Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 11

Muloñadi Nzambi Chetejelayi Makabi?

Muloñadi Nzambi Chetejelayi Makabi?
  • Komana Nzambi diyi wakojejaña makabi hamaseki?

  • Nsañwinyi yatachikili mwitempa daEdeni?

  • Indi Nzambi wukafumishahu ñahi kutama kwamakabi awantu?

1, 2. Makabi amachidinyi anakukabakanawu antu makonu, nawa analeteshi antu kwihula malwihwinyi?

HANYIMA yakulwa kwatama mwituña denzala njita, makombakanji awantu, anyana niambanda ajahiliwu ayijikili mwibuku deneni danyeñumwishiliwu natumakulusu twanyanya. Hamakulusu ejima hadiña iyi nsona: “Muloñadi?” Mpinji yikwawu ilu dilwihu lwakatishaña kumuchima hamalwihu ejima. Antu alwihulaña nawushona neyi njita, yihuñu, nyisoñu, hela wubanji wunajahi antu akeñawu anabuli nyiloña, kukisañana matala awu, hela neyi makabi asweja anayimwekeni mujinjila jikwawu. Akeñaña kwiluka muloña waweni wunaleteshi kukala kwamuchidiwu kuyiholokeli.

2 Muloñadi Nzambi chetejelayi makabi? Neyi Yehova Nzambi wukweti ñovu yejima, wakukeña, wamaana, nawa woloka, muloñadi kaayi chikanenzeli nakuhelañana nikutama? Wadihulahu dehi eyaweni haniyi yuma?

3, 4. (a) Chumanyi chinamwekeshi nawu kwihula muloña waweni wetejelayi Nzambi makabi hichaluwaku? (b) Indi Yehova watiyaña ñahi hansañu yakutama nimakabi?

3 Komana chatama kwihula muloña waweni wetejelayi Nzambi makabi? Amakwawu akamenaña nawu kwihula lwihu lwamuchidiwu chikulumbuluka nawu hiyakweti chikuhwelelu chashikilamuku hela nawu anakumwekesha kasekesha kudi Nzambi. Hela chochu, chiwukutañaña Bayibolu wukuwana neyi antu achikuhwelelu amwakameni Nzambi adiña namalwihu amuchidi yowiwu. Chakutalilahu kaprofwetu Habakuki wamwihwili Yehova nindi: ‘Wanmwekeshelañadi kuluwa? Wantalishilañadi kuyuma yakala? Muloña kumesu ami kudi nakumwekana nikukisañana nimadombu, kudi nakunyamuka nikuzuñazuña niyikonkojola.’​—Habakuki 1:3.

Yehova wakamanisha makabi ejima

4 Komana Yehova wamuhosholeli kaprofwetu wachikuhwelelu Habakuki hakwihula malwihu amuchidiwu? Inehi. Ilaña Nzambi wasonekeli mazu aHabakuki alumbuluka munsona yonenawu dehi, Bayibolu. Nzambi wamukwashiliku kutiyisha nsañu chikupu nakwikala nachikuhwelelu cheneni. Yehova nakukeña kwila chochimu nikudeyi. Anukaku Bayibolu yatañishaña nawu “muloña yena wayihembaña.” (1 Petulu 5:7) Nzambi wahela kutama nimakabi aletaña kutama kubadika tuhu nimuntu wejima. (Isaya 55:8, 9) Muloñadi dinu, mukaayi chimunekalili makabi amavulu?

MULOÑADI MAKABI CHANAVULILIWU?

5. Yikumanyi yahanañawu mpinji yikwawu hakulumbulula makabi awantu, indi Bayibolu yatañishaña nawudi?

5 Antu amunsakililu yashiyañana ayaña kudi anlomboli niantañishi jawu nakuyihula muloña waweni makabi chinavuliliwu. Kakavulu, kwakula kwekala nawu makabi hikukeña kwaNzambi cheñi nawu wafuukwili dehi hanyaka yuma yejima yamba kamwekana kubombelahu niyuma yatama yinakumwekana. Amavulu ayilejaña nawu njila yaNzambi yakala kulumbulula hela nawu waletaña kufwa hadi antu​—hela anyana​—kulonda yayitambuleña nakushakama nawu mwiwulu. Neyi chiwadiza dehi nawu, Yehova Nzambi hakojejaña kutamaku. Bayibolu yahoshaña nawu: “Nzambi [walala] kwila chatama kwakulehi! Chinaweji kwila yakuheña kwakulehi!”​—Yoba 34:10.

6. Muloñadi antu amavulu chaluwañeshelañawu hakumwinka Nzambi muloña hansañu yamakabi adi mukaayi?

6 Wuneluki muloña waweni chaluwañeshelañawu antu nakumwinka Nzambi muloña hansañu yamakabi ejima adi mukaayi? Kakavulu amwinkaña muloña Nzambi Watwesha yejima muloña atoñojokaña nawu diyi nyuli wayinu mpata. Chikuma chalala chalema nawa chapela chatañishaña Bayibolu hiyachilukaku. Wadizili ichi chalala muKapetulu 3 kawunu mukanda. Satana Diyabolu diyi nyuli yamweni wayinu mpata.

7, 8. (a) Indi mpata yembujolaña ñahi yililu yanyuli yachu? (b) Munjilanyi kubula kuloña kwawantu ‘nimpinji nakululakana’ chikunaleti makabi?

7 Bayibolu yahoshaña hatooka to-o nawu: “Mpata yamunu mwishina yashakamaña mudi owu watama.” (1 Yowanu 5:19) Neyi wutoñojokahu, komana himudi maanaku? Yinu mpata yinakwimbujola yililu yachileñaleña wakuspiritu wakamwekanaña “wadimbaña antu ampata yamunu mwishina ejima.” (Chimwekeshu 12:9) Satana himukwankunyi, watwambaña, nawa walukambu. Dichi mpata yidi mumakasindi, yinenzali nakuhelañana, kutwamba, nilukambu. Iwu dimuloña wumu wunaleteshi makabi amavulu.

8 Muloña wamuchiyedi wunaleteshi makabi amavulu wudi wakwila nawu, antu achidi abula kuloña nawa achidi akwakuputola kufuma tuhu hakudikaña mwitempa daEdeni neyi chitwadizili muKapetulu 3. Antu akwanshidi afwilaña kuyula akwawu, ichi chaleteshaña jinjita, makabisha niyihuñu. (Mukwakutaŋisha 4:1; 8:9) Muloña wamuchisatu wunaleteshi makabi ‘himpinji nakululakana.’ (Tañenu Mukwakutaŋisha 9:11.) Mwituña dakadi Yehova hamu neyi Nyuli mukwakukiña, antu atela kukabakana muloña ekalaña heluña datama hampinji yatama.

9. Muloñadi wutukukuhwelela netu Yehova wukweti chishina chashikila hakwiteja makabi kutwalekahu?

9 Chinekali chakutukundeja hakwiluka netu Nzambi hakojejaña makabiku. Hidiyi waletaña njita, wubanji, makabi hela kukala kwadimwekenaña kwakojejaña yihuñu hadi antuku. Hela chochu, tunakukeña kwiluka, Muloñadi Yehova chetejelayi makabi ejima awa? Neyi yena diyi Watwesha yejima, wukweti ñovu yakuyikañesha. Muloñadi dinu chanalekeliyi kuzatisha oyu ñovu? Nzambi yitweluka wukweti kukeña watela wukweti chishina chashikila.​—1 Yowanu 4:8.

NSAÑU YALEMA YINATACHIKI

10. Chumanyi chalwishiliyi Satana, nawa munjilanyi?

10 Hakwila nawu twiluki muloña waweni wetejelayi Nzambi makabi, twatela kufunta hanyima hampinji yatachikili makabi. Hampinji yayihuñumwinuwu Adama niEvu kudi Satana hakudikaña naYehova, lwihu lwalema alwihwili. Satana halwishili ñovu yaYehovaku. Satana niyena weluka nindi ñovu yaYehova hiyekala nansaku. Ilaña, Satana walwishili wuswa waYehova wakuyula. Hakumutena Nzambi nindi hisakutwamba wakanishaña antu jindi kuheta yuma yayiwahi, Satana wamutwikili Yehova muloña nindi hinyuli watama. (Tañenu Kutachika 3:2-5.) Satana watwalili mukwila nindi antu akwikala chachiwahi chakubula wunyuli waNzambi. Iku kwadiña hikulukuka wanta waYehova, wuswa windi wakuyula.

11. Muloñadi Yehova chabuliliyi kuyijaha akwakudikaña muEdeni?

11 Adama niEvu adikañili naYehova. Munjila yikwawu ahosheli nawu: “Hitunakumukeña Yehova hamu neyi Nyuli yetuku. Tunatweshi kudifuukwila etwaweni hayuma yayiwahi niyatama.” Indi Yehova wadi kumanisha ñahi kuna kukala? Wadi kuleja ñahi yileñaleña yikweti maana nindi akwakudikaña aluwañesheli nawa nindi njila yindi yakuyulilamu diyi yayiwahi? Muntu mukwawu watela kuhosha nindi Nzambi kachi tuhu wayijahili ana akwakudikaña nakuleña antu acheñi. Ilaña Yehova wadiña wahosha dehi nkeñelu yindi yakwinzesha iseki nawanyana kaAdama niEvu, nawa wakeñeli nindi akashakameña muparadisa yahamaseki. (Kutachika 1:28) Mpinji yejima Yehova washikijaña nkeñelu yindi. (Isaya 55:10, 11) Munjila yikwawu, kuyijaha ana akwakudikaña muEdeni hikwadi kwakula lwihu lwehwiluwu kutalisha hawuswa waYehova wakuyulaku.

12, 13. Lumbululaku muloña waweni Yehova wamwitejelayi Satana kwikala nyuli wayinu mpata nimuloña wayitejelayi Nzambi antu kudiyula awenawu.

12 Tusambilenu kushinshika hanichi chakutalilahu. Toñojokaku neyi ntañishi nakuleja atudizi chakuwana ñakwilu yalwihu lwakola. Kadizi wababala nawa chiluwañimbi hakuhosha nindi njila yinakulumbulwilamu ntañishi yaluwa. Hakuhosha nindi ntañishi hakutweshaku, iwu chiluwañimbi hakuhosha chikupu nindi yena weluka njila yayiwahi nankashi yakuwaninamu ñakwilu. Atudizi amakwawu hiyakutoñojoka nawu munakuhoshayi mwamuwahi, niwena nawa atachika nikudikaña. Indi ntañishi wukwilahu chumanyi? Neyi wukuyihaña ana ayiluwañimbi mushikola, chumanyi chikutoñojokawu atudizi amakwawu? Komana hiyakutoñojoka nawu ona kadizi ninana alundanindi adiña chiwahiku? Atudizi ejima mushikola akutachika kumusekesha ona ntañishi, nakutoñojoka nawu natiyi woma nindi keña amutiyishi nsonyi. Indochu neyi ona ntañishi yomwiteja ona chiluwañimbi kuleja atudizi mushikola chakuwana ñakwilu.

Komana kadizi nadizi chikupu kubadika ntañishi?

13 Yehova wela chuma chadifwanaku neyi chelayi ona ntañishi wudi muchitalilu chetu. Anukaku neyi akwakudikaña amuEdeni hiyadiña nkawawuku. Yihita yawañelu adiña nakutala. (Yoba 38:6; Danyeli 7:10) Njila yazatililimu Yehova nakuna kudikaña yadi kuleta wufwayi weneni mudi añelu ejima, nkumininaku nikuyileñaleña yejima yikweti maana. Chumanyi cheliliyi Yehova? Wamwiteja Satana kulonda yamwekeshi ochatela kuyuulayi muchidi wamuntu. Nzambi weteja cheñi antu kudiyula awenawu nawunlomboli waSatana.

14. Ihetanyi dakafuma mukufuukula kwaYehova kwakwiteja antu kudiyula awenawu?

14 Ntañishi wudi muchitalilu chetu neluki nindi chiluwañimbi niatudizi adi kukabadi kachiluwañimbi aluwa. Ilaña neluki cheñi nindi kuyinka mpinji kulonda eseki kulumbulula chikuma chawu, chikuhetesha atudizi ejima mushikola. Neyi ayiluwañimbi anakañanyi, atudizi ejima akweti kashinshi akwiluka nawu ntañishi hohu diyi watela kuyilombola. Nkumininaku akumutiyishisha ntañishi neyi yayihaña ayiluwañimbi ejima mushikola. Chochimu, Yehova weluka nindi antu ejima niañelu akweti kashinshi akuhetelamu hanyima yakumona kwila nawu Satana niakwawu akwakudikaña anakañanyi nawa niantu hiyakutwesha kudiyula awenawuku. Kufwana Yeremiya wakunyima, akadiza walala walema wakwila nawu: “Eyi Yehova, neluki nami njila yamuntu hiyekala mudi yomwenuku, mudi muntu wendaña himwekala yakuyula nyendu yinduku.”​—Yeremiya 10:23.

MULOÑADI YEHOVA CHANETEJELIYI MAKABI HAMPINJI YAYILEHI ÑANA?

15, 16. (a) Muloñadi Yehova chetejelayi makabi kutwalekahu hampinji yayilehi? (b) Muloñadi Yehova chabulañayi kukañesha yuma yidi neyi wubanji watama?

15 Indi dinu, muloñadi Yehova chanetejeliyi makabi hampinji yayilehi ñana? Nawa muloñadi chabulilañayi kukañesha yuma yatama kumwekana? Chachiwahi, toñojokaku yuma yiyedi yikubula kwilayi ntañishi wudi muchitalilu chetu. Chatachi, hakumulekesha ona chiluwañimbi wakadizi neyi natachiki kulumbulula ñakwilu yindiku. Chamuchiyedi, ntañishi wukumukwashaku wanyi iwu chiluwañimbi kuwana ñakwilu yindi. Chochimu, toñojokaku hayuma yiyedi oyu Yehova yafuukulayi kubula kwila. Chatachi, Nzambi hanamulekeshi Satana ninowu adi kukabadi kindi kubula kudimwekesha nawu aloñaku. Komana chikwikala chalema kwiteja mpinji kuhitahu. Hamakombakaji ayaaka yansañu yanyaka yawantu, muchidi wamuntu wesekaña nyichidi yejima yakudiyuula aweni, hela nfulumendi yawuntu. Antu analeñi yuma yawuya hambidi mujasayansi niyuma yikwawu, ilaña wuñanji waheña, wuzweñi, wubanji ninjita jinakuswejelaku mpinji yejima. Kuyula kwawantu kunamwekeshi nawu kunakañanyi.

16 Chamuchiyedi, Yehova hanakumukwasha Satana kuyula yinu mpataku. Chakutalilahu, neyi Yehova wakañeshaña wubanji watama, komana hiwadi kwikala wunsahu wakwila nawu akwakudikaña adiña chiwahiku? Komana Nzambi hadi kuletesha antu kutoñojoka nawu hekwawu antu atela kudiyula awenawu chakadi yuma yatamaku? Neyi Yehova wakoñeli mwenimu, dikwila nawu wadi kudibomba mukuna kutwamba. Ilaña, ‘Nzambi hanatweshi kutwambaku.’​—Aheberu 6:18.

17, 18. Chumanyi chakelayi Yehova hansañu yakukala kwejima kunakufuma mukuyula kwawantu nimukuluwañesha kwaSatana?

17 Indi dinu chakekala ñahi hayuma yejima yatama yelawu hampinji yayilehi yakudikaña naNzambi? Twatela kwanuka netu Yehova diyi watwesha yejima. Natweshi kufumishahu nawa wakafumishahu chuma chaletaña makabi kumuchidi wamuntu. Neyi chitwadiza dehi, kukisika kwapulaneti yetu akakwifumishahu kuhitila mukubalumuna iseki kwikala Paradisa. Yuma yafumaña munshidi akayifumishahu kuhitila mukwikala nachikuhwelelu chamulambu wefutu danyiloña daheniyi Yesu, nawa yuma yafumaña mukufwa akayifumishahu kuhitila mukusañuka. Nzambi wakazatisha Yesu ‘kulonda yakakisañani nyidimu yaDiyabolu.’ (1 Yowanu 3:8) Yehova wakashikija yuma yejimiyi hampinji yatelela. Twatela kuzañalala hakubula kuchila swayi-swayi, muloña kudiwunjika kwindi kunatwinki mpinji yakudiza walala nawa nikumukalakela. (Tañenu 2 Petulu 3:9, 10.) Hayinu mpinji, Nzambi wuchidi kukeña chikupu akwakudifukula akashinshi nawa nakuyikwasha kuumika makabi ejima akuyimwekena munidi ituña damakabi.​—Yowanu 4:23; 1 Akorinda 10:13.

18 Antu amakwawu atela kwihula nawu, Komana makabi ejimawa adi kuyikañesha neyi chakwila Nzambi wayileñeli Adama niEvu munjila yakubula kudikaña? Hakwakula ilu lwihu, watela kwanuka hachamukunkulu chalema chakwinkayi Yehova.

WUKAZATISHA ÑAHI CHAWAANA CHAKUFUMA KUDI NZAMBI?

Nzambi wukukukwasha kulonda wumiki makabi

19. Chawaananyi chalema chatwinkayi Yehova, nawa muloñadi chitwatelela kuchilemesha?

19 Neyi chiwamweni muKapetulu 5, antu ayileñeli nawuswa wakufuukula. Wunakwanuka kulema kwachina chawaana? Nzambi waleña anyama amavulu nankashi, nawa azataña hohu nakashinshi. (Yishimu 30:24) Muntu watuña makina atela kulejawu nikulondela mwejima munayilejiwu kwila kudi muntu. Komana twadi kutiya kuwaha neyi dichatuleñeliyi Nzambi muniyi njila? Inehi, tudi namuzañalu hakwikala akasunuka hakufuukula kwikala muntu wamuchidinyi, yuma yiwunakukeña muwumi, wunakukeña kukwata wubwambu wamuchidinyi, niyuma yikwawu. Antu atiyaña kuwaha hakwikala akasunuka nawa ichi dichinakukeñayi Nzambi nindi tudiluñishi.

20, 21. Twatela kuzatisha ñahi wuswa wakufuukula munjila yayiwahi, nawa muloñadi chitukukeñela kwilila mwenimu?

20 Yehova hanakukeña mudimu wunakalakaliwu chakukanjikijaku. (2 Akorinda 9:7) Chakutalilahu: Chumanyi chikusweja kumuzañalesha nvwali​—mwana neyi wukuhosha nindi “Nakukeña” muloña anamuleji nawu yahoshi, tahindi neyi wukudihoshela yomwenidi? Lwihu ludi lwakwila nawu, Wukuzatisha ñahi wuswa weyi wakufuukula wunakwinkiwu kudi Yehova? Satana, Adama niEvu azatishili chatama chikupu wuswa wakufuukula. Amukanini Yehova Nzambi. Indochu eyi wukwiladi?

21 Wukweti mpinji yakuzatisha chawaana chalema chawuswa wakufuukula munjila yayiwahi. Wunatweshi kudibomba nayihita yawantu anasakulihu kwikala kukabadi kaYehova. Amuzañaleshaña Nzambi muloña azataña chikupu hakumwekesha nawu Satana hisakutwamba nawa nawu natiyi nsonyi hakukañanya kwikala nyuli. (Yishimu 27:11) Nineyi nawa wunatweshi kwila mwenimu hakusakula njila yayiwahi yawumi. Ichi akuchilumbulula mukapetulu kanalondelihu.