Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

IMBUJOLENU CHIKUHWELELU CHAWU | DEBORA

‘Nanyamukili naKwikala Mama Yawu muIsarela’

‘Nanyamukili naKwikala Mama Yawu muIsarela’

DEBORA wamweni amashidika apompeleli hewulu daMpidi yaTabori. Watiyili kuwaha chayimweniyi adi hampidi. Nantetemena, watachikili kutoñojoka hakuhamuka nihachikuhwelelu chanlomboli yawu, Baraka. Hela chakwila adiña amashidika 10,000 akola, chikuhwelelu nikuhamuka kwawu kweñilili mukweseka hanidi ifuku. Muloña ayileña nakuzuña nawantu akola nankashi, ilaña wena adiña antesha nawa hiyadiña eluka chakuzuña njitaku. Hela chochu, ayili hanidi iluña muloña ayikolesheli kudi iwu mumbanda.

Fwikijenu chalelokeleña mahina aDebora hampinji yemeniyi naBaraka nakutala mpepela yeneni. Mpidi yaTabori yadiña yanyuña. Neyi muntu nemani hewulu daniyi mpidi, wukutwesha kumona chiwahi Chaana chaEsdraelon chanekama mamita 400 nawa chashika nikukabeta kambwela. Kaloña kaKishoni kahita muniyi mpata yamatahu yesekana kushika nikuKaluñalwiji Keneni kekala kuMpidi yaKameli. Aka kaloña katela kwomini hanidi ifuku, ilaña hachaana hadiña chuma chakejimineña. Amashidika aSisera aswilileña kwakwihi, yikuñu yakejimineña nakutiyisha antu woma. Kukejima kweniku kwafumineña kuyikuñu yatufumbu twamakalu awamashidika adivwimba aSisera 900 asendeli yikuñu. Sisera wakeñeleña kuyijilumuna chikupu aIsarela abulili kwinjilila kwasa njita neyi nakumuna bali.

Debora welukili nindi Baraka niantu jindi adiñi nakutalila nawu ayileji mwakwilila hela chinjikijilu. Komana diyi mumbanda wadiñaku hohu? Chumanyi chaletesheli yekali naniwu mudimu weneni? Komana wajinokeleña mudimu wakoñeleñayi kweniku? Inehi. Yehova, Nzambi yindi wamulejeli nindi diyi wukutachika iyi njita, washimwini cheñi nindi wakazatisha mumbanda kulonda yakamanishi iyi njita. (Ansompeshi 4:9) Chumanyi chitwadizilaña kudi Debora ninawa amashidika ahamuka kutalisha hachikuhwelelu?

‘YAÑA KUMPIDI YATABORI’

Mpinji yatachi kumutena Debora muBayibolu, yamutena nawu “kaprofwetu wamumbanda.” Idi ijina dakaprofwetu damuleñeleli Debora kwikala muntu walema washimunawu muBayibolu, ilaña wadiña tuhu neyi akwawu ejima. * Debora wadiña namudimu wukwawu. Wasompeleña cheñi nyiloña nakuyileja antu chakwileñayi Yehova kwesekeja nakukala kwamweneñawu.—Ansompeshi 4:4, 5.

Debora washakamineña mumpata yamapidi yaEfweremi, yekala hakachi kamukala waBeteli naRama. Washakamineña mwishina damutondu wamukoma nakukwasha antu kwesekeja nachamulejeluwu kudi Yehova. Wadiña namudimu weneni nankashi, ilaña Debora hazeyeluku. Antu akeñeleña wakuyikwasha. Mukuhita kwampinji, wasonekeli kamina konenewa, mwasonekeliyi ninawa mazu ahosheliyi kutalisha hadi antu atama nindi: “Atondeli ankishi amaha; njita yashikili nikuyisu yampwembu.” (Ansompeshi 5:8) Hamuloña wakwila aIsarela amufutaleleli Yehova nakutachika kudifukula kudi ankishi, Yehova wayiheni kumakasa awayilumbu jawu. Mwanta Yabini wawaKenani wayimwesheli kalula kuzatisha mukulumpi wamashidika wasweja ñovu Sisera.

Sisera! Antu muIsarela afwileña mutentu niwoma hakutiya idi ijina. Kudifukula nichisemwa chawaKenani chadiña chatama muloña antu alambwileña anyana nikwila wuvumbi mutembeli. Antu ahandileña ñahi mwituña mwayuulileñayi mukulumpi wamashidika awaKenani niamashidika indi? Kamina kaDebora kamwekeshaña nawu ñendelu yakalili mwituña nawa kwosi antu ashakamineña munyikala. (Ansompeshi 5:6, 7) Fwikijenu antu chaswamujokeleñawu mumasaña, mujimpidi nichachinineñawu kudima hela kushakama munyikala yakadi mpwembu nichatiyileñawu woma kwenda munyikwakwa nawu akuyikwata, kuyisendela anyanawu nikukama nawañodi jawu chakuyikanjikija. *

Iku kukala kwamwekeni hadi yaaka 20, sampu Yehova chamweniyi nindi antu jindi oma nyichima anakukeña kuhimpi hela kwesekeja nakamina konenawu kaDebora naBaraka kakwila nawu, ‘Nichinanyamukili ami Debora, nichinanyamukili nakwikala mama yawu muIsarela.’ Tweluka wanyi neyi Debora ñoda Lapidoti wadiña mama yawantu, ilaña iyi nhoshelu yekala yachifwikija. Hela chochu, Yehova wamwinkeli Debora mudimu wakukiña iwu munza neyi chelañayi mama yawantu. Yehova wamwilili Debora kulonda yamuleji Nsompeshi Baraka, iyala wachikuhwelelu kuya nakulwa naSisera.—Ansompeshi 4:3, 6, 7; 5:7.

Debora wamukolesheli Baraka kulonda yapulwishi antu jaNzambi

Yehova wahosheleli mudi Debora nindi, ‘Yaña wukanyeñumuki kuMpidi yaTabori.’ Baraka wasendeli amayala 10,000 kufuma kunyitaña yiyedi yawaIsarela. Debora washikijili chikaninu chaNzambi chakwila nawu, akashinda Sisera wabadika ñovu nimakalu indi 900. Ichi chikaninu chamuhayamishili chikupu Baraka. A Isarela hiyadiña namashidika hela yitwaku. Hela chochu, Baraka wetejeli kuya kunjita, neyi Debora yaya kuMpidi yaTabori.—Ansompeshi 4:6-8; 5:6-8.

Baraka amuteneni nawu hakweti chikuhweleluku, muloña wachuma chalombeliyi ilaña dimu wanyi. Muloña halombeluhu yitwa yayivulu kudi Nzambuku. Hakwikala iyala wachikuhwelelu, Baraka welukili nindi chachiwahi kwikala nañimenu waYehova kunjita kulonda yamukoleshi niantu jindi. (Aheberu 11:32,33) Yehova wamwakwili. Wamwilili Debora kuya nindi neyi chalombeliyi Baraka. Cheñi, Yehova wamoneneni kulonda yaprofweti nindi mpuhu yakafuma mukushinda njita yakatiyakena mudi mumbanda. (Ansompeshi 4:9) Yehova wafuukwili nindi Sisera akamujaha kudi mumbanda.

Mukaayi kamakonu, ambanda anakuyidiila mabula hanyitu, kuyeta nikubula kuyihemba chiwahi. Kakavulu hiyayilemeshaña neyi chakeñañayi Nzambi nindi ayilemesheñaku. Ilaña Nzambi walemesha amayala niambanda munjila yoyimu nawa wejima wawu atela kumukalakela. (Aroma 2:11; Aŋalija 3:28) Yuma yakoñeliyi Debora yatwanukishaña nawu Nzambi wayinkaña ambanda nyidimu niyinjikijilu yamwekeshaña nawu wayikuhwelela. Chikuwaha neyi tubula kwikala nayililu yatama yidi mukaayi.

“ISEKI HIDUKUZALA, MAWULU NIWENA ASOSOTA NIMENJI”

Baraka wayili nakusenda amashidika indi. Wapompesheli amayala 10,000 ahamuka chikupu kulonda ayi nakulwa namashidika aSisera. Chayileñayi Baraka nawantu jindi kuMpidi yaTabori, watiyili kuwaha muloña wayileña nakuyikolesha. Twatañaña nawu: “Debora niyena wayili nindi.” (Ansompeshi 4:10) Fwikijenu chatiyiluwu awa amashidika hakumona mumbanda wahamuka nadibombi nawu kuya kuMpidi yaTabori, kusha wumi windi hakatoña muloña wakumukuhwelela Yehova Nzambi.

Sisera chelukiliyi nindi aIsarela anapompeshi amashidika awu kulonda alwi nayena, wadiloñesheli swayi. Anyanta amavulu amuKenani adibombeli naMwanta Yabini, hadaha diyi waswejeli ñovu hakachi kawu. Makalu anjita yaSisera akankishili iseki hampinji yaketwileñawu chaana. A Kenani elukili chikupu nawu akushikena dakuyijilumuna amashidika awaIsarela.—Ansompeshi 4:12, 13; 5:19.

Yumanyi yadi kwilawu aBaraka naDebora hampinji yashikiluwu ayilumbu jawu kwakwihi? Neyi atwalekeluhu kwimana kuMpidi yaTabori kwakunkumuka, chadi kuyipelela kushinda aKenani amavulu, muloña makalu awu akeñekeleña kwenda mwesekana kulonda alwi njita chiwahi. Ilaña Baraka wakeñeleña kuzuña kwesekeja nachamulejeluwu kudi Yehova, dichi wahembeleli nindi Debora yamuleji. Nkumininaku mpinji yashikili. Debora nindi: ‘Nyamukaku; dalelu danakwinkiyi Yehova Sisera. Komana Yehova hanatwaminuku dehi kumbidi yeyuku?’ Kuhiñahu, twatañaña netu: ‘Baraka yakunkumuka nihaMpidi yaTabori, iku amayala 10,000 anakumulondela munyima yindi.’—Ansompeshi 4:14. *

Amashidika awaIsarela akunkumukili kumpidi nakuya heluña hesekana kwadiña makalu anjita yakutiyisha woma. Komana Yehova wayili kumbidi yawu neyi chahosheli Debora? Tutalenu chuma chamwekeni. Twatañaña nawu, “Iseki hidikuzala, mawulu niwena asosota nimenji.” Mashidika aSisera ayiluwañesheli. Kwenjili nvula. Yanokeli yeneni chakwila iseki denzeli chikupu. Mukapinji kantesha hohu, alekeli kuzatisha makalu ayikuñu adiñi alema. Atapamini mumalowa nakukañanya kwenda.—Ansompeshi 4:14, 15; 5:4.

Baraka nawantu jindi hiyakabakeni naniyi nvula yeneniku. Muloña elukili kwafumini iyi nvula. Ayili nakuyilukuka amashidika awaKenani. Hamu neyi akwakushinda aNzambi, aIsarela ajahili amashidika aSisera ejima. Kaloña Kishoni kenzeli nakwikala dibaji, kayikumpwili wejima wawu nakuyitwala muKaluñalwiji Keneni.—Ansompeshi 4:16; 5:21.

Neyi chahosheliyi Debora, Yehova wazuñililuku antu jindi hampinji yajilumwiniyi mashidika aSisera

Makonu, Yehova hatemeshaña ambuñindi kulonda ayi nakulwa njita yakumujimbaku. Ilaña wayitemeshaña kuya nakulwa njita yakuspiritu. (Matewu 26:52; 2 Akorinda 10:4) Neyi tukumwovwahilaña Nzambi makonu, dikwila nawu tunakulwa muniyi njita. Twatela kwikala ahamuka, muloña antu ejima adi kukabadi kaNzambi amonaña makabi. Ilaña Yehova hanahimpuku. Wuchidi kukiña antu amukuhwelela neyi chakiñiliyi Debora, Baraka niamashidika ahamuka awaIsarela akushankulu.

‘MUMBANDA WAKOOLEKA NANKASHI’

Chilumbu chawumu wakuKenani watemukili, chilumbu watama nankashi. Sisera chilumbu muneni wawantu jaNzambi watemukili kunjita hamaseki. Washili antu jindi anakufwa mumalowa, wayileyeli amashidika awaIsarela nakutemukila kwoma, wayili kudi amabwambu jindi adiñi kwakwihi. Watemukili chintampu chachilehi muchana, kuchina nindi akumuwana kudi amashidika awaIsarela, wayili kwitenti daHeberi, kaKeni, wambukili namutaña windi nakuya nakutuña kukabeta kambwela nawa wadikundileña naMwanta Yabini.—Ansompeshi 4:11, 17.

Sisera wazeyeli chashikili hachilombu chaHeberi. Chashikiliyi wawanini Heberi hosiyi. Ilaña wawaninuhu hohu ñodindi, Yahela. Sisera welukili nindi Yahela wukulemesha wubwambu wanfumwindi naMwanta Yabini. Hadaha watoñojokeli nindi iwu mumbanda wukumutambwila nikumwakamena chiwahi neyi chamutambwilañawu kudi nfumwindi. Sisera hamwilukili chikupu Yahelaku. Chakadi nikujina, iwu mumbanda wamweneña yuma yatama yakoñeleñawu aKenani mwituña, dichi watoñojokeli nindi watela kwilahu chuma chimu. Watoñojokeli nindi watela kukwasha iwu iyala watama hela kumukwasha Yehova kuhitila mukujaha iwu chilumbu chawantu Jindi. Wadi kwiladi? Mumbanda nateli kujaha ñahi iwu mushidika wañovu?

Yahela watoñojokeli mwakwilila. Wamutwalili Sisera kukapeka kakunookela. Sisera wamulejeli Yahela nindi neyi kukwinza muntu wunakumukeña bayi yamulejaku. Chakaminiyi wamubutili nawa chalombeliyi menji, yena wamwinkeli mayeli. Mukapinji kantesha hohu, Sisera wakamini mutulu twatweni. Yahela wanoneli yozelu yazatishileñawu ambanda ashakamineña mumatenti, hela netu lubwambu nichuma chakupompa nachu itenti. Chabandaminiyi kwakwihi namutu waSisera, wakoñeli mudimu wakutiyisha woma wakwikala mukwakutenda waYehova. Neyi chakwila washintajalili chadi kumuletela kukala. Watoñojokeli hadi antu jaNzambi nichayiyandishiluwu kudi iwu iyala hadi yaaka yayivulu? Indi kwiji watoñojokeli hakukooleka kwadiñayi naku kwakumwimenaku Yehova? Nsona hijashimunaku. Tweluka hohu netu wamujahili Sisera. Sisera wafwili.—Ansompeshi 4:8-21; 5:24-27.

Nkumininaku, Baraka wenjili nakumukeña Sisera. Chelili Yahela yamuleji Baraka nindi Sisera iwu wafwa dehi nilubwambu lwindi mukanyiñi ketu, welukili nindi, wuprofwetu waprofweteliyi Debora wunashikijewi. Mumbanda wamujahili Sisera mushidika wañovu. Akwakujinoka amakonu amutenaña Yahela majina atama, Ilaña Baraka naDebora amwilukili chiwahi. Mukamina kawu, ayoneneni kumuhameka Yahela nawu ‘himumbanda wakooleka nankashi’ hachuma chakoñeliyi muloña wakuhamuka kwindi. (Ansompeshi 4:22; 5:24) Shinshikenu muchima waDebora wawuwahi. Hamutiyilili Yahela ichima chamuhamekeleñawu antuku, ilaña welukili nindi mazu aYehova anashikijewi.

Chelili Sisera nafwi dehi, ñovu jaMwanta Yabini jamanini. AkwaKenani alekeli kukabisha antu. Mwituña mwadiña kuwunda hadi yaaka 40. (Ansompeshi 4:24, 5:31) Debora, Baraka niYahela ayikiswilili muloña wakumukuhwelela Yehova Nzambi. Neyi twikala nachikuhwelelu neyi chadiñi naDebora, kumwimenaku Yehova chikupu nikukwasha antu kulonda ekali nachikuhwelelu chamuchidiwu, Yehova wakatukiswila haya yaaka.

^ Atuprofwetu amakwawu awambanda adiña Miriyami, Hulida niñoda Isaya.—Kwidika15:20; 2 Anyanta 22:14; Isaya 8:3.

^ Iyi njita ayishimuna kayedi muBayibolu, munsañu yanyaka yidi muAnsompeshi kapetulu 4 nimukamina kaDebora naBaraka mukapetulu 5. Iwu wunsahu wuyedi wadifwana, muloña wanuñilaku yikuma yabula mukapetulu kakwawu.

^ Kamina kaDebora kamwekeshaña nawu Sisera wafuntileña kunjita iku napupi yuma yayivulu kushilahu niayañadima, mpinji jikwawu wapupileña ayañadima amavulu anzañeneñawu amashidika wumu wumu nakubadikahu. (Ansompeshi 5:30) Izu dazatishawu nawu “chañadima” muniyi vasi dalumbuluka nawu “ivumu.” Iyi nhoshelu yatwanukishaña nawu ana ambanda ayilemesheleña muloña wayiidi yawu yalusemu. Antu avulileña kukama ambanda chakukanjikija.