Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 14

Chakuzañalesha Nshakaminu yaChisaka Cheyi

Chakuzañalesha Nshakaminu yaChisaka Cheyi
  • Chumanyi chinakukeñeka hakwikala iyala wamuwahi?

  • Indi mumbanda watela kuzata ñahi chiwahi hamu neyi mumbanda wasumbuka?

  • Chumanyi chinabombelimu hakwikala nvwali wamuwahi?

  • Indi anyana atela kukwasha ñahi hakwila chisaka chikali chamuzañalu?

1. Chumanyi cheneni chatela kuleta muzañalu munshakaminu yachisaka?

YEHOVA NZAMBI nakukeña chisaka cheyi chikali chamuzañalu. Izu dindi Bayibolu, yahanaña yishina kudi muntu wejima wamuchisaka, nakushimuna mudimu wanenkiwu muntu himuntu kudi Nzambi. Neyi amuchisaka azata nyidimu yawu kwesekeja nakufumba kwaNzambi, yafumañamu yazañaleshaña chikupu. Yesu wahosheli nindi: “Antu akutiya mazu aNzambi [nakwilamu], anakooleki.”—Luka 11:28.

2. Muzañalu wachisaka washindamena hakwiluka chumanyi?

2 Muzañalu wachisaka washindamena nankashi hakwiluka netu chisaka achitachikili kudi Yehova, owu Yesu yateneniyi nindi “Tata yetu.” (Matewu 6:9) Yisaka yejima mukaayi yekalaku muloña waTata yetu wamwiwulu—nawa weluka chikupu chuma chaleteshaña yisaka kwikala namuzañalu. (Aefwesesa 3:14, 15) Indi Bayibolu yatañishaña nawudi kutalisha hamudimu watela kuzatayi muntu himuntu muchisaka?

CHISAKA HIKULOÑESHA KWAKUFUMA KUDI NZAMBI

3. Indi Bayibolu yalumbulula ñahi ntachikilu yachisaka chawantu, nawa muloñadi wutunelukili netu muyahoshaña mwalala?

3 Yehova waleñeli antu atachi, Adama niEvu, nawa wayileteli hamu neyi eyala namumbanda. Wayishili mumukala wawuwahi waparadisa yahamaseki—mwitempa daEdeni—nawa wayilili nindi akavwali anyana. Yehova wahosheli nindi: “Semununenu, muvuleña, muwanini heseki.” (Kutachika 1:26-28; 2:18, 21-24) Iyi bayi neyi himpanji hohu hela kahekaku, muloña Yesu wachimwekesheli nindi mazu adi muKutachika ahosha hantachikilu yawumi wachisaka alala. (Matewu 19:4, 5) Hela chakwila twekalaña namakabi amavulu, nichihandilu hichidi neyi china chafuukwiliyi Nzambi nindi chikaliku, tusambilenu kutala muloña wuchapelela kwikala namuzañalu muchisaka.

4. (a) Indi muntu wejima wamuchisaka nateli kuleta ñahi muzañalu muchisaka? (b) Muloñadi kudiza hachihandilu chaYesu chikunekalili kwalema kumuzañalu wachisaka?

4 Muntu wejima wamuchisaka watela kukwasha hakwilisha nshakaminu yachisaka yikali yamuzañalu kuhitila mukumwimbujola Nzambi hakumwekesha kukeña. (Aefwesesa 5:1, 2) Hanu dinu, tukutwesha ñahi kumwimbujola Nzambi chineli hitwamumonañaku? Tunatweshi kudiza ochazatañayi Yehova muloña watemesheli Mwanindi wawedi hanu hamaseki kufuma mwiwulu. (Yowanu 1:14, 18) Henohu wuchidi hamaseki, iwu Mwana, Yesu Kristu, wadiña nakumwimbujola Tata yindi wamwiwulu chachiwahi, nawa kumona nikutiyilila kudi Yesu chadiña neyi kwikala hamu naYehova nakutiyilila kudi Yena. (Yowanu 14:9) Hela chochu, kuhitila mukudiza hakukeña kuna kwamwekesheliyi Yesu nakulondela chakutalilahu chindi, wonsu wetu tunatweshi kukwasha nakuleta muzañalu muchisaka.

CHITALILU CHAWAMAYALA

5, 6. (a) Indi njila yahembelañamu Yesu chipompelu yinemiki ñahi chitalilu kudi amayala? (b) Hakutambula kwanakena kwanshidi chumanyi chatela kwilawu antu?

5 Bayibolu yahoshaña nawu amayala atela kuhemba añodi jawu munjila yoyimu yahembelelimu Yesu atumbanji twindi. Toñojokaku haniwu wunlomboli waBayibolu: ‘Enu amayala, [twalekenuhu] kukeña añodi jenu neyi chakeñeliyi Kristu chipompelu, hakudihanahu yomweni kuchikoola. . . . Mwomumu niamayala niwena akeñi añodi jawu aweni neyi chakeñawu nyijimba yawu. Muntu wakeña iñodindi wadikeña yomweni. Muloña hikwekala muntu wakwatahu dehi nkunyi namujimba windi yomwenuku, wawudiishaña nikuwuhemba, chochelañayi Kristu nachipompelu nawa.’​Aefwesesa 5:23, 25-29.

6 Yesu chakeñeliyi chipompelu chawatumbanji twindi wemika chakutalilahu chachiwahi kudi amayala asumbula. Yesu “wayikeñeli hachikupu kushika ndo nikunsa,” kuhana wumi windi hanyijimba yawu, hela chakwila adiña akwanshidi. (Yowanu 13:1; 15:13) Chochimu, niamayala anayikonkomweni nawu: “[Twalekenuhu] kukeña añodi jenu, bayi muyitalumokelaku.” (Akolose 3:19) Chumanyi chikumukwasha iyala kuzatisha iku kufumba, sweje-e dinu neyi iñodindi mpinji yikwawu wakañanyaña kwila mwaloña? Watela kwanuka nindi niyena waluwañeshaña nawa watela kwanuka cheñi chuma chatela kwilayi kulonda amwanakeñi kudi Nzambi. Chumanyi chatela kwilayi? Watela kwanakena ana amuvulumunaña, dikwila nawu kushilahu niñodindi. Mumbanda niyena watela kwanakena ana amuvulumunaña. (Tañenu Matewu 6:12, 14, 15.) Komana wunamoni muloña waweni wahoshelañawu antu nawu maluwi amawahi hiyantu ayedi adanakenaña wumu namukwawu mukudikeñela?

7. Chumanyi chashiliyi Yesu muyitoñojoka, nawa chitalilwinyi chayimikilayi amayala?

7 Amayala niwena atela kumona kwila nawu Yesu wadiña nakutoñojokelaku atumbanji twindi mpinji yejima. Wadiña nakuyitoñojokelaku hakukuminina kwawu nihayuma yakumujimba yakeñeleñawu. Chakutalilahu, chazeyeliwu atumbanji, wayilili nindi: “Inzenuña enu aweni kwakanka wenu mwisaña, munookuhu chanti.” (Maku 6:30-32) Ambanda niwena atela kuyisha maana chikupu. Bayibolu yayilumbulula hamu neyi ‘akumininamu ñovu’ nawa amayala ayikonkomwena kuyinka ‘kalemesha.’ Muloñadi? Muloña wonsu wawu niiyala nimumbanda akweti “luwi lwawumi.” (1 Petulu 3:7) Amayala atela kwiluka nawu kashinshi hohu, bayi neyi kwiji kwikala iyala hela mumbanda dikunateli kwilisha muntu kwikala walema kumesu aNzambiku.—Masamu 101:6.

8. (a) Munjilanyi muchinekalili nawu iyala “wakeña iñodindi wadikeña yomweni”? (b) Kwikala “mujimba wumu” chinalumbululidi kudi iyala niñodindi?

8 Bayibolu yahoshaña nawu iyala “wakeña iñodindi wadikeña yomweni.” Chinekali ñana muloña iyala niñodindi ‘hiyadi cheñi ayeduku, adi mujimba wumu,’ neyi chahosheliyi Yesu. (Matewu 19:6) Dichi hiyatela kukama hamu namuntu wacheñi wunabuli kwikala mwinikwawuku. (Yishimu 5:15-21; Aheberu 13:4) Atela kwila mwenimu neyi chikonkwanyi chawu chikwikala chakwilila mukwawu chinakukeñayi bayi chindi yomweniku. (1 Akorinda 7:3-5) Chanukishu chalema dichi ichi: ‘Hikwekala muntu wakwatahu dehi nkunyi namujimba windi yomwenuku, wawudiishaña nikuwuhemba.’ Amayala atela kukeña añodi jawu neyi chadikeñawu aweni, nakwanuka nawu akayisompesha kudi mutu wawu, Yesu Kristu.​—Aefwesesa 5:29; 1 Akorinda 11:3.

9. Chililwinyi chimu chaYesu chinashimuniwu haAfwilipi 1:8, nawa muloñadi amayala chinateliwu kuchimwekeshawu kudi añodi jawu?

9 Kapostolu Pawulu wahosheli ‘hakukeña kukwetiyi Kristu Yesu.’ (Afwilipi 1:8) Kukeña kwaYesu kwadiña hichuma chakukolesha, chililu chimu chaleteli ikoku kudi ambanda ekalili atumbanji twindi. (Yowanu 20:1, 11-13, 16) Ambanda niwena afwilaña kuyikeña kudi anfumujawu.

CHITALILU CHAWAMBANDA

10. Indi Yesu wemika ñahi chitalilu kudi ambanda?

10 Chisaka hizanvu, nawa hakwila nawu chizateña chiwahi, chatela kwikala namutu. Yesu niyena wudi naMuntu wovwahilañayi hamu neyi Mutu windi. “Mutu waKristu diyi Nzambi,” chochimu nawa, “mutu wamumbanda diyi iyala.” (1 Akorinda 11:3) Yesu chamwovwahilañayi Nzambi hamu neyi mutu windi hichakutalilahu chachiwahi muloña wonsu wetu tukweti mutu oku twatela kwovwahila.

11. Yililu yamuchidinyi yatela kumwekeshayi mumbanda kudi nfumwindi, nawa chumanyi chikafuma muyililu yindi?

11 Antu abula kuwanina aluwañeshaña nawa kakavulu akañanyaña kwikala nyitu yayiwahi yachisaka. Hanu dinu, mumbanda watela kwiladi? Mumbanda hatela kusekesha yuma yinakuzatayi mfumwindi hela kulotokela hachifulu chawumutuku. Mumbanda watela kwanuka nindi mmwenu yawuNzambi, spiritu yayovu yawunda diyi yalema nankashi. (1 Petulu 3:4) Kuhitila mukumwekesha yililu yamuchidiwu, chikwikala chaswayi kudi yena kumwekesha kwovwahila kwawunzambi hela chakwila wudi mukweseka. Kubombelahu, Bayibolu yahoshaña nawu: “Nimumbanda aakamaña nfumwindi.” (Aefwesesa 5:33) Indochu neyi iyala hamwiteja Kristu hamu neyi Mutu windiku? Bayibolu yakonkomwenaña ambanda nawu: ‘Shakamenu nakwovwahila anfumu jenwenu aweni; kulonda, hela amu anabuli kwovwahila mazu, akayikoki chakadi mazu, nanochu chakushakamawu añodi jawu; chakumonawu chimukushakama nawoma, chakubula kubajama.’—1 Petulu 3:1, 2.

12. Muloñadi chichikubulila kwikala chiluwa kudi mumbanda kuhosha yitoñojoka yindi munjila yakalemesha?

12 Hela chakwila iyala wetiya hela nehi, mumbanda hakumwekesha kasekesha neyi wukuhosha yitoñojoka yindi yinamwekani kwambukaku nayanfumwindiku. Yitoñojoka yindi yatela kwikala yayiwahi, nawa nichisaka chejima chikuhetelamu neyi iyala yomutiyilila ñodindi. Hela chakwila Abarahama hetejeli chamulejeliyi ñodindiku, Sara wafukwilihu njila yimu yashikilamu yakumanishilamu kukala kukwawu hetala. Nzambi wamwilili nindi: “Kumina dakutiya mwizu daSara.” (Tañenu Kutachika 21:9-12.) Eña, neyi iyala nafuukuli hachuma chimu chinakubula kuzuñisha nshimbi jaNzambi, iñodindi watela kwovwahila kunshimbi yindi.​—Yililu 5:29; Aefwesesa 5:24.

Chakutalilahwinyi chachiwahi chaheniyi Sara kudi ambanda?

13. (a) Indi Titusa 2:4, 5 yakonkomwenaña ambanda asumbuka kwiladi? (b) Indi Bayibolu yahoshaña nawudi hansañu yakwambuka nikudiseña?

13 Hakushikija mudimu windi, mumbanda watela kuzata nañovu hakuhemba amuchisaka chindi. Chakutalilahu, Bayibolu yamwekeshaña nawu ambanda asumbuka atela “kukeña anfumu jawu nikukeña anyanawu; ekali awundisha mumesu, akadi kubajama, akwakukalakala kumatalawu, akwaluwi, akwakwovwahila anfumu jawu aweni.” (Titusa 2:4, 5) Mumbanda wudi namudimu hamu neyi mama yawantu welaña mwenimu akamukeña nikumulemesha kudi chisaka chindi mpinji yejima. (Tañenu Yishimu 31:10, 28.) Hamuloña wakwila maluwi hikudibomba kwawantu abula kuwanina, kukala kwanshakaminu kunateli kukojeja kwambuka nikudiseña. Bayibolu yeteja kwambuka hanyiloña yashikilamu. Ilaña kwambuka bayi kwikalaña kwapelaku, muloña Bayibolu yafumbaña nawu: ‘Mumbanda bayi aleka nfumwinduku; . . . niiyala bayi aleka iñodinduku.’ (1 Akorinda 7:10, 11) Chiña hohu wuvumbi wukwilayi wumu hadi ana adisumbula dimuloña washimunawu muNsona wakudiseñelahu.​—Matewu 19:9.

CHITALILU CHACHIWAHI CHAWANVWALI

14. Indi Yesu wahembeli ñahi anyana, nawa chumanyi anyana chakeñañawu kufuma kudi anvwali?

14 Yesu wemikili chitalilu chachiwahi kudi anvwali munjila oyu yahembelelimu anyana. Chelili amakwawu eseki kulekesha anyana anyanya kwinza kudi Yesu, wayilili nindi: “Itejenu anyana anyanya kwinza kudami, bayi muyilekeshaku.” Bayibolu yahoshaña nawu hohenohu “hakuyakata mumakasindi, hakuyikiswila nkisu, hakuyinañika.” (Maku 10:13-16) Chineli Yesu wekalileñaku nampinji yakuhanjeka nanyana yanyanya, aneyi nawa kwila wikalahu nampinji yakuhanjeka nawanyaneyi awamayala niawambanda nehi? Anyana akeñaña kushakama nawu mpinji yeneni chikupu bayi neyi kapinji kanteshaku. Watela kwikala nampinji yakuyitañisha, ichi dichinakuyifumbawu anvwali kudi Yehova nawu eleña.​—Tañenu Kuhituluka 6:4-9.

15. Indi anvwali atela kwiladi hakwila nawu akiñi anyanawu?

15 Chineli kanu kaayi kanakusweja kutaminaku, anyana anakukeña anvwali owu atela kuyikiña kudi antu anakufwila kuyikatisha chidi neyi antu ana akanjikijaña anyana kukama nawu. Talenu ochu Yesu chakiñiliyi atumbanji twindi owu atiyileña kuwaha nakuyitena nindi “anyana anyanya.” Hampinji yamukasiliwu kwakwihi nakumujaha, Yesu wakeñeli njila mwakuyitemwishila atumbanji twindi. (Yowanu 13:33; 18:7-9) Hamu neyi nvwali, watela kwikala wasoñama kukutesha kwaDiyabolu kwakukatisha anyaneyi. Watela kuyifumbilañahu dekulu nshimbu kanda. * (1 Petulu 5:8) Henohu kanda ekali mukukala kweneni kwakumujimba, nikuspiritu, nakudihemba muyililu.

Indi anvwali atela kudizilaku chumanyi munjila oyu yahembelelimu Yesu anyana?

16. Indi anvwali atela kudizilaku chumanyi munjila yamanishililimu Yesu kukala kwawatumbanji twindi?

16 Nampinji yawufuku henohu Yesu kanda yofwi, atumbanji twindi adiña nantadi nawu hinyi wadiña mukulumpi hakachi kawu? Chatela kwila yayizuwili, Yesu mukudikeñela watwalekelihu nakuyilembelela kuhitila mwizu nakuhana chakutalilahu. (Luka 22:24-27; Yowanu 13:3-8) Neyi wudi nvwali, wunamoni ochiwatela kulondela chitalilu chaYesu munjila yiwafumbilañamu anyaneyi? Eña, anakukeñeka kuyibabesha, ilaña watela kuyibabesha “mwawuñaji” bayi nanduluku. Hiwukukeña kuhosha namazu akutuboka ‘neyi wudi nakutapola mpoku yakabaliku.’ (Yeremiya 30:11; Yishimu 12:18) Kubabesha kwatela kuhanewa munjila yakwila nimwana nkumininaku yeluka nindi kwadiña kubabesha kwakuwahi.​—Aefwesesa 6:4; Aheberu 12:9-11.

CHITALILU CHAWANYANA

17. Munjilanyi Yesu mwekaliliyi chitalilu chachiwahi kudi anyana?

17 Komana anyana atela kudizilaku kudi Yesu? Eña, anatweshi! Kuzatisha chitalilu chindi, Yesu wamwekesheli ochu anyana chatela kwovwahilawu anvwali jawu. Wahosheli nindi; “Nahoshaña . . . mwomwanlejeluwu kudi Tata.” Hakubombelahu cheñi nindi: “Nelaña yuma yamutiyishaña kuwaha mafuku ejima.” (Yowanu 8:28, 29) Yesu wadiña wovwahila kudi Tata yindi wamwiwulu, nawa Bayibolu yalejaña anyana kwovwahila anvwali jawu. (Tañenu Aefwesesa 6:1-3.) Hela chakwila Yesu wadiña mwana waloña, wadiña nakwovwahila anvwali jindi awuntu, aYosefu naMariya owu adiña abula kuloña. Chumichi chaleteli muzañalu kudi muntu wejima wamuchisaka chaYesu!​—Luka 2:4, 5, 51, 52.

18. Muloñadi Yesu chovwahilileñayi Tata yindi wamwiwulu mpinji yejima, nawa anyi akwikala namuzañalu neyi anyana akwovwahila anvwali jawu makonu?

18 Komana anyana atela kuwanahu jinjila mwatela kumufwaninawu Yesu nakuzañalesha anvwali jawu? Mwamweni, mpinji yikwawu atwansi atoñojokaña nawu chakala nankashi kwovwahila anvwali jawu, ilaña ichi dichinakukeñayi Nzambi nindi anyana ovwahileña anvwali jawu. (Yishimu 1:8; 6:20) Mpinji yejima, Yesu wadiña nakumwovwahila Tata yindi wamwiwulu, hela wudi mukukala kweneni. Mpinji yimu, chelili nkeñelu yaNzambi yakwila nawu Yesu yakoñi chuma chimu chasweja kukala, Yesu wahosheli nindi: “Anfumishi lupasilu [chuma chakeñekeleña].” Hela chochu, Yesu welili neyi chamulejeliwu kudi Nzambi, muloña wanukili nindi Tata yindi welukili njila yayiwahi yadiñamu Yesu hayina mpinji. (Luka 22:42) Kudiza kwikala ovwahila, anyana akwilisha nyichima yawanvwali jawu niTata yawu wamwiwulu kuzañalala. *​—Yishimu 23:22-25.

Chumanyi chatela kutoñojokawu atwansi neyi chakwila anayeseki?

19. (a) Indi Satana wesekaña ñahi anyana? (b) Yaaku yatama yawanyana yikuletesha anvwali kutiya ñahi?

19 Diyabolu wamwesekeli Yesu, nawa tunakuhweleli chikupu netu natweshi kweseka cheñi ninyana yanyanya kwila yiluwa. (Matewu 4:1-10) Satana Diyabolu wazatishaña yuma yelañawu akwenu, chinateli kwikala chuma chakala kukañesha. Komana chidi chalema nankashi kudi anyana kubula kudikundaña nawantu atama! (1 Akorinda 15:33) Mwana kaYakoba wamumbanda Dina wadikundili nawantu abulileña kudifukula kudi Yehova. Ichi chaleteli lukadi lweneni chikupu. (Kutachika 34:1, 2) Toñojokaku ochichatela kuneñesha chisaka neyi chakwila wumu wamuchisaka wukudibomba muyililu yawuvumbi!​—Yishimu 17:21, 25.

CHUMA CHENENI CHALOMBOLAÑA KUMUZAÑALU WACHISAKA

20. Hakudiluñisha muzañalu wanshakaminu yamuchisaka, muntu wejima wamuchisaka watela kwiladi?

20 Kukala kwamuchisaka kwekala kwaswayi kumika neyi chakwila nshimbi yamuBayibolu yinazatishewi. Mwalala, kuzatisha nshimbi yamuchidiwu hinsampi yamuzañalu wachisaka. Dichi amayala, keñenu añodi jenu, nakuyihemba neyi chahembeliyi Yesu chipompelu chindi. Ambanda, ovwahilenu wumutu wawamfumwenu, nakulondela chitalilu chachiwahi chamumbanda washimunawu haYishimu 31:10-31. Anvwali, fumbenu anyanenu. (Yishimu 22:6) A Tata jawantu, ‘yuulenu amwitala denu chachiwahi.’ (1 Timotewu 3:4, 5; 5:8) Ninenu anyana, ovwahilenu anvwali jenu. (Akolose 3:20) Kwosi muntu niwumu muchisaka waloñaku, ejima aluwañeshaña. Dichi ikalenu adizoza, nakulomba kwanakena kudi wumu namukwawu.

21. Kukoleka kwakuwahinyi kudi kumbidi, nawa tunatweshi kudiluñisha ñahi muzañalu wanshakaminu yamuchisaka makonu?

21 Eñañi, muBayibolu mwekala kufumba ninshimbi yayivulu yahoshaña hansañu yanshakaminu yamuchisaka. Kubombelahu, yatutañishaña hansañu yetuña daNzambi dadiha niparadisa yaheseki yakenzala to-o nawantu amuzañalu adifukulaña kudi Yehova. (Chimwekeshu 21:3, 4) Kwenoku kukoleka kwakuwahi kudi kumbidi! Hela katataka, tunatweshi kudiluñisha muzañalu wanshakaminu yamuchisaka kuhitila mukuzatisha nshimbi yaNzambi yidi Mwizu dindi, Bayibolu.

^ para. 15 Wukwashu wakukiña anyana wudi mumukanda waLearn From the Great Teacher, kapetulu 32 wasonekawu kudi aYinsahu jaYehova.

^ para. 18 Mwana watela kudikaña chiña hohu neyi nvwali yindi wukumwila nindi yofumpi lushimbi lwaNzambi.​—Yililu 5:29.