Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Chaambu Hikukala Kudi Mukaayi Kejima

Chaambu Hikukala Kudi Mukaayi Kejima

MUTU WUDI HEFU DATACHI: INDI CHAAMBU CHIKAMANA MPINJINYI?

Chaambu Hikukala Kudi Mukaayi Kejima

JONATHAN wukweti anvwali jindi akuKorea wavwalikilili kuAmerica amukabishileña kuwansi kudi akwawu muloña wachaambu chekowa. Chakuliliyi wakeñeleña kushakama kwiluña kwatela kubula kumukabishawu muloña wekowa dindi. Wekalili ndotolu kukabeta kaluwunda mumbaka yaAlaska, U.S.A., nawa antu amavulu okileñayi muniyi mbaka adiña nekowa neyi dindi. Wakuhweleleli nindi hadaha kuna kukabeta kaluwunda kaArctic kwayiliyi antu akuleka kumukabisha hansañu yekowa dindi.

Welukili nindi yuma yakuhweleleliyi hiyakazatikaku chelili yoki mumbanda wumu wayaaka 25. Chapwapukiliyi iwu muyeji, wamutalili Jonathan kumesu swi-i nakuhosha mazu akasawuntu muloña amudizishili kuwansi kuhela antu akufuma kuKorea. Chumichi chamutiyishili Jonathan kutama hakwiluka nindi chili wazatili nañovu nakubuukila kwiluña kwekala antu ekala neyi yena, antu achidiña nakumukabisha muloña wachaambu.

Chuma chamweniyi Jonathan chamwekeshaña kukala kwamwekanaña. Chaambu hikukala kudi mukaayi kejima. Chamwekana neyi kumaluña ejima kwashakamañawu antu kwekala chaambu.

Hela chakwila chaambu chatanda kwejima, ilaña antu amavulu ahoshaña nawu chaambu chatama. Chalala nsañu yachaambu yakala. Indi chuma chahelawu antu chikutanda ñahi kwejima? Chakadi nikujina, antu amavulu ahela chaambu akañanyaña kwiluka nawu niwena akweti chaambu. Komana ninenu dichimwekala? Munateli kwakula ñahi ilu lwihu?

CHAAMBU HIKUKALA KWEKALA NAWANTU EJIMA

Chili tweluka hela tweluka wanyi, chakala kwiluka netu tukweti chaambu. Bayibolu yalumbulula chichakalila kwiluka netu tukweti chaambu hakuhosha nawu: “Muchima wasweja kudimbana, wadimbana chakubadika yuma yejima.” (Yeremiya 17:9) Dichi tunateli kudidimba etu aweni nakukuhwelela netu twakeña antu anyichidi yejima. Hela tunateli kutoñojoka netu kudi muloña washikila wukutuleñela kumona antu amakwawu munjila yatama.

Hakwila twiluki kukala kwekala hakwiluka netu tukweti chaambu, fwikijenu iyi nsañu yinalondeluhu: Munakuya mumukwakwa mudi mwidima bwi-i nkawenu. Mumona niakwenzi ayedi imwabulahu dehi kumona anakwinza nakuyihumañana. Anakumwekana nawu adi nañovu, nawa wumu wudi nachuma muchikasa chindi.

Komana mukutoñojoka nenu awa anyikwenzi hiyambanji? Kafwampi, yuma yimwamweni kunyima yikuyileñela kwikala asoñama, hanu dinu yuma yimwamweni yikuyiyiñisha neyi mutoñojoki nenu awa anyikwenzi hiyambanji? Chimukwakula ilu lwihu chikumwekesha yuma yidi kumuchima wenu. Chikumwekesha nawu ninenu mukweti chaambu mumuchima wenu.

Neyi tudishinshika chiwahi, tunateli kwiteja netu wejima wetu tukweti chaambu chashiyashana munyichima yetu. Nawa Bayibolu yashimuna chaambu chasweja kwikala nawantu hakuhosha nawu: “Antu atalaña kumesu.” (1 Samweli 16:7) Chineli wejima wetu tukweti ichi chaaku chekala nawantu ejima, nawa kakavulu mwafumaña yuma yatama, komana kuduhu kuchiñeja kwakwila nawu tunateli kushinda chaambu hela kuchimanisha? Nawa kwakekalahu mpinji yikabula kwikalawu antu nachaambu mukaayi kejima?

[Chikasha chidi hefu 3]

Chaambu Hikukala Kwekala Mukaayi Kejima

Canada: “Hela chakwila mwituña ashamu nyitayi yashiyashana ninshimbi jajivulu jakukiña wuswa wawantu ashiyashana, chaambu chekowa hikukala kweneni kunatwalekuhu.”—Amnesty International briefing on Canada, 2012.

Europe: “Mapasenti 48 awantu akwituña daEurope akuhwelela nawu kwosi chuma chinazatuwu kulonda akañeshi chaambu mwituña dawu.”—Intolerance, Prejudice and Discrimination: A European Report, 2011.

Africa: “Kweta ambanda nikuyimona neyi amukunkulwayi hikukala kunatandi nakashi mumatuña amavulu.”—Amnesty International Report 2012.

Nepal: “A Dalit (“antu abulañawu kukwata”) * ayikabishaña chikupu muloña wachaambu sweje-e munsañu yamali, yifulu, nichisemwa chamukaayi.”—Human Rights Watch World Report, 2012.

Eastern Europe: “Akapolitiki akañanya kumanisha kukala kwachaambu kwamonañawu antu akuRoma kumusela waEurope hela chakwila ayitwikaña nyiloña.”—The Economist, September 4, 2010.

^ Mumatuña mwekalawu aHindu aDalit hiyatuzweñi. Idi izu adizatishaña hakutena antu azatilaña mumaluña amonañawu nawu mwawuzondu. Antu amakwawu amunidi iluña ayitejaña wanyi kuhosha “nawantu abulañawu kukwata.”

[Chikasha chidi hefu 4]

INDI CHAAMBU HICHUMANYI?

Akwakusandujola akañanya kushimuna mwatalisha izu dachaambu. Amakwawu ahoshaña nawu “hikumutoñojokela muntu munjila yatama kushindamena hachisemwa chanowu muntu.” Antu amakwawu ahoshaña nawu iyi yililu yafumaña “hakubula kwiluka nsañu yayivulu,” yaleteshaña “kumona antu amakwawu munjila yatama.” Chili dimu hela hidimuku, muntu nateli kwikala nachaambu kushindamena hekowa, kutoha, iyala chili mumbanda, idimi, kwitiya hela yuma yidi yejima yinateli kumonawu antu nawu yambukaku.

[Mwevulu wudi hefu 4]

Mukutiya ñahi neyi mumona chuma chamuchidiwu?