Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Komana bayibolu yakaanisha Yisela Yalwisu?

Komana bayibolu yakaanisha Yisela Yalwisu?

Komana bayibolu yakaanisha Yisela Yalwisu?

MAFILIMU niyisela yahayisanji yanyivwimbimbi yaya mpuhu kakavulu yamwekeshaña yisela yalwisu, sweje-e kumatala akuhemena neyi hiyisela yakuhema hampinji yakunooka kudi antu alubanji, aheta, nawa amaana. Kafwampi akwakutala eluka nawu yisela yahemañawu yakulumbisha hohu.

Hela chochu, antu mukaayi kejima, ahemaña yisela yalwisu yidi neyi njuuka yamali kudibechela mumatala akuhemena kulonda akokoli akwakuhema yisela yalwisu. Mukanda wumu wahosha nawu yisela yalwisu “hiyisela yatama yinakutanda swayi nawa yinakukokola antu.” (Internet Gambling) Chakutalilahu, chisela chakuhema njuuka chatenañawu nawu poker achimwekeshaña nankashi hachisanji chanyivwimbimbi nihaIntaneti. Kwesekeja nachipapilu chansañu chimu, akwakusandujola akuUnited States achindili nawu akwakuhema chisela chapoker anavuliluku mapampa kayedi mutukweji 18 twakatataka.

Chisela chalwisu achilumbulula nawu hikusonka mali hachuma chimunabuli kwiluka hayuma yikufumamu. Antu amavulu atoñojokaña nawu chikali mukwakuhema chisela chalwisu diyi mwini mali nawa wateñuka wanyi, chatama wanyi kuhema yisela yalwisu. Kafwampi New Catholic Encyclopedia yahosha nawu yisela yalwisu “hiyayimonaña neyi hinshiduku chiña neyi muntu yeñijamu mutu nakukañanya kuzata nyidimu yindi.” Hela chochu, kwosi Nsona yatenawu yahakwilañaku iyi nsañu yahoshañawu antuku. Hanu dinu, mukwaKristu watela kumona ñahi iyi nsañu? Komana Bayibolu yeteja tahindi yakaanisha yisela yalwisu?

Twatela kwiluka netu Nsona Yajila hiyashimuna jiika hayisela yalwisuku. Hela chochu, ichi hichinayi mukwila nawu atushiya nakupuputa haniyi nsañuku. Chatela yishimuni nshimbi jatela kutulombola muyuma yejima, Bayibolu yatukonkomwenaña ‘kushinshika mwaya muchima waMwanta.’ (Aefwesesa 5:17) Muntu wadiza jaBayibolu, E. W. Bullinger wahosheli nindi izu daGiriki dabalumunawu nawu ‘kushinshika’ datalisha mukupompesha nsañu hamu kuhitila “mukutoñojoka chikupu hanoyu nsañu nikuyiluka kuhitila mukushinshikishahu.” Dichi mukwaKristu nateli kushinshika mwaya muchima waNzambi haniyi nsañu kuhitila mukupompesha yuma nikutoñojoka hayishina yamuBayibolu yakundama kuyisela yalwisu. Chimukutañaña nsona yinatenuwu munsañu yinalondeluhu, mwatela kudihula nenu: ‘Komana yisela yalwisu yaditeja naniyi nsona? Indi Izu daNzambi dahosha nawudi kutalisha mwaya muchima windi haniyi nsañu?’

Kukuhwelela Mpemba Kwadimbanaña

Antu amavulu azatishaña nhoshelu yakwila nawu “mpemba” yami chakubula kwiluka muyalumbulukila. “Mpemba” bayi neyi hiizu dalumbuluka nawu yuma yayiwahi yafumaña muyuma yelañayi muntuku, hela nawu muntu weluka kuhema chiselaku, ilaña ayilombolaña nañovu jabadika jawantu jidi neyi nzambi. Mumatuña amavulu antu afwilaña kwikala namali kuhitila mukuhema yisela yalwisu kakavulu akuhwelela mumpemba bayi neyi kwiluka kuhemaku, akuhwelela muyuma yakubula kwiluka bayi neyi wunsahu walalaku. Muloña wachumichi, mumatuña amakwawu akwakuhema yisela yalwisu ahemaña nawaña nikukuhwelela chuma chatenañawu antu nawu “mpemba.”

Komana chachiwahi antu kukuhwelela nawu kudi chuma chayikwashaña kuhema chiwahi yisela yalwisu? Dichatoñojokeleñawu antu amakwawu muIsarela wakushankulu. Akuhweleleli nawu mpemba yinateli kuyihetesha. Indi Yehova watiyili ñahi haniyi nsañu? Nzambi wayilejeli kuhitila mudi kaprofwetu Isaya nindi: “Hakwila enu mwalekaña Yehova, mwavulamenaña mpidi yami yajila, mwaalilaña Mpemba mesa, mwemenaña Ihamba walwa.” (Isaya 65:11) Nzambi wamonaña nindi kukuhwelela mumpemba chochimu nakupesha nawa hikwendelaña hamu nakudifukula kwalalaku. Kwamwekeshaña nawu antu akuhwelela ñovu yakufwikija chakufwikija chatela kukuhwelela mudi Nzambi walala. Kwosi chuma chatela kutuleñela kukuhwelela netu Nzambi wahimpa chamonañayi mpembaku.

Chahetañawu Masomu

Chili antu asonkaña mali hanjuuka hela yisela yikwawu yalwisu mumatala akuhemena, kakavulu akwakuhema yisela yalwisu eluka wanyi kwafumaña masomu adibechelañawu. Kuhema yisela yalwisu kwashiyashana nakulanda hela kulandisha chuma munjila yayiwahi muloña mukwakuhema wafwilaña kudya akwawu mali. * Mutayi wumu wahosheli nawu, “neyi muntu wumu yekala samaheta kuhitila mukuhema yisela yalwisu, dikwila nawu antu amavulu nankashi anayidili mali.” (Canada’s Centre for Addiction and Mental Health) Yishinanyi yamuBayibolu yinateli kumukwasha mukwaKristu kwiluka chatoñojokañayi Nzambi hachumichi?

Nshimbi yakukumisha haNshimbi Ikumi yayinkeluwu aIsarela yahosha nawu: ‘Kwikala nalwisu lwetala damukwenu, chinjila; kwikala nalwisu lwañodamukwenu, hela lwañamba yindi weyala, hela lwañamba yindi wamumbanda, hela lwañombi yindi, hela lwachimbulu chindi, hela lwachuma hichuma chambala chamukwenu, chinjila.’ (Kwidika 20:17) Kwikala nalwisu lwayuma yamukwenu, maheta, nimali akwichindilili hamu nanshidi yeneni yidi neyi kwikala nalwisu lwañodamukwenu. Chimwahitili yaaka yayivulu, kapostolu Pawulu wahosheli cheñi hanilu lushimbi hakuyileja akwaKristu nindi: “Kwikala nalwisu chinjila.” (Aroma 7:7) Komana mukwaKristu wafwilaña kudiila mukwawu mali nateli kwikala namuloña walwisu?

Mukwakusoneka magazini J. Phillip Vogel, wasonekeli nindi, “Hela chakwila [akwakuhema yisela yalwisu amavulu] eluka hela nehi, henohu kanda atachiki kuhema alotaña kumbadi nawu akwikala namali amavulu kubadika akwetuwu hela chakwila himadola antesha hohu.” Akwakuhema yisela yalwisu wenawa alotaña kwikala namali amavulu chakubula kuyisulwila. Chakadi nikujina chumichi chambuka chikupu nakufumba kwaBayibolu kwafumbañawu mukwaKristu nawu “akalakali mudimu wawuwahi namakasindi, kulonda aheti yuma yakuyinka akwawu anabuli.” (Aefwesesa 4:28) Nawa kapostolu Pawulu wahosheli hatooka to-o nindi: “Neyi muntu kwonti kwindi kukalakala, bayi adyaku.” Wabombelelihu nindi: “Amoni kudya kwawu awenawu.” (2 Atesalonika 3:10, 12) Komana kuhema yisela yalwisu hohamu nakukalakala mudimu wetejewa?

Hela chakwila kuhema yisela yalwisu kwakeñekaña kuzata nañovu, mali atambulaña akwakuhema ayidyaña hohu bayi neyi ayikalakelañaku. Yuma yafumaña mukuhema yisela yalwisu yekala yakukoolekela hohu, nawa akuhwelelaña nawu kwifuku dikwawu yuma yinateli kuwaha. Munjila yikwawu, mukwakuhema yisela yalwisu wakeñaña kuheta yuma yinabuli kuzatilayi. Kwambukaku, akwaKristu alala ayikonkomwena kuwana mali kuhitila mukuzata nañovu. Mwanta wamaana Solomoni wasonekeli nindi, ‘Hikudi chuma chacheñi chakuwahisha muntuku, chiña yowu kudya nakunwa nakuluñisha muchima windi nanyidimu yindi yikukabakanayi.’ Wabombeleluhu nindi: “Chinafumi kuchikasa chaNzambi.” (Mukwakutaŋisha 2:24) Eña, ambuña Nzambi hiyakuhwelela muyuma yakufwikija hela kukeña njila yaswayi kuwaninamu maluku, ilaña akeñaña Nzambi yoyikiswili kulonda azañalali.

“Muhetu” Wutwatela Kutondolwela

Hela chakwila mukwakuhema wukudya mali, chikuwaha neyi yashinshika hamuzañalu wahakapinji kantesha wafumaña hakudya mali niyuma yakumbidi yafumaña mukuhema yisela yalwisu. Mukanda waYishimu 20:21 wahosha nawu, “Wuswana hakusambila akuwutambula swayi; ilaña kuwakakuminina hiwakakiswilewa nkisuku.” Akwakuhema yisela yalwisu amavulu adyaña mali aditoñeshaña nawu maheta iyahetañawu kuhitila mukudya mali hiyayizañaleshañaku. Chachiwahi kutiyilila kufumba kwamuBayibolu kwatulejañawu nawu tubuli kukuhwelela ‘maheta abulaña kushakama; chiña tusha muchima kudi Nzambi wasweja kutwinka yuma yejima nindi tuluñi nachu.’—1 Timotewu 6:17.

Mukuhema yisela yalwisu mwafumaña yuma yayivulu yatama yabadika hakudya mali hela kumudiila muntu mali. Izu daNzambi dahosha nawu: “Antu akukeña nawu aheti, akudimbukila mukweseka, akufwa mumuhetu, akufwila yuma yawusupi yayivulu yakatishaña, yajiyishaña antu mukukisika nimukunoña.” (1 Timotewu 6:9) Akwakuhema yisela yalwisu afwaña mumuhetu weniwu. Antu amavulu akeñaña kunsoka mali antesha hela esekaña kuhema yisela yalwisu hakapinji kantesha, afwaña muniwu muhetu nawa akañanyaña kuleka muloña ateñukaña. Yisela yalwisu yamanishaña nyidimu, yaneñeshaña antu itwakeña nawa yasandaña yisaka.

Chineli tunadizi dehi nsona jajivulu jahosha hakuhema yisela yalwisu, komana munashinshiki mwaya muchima waNzambi haniyi nsañu? Kapostolu Pawulu wakonkomweneni akwawu akwaKristu nindi: “Bayi mulondeja mwelañawu antu amakonuku; ilaña yitoñojoka yenu yibalumuki kwikala yayiha; kulonda mushinshiki mwaya muchima waNzambi, diwu wawuwahi, watiyishaña kuwaha, walala chikupu.” (Aroma 12:2) Chihandilu chamukwaKristu chatela kulombolewa namwaya muchima waNzambi bayi chatoñojokañawu antu mukaayuku. Hakwikala ‘Nzambi wamuzañalu’ Yehova wakeñaña nindi tudiluñishi wumi chakubula kuditoñesha hamuloña wakukala kwafumaña mumuhetu wakuhema yisela yalwisu.—1 Timotewu 1:11.

[Tumazu twaheshina]

^ Awake! yaOctober 8, 2000 mafu 25 nakushika ku 27, yasonekawu kudi aYinsahu jaYehova yalumbulula kusha mali mukampani chikwashiyashana nakuhema yisela yalwisu.

[Mazu ekoku adi hefu 23]

Ambuña Nzambi awanaña mali kuhitila mukuzata nañovu

[Chikasha chidi hefu 22]

Chazañalalañayi Muntu Neyi Nadyi Mali

Komana kuhema yisela yalwisu hichaaku chinateli kuleñela muntu kuteñuka? Chelili Dr. Hans Breiter nadizi dehi chelañawu akwakuhema yisela yalwisu neyi anadyi mali hela anamudyi mali, wahosheli nindi “muzañalu wahakapinji kantesha watiyañayi mukwakuhema yisela yalwisu wadifwana chikupu nawatiyañayi muntu wateñuka nacocaine neyi nanwi cocaine.

[Mwevulu wudi hefu 22]

Indi akwakuhema yisela yalwisu akuhwelelaña kudya mali awanyi?