Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Indi Yesu Watañishilidi Kutalisha Hadi Helu?

Indi Yesu Watañishilidi Kutalisha Hadi Helu?

Indi Yesu Watañishilidi Kutalisha Hadi Helu?

“Neyi disu deyi dakudimbwishaña ditubuli; chinawahi kwiñila muwanta waNzambi nadisu dimu, hichinawahi kukunatila mukaluña kachinana namesu ayeduku. Mwenomu himwafwaña kabubu kawuku, nikesi hikajimañaku.”—Maku 9:47, 48.

Mpinji yimu, Yesu wahosheli hampinji yawunsompeshi hakasompeshayi antu atama nindi: “Nfumenu enu mwashiñewa, yenu mukesi kahaya nyaka kaloñesheleluwu diyabolu nawañelu jindi.” Cheñi wahosheli nindi wenawa “akaya kwawu mukubabesha kwahaya nyaka.”—MATEWU 25:41, 46.

NEYI mutala lufuchi mazu aYesu adi hewulu, akumwekana neyi Yesu watiyakesheli ntañishilu yakesi kahelu. Chakadi kujina, Yesu hakeñeleña kutadikisha Izu daNzambi dashimuna hatooka nawu: “Afu hiyeluka chumaku.”—Mukwakutaŋisha 9:5.

Indi Yesu watalishili mudihi hampinji yahosheliyi hakunatila muntu ‘muhelu’? Kusoñamisha kwasoñamishiliyi Yesu ‘hakesi kahaya nyaka’ kadiñi kesi kakeni tahindi kachifwikija? Munjilanyi antu atama ‘mwayilañawu mukubabesha kwahaya nyaka’? Tushinshikenu hanawa malwihu.

Indi Yesu watalishili mudihi hampinji yahosheliyi hakunatila muntu “mukaluña kachinana”? Izu dadeni dachiGriki dabalumunawu nawu “kaluña kachinana” haMaku 9:47 hiGeʹen·na. Idi izu dafuma kwiizu dachiHeberu daGeh Hin·nomʹ, dalumbuluka nawu ‘chinekineki chaHinomi.’ Chinekineki chaHinomi chadiñi hanji yaYerusalema wakushankulu. Mumafuku awanyanta amuIsarela, dimuyalambwilileñawu anyana, chaaku chahishayi Nzambi. Nzambi wahosheli nindi wakajilumuna antu akoñeleña yaaku yamuchidiwu yakwitiya kwakutwamba. Dihafumini chinekineki chaHinomi hiyakuchitena nawu, “chinekineki chakujahana,” mwadiñi nakunatilawu “yibimbi yawantu” chakadi kuyijika. (Yeremiya 7:30-34) Dichi, Yehova wahosheli nindi Chinekineki chaHinomi chikekala iluña dakunatilamu yibimbi, bayi neyi chakubabeshelamu antu amomuku.

Mumafuku aYesu, antu ashakamineña muYerusalema anatilileña majilu muChinekineki chaHinomi. Anatilileñamu nyijimba yawambanji atama nawa kesi kadiñi nakubutuka mpinji yejima kwocheleña majilu niyibimbi.

Yesu hakutena mavunyi abulaña kufwa nikesi kabulaña kujima, hadaha wahosheleña mazu ekala hamukanda waIsaya 66:24. Kutalisha hadi ‘yibimbi yawantu yamumotokeli [Nzambi],’ Isaya wahosha nindi: “Kabubu kawu [mavunyi] hikakafwaku, nikesi kawu hikakajimaku.” Yesu niantiyilili jindi elukili nawu mazu amumukanda waIsaya ahosheleña hanjila mwanatilileñawu yibimbi yawantu abulili kutelela kuyijiika.

Dichi, Yesu wazatishali Chinekineki chaHinomi, hela Gehena, kwikala chinjikijilu chakufwa kwakadi chikuhwelelu chakusañuka. Washimwini hatooka nindi imu dimwatalishili izu “Gehena” hampinji yahosheliyi nindi Nzambi “natweshi kukisañana niwumi nimujimba muGehena.” (Matewu 10:28, NAB) Gehena hichinjikijilu chakufwa kwahaya nyaka, bayi kukabisha kwahaya nyakaku.

Kusoñamisha kwasoñamishiliyi Yesu ‘hakesi kahaya nyaka’ kadiñi kesi kakeni tahindi kachifwikija? ‘Kesi kahaya nyaka’ kateneniyi Yesu nawa kasonekawu haMatewu 25:41 akiloñesheleleli ‘diyabolu niañelu jindi.’ Komana mwatoñojokaña nenu kesi kokenaka kanateli kwocha yileñaleña yakuspiritu? Tahindi Yesu wazatishili “kesi” muchifwikija? Chakadi nikujinoka ‘anyikoku niampembi’ atenawu mumpanji yoyimu hinyikoku hela ampembi awenuku; hiyifwikija yemenañaku nyichidi yawantu yiyedi. (Matewu 25:32, 33) Kesi kahaya nyaka kateneniyi Yesu kwochaña antu atama muchifwikija.

Munjilanyi antu atama ‘mwayilañawu mukubabesha kwahaya nyaka’? Hela chakwila maBayibolu amavulu azatisha izu ‘dakubabesha’ haMatewu 25:46, izu dadeni dachiGriki dakoʹla·sin dalumbuluka ‘kutala chinakukula nyitondu,’ hela kuyikunkula nyitayi. Hakatambulaña antu adi neyi anyikoku wumi wahaya nyaka, antu abulaña kubalumuka adi neyi ampembi ‘akayibabesha haya nyaka,’ nakuyijilumuna haya nyaka.

Indenu Mwatoñojokañahu Nenudi?

Yesu hatañishileña nindi antu akweti wumi wabulaña kufwaku. Ilaña, wavulileña kutañisha hansañu yakusañuka kwawafu. (Luka 14:13, 14; Yowanu 5:25-29; 11:25) Muloñadi Yesu chahosheleliyi nindi afu akasañuka neyi welukili nindi amomi?

Yesu hatañishileña nindi Nzambi wakayibabesha chikupu antu atama haya nyakaku. Ilaña, Yesu wahosheli nindi: “Chaswejeliyi Nzambi kukeña mpata yamunu mwishina, waheni Mwanindi wumu hohu, kulonda muntu wukumukuhwelela aheti wumi wahaya nyaka, akabuli kunoña.” (Yowanu 3:16) Muloñadi Yesu chahosheleliyi nindi antu abulili kumukuhwelela akafwa? Neyi mwalala wahosheli nindi akashakama haya nyaka, nakumona ihuñu mukesi kahelu, chiña wahosheli mwenimu, netuku?

Bayibolu hiyadizishaña nawu helu hiiluña dakubabeshelamu antuku. Ilaña, hichuma chakuhwelelawu asenji atañishaña neyi ntañishilu yawakwaKristu. (Talenu chikasha chinakwila nawu  Nsañu Yayihi yaKunyima Yahosha haHelu, hefu 6.”) Inehi, Nzambi hababeshaña antu haya nyaka muheluku. Neyi mwiluka helu chiyekala, indi yililu yenu yikwikala ñahi kutalisha hadi Nzambi?

[Chikasha chidi hefu 6]

 NSAÑU YAYIHI YAKUNYIMA YAHOSHA HAHELU

HELU YAFUMA KUKWITIYA KWAWUSENJI: A Ejipitu akunyima adiña eluka nawu kesi kahelu kekala kwoku. Mukanda The Book waȦm-Ṭuat, wamu 1375 B.C.E., wahosha hadi antu “akashikena kunatilawu mwiyeñu dakesi; nawa . . . hiyamba kafuma mwoku, nawa . . . hiyakatwesha kufuma munyilañi yakesuku.” KaGriki mukwamaana Plutarch (c.46-120 C.E.) wasonekeli hadi antu ekala mwishina damaseki nindi: “Adilili mukeña hampinji yatiyileñawu kuyeña kwasweja kwakusawula nikumona ihuñu dasweja.”

NTAÑISHILU YAHELU YATANDILI MUYUDEYA: Mukwakushimuna nsañu yanyaka Josephus (37-c.100 C.E.) washimwini nindi Essenes, izanvu dawaYudeya, akuhweleli nawu “wumi hiwafwañaku, nawa watwalekañahu haya nyaka.” Watwalekeluhu nindi: ‘A Griki niwena dichatoñojokañawu . . . Atoñojokaña nawu wumi watama wayaña kwiluña kudi mwidima nawa kwatiyishaña woma kwekala kuyanda ho-o.”

YEÑILILI MUDI ‘AKWAKRISTU’: Munkulakaji yamwaka wamuchiyedi C.E., mukanda wabula kwonenawu waApocryphal of Peter wahosheli hadi antu atama nawu: “Ayibutwila kesi kabulaña kujima.” Wahosheli cheñi nawu: “Ezrael, kañelu wakuzuwa, waletaña amayala niambanda anakusukuma chibalu chimu chanyijimba yawu nakuyumbila mwiluña damwidima, muhelu yawantu; nimuntu wazuwa wakuspiritu hakuyibabesha.” Hayoyina mpinji, nsoneki Theophilus wakuAntiyoki wasonekeli mazu akaprofwetu wamumbanda wachiGriki Sibyl washimwineñahu dehi kubabesha kwakamonawu antu atama nindi: “Akayocha mukesi, nawa mwakekalaña hohu munyilañi yakesi mpinji yejima.” Awa himazu amakwawu ahosheliyi Theophilus nindi “alala, amawahi, atelela nawa akukwasha antu ejima.”

NTAÑISHILU YAKESI KAHELU AYIZATISHILI KUYIÑISHA NACHU NDOMBU YAMUYAAKA YAKUNYIMA: Mary I, mwanta wamumbanda wakuEngland (1553-1558) yatenañawu nawu “Bloody Mary” muloña wakwocha aProtesitant kwakwihi na 300 hamutondu, washimwini nindi: “Neyi chochinakusukuma mawumi awakwakusekesha mukesi kahelu haya nyaka, kwosi chuma chinatela kwila chinabadiki hakwimbujola kutenda kwaNzambi kwakuyocha hanu hamaseki.”

KULUMBULULA KWAKATATAKA: Makonu, nyitayi yikwawu yansakililu yinahimpi ntañishilu yawu yahelu. Chakutalilahu, Izanvu daChipompelu chaEngland Datalaña haNtañishilu dahosheli mu 1995 nawu: “Helu hikubabesha kwahaya nyakaku, ilaña hikutonda kwakukumishaku kwakadi kuhimpa kwachuma chinadikañi chikupu naNzambi nawa kwaleñelaña muntu kujilumuka haya nyaka.”

[Chikasha/Mwevulu wudi hefu 7]

INDI ‘IJIYA DAKESI’ HICHUMANYI?

Chimwekeshu 20:10 yahosha nawu, Diyabolu hiyakumumbila “mwijiya dakesi” nawa “akayikatishaña nimwaana niwufuku haya nyaka nanyaka.” Neyi chakwila Diyabolu akamukatishaña haya nyaka, dikwila nawu Nzambi wakamuhemba wamumi, ilaña Bayibolu yahosha nawu Yesu ‘wukamujaha.’ (Aheberu 2:14) Ijiya dakesi dachifwikija demenañaku ‘kufwa kwamuchiyedi.’ (Chimwekeshu 21:8) Iku kufwa bayi neyi dikufwa kwakusambila kwatenawu muBayibolu—kufwa kwenjili hamuloña wanshidi yaAdama—kunateli kumusañulawu muntuku. (1 Akorinda 15:21, 22) Muloña Bayibolu yashimuna wanyi nawu ana adi “mwijiya dakesi” akayifumishamu, “kufwa kwamuchiyedi” kwatela kwalumbuluka kufwa kukwawu, kwakadi kuhimpika.

Indi ana adi mwijiya dakesi ayikatishaña ñahi haya nyaka? Mpinji yikwawu, ‘kukatisha’ kunateli kulumbuluka ‘kukañesha’ muntu kwila chuma. Mpinji yelili Yesu yawani antu adiña nawandemoni abidikili nawu: “Eyi wunenzi kunu nakutukabisha [kutukañesha mwikela] hachidi mwaka kanda wushiki, tahindi?” (Matewu 8:29) Dichi ejima adi “mwijiya” akakabakana ‘nakuyikatisha’ haya nyaka chakubula kuyikañesha, hela “kufwa kwamuchiyedi.”