Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Womikili Hela Chakwila Kwadiña Yuma Yamuneñesheli

Womikili Hela Chakwila Kwadiña Yuma Yamuneñesheli

Imbujolenu Chikuhwelelu Chawu

Womikili Hela Chakwila Kwadiña Yuma Yamuneñesheli

SAMWELI waneñeli muloña wakukala kwamwenuwu antu muShilo. Antu amavulu amuniwu musumba adiña nakutumpa. Hamatala amavulu, ambanda nianyana adilili chatiyiluwu nawu atata jawu, nianfumu jawu, nianyanawu, niamana kwawu anafwi. Tuneluki hohu netu mashidika awaIsarela 30,000 ayishindili chikupu kudi aFwilistinu nawa hashimbwili wanyi kufuma hafwiluwu amashidika amakwawu 4,000 munjita yikwawu.—1 Samweli 4:1, 2, 10.

Iku kwadiña kukala kukwawu kwayimwekeneni. Kapristu Muneni Eli wadiña nawanyana ayedi adiña nanyichima yatama, aHofwini naFwinehasi, afumini kuShilo nachimbañu chajila chachitiyañenu. Ichi chimbañu chajila achihembeleleña mutabanaka yajila, yatuñiluwu neyi tembeli yetenti, nawa ichi chimbañu chajila chadiña chinjikijilu chakwila nawu Nzambi wudi kwoku. Dichi, antu asendeli Chimbañu kunjita, nakutoñojoka nawu chikuyikiña nikushinda njita. Ilaña aFwilistinu atambwili Chimbañu, nawa aHofwini naFwinehasi ayijahili.—1 Samweli 4:3-11.

Hadi yaaka yayivulu, antu alemesheleña tabanaka yadiña muShilo mwahembeleleñawu Chimbañu. Ilaña haniyi mpinji ayihukwili. Chatiyiliyi iyi nsañu, Eli wadiña nayaaka 98, wahinukili kankata muchitwamu chindi nawa wafwili. Muku windi wamumbanda, wekalili ntuluwa hadodina ifuku, niyena wafwili hakuvwala. Henohu kanda yafwi, wahosheli nindi: “Kulema kunayifumi dehi aIsarela.” Mwamweni, musumba waShilo hiwadiña cheñi walemaku.—1 Samweli 4:12-22.

Indi Samweli wadi kuumika ñahi naniku kukala kwamweniyi? Komana wadi kwikala nachikuhwelelu chakola kulonda yakwashi antu ajimbesheli wuselewa waYehova nikukiñewa kwindi? Makonu wejima wetu twamonaña kukala niyuma yikwawu yatuneñeshaña yazeyeshaña chikuhwelelu chetu, dichi tushinshikenu hayuma yitunateli kudizila kudi Samweli.

‘Welili Mwaya Kuloña’

Haniyi mpinji, Bayibolu hiyashimuna nsañu yaSamweluku ilaña yinakuhosha nsañu yaChimbañu chajila, nichakabakenuwu aFwilistinu hamuloña wakusenda Chimbañu nichachifuntishiluwu lufuchi. Mwahitili yaaka 20 hakwila nawu Bayibolu yihoshi cheñi nsañu yaSamweli. (1 Samweli 7:2) Yumanyi yelileñayi muniyi yaaka? Bayibolu yatulejaña yuma yelileñayi.

Tuneluki netu henohu kanda atachiki kuzata nyidimu yikwawu muniyi yaaka, ‘izu daSamweli dashikili kudi aIsarela ejima.’ (1 Samweli 4:1) Nsañu yasonekawu yalumbulula nawu chamanini iyi yaaka, Samweli wayileña kunyisumba yisatu yamuIsarela, wayileña muniyi ñinza hachaaka nichaaka nakusompa nyiloña nikwakula malwihu amwihwileñawu. Kufumahu wafuntileña kuRama kwashakamineñayi. (1 Samweli 7:15-17) Chakadi nikujina, Samweli wazatileña nyidimu yayivulu nawa muyina yaaka 20 wadiña nanyidimu yayivulu yakuzata.

Kuluwalala kwawanyana kaEli awamayala kwaleñeleli yikuhwelelu yawantu kuzeya. Antu amavulu atachikili kupesha ankishi. Hela chochu, hanyima yakuzata nañovu hadi yaaka 20, Samweli walejeli antu awa mazu nindi: ‘Neyi mudi nakufunta kudi Yehova nanyichima yenu yejima, fumishenu mukachi kenu ankishi akwacheñi niAshitoreti, mutalishi nyichima yenu kudi Yehova, mumukalakeli yena hohu kanka windi; niyena wakayipulwisha kudi aFwilistinu.’—1 Samweli 7:3.

“A Fwilistinu” ayibadikili nankashi aIsarela ñovu. Chelili mashidika awaIsarela ayishindi, aFwilistinu akwatili hawuti nakukabisha antu jaNzambi. Ilaña Samweli wayikanini antu nindi yuma yinateli kubalumuka neyi chakwila afunta kudi Yehova. Komana etejeli? Samweli watiyili kuwaha nankashi muloña antu alekeli kupesha ankishi nawa ‘atachikili kumukalakela Yehova kanka windi.’ Samweli wapompesheli antu muMizipa, mukala wamwituña damapidi wakukabeta kaluwunda kaYerusalema. Antu apompeli, alekeli kudya nawa abalumukili munyichima hanshidi jawu jakoñeluwu jasweja jakupesha ankishi.—1 Samweli 7:4-6.

Hela chochu, aFwilistinu chatiyiluwu nawu aIsarela anapompi, atiyili kuwaha. Atemesheli mashidika awu kuMizipa kulonda akajilumuni akwakudifukula aYehova. A Isarela atiyili nawu ambanji anakwinza. Dichi afwili mutentu nawa amulejeli Samweli nawu yayilombeluku. Samweli walombeli kudi Yehova nawa walambwili nimulambu. Henohu iku kupompa kwajila kuchidi kutwalekahu, amashidika awaFwilistinu alukukili mukala waMizipa. Yehova wakwili kulomba kwaSamweli. Dichi Yehova wadidimini muloña wakuzuwa. Yehova “odidima nikudidima nankashi hadiñuwu aFwilistinu dena ifuku odu.”—1 Samweli 7:7-10.

Komana twatela kutoñojoka netu aFwilistinu adiña neyi anyana anyanya atiyaña woma nakubatama kunyima yawamama jawu neyi atiya kudidima kwanvula? Inehi, awa adiña mashidika añovu enjilila kulwa njita. Kudidima kweniku kwambukiluku nakudidima kwelukiluwu. Komana atiyili hohu ‘kudidima kweneni nankashi’? Komana kwafumineña mwamweni mwiwulu, indi kwiji yadiña mboñu-mboñu yafumineña kumpidi? Kudidima kweniku kwayitiyishili aFwilistinu woma. Hamuloña wakuluwankana, hiyekalili ayilobuku ilaña ayibalumukililumu. Amayala awaIsarela afumini kuMizipa, ashindili aFwilistinu, nawa ayikupishili iluña dadilehi, kushika nikukabeta kambwela kakumujika waYerusalema.—1 Samweli 7:11.

Iyi njita yaleñeleli antu jaNzambi kuhimpa chikupu. Muyaaka yejima yadiñayi Samweli hawunsompeshi, aFwilistinu atwalekeluhu kutemoka. Nyikala yapupiluwu yatachikili kwikala cheñi yawantu jaNzambi.—1 Samweli 7:13, 14.

Chimwahitili yaaka yayivulu, kapostolu Pawulu wamuchindilili Samweli hadi ansompeshi niatuprofwetu ashinshika “elili mwaya kuloña.” (Aheberu 11:32, 33) Chakadi nikujina, Samweli wakeñeleña nindi antu eleña yuma yayiwahi nawa yaloña kumesu aNzambi. Watwalekeluhu kwikala nachikuhwelelu muloña wadiña nakumuchiñilila Yehova, nawa wazatileña nakashinshi mudimu windi hela chakwila kwadiña yuma yamuneñesheleña. Wadiña cheñi namuchima wakuhameka hayuma yakoñeleliyi Yehova antu jindi. Chelili anashindi dehi kuMizipa, Samweli wemikili ilola dakwanakana nachu njila mwayikwashililuwu antu jindi kudi Yehova.—1 Samweli 7:12.

Komana ninenu munakukeña ‘kwila yuma yaloña’? Neyi dichimunakukeña, mwatela kumwimbujola Samweli wadiña wawunda, wadizoza nawa wadiña namuchima wakuhameka. Komana kudihu muntu wahela yililu yamuchidiwu? Chawahili muloña Samweli wadizili kwikala naniyi yililu nikuyimwekesha kufuma tuhu kuwansi windi, muloña chakuliliyi wahitili muyuma yayivulu yamuneñesheli.

“Anyaneyi Hiyelaña Muwelaña Eyuku”

Bayibolu yahosha cheñi hadi Samweli henohu “nakuli dehi.” Haniyi mpinji, Samweli wadiña nawanyana awamayala ayedi, Yoweli niAbiya, nawa wayinkeli mudimu wakumukwashaku kusompa nyiloña. Chawushona, anyanindi hiyashili maana kumudimu wayinkeliyuku. Hela chakwila Samweli wadiña washinshika nawa waloña, anyanindi azatishileña yifulu yawu munjila yalwisu, yakuluwañesha wuñanji, nikutambula maseleka.—1 Samweli 8:1-3.

Ifuku dimu, akulumpi amuIsarela ayili kudi kaprofwetu washinakajili nakumwabila. Ahosheli nawu: “Anyaneyi hiyelaña muwelaña eyuku.” (1 Samweli 8:4, 5) Komana Samweli welukili iku kukala? Bayibolu hiyashimunaku. Kwambukaku naEli, Samweli hadiña nakulela anyana wutotuku. Yehova wamuzuwilili nikumubabesha Eli hakukañanya kufumba anyanindi akoñeleña yuma yomisha mbaña, nihakuyilemesha chatela yalemeshi Nzambi. (1 Samweli 2:27-29) Yehova hamweni yiluwa yamuchidiyi mudi Samweluku.

Bayibolu hiyashimuna nawu Samweli watiyili nsonyi, nikwakama hela kuneña chelili amuleji yuma yatama yakoñeleñawu anyaninduku. Hela chochu, anvwali amavulu niwena atiyaña neyi chochatiyiliyi Samweli. Munanu mafuku akala, anyana anakukaana kwovwahila mwayilejañawu anvwali jawu nawa chinekali neyi himusoñu. (2 Timotewu 3:1-5) Anvwali akweti anyana amuchidiwu anateli kuzañalala nikwiluka chatela kwilawu neyi atoñojoka hachakutalilahu chaSamweli. Hetejeli yililu yatama yawanyanindi kumuluwañesha hela chantuku. Anukenu nenu, hela chakwila mukukañanya kuyishika hamuchima nikuyifumba, chakutalilahu chenu chachiwahi chikuyikwasha nankashi. Nawa anvwali akweti kukooleka kwakumuzañalesha Tata yawu, Yehova Nzambi, neyi cheliliyi Samweli.

“Tukunjiki Mwanta Wankanu”

Hadaha anyana kaSamweli hiyatoñojokeli hayuma yadi kufuma muyililu yawu yalwisu nikudikeñaku. Akulumpi amuIsarela amulejeli Samweli nawu: ‘Tukunjiki mwanta walukanu atusompeshaña neyi chelañawu munyunza yejima.’ Komana chuma chakeñeleñawu chamuleñeleli Samweli kutoñojoka nindi anankaani? Cheñi nawa Samweli wasompesheli antu wenawa hadi yaaka yayivulu nakumwimenaku Yehova. Haniyi mpinji hiyakeñeleña kaprofwetu wudi neyi Samweluku, ilaña akeñeleña mwanta wankanu kwikala nsompeshi yawu. Muloña nyunza mwadikumashaninuwu ayiyuulileña kudi anyanta, dichi aIsarela niwena akeñeleña mwanta wakuyiyuula. Chumanyi cheliliyi Samweli? Twatañaña nawu, Samweli “wachimweni kutama nankashi.”—1 Samweli 8:5, 6.

Talenu chakwiliyi Yehova chelili Samweli yamuleji mukulomba hayuma yakeñeleñawu antu: ‘Tiyililaku mwizu dawantu, wili mwejima mwakukwilawu; ochu yeyi analekuwu wanyi, yami analekuwu, nibuli kwikala mwanta wawu wakuyiyuulaña.’ Awa mazu amukundejeli Samweli, ilaña antu wenawa amutukili Nzambi Mukwakubadika. Yehova walejeli kaprofwetu kindi kusoñamisha aIsarela hakukala kwakayimwekena hamuloña wakukeña mwanta wankanu kuyiyuula. Chelili Samweli yayisoñamishi, antu amukanjikijili nawu: ‘Nehi, chiña twikali namwanta wetu wakutuyuula hohu.’ Hamuloña wakumwovwahila Nzambi yindi mpinji yejima, Samweli wayili nakumuwayisha manji mwanta atondeluwu kudi Yehova.—1 Samweli 8:7-19.

Munjilanyi mwovwahililiyi Samweli? Komana welili mwamulejeluwu nachikela? Komana yuma yamukoñeleñawu yamuneñesheli, nakwikala nandulu? Neyi yuma yamuchidiwu yayimwekeneni antu amavulu kachi aneñeli nikwikala nandulu, hakwila Samweli haneñeluku. Wamuwayishili Sawulu manji nawa welukili nindi iwu muntu amutondeli kudi Yehova. Wamupwepwili Sawulu, chinjikijilu chakumwekesha nawu wamutambwilili nawa wetejeli kwovwahila mwanta wamuha. Nawa walejeli antu nindi: “Talenu anatondiyi Yehova, hadi antu ejima hadi wakweseka nindi?”—1 Samweli 10:1, 24.

Samweli hashili maana hayiluwaku, ilaña washili maana hayuma yayiwahi yadiña namuntu atondeluwu kudi Yehova. Nawa washili maana hakwikala washinshika kumesu aNzambi chatela yashi maana hayuma yakeñeleñawu antu. (1 Samweli 12:1-4) Cheñi, wazatili nakashinshi mudimu windi wamwinkeluwu, nikufumba antu hayuma yadi kuyifuntisha hanyima kuspiritu nawa wayikolesheli kwikala ashinshika kumesu aYehova. Kufumba kwindi kwayishikili antu hanyichima nawa atachikili kumulembelela Samweli nawu yayilombeluku kudi Nzambi. Awa diwu mazu ayakwiliyi munjila yayiwahi nindi: “Chinjila kumuvulumuna Yehova muloña wakuleka kuyilombela. Nakayilejaña munjila yayiwahi yaloña.”—1 Samweli 12:21-24.

Komana mwaneñahu dehi neyi mukwenu anamutondi kwikala nachifulu hela kukooleka kudi kwejima muchipompelu? Chakutalilahu chaSamweli chinakutudizisha nawu, bayi twiteja ichima hela kuhilashana kwikaleña munyichima yetuku. Nzambi wakiswilaña nankashi, wenkaña antu jindi ejima ashinshika mudimu wunateli kuyizañalesha.

“Mwakanyi Iwakakumisha Kumudila Sawulu?”

Samweli wakoñeli chuma chachiwahi chakushinshika hakuwaha mudi Sawulu; Sawulu wadiña muntu wamuwahi. Wadiña wamulehi nawa wamuwahi, chilobu, wababala mukwila yuma nawa hatachi wadiña wadizoza nawa wawunda. (1 Samweli 10:22, 23, 27) Kubombela hayililu yadiñayi nayu, wadiña nachawaana chachiwahi chakudifuukwila hayuma yinakukeñayi. (Kuhituluka 30:19) Komana wazatishili ichi chawaana munjila yayiwahi?

Chawushona, muntu neyi amwinka ñovu, kakavulu hadizozañaku. Chimwahitili kapinji kantesha, Sawulu watachikili kudinka wanta. Wafuukwiluhu kudikaña nanshimbi jaYehova jamulejeluwu kudi Samweli. Mpinji yimu, wakañenyi kuhembelela nawa walambwili mulambu wateleleli kulambulawu hohu kudi Samweli. Samweli wamuzuwilili nankashi nawa wamulejeli nindi wanta hiwakatwalekahu kwikala muchisaka chaSawuluku. Chatela yadizili kuniku kufumba kwamufumbiluwu, Sawulu watwalekeluhu kwila yuma yomisha mbaña.—1 Samweli 13:8, 9, 13, 14.

Kuhitila mudi Samweli, Yehova wamulejeli Sawulu kuya nakwasa njita nawaAmaleki. Hanshimbi jamwinkeluwu, amulejeli cheñi kujaha mwanta wawu watama, Agagi. Ilaña, Sawulu hamujahili Agaguku nawa wasendeli yuma yayiwahi yejima yateleleli kukisañanayi. Chelili Samweli yayi nakumukonkolola, Sawulu wamwekesheli nindi wahimpili chikupu. Chatela yadikeheshi nakwiteja nindi waluwañesheli, watachikili kudiyiñisha, kudikala, nikuleya muloña nikutwambila antu. Chakeñeliyi nindi awani mwakutwambila hakuhosha nindi yuma yikwawu yasendeluwu akeñeleña kuyilambula kudi Yehova, Samweli wahosheli awa mazu akunama nindi: “Tiya, kwovwahila kwabadika kuketula yimuna.” Samweli wamuzuwilili Sawulu chakadi kumutiya woma nikumuleja mwafuukwiliyi Yehova nindi: Sawulu akamutambula wanta nakuwuhana kudi muntu wamuwahi.—1 Samweli 15:1-33.

Samweli wahilili nankashi hachiluwa chakoñeliyi Sawulu. Wachishili nakudila kumesu aYehova hachuma chamwekeni. Watachikili kumudila Sawulu. Samweli wamumweni Sawulu nindi wadiña nayililu yayiwahi, ilaña yuma yejima yayili mumenji. Muntu welukiliyi nindi wadiña nayililu yayiwahi wabalumukili chikupu nawa wamufutaleleli Yehova. Samweli wakaanini kudimona cheñi naSawulu mesu namesu. Chimwahitili mpinji, Yehova wamufumbili Samweli, wamulejeli nindi: “Mwakanyi iwakakumisha kumudila Sawulu inaleka dehi kwikala mwanta wawaIsarela? Inzeshaku luseñu lweyi manji, nikutemeshi wuyi kudi Jesi wakuBetelemi. Muloña hadi anyanindi amayala namonuhu dehi mwanta.”—1 Samweli 15:34, 35; 16:1.

Nkeñelu yaYehova hiyashindamena hadi antu abula kuwaninaku, akañanyaña kutwalekahu kwikala ashinshika. Neyi muntu wumu yamufutalela, Yehova wazatishaña muntu wacheñi kukalakala mudimu Windi. Dichi, Samweli washinakajili hekalili cheñi nachineñi chakumudila Sawuluku. Chamulejeluwu kudi Yehova, Samweli wayili kwitala daJesi muBetelemi, kwawaniniyi anyana kaJesi awamayala amavulu alubanji. Kufuma tuhu hamwana watachi, Yehova wamulejeli Samweli nindi: “Bayi wumutala chekalayi kumesu hela chatalukayuku . . . Muloña Yehova hamonaña chamonañawu antuku; muloña antu atalaña kumesu hakwila Yehova watalaña kumuchima.” (1 Samweli 16:7) Nkumininaku, Samweli wamumweni Davidi, kabinda, diyi atondeluwu kudi Yehova.

Muyaaka yindi yakukumishaku, Samweli dihamweniyi nindi Yehova wafuukwili chachiwahi hakumutonda Davidi kulonda yamusinsi Sawulu. Sawulu wekalili nechima damuletesheli yakeñi kumujaha Davidi nawa wekalili mukwakusekesha. Ilaña, Davidi wadiña nayililu yayiwahi, yidi neyi wulobu, kashinshi, chikuhwelelu, nikwovwahila. Chelili Samweli yashiki kwakwihi nakufwa, chikuhwelelu chindi chakoleleluku. Welukili nindi hela muntu wukwikala nachineñi chamuchidinyi Yehova wukuchimanisha, hela kumukiswila. Nkumininaku, Samweli wafwili, ilaña washili ijina dadiwahi danukileñawu antu hadi yaaka yayivulu. Dihafumini aIsarela ejima kumudila iwu iyala wadiña washinshika! Nikulelu, ambuña Yehova atela kudihula nawu, ‘Komana natela kwimbujola chikuhwelelu chaSamweli?’

[Mwevulu wudi hefu 27]

Indi Samweli wakwashili ñahi antu jindi kuumika chineñi chakujimbesha antaña jawu?

[Mwevulu wudi hefu 28]

Indi Samweli womikili ñahi chineñi chatiyiliyi nakuluwalala kwawanyanindi?