Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Komana Mweluka?

Komana Mweluka?

Komana Mweluka?

Muloñadi Bayibolu chiyesekejela kudifukula kudi nzambi wakutwamba Bayali nakwila wuvumbi?

Bayali nzambi yawaKenani diwadiña nzambi walusemu. Antu adifukwileña kudi Bayali akuhweleleli nawu diwaleñeleleña mumahawu mwikaleña yakudya niyimuna yawu yisemununeña. Dichi, kwesekeja namukanda waManners and Customs in the Bible, “wuvumbi wakoñeleñawu kunyiyombu yamudina iluña waleñeleleña mpata kwikala nawushi kuhitila mukuleñela nzambi wanvula yeneni Bayali niñodindi Asherah kwila wuvumbi, nakwañula yakudya yayivulu nikwikala nanyikanka yawayimuna.”

Antu amuKenani akuhweleleli nawu Bayali watemukilileña kwishina deseki hampinji yanooña neyi anamushindi kudi Mot, nzambi wachaaña nikufwa. Hela chochu, akuhweleleli nawu, hakutachika kwanvula diyi mpinji yekalileñayi Bayali nañovu nawa chafumineñamu yisakola yavulileña nawa antu ekalileña nawumi wawuwahi. Akenani adiña nakwanakana ichi chilaaka nikusweja kwila wuvumbi. Ichi chinakumwekesha kudibomba kwawaIsarela naBayali Peyori chikwayileñeleli kwila “wuvumbi nawanyana kawaMowabi awambanda.”—Kuchinda 25:1-3.

Indi Yesu watalishili mudihi hakuhosha nindi ansoneki niAfwarisi afwana “majamu akupembesha”?

Yesu wasawili ansoneki niAfwarisi nindi anfwikiji nawa wayilejeli nindi: “Mudi neyi majamu akupembesha, amwekana lubanji hanzi, hakwila mukachi mwenzala mafwaha awafu, niwuzondu wejima.” (Matewu 23:27) A Yudeya adiña nachaaku chakubaza majamu hatooka kuhitila mukulambwijaku mpemba, hakumana kwamayinza, ha 15 ifuku daAdar, henohu kunashali kakweji kamu nakushika haPaseka. Nvula chiyanoka, mpemba yejima yafumineñaku.

Kwesekeja namukanda waJewish Encyclopedia, adiña nakubaza majamu kulonda kukañesha “antu ahitileña munjila nakuya kwiluña dajila dakudifukwila hampinji yachawija chaPaseka” kubula kwikala amajilu. Lushimbi lwasonekawu haKuchinda 19:16 lwahosha nawu muntu wukukwata mufu, ifwaha damuntu, hela ijamu akekali wamajilu mafuku atanu nayedi. Kwikala wamajilu hampinji yachawija kwakañesheleña aIsarela kubula kuzataku nyidimu yakudifukula kwalala, neyi yazataku iyi nyidimu anateli kumujaha. (Alevi 15:31) Yesu wahosheli ichi chishimu henohu kunashali mafuku antesha nakushika haPaseka; dichi, antu amutiyilileña achidiña eluka kupembesha kwamajamu kwahachaaka. Chikuma chahosheleñayi Yesu chadiña chakwila nawu akwansakililu adiña nakumudimbulula amwekeneña neyi ajila ilaña hiyadiña ajilaku, nawa kudikunda nawu kwaleñeleleña muntu kwikala wamajilu kuspiritu.

[Mwevulu wudi hefu 10]

Limestone stela Bayali Nzambi wanzaji, wamuyaaka nkulakaji ya 14th/13th  B.C.E.

[Mazu aKusakilila]

Musée du Louvre, Paris