Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Yuma Yashimwineñawu Dehi Yinakumwekana Makonu

Yuma Yashimwineñawu Dehi Yinakumwekana Makonu

Yuma Yashimwineñawu Dehi Yinakumwekana Makonu

BAYIBOLU yashimwineñahu dehi nawu Wanta waNzambi wukaleta kuwunda nimuzañalu wahaya nyaka hamaseki. (Danyeli 2:44) Mukulomba kwaTata Yetu, hela Kulomba kwaMwanta, Yesu walejeli atumbanji twindi kulomba nawu: “Wanta weyi winzi. Muchima weyi awili hamaseki neyi chawilañawu mwiwulu.” (Matewu 6:10) Muwuprofwetu walema nawa waya mpuhu walejeliyi atumbanji twindi haMpidi yaOliveta, Yesu washimwineñahu dehi yuma niyililu yakasambila kumwekana henohu Wanta kanda winzi. Yuma yejimiyi, yinakumwekesha chinjikijilu chinakumwekana chikupu kudi antu ejima akweti nyichima yayiwahi anakutala. Yuma yiñahi yanichi chinjikijilu yimunakumona namesu kapu?

Majita amuKaayi Kejima. Yesu washimwineñahu dehi nindi: “Muza wumu wakanyamuka nakulwa namuza wukwawu, wanta wumu nawanta wukwawu.” (Matewu 24:7) Henohu njita yatachi yakaayi kejima kanda yivulumuki mu 1914, majita atachikilili mumatuña. Njita yaKaayi Kejima yatachi hiyawaninini hohu mumatuña amavulu amukaayiku, ilaña yaleñeleli niyitwa yafwana kuvulilaku chikupu kubadika yaaka yejima. Chakutalilahu, ndeki yayiha yatuñiluwu ayizatishili hakuholola nyitenda nzumbu hadi antu. Yitwa yayivulu yatuñiluwu yaleñeleli naambala yawantu afwili kunjita kuyilaku hewulu chikupu kubadika naambala yatoñojokeluwu hatachi, cheñi nawa kwakwihi nawamashidika akushika kuchikunku chayihita 65 azuñili munjita afwili hela ashalili nawufwayi. Ilaña, yaaka nkulakaji 20 chiyashikili, naambala yawantu afwili yayililuku hewulu. Muntu wumu weluka nsañu yanyaka wahosheli nindi, “hitwelukili chikupu naambala yawamashidika niantu afwili hamuloña waNjita yaKaayi yamuChiyeduku.” Nawa njita yinakutwalekahu nimakonu.

Nzala Yinatandi Chikupu. Yesu washimwineñahu dehi nindi: “Kwamba kaholoka nzala.” (Matewu 24:7) Mu 2005, magazini yaSayansi yahosheli nawu: “Yihita yawantu 854 mukaayi adi nanzala yakapwelendendi hakampinji kantesha hela mpinji yejima.” Mu 2007, mutayi watalaña hayaKudya niWundimi waUnited Nations washimwini nawu matuña 33 hiyakweti yakudya yashikila yakudyisha antuku. Muloñadi chikwekalila nzala yakapwelendendi, henohu anakwañula mbutu yayivulu mukaayi? Chinakuleñela, mpata nimbutu yatela kuzatishawu kulonda kudyisha antu anakuyizatisha hakutuña nachu manji amunyotoka. Chipapilu chansañu chaThe Witness muSouth Africa chashimwini nawu “Mbutu yayivulu yatela kudya muntu hadi chaaka chimu anakuyizatisha hakutuña manji akeñekaña kulonda kwinzesha motoka weneni wayisela yakudibecha.”

Nyitentanshi Yamaneni. Yesu wahosheli nindi: “Kwakaholoka nyitentanshi yayeni.” (Luka 21:11) Neyi munakumona nenu antu amavulu makonu anasweji kuyanda nanyitentanshi, dimu. Mu 2007 R. K. Chadha wakuIndia wahosheli nindi: “Mukukasumwisha tunakumona nyitentanshi yinakuswejelaku mukaayi kejima.” “Kwosi weluka chinakuleñela.” Kubombelahu, kuvulilaku kwawantu mumaluña mwasweja nyitentanshi kunaleñeli naambala yawantu anakufwa nanyitentanshi kuyilaku hewulu. Kwesekeja nawa U.S. Geological Survey, mutentanshi wahitili muIndian Ocean mu 2004 nidibaji datsunami dalondeleluhu yaleñeleli ichi chaaka kwikala “chaaka chaswejeli kufwa antu kwakwihi nayaaka 500 yahitaña nyitentanshi” nawa “dichaaka chamuchiyedi chatama chikupu munsañu yanyaka.”

Nyisoñu Yakala Kuuka. Yesu washimwineñahu dehi nindi: “Kwakaholoka . . . niyipupu.” (Luka 21:11) Mukaayi kejima, mudi yikatu yinashimbuli niyayiha yinakuyandisha antu amavulu, nawa anakukañanya kuyuuka. Chakutalilahu, chikonkwanyi chamukaayi chakufwila kumanisha chikatu chamashika achifuntishañahu muloña ichi chikatu chinakutwalekahu nawa antu anakañanyi kuchimanisha. Cheñi, TB yinakujilumuna yihita yawantu hamu niAIDS ninyisoñu yikwawu yayiha. Mutayi waWorld Health washimuna nawu: “Antu amavulu mukaayi adi nakabubu kaletaña chikatu cha TB.” Cheñi iwu mutayi wahosheli nawu HIV yinakuleta chipupu cha TB mumatuña amavulu. Hasekondi yidi yejima, muntu wasambulaña TB, nawa TB yinakutachika chikupu kuchinchika kuyitumbu. Magazini yaNew Scientist yashimwini nawu mu 2007, “muyeji wumu muEurope amuwanini nachikatu cha TB chiyakañenyi kuuka nayitumbu yejima yikwetuwu.”

Kutaminaku kwaYililu niNshakaminu. Yesu wahosheli nindi: “Muloña kuluwa chikwakavula, kukeña kwawantu amavulu kwakaya nakukeha.” (Matewu 24:12) Kubombela hayuma yashimwineñahu dehi Yesu, kapostolu Pawulu washimwineñahu dehi kutaminaku kwanshakaminu niyililu yayiwahi. Walumbulwili ‘mafuku akukuminina’ akala akenza henohu Wanta waNzambi kanda wujilumuni kanu kaayi. “Antu akekala akwakudikeña, akwakufwila mali, akwakudisamba, akwakudinka wanta, akwakutukana; akekala antu abulaña kwovwahila anvwali jawu, abulaña kusakilila, abula kujila, abulaña kukeñañana mwasemwakenawu, oma muchima, akwakutuñula akwawu, abulaña kudihemba, asweja kuzuwa, abulaña kukeña yayiwahi, anfukeji, akwakuchinchika, akwakuditohesha, antu akeñaña yakuditiyisha aweni kuwaha, kukeña Nzambi nehi. Kuyitala afwana neyi aakama Nzambi, hakwinza kwiteja ñovu yachu kwonti kwawu.” (2 Timotewu 3:1-5) Komana himunamoni nenu antu anasweji kumwekesha iyi yililu yatama kubadika yaaka yakunyimaku?

Yesu niPawulu hiyateneni yuma yejima yamunsañu yanyaka, yamunshakaminu, ninsañu yamatuña nachiyulu neyi diyi yinakutamisha kaayuku. Hela chochu, wuprofwetu wawu washimwineñahu dehi chikupu yuma yinakumwekana niyililu yitunakumona makonu. Indi hayuma yikamwekana kumbidi? Wuprofwetu waIsaya washimwineñahu dehi chikupu kwinza kwaMesiya, washimwini cheñi hakuhimpika kwakuwahi kukaleta Wanta waNzambi hamaseki. Muchibaaba chinalondeluhu tukudiza hakuhimpika kweniku.

[Mwevulu wudi hefu 6]

“Muza wumu wakanyamuka nakulwa namuza wukwawu”

[Mwevulu wudi hefu 7]

“Kwakaholoka . . . niyipupu”

[Mazu aKusakilila]

© WHO/P. Virot