yakuspiritu.

‘TUKAKELENU KWENDA CHACHIWAHI’

(Afwilipi 1:1–4:23)

Mumukanda wasonekeleliyi Afwilipi, Pawulu wakonkomweneni nankashi hakukeña. Wahosheli nindi: “Dichi nalombaña nami, kukeña kwenu kusweji kuvula mumaana nakashinshi kejima.” Hakuyikwasha kulonda atondolweli muhetu wakusweja kudishindamena, wayilembeleli nindi: “Kalakalenu wamwinu wenu aweni nawoma nakuzaala.”—Afwilipi 1:9; 2:12.

Pawulu wakolesheli apama dehi nindi adikwatishi ‘nakukabila akashiki kumufunda, akayisomoni kukutambika kwaNzambi.’ Wahosheli nindi: “Ilaña tukakelenu kwenda [chachiwahi] mutunashiki dehi.”—Afwilipi 3:14-16.

Malwihu amuNsona Anayakuli:

1:23.—Indi yumanyi yiyedi yamukabisheleña Pawulu, nawa chumanyi chakeñeliyi kwila? Hamuloña wayuma yamukabisheleña, Pawulu wadiña mukukala kutalisha hayuma yiyedi yadiña hambidi yindi: kuhanda hela kufwa. (Afwilipi 1:21) Hela chakwila hashimwini chuma chateleli kutondayiku, ilaña washimwini chuma chakeñeleñayi, ‘kufumahu nakuya nakushakama naKristu.’ (Afwilipi 3:20, 21; 1 Atesalonika 4:16) Hampinji yakenzayi Kristu, chumichi chikamuleñela Pawulu kutambwila wufwetu wamuloñeshelawu kudi Yehova.—Matewu 24:3.

2:12, 13—Munjilanyi Nzambi mwatwileñelañayi kwikala “[na]muchima wakukeña kwila, nikwila kwakweni”? Spiritu yaYehova yajila yinateli kulombola muchima wetu niyitoñojoka yetu kulonda kusweja kwikala nampwila yakukalakala chikupu mumudimu windi. Dichi, tukweti wukwashu waspiritu yaYehova yajila hampinji ‘yitunakukalakela wamwinu wetu.’

Yuma Yitukudizilaku:

1:3-5. Hela chakwila adiña atuzweñi, Afwilipi atwimikila chakutalilahu chachiwahi hakwikala abula chifwa.—2 Akorinda 8:1-6.

2:5-11. Kwesekeja nachakutalilahu chaYesu, kudizoza hichinjikijilu chakwikala wazeyaku, ilaña hichinjikijilu chayililu yayiwahi. Kubombelahu, Yehova walemeshaña akwakudizoza.—Yishimu 22:4.

3:13. “Yuma yamunyima” yinateli kwikala mudimu wawuwahi, kwikala muchisaka chaheta, hela nshidi yakunyima yitwalekeli nawa ‘atuwelesha dehi.’ (1 Akorinda 6:11) Dichi yuma yeniyi twatela kuyijimbala, dikwila nawu kuleka kuyitoñojoka, ‘nikufwila kushika kuyuma yakumbidi.’

“KUKOLELA MUKUKUHWELELA”

(Akolose 1:1–4:18)

Mumukanda wasonekeleliyi Akolose, Pawulu washimwini hatooka yitoñojoka yatama yawatañishi akutwamba. Wahosheli nindi, wamwinu hiwashindamena hayuma yakeñekaña muNshimbuku, ilaña washindamena ‘hakutwalekahu mukwitiya kwakukuhwelela.’ Pawulu wakolesheli Akolose ‘kwendelaña mudi [Kristu], nakushimata nakutuñewa mudi yena, nakukola mukukuhwelela.’ Indi kukolela mukukuhwelela kwayileñeleli kwila ñahi?—Akolose 1:23; 2:6, 7.

Pawulu wasonekeli nindi, “Hayuma yejimiyi alunjikuhu kukeña, diyi mpanda yasweja kunuña antu hamu. Itejenu kuwunda kwaKristu kuyuli munyichima yenu.” Kapostolu wayilejeli nindi: “Yuma yejima yimukwila yilenu namuchima wakukalakela Mwanta, bayi chakukalakela antu hohuku.” Kutalisha kudi antu abulili kwikala muchipompelu, wahosheli nindi: “Endenu namaana kumesu awantu adi hanzi.”—Akolose 3:14, 15, 23; 4:5.

Malwihu amuNsona Anayakuli:

2:8—Indi “yuma yampata yamunu mwishina yakuhemesha” yasoñamishiliyi Pawulu hiyumanyi? Iyi hiyuma yakuhemesha yamukaayi kaSatana, yuma yalema hela nshimbi, yalombolaña kaayi. (1 Yowanu 2:16) Haniyi yuma habombela maana awantu, kukeñesha maheta, ninsakililu yakutwamba yamukanu kaayi.

4:16—Muloñadi mukanda wasonekeleluwu aLayodikeya chiwabulila kwikala muBayibolu? Muloña wakwila muniwu mukanda himwekala nsañu yatela kuzatika makonuku. Hadaha wahosha hayikuma yoyimu yekala munyikanda yamuBayibolu.

Yuma Yitukudizilaku:

1:2, 20. Ifutu danyiloña, dahaniniyi Nzambi hamuloña waluwi lwindi lwasweja, dinateli kutuleñela kwikala nachinleji chachiwahi nikuwunda.

2:18, 23. ‘Kudizoza kwakutwamba’ kwakukeña kuzañalesha antu hadaha kuhitila mukukaana yuma yakumujimba hela kuhitila mukukabisha mujimba hichuma chamwekeshaña nawu muntu “nadinki tuhu wanta wayitoñojoka yindi yachisemwa chaheseki.”