Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 12

Amukundejeli Kudi Nzambi Yindi

Amukundejeli Kudi Nzambi Yindi

1, 2. Chumanyi chamwekeni hefuku dalema nankashi muchihandilu chaElija?

ELIJA watemukileña iku nvula yinakunoka nawa kwadiña mwidima. Wayileña halwendu lwalulehi hakwila yashiki kuYezereyeli nawa hadiña mukwenzuku. Ilaña watwalekeluhu kutamuka chakadi kuzeya muloña “chikasa chaYehova” chadiña hadi yena. Kanda yatiyeñahu dehi ñovu yamuchidiwuku. Elija amwinkeli ñovu chikupu kudi Yehova chakwila watemukili nakupandakana ikalu daMwanta Ahabi dakokeleñawu kudi atuwalu.—Tañenu 1 Anyanta 18:46.

2 Elija wayileña munjila kankawindi. Fwikijenu nyisa yanvula yinakumusotokela Elija mumesu hampinji yinakutemukayi, nakutoñojoka hayuma yalema yamwekana hadina ifuku. Chakadi nikujina, Nzambi yaElija Yehova, washindili munjila yalema nankashi nawa antu elukili kudifukula kwalala. Elija hamweni cheñi Mpidi yaKarameluku yashalili kwakulehi, haniyi Mpidi Yehova wakwili kulomba kwaElija kuhitila mukwila chihayamisha nakumwekesha nawu kudifukula kwaBayali kwadiña kwamukunkulwayi. Atuprofwetu twaBayali amavulu nankashi ayijahili hamuloña wayuma yatama yakoñeleñawu. Kuhiñahu Elija walombeli kudi Yehova kulonda yamanishi chaaña chayandishili antu mwituña yaaka yisatu nachikuku. Nawa nvula yanokeli.—1 Anya. 18:18-45.

3, 4. (a) Muloñadi Elija chatoñojokeleñayi nindi yuma yikuhimpika hampinji yayileñayi kuYezereyeli? (b) Malwihwinyi itukushinshikahu?

3 Hampinji yatemukileñayi Elija lwendu lwajikilomita 30 hakwila yashiki kuYezereyeli watela watoñojokeleña nindi ichi yuma yikuhimpika. Watela watoñojokeleña nindi chajahiluwu atuprofwetu twaBayali yuma yikuhimpika chikupu. Ahabi wateleli kuhimpa. Hanyima yakumona yuma yekomwesha, chalala kwosi chuma chadi kwilayuku ilaña wadi kuleka kudifukula kudi Bayali; kumulekesha mwadi windi Yezebeli; nikuleka kukabisha ambuña Yehova.

“Elija . . . hakuya lufuchi hakumupandakana Ahabi hakushikañahu dehi kuwiñililu wakuYezereyeli”

4 Neyi yuma yinakwenda chiwahi, kakavulu twamonaña netu yuma yikutwendelaña hohu chiwahi. Tunateli kutoñojoka netu yuma yikutwendelaña chiwahi, hadaha nikutoñojoka netu yihuñu yasweja yitwamweni hitwamba kayimonahu cheñuku. Hitunateli kuhayamaku neyi Elija watoñojokeleña muniyi njila muloña “wadiñi muntu watiyaña mutwatiyañetu.” (Yak. 5:17) Hela chochu, Elija watwalekeluhu kumona kukala kwakuvulu. Kafwampi, mwahitili hohu maora antesha Elija waneñeli chikupu chakwila wakeñeleña nindi yafwi. Chumanyi chamwekeni, nawa Yehova wamukwashili ñahi kaprofwetu kindi kwikala cheñi nachikuhwelelu niwulobu? Tushinshikenu.

Chuma Chakubula Kukuhwelela Chamwekeni

5. Komana Ahabi wadizili kumulemesha Yehova hanyima yakumona yuma yamwekeni kuMpidi yaKarameli, tweluka ñahi?

5 Ahabi chashikiliyi kuchipañu chindi kuYezereyeli, komana wamwekesheli wunsahu wakwila nawu nabalumuki mumuchima? Twatañaña nawu: “Ahabi wamulejeli Yezebeli mweliliyi Elija mwejima, nichajahiliyi atuprofwetu ejima nampoku yakabali.” (1 Anya. 19:1) Ilukenu nenu Ahabi chashimwineñayi yuma yamwekeni hadina ifuku hamuteneni Nzambi yaElija Yehovaku. Chineli Ahabi wamweneneña yuma muwuntu, watoñojokeli nindi Elija diyi wakoñeli chihayamisha hakuhosha nindi “mweliliyi Elija.” Mwamweni, hadizili kumulemesha Yehova Nzambuku. Chumanyi cheliliyi ñodindi wafwilileña kutendana?

6. Indi Yezebeli wamutemesheleli Elija mazwinyi, nawa watalishili mudihi?

6 Yezebeli wahilili nankashi. Chineli wadiña nandulu nankashi watemesheli kañanda kudi Elija nindi: “Neyi wumi weyi nukubula kuwila neyi wumi wawenawa kumadiki, aha hanashiki itañwa aha, akishi akañili mwomumu nichakubadikamu.” (1 Anya. 19:2) Wamuchinishili chikupu nindi wukumujaha. Kafwampi Yezebeli wasanyikili nindi yomweni watela kufwa, neyi yakañanya kumujaha Elija hadodina ifuku kulonda yatendi atuprofwetu twaBayali. Fwikijenu Elija anakumuhindwisha mutulu mwitala mwakaminiyi kuYezereyeli hawuna wufuku wanokeleña nvula, nakutiya ntemesha wamwadi nakumuleja mazu atama. Watiyili ñahi?

Watiyili Wusweleli niWoma

7. Indi Elija watiyili ñahi chamuchinishiluwu kudi Yezebeli, nawa welilidi?

7 Neyi chakwila Elija watoñojokeleña nindi ndombu yadiña hakachi kawakwakudifukula aBayali yamanini, chamulejeluwu awa mazu welukili nindi kanda yimani. Yezebeli wahimpili wanyi hela chakwila kwamwekeni yuma yekomwesha. Yezebeli wajahili atuprofwetu amavulu ashinshika, nawa chamwekeni neyi Elija diyi wukulondelahu. Elija watiyili ñahi chamuchinishiluwu kudi Yezebeli? Watiyili woma nawa hohenohu watemukili kulonda “apulwishi wumi windi.” Komana Elija watachikili kutoñojoka chakeñeleñawu kumujaha kudi Yezebeli munjila yatama? Neyi watoñojokeleña hachumichi, dichaletesheli yobuli kwikala nawulobu.—1 Anya. 18:4; 19:3.

Neyi tunakukeña kutwalekahu kwikala nawulobu, hitwatela kutoñojoka hayuma yatama yatutiyishaña womaku

8. (a) Indi kukala kwamweniyi Petulu kwadifwana ñahi nakwaElija? (b) Chumanyi chitukudizila kudi Elija niPetulu?

8 Bayi neyi Elija hohu diyi kambuña Nzambi washinshika watiyili womaku. Chimwahitili yaaka, kapostolu Petulu niyena watiyili woma. Chakutalilahu, Yesu chamutambikiliyi Petulu nindi yendi hamenji kulonda yayi kwadiñi Yesu, kapostolu “chamweniyi mpepela,” watiyili woma nawa watachikili kunekama. (Tañenu Matewu 14:30.) Chakutalilahu chaElija naPetulu chatudizishaña chuma chalema. Neyi tunakukeña kutwalekahu kwikala nawulobu, hitwatela kutoñojoka hayuma yatama yatutiyishaña womaku. Twatela kushinshika Kwafumaña kuchiñeja kwetu niñovu.

‘Jinankumi!’

9. Lumbululenu lwendu lwendeliyi Elija nichatiyiliyi hampinji yatemukileñayi.

9 Muloña wakwila Elija watiyili woma watemukilili kukabeta kambwela kakumujika kuBerisheba hadiña jikilomita jakushika ku 150, musumba wadiña kwakwihi nakabeta kambwela kañinza yaYuda. Wamushili kalama kindi kwenakuna nawa wayili muchinkalampata nkawindi. Bayibolu yahosha nawu wendeli ‘lwendu lwakwenda ifuku dimu,’ tunateli kufwikija chatachikiliyi lwendu nampinji yantetemena nawa hasendeli yakudya hela yuma yikwawuku. Hamuloña wawusweleli watiyileñayi niwoma, wakabakeni nankanza nihakwenda muchinkalampata. Chelili itañwa hidikuya nakuhuma nawa hamesu hihakwiyila, Elija hadiña cheñi nañovu yakutwalekahu kwendaku. Wazeyeli nawa washakama mwishina damutondu, dimwateleleliyi kushakama muchina chinkalampata mwakadi yuma.—1 Anya. 19:4.

10, 11. (a) Indi kulomba kwalombeliyi Elija kudi Yehova kwatalishili mudihi? (b) Kuzatisha jinsona jinatenuwu, lumbululenu chatiyileñawu antu amwakameneña Nzambi chaneñeluwu.

10 Elija waneñeli nakulomba nindi yofwi. Wahosheli nindi: “Ami hinabadika ankakulula jamuku.” Welukili nindi ankakulula jindi adiña abalumuka dehi lunkuñu, hiyatwesheli kukwasha muntu wudi wejimaku. (Mukwa. 9:10) Elija wadimweneña nindi wamukunkulwayi. Dihafumini hakuhosha nindi: ‘Jinankumi!’ Nukuhandiladi?

11 Komana twatela kuhayama hakwiluka nawu muntu waNzambi nateli kuneña muniyi njila? Inehi. Amayala niambanda amavulu ashinshika asonekawu muBayibolu ayilumbulula nawu aneñeli chikupu nawa akeñeleña kufwa, hakachi kawu hadiña Rebeka, Yakoba, Mosi niYoba.—Kutach. 25:22; 37:35; Kuch. 11:13-15; Yoba 14:13.

12. Neyi muneña chikupu, munateli kwimbujola ñahi chakutalilahu chaElija?

12 Makonu tunakushakama ‘munyaka yakala’ dichi twahayamaña wanyi hakuwana neyi antu amavulu niambuña Nzambi ashinshika aneñaña mpinji yikwawu. (2 Tim. 3:1) Neyi muneña muniyi njila, imbujolenu chakutalilahu chaElija: Lombenu kudi Nzambi chakufuma hamuchima. Kafwampi Yehova, ‘hiNzambi wakukundeja kwejima.’ (Tañenu 2 Akorinda 1:3, 4.) Komana wamukundejeli Elija?

Yehova Wamukwashili Kaprofwetu Kindi

13, 14. (a) Indi Yehova wamwakameneni ñahi kaprofwetu Kindi wadiña mukukala kuhitila mudi kañelu? (b) Muloñadi chitwatiyilaña kuwaha hakwiluka netu Yehova watwiluka hamuntu hamuntu, nikuzeyazeya kwetu?

13 Munakutoñojoka nenu Yehova watiyili ñahi hakumona kaprofwetu kindi akeñeliyi nashakami mwishina damutondu muchinkalampata nakulemba nindi yofwi kwindi? Hitwatela kubokaku. Chelili Elija yaholokeli mutulu, Yehova wamutemesheleli kañelu. Kañelu wamuhindwishili Elija chovu-chovu nakumukunka nawa wamwilili nindi: “Hindukaku, wudyi.” Elija wahindukili muloña kañelu wamuloñesheleli yakudya, dinkendi ditata nimenji. Komana wamusakilili kañelu? Bayibolu yahosha hohu nawu wadiili nikunwa nawa wakamini cheñi. Komana waneñeli chikupu chakukañanya kuhosha? Hela chochu, kañelu wamuhindwishili kapampa kamuchiyedi, hadaha nantetemena. Wamwilili cheñi Elija nindi, “Hindukaku wudyi” nawa wahosheli cheñi awa mazu akumukundeja nindi, “muloña njila yeyi yasweja kuleha.”—1 Anya. 19:5-7.

14 Nzambi wamwinkeli kañelu maana akwiluka kwayileñayi Elija. Welukili cheñi nindi Elija hanatweshi kwenda ilu lwendu lwalulehi nañovu jinduku. Twatiyaña kuwaha kukalakela Nzambi weluka yikonkwanyi yetu nikuzeyazeya kwetu kubadika etu aweni. (Tañenu Masamu 103:13, 14.) Indi yina yakudya yamukwashili ñahi Elija?

15, 16. (a) Indi yakudya yafumini kudi Yehova yamukwashili Elija kwiladi? (b) Muloñadi wutwatela kusakilila hanjila yakamenañamu Yehova ambuñindi makonu?

15 Twatañaña nawu: “Hakuhinduka, hakudya nakunwa, hakwenda nañovu yakudya oku mafuku makumi awana nimwaana niwufuku, hakuya kumpidi yaNzambi kuHorebi.” (1 Anya. 19:8) Kufwana Mosi wadiñaku yaaka 600, henohu Elija kanda yavwaliki niYesu wavwalikili chimwahitili yaaka 1,000 henohu Elija wafwa dehi, Elija washakamini nanzala mafuku 40 nimwaana niwufuku. (Kwid. 34:28; Luka 4:1, 2) Bayi neyi ayina yakudya yamanishili kukala kwindi kwejimaku, ilaña yamukolesheli muchihayamisha. Fwikijenu kashinakaji wamuntu nakuyanda hakuhita muchinkalampata mwakadi njila, ifuku niifuku, mulungu nimulungu kwakwihi nakakweji kamu nachikunku.

16 Yehova wakamenaña ambuñindi nimakonu, bayi neyi wayinkaña yakudya yakumujimba muchihayamishaku, ilaña wayakamenaña munjila yalema chikupu. Wayiloñeshelaña ambuñindi yakudya yakuspiritu. (Mat. 4:4) Kudiza hadi Nzambi Mwizu dindi nimunyikanda yashindamena haBayibolu kwatukoleshaña kuspiritu. Kudiza muniyi nyikanda hikunateli kumanisha kukala kwetu kwejimaku, ilaña kunateli kutukwasha kuumika kukala kutwatela kubula kuumika nkawetu. Kwalombolaña cheñi ‘kuwumi wahaya nyaka.’—Yow. 17:3.

17. Indi Elija wayili kudihi, nawa muloñadi adina iluña chidadiña dalema?

17 Elija wendeli jikilomita kwakwihi na 320 nichashikiliyi kuMpidi yaHorebi. Mpidi yeniyi yadiña yalema munsañu yanyaka, muloña Yehova Nzambi wadimwekesheli kudi Mosi kuhitila mudi kañelu kuchiputa chakwatili kesi nawa Yehova watiyañeni chitiyañenu chaNshimbi nawaIsarela chimwahitili yaaka haniyi mpidi. Elija washakamini mwiyeñu.

Yehova Chakundejeliyi Nikukolesha Kaprofwetu Kindi

18, 19. (a) Kañanda kaYehova kakuspiritu wehwili lwihwinyi, nawa Elija wakwili nindidi? (b) Elija washimwini yumanyi yisatu yamuneñesheli?

18 Yehova watemesheli “Izu” kuHorebi, chakadi nikujina wazatishili kañanda kakuspiritu wamwihwili ilu lwihu lwapela nindi: “Eyi Elija, wudi nakwiladi kunu?” Amwihwili ilu lwihu mumesu awunda muloña Elija wamweni neyi anamwili nawu yashimuni yuma yejima yadiñi kumuchima windi. Nawa Elija wahosheli yuma yejima yadiña kumuchima. Wahosheli nindi: “Ami namutiyili Yehova Nzambi wamazaza mukawu nankashi; muloña anyana kaIsarela analeki chitiyañenu cheyi, anasandi tumeña tweyi, anajahi tuprofwetu tweyi nampoku yakabali. Yami inashaluhu kanka wami hohu, hiyakukeña nikufumisha wumi wami, awufumishi nawa.” (1 Anya. 19:9, 10) Mazu aElija amwekeshaña nyiloña yisatu yamuneñesheli.

19 Chatachi, Elija watoñojokeli nindi mudimu windi wayili mumenji hohu. Hela chakwila watiyileña ‘mukawu nankashi’ hayaaka yayivulu hakumukalakela Yehova nikulemesha ijina daNzambi dajila nikudifukula kwindi kubadika yuma yejima, Elija wamweni nindi yuma yinakutaminaku hohu. Antu adiña nachikuhwelelu wanyi nawa adikañileña, ilaña kudifukula kwakutwamba kwatandileña chikupu. Chamuchiyedi, Elija watoñojokeleña nindi wudi nkawindi. Wahosheli nindi, “Yami inashaluhu kanka wami” neyi kwiji diyi muntu wamukalakeleleña Yehova nkawindi mudina ituña. Chamuchisatu, Elija watiyileña woma. Akwawu atuprofwetu amavulu adiña ayijaha dehi nawa welukili chikupu nindi yena diyi wukulondelahu. Chamukalilili Elija kushimuna yuma yadiña kumuchima windi, ilaña hadinkeli wanta hela kutiya nsonyi yakumuleja Nzambi yuma yatoñojokeleñayuku. Wayimikila antu ashinshika ejima chakutalilahu chachiwahi kuhitila mukumuleja Nzambi yuma yejima yadiña kumuchima windi mukulomba.—Mas. 62:8.

20, 21. (a) Lumbululenu yuma yamweniyi Elija kuwiñililu weyeñu haMpidi yaHorebi. (b) Chumanyi chadiziliyi Elija chelili Yehova yamwekeshi ñovu?

20 Indi Yehova welili ñahi hayuma yakameneneñayi Elija niyachinineñayi? Kañelu wamulejeli Elija kwimana kuwiñililu weyeñu. Wovwahililili, nawa helukili yuma yikumwekanaku. Kwakunkili mpepela yeneni. Yatela yadiña nalushindu nankashi, muloña yadiña nañovu chikupu chakwila yabaloleli jimpidi nikuhumona malola. Fwikijenu Elija nakafwila kudibuta kumesu iku nakwati mahinindi alema awuvuji anakuleloka nampepela. Nawa watela washilumu katwa hakwila nawu yemani chiwahi muloña iseki dadiña nakukanka namutentashi waholokeli mudina iluña. Henohu kanda yakwati ñovu, halondeli kesi nawa wafuntili mwiyeñu kulonda yaswami iyena dakesi dasweja.—1 Anya. 19:11, 12.

Yehova wazatishili ñovu jindi jasweja hakumukundeja nikumukolesha Elija

21 Yuma yejimiyi yatwanukishaña nawu Yehova hadiña muniyi yihayamisha yañovuku. Elija welukili nindi Yehova hadiña neyi tunzambi twakulumbisha tudi neyi Bayali, alemesheluwu kudi akwakudifukula indi adimbileñawu nawu diyi “mukwakwendesha mavu,” hela mukwakuleta nvulaku. Yehova diyi Nsulu yayuma yejima yañovu jabadika jamwekenaña muyileñaleña, ilaña wabadika chikupu yuma yejima yaleñayi. Niiwulu dadeni hidikutwesha kumuwaninaku. (1 Anya. 8:27) Indi yumiyi yamukwashili ñahi Elija? Anukenu nenu watiyili woma. Chineli wadiña naYehova Nzambi, Nzambi wukweti ñovu jasweja, Elija hateleleli kuyitiya woma aAhabi naYezebeluku.—Tañenu Masamu 118:6.

22. (a) Indi ‘izu danyanya dawunda’ damulejeli ñahi Elija nawu wadiña walema? (b) Hinyi wahosheleleña ‘mwizu danyanya dawunda’? (Talenu tumazu twaheshina.)

22 Chelili kesi kahiti, kwamweneni nzo-o nawa Elija watiyili ‘izu danyanya dawunda.’ Damulejeli Elija kushimuna cheñi yuma yadiñi kumuchima windi nawa washimwini kapampa kamuchiyedi yuma yejima yakameneneñayi. * Hadaha chumichi chamukwashili chikupu. Chakadi nikujina, Elija amukundejeli hama hayuma yamulejeluwu ‘nezu danyanya dawunda.’ Yehova wamulejeli Elija nindi wamulemesheli. Munjilanyi? Nzambi wamulejeli yuma yafuukwiliyi kutalisha hanjita yalwiliyi nawakwakudifukula aBayali muIsarela. Mwamweni, mudimu wazatiliyi Elija wayili mumenji wanyi muloña Nzambi wachidiña kujilumuna akwakudifuukula aBayali. Kubombelahu, Yehova watwalekeluhu kumuzatisha Elija neyi kaprofwetu, muloña wamufuntishili nakuzata nyidimu yikwawu yadimena nawa wamulejeli nshimbi jatela kulondelayi.—1 Anya. 19:12-17.

23. Yumanyi yiyedi yeliliyi Yehova hakwila Elija yabuleña kutoñojoka nindi wadiña nkawindi?

23 Chumanyi chamulejeluwu Elija watoñojokeleña nindi wudi nkawindi? Yehova welili yuma yiyedi. Chatachi, wamulejeli Elija kumuwayisha Elisha kulonda yekali kaprofwetu wakamusinsa. Elija watachikili kuzata hamu naniwu mukwenzi weyala nawa wadiña kalama kindi hayaaka yayivulu. Amukundejeli munjila yayiwahi nankashi. Chamuchiyedi, Yehova washimwini iyi nsañu yakuzañalesha nindi: “Hela chochu, muIsarela nakashiyamu makombakaji awantu atanu nayedi, wowu manuñu ejima anabuli kufukamina Bayali, twotunwa twejima tunabuli kumupwepula.” (1 Anya. 19:18) Elija wadiña nkawindi wanyi. Watela watiyili kuwaha hakutiya nawu kudi antu amavulu ashinshika abulili kudifukula kudi Bayali. Akeñeleña nawu Elija yatwalekuhu kukalakala mudimu windi nakashinshi, nakwimika chakutalilahu chachiwahi chakwikala washinshika kudi Yehova munana mafuku akala. Chatiyiliyi Elija awa mazu amulejeluwu kudi kañanda kaYehova, ‘izu danyanya dawunda’ daNzambi yindi, watiyili kuwaha hama.

Bayibolu yidi neyi kana “kadizu kanyanya kawunda,” kazatishañayi Yehova hakutulombola makonu

24, 25. (a) Munjilanyi mutunateli kutiyilila “kadizu kanyanya kawunda” kaYehova makonu? (b) Tweluka ñahi netu Elija wetejeli chamukundejeluwu kudi Yehova?

24 Kufwana Elija, twatela kuhayama chikupu nañovu yasweja yamwekenaña muyileñaleña. Yileñaleña yamwekeshaña hatooka to-o ñovu yaNleñi. (Rom. 1:20) Yehova wuchidi kuzatisha ñovu jindi jasweja hakukwasha ambuñindi ashinshika. (2 Kushi. 16:9) Ilaña, twadizaña yuma yayivulu yahosha hadi Nzambi kuhitila Mwiizu dindi, Bayibolu. (Tañenu Isaya 30:21.) Munjila yikwawu, Bayibolu yidi neyi kana “kadizu kanyanya kawunda,” kazatishañayi Yehova hakutulombola makonu. Yehova watwololaña, kutukolesha nikutuleja chikupu nindi watukeña kuhitila muniwu mukanda walema.

25 Komana Elija wetejeli chamukundejeluwu kudi Yehova haMpidi yaHorebi? Eña. Chakadi nikumba mpinji, iwu kaprofwetu womika nawa washinshika watachikili cheñi kumukalakela Nzambi nikubabesha antu kulonda aleki kudifukula kudi anzambi akutwamba. Anetu nawa neyi tutiyililaña izu daNzambi donenewa, ‘kukundeja kwaNyikanda Yajila,’ tunateli kwimbujola chikuhwelelu chaElija.—Rom. 15:4.

^ par. 22 Wahosheli idi ‘izu danyanya dawunda’ watela hikañanda yowumu wakuspiritu wazatishiluwu hakushimuna ‘mazu aYehova’ asonekawu ha 1 Anyanta 19:9. Muvasi 15 iwu spiritu amutena nawu “Yehova.” Tunateli kwanuka kañanda kakuspiritu kazatishiluwu kudi Yehova hakulombola aIsarela muchinkalampata kateneniyi Nzambi nindi: “Ijina dami dekala mudi yena.” (Kwid. 23:21) Hitunateli kushimuna jiikaku, ilaña tweluka netu henohu kanda yenzi hamaseki, Yesu wakalakeleña neyi “Izu,” Mukwakumuhoshelaku Yehova kudi ambuñindi.—Yow. 1:1.