Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

WUDI HEFU DATACHI | NFULUMENDI YAKADI MAJIKA KANWA

Yuma Yatama Yekala muNfulumendi yaMajika Kanwa

Yuma Yatama Yekala muNfulumendi yaMajika Kanwa

Nfulumendi yamajika kanwa hinfulumendi yazatishaña ñovu chatama kulonda yihetelumu. Majika kanwa atachikili dehi. Chakutalilahu, muBayibolu mwekala lushimbi lwakaanisha maseleka hakusompa nyiloña, chumichi chinakumwekesha nawu majika kanwa atachikili dehi yaaka 3,500 yinahituhu. (Kwidika 23:8) Hela chochu, mumajika kanwa mudi yuma yayivulu bayi maseleka hohuku. Mpinji yikwawu anlomboli amajika kanwa eyaña yuma, azatishaña yuma yambala hela kwiya mali hatooka. Eñijaña cheñi amabwambu hela antaña jawu nyidimu muloña wachifulu chikwetuwu.

Chineli muyipompelu yawantu mwekalaña majika kanwa, dikwila nawu munfulumendi anasweji. Chileji chamu 2013 chasonekeluwu akaTransparency International chaGlobal Corruption Barometer, chahosheli nawu antu mukaayi kejima eluka nawu nyitayi yitanu yasweja majika kanwa hiyipompelu yamapolitiki, akapokola, anlomboli, akwakutuña nshimbi niakwayota. Talenu yileji yamajika kanwa.

  • AFRICA: Mu 2013, anlomboli 22,000 muSouth Africa ayiwanini namuloña wamajika kanwa.

  • SOUTH AMERICA: Mu 2012, muBrazil, antu 25 ayiwanini namuloña wakuzatisha mali etuña munsañu yamapolitiki. Hakachi kawantu akasiluwu hadiña mukulumpi wawamashidika akajiñampata wadiñahu, iyala wamuchiyedi walemeshawu mwituña.

  • ASIA: Mu 1995, muSeoul, South Korea, antu 502 afwili muloña itala dakuhembelamu yuma dayihumukilili. Akwakukeña nsañu awanini nawu akwakutuña ahanini maseleka kudi akulumpi amusumba kulonda ayiteji kutuña itala dabula kukola nikumotoka lushimbi lwahosha hakudikiña.

  • EUROPE: Cecilia Malmström mukulumpi waEuropean Commission Home Affairs wahosheli nindi “iku kukala [kwamajika kanwa muEurope] kunasweji nankashi.” Wahosheli cheñi nindi “chinamwekani neyi kwosi chiyuulu chatela kumanisha majika kanwa.”

Antu hiyanateli kumanisha majika kanwa amunfulumenduku. Nkuluñaña wejina daSusan Rose-Ackerman, wadiza nankashi nsañu yamajika kanwa, wasonekeli nindi hakwila nawu amanishi majika kanwa “nfulumendi yatela kuhimpa nzatilu yayu.” Hela chakwila iku kukala kunasweji, Bayibolu yahoshaña nawu majika kanwa akamana.