Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 10

Wahakwililuku Kudifukula Kwalala

Wahakwililuku Kudifukula Kwalala

1, 2. (a) Indi antu jaElija ayandili munjilanyi? (b) Kukalanyi kwamweniyi Elija haMpidi yaKarameli?

ELIJA watalileña mazaza awantu chakandukileñawu chovu-chovu kuMpidi yaKarameli. Chili kwachidiña kabwidibwidi henohu itañwa kanda diseli, wayimweni nindi awa antu ayandili nanzala niwuzweñi. Chaaña chadiñaku hadi yaaka yisatu nachikunku chayileñeleleli kufwa nzala yakapwelendendi.

2 Hakachi kawu hadiña atuprofwetu 450 Abayali endelaña nakuditiya nawa amuheleli chikupu Elija kaprofwetu kaYehova. Mwadi Yezebeli wajahili ambuña Yehova amavulu, ilaña iwu muntu wachidiña nakudimbulula kudifukula kwaBayali. Hanu dinu wadi kuyidimbulula nakushika mpinjinyi? Hadaha ana atupristu atoñojokeleña nawu Elija wukuyitiya woma muloña adiña amavulu nawa akumuzeyesha. (1 Anya. 18:4, 19, 20) Mwanta Ahabi niyena wenjili, wendeleleña mwikalu dindi dawanta. Niyena wamuheleli Elija.

3, 4. (a) Muloñadi Elija chatiyiliyi woma hadina ifuku dalema chelili itañwa hidikusela? (b) Malwihwinyi itukuhanjekahu?

3 Hanidi ifu Elija wamweni yuma yakala nawa yekomwesha chikupu yabuliliyi kumonahu muchihandilu chindi. Elija chatalileñayi antu akandukileña kuMpidi yaKarameli welukili nindi akwiluka chikupu neyi Nzambi diyi wasweja ñovu tahindi antu atama. Watiyili ñahi chelili itañwa hidikusela? Niyena watiyileña woma, chineli wadiña “muntu watiyaña mutwatiyañetu.” (Tañenu Yakoba 5:17.) Tunateli kwiluka chikupu chumiche: Chineli wadiña hakachi kawantu akadi chikuhwelelu, nimwanta wawu mukwakusekesha niatupristu ambanji, chakadi nikujina Elija watoñojokeli nindi wadiña nkawindi.—1 Anya. 18:22.

4 Chumanyi chaletesheli aIsarela amoni iku kukala? Indi iyi nsañu yinayikundami ñahi enu? Shinshikenu Elija chamwekesheliyi chikuhwelelu niyuma yayiwahi yitunateli kudizilaku makonu.

Kukala Kwadiñaku Hampinji Yayilehi Kunamani

5, 6. (a) A Isarela adiña mukukalanyi? (b) Indi Mwanta Ahabi wamuneñesheli ñahi chikupu Yehova?

5 Hayaaka yayivulu yakuhanda kwindi, Elija wamweni antu chalekeluwu kudifukula kwalala nichayiyandishileñawu antu nawa hatwesheli kuhimpa yumiyuku. Kafwampi aIsarela amavulu atwalekeluhu kwikala mukudifukula kwakutwamba chatela ekali mukudifukula kwalala nawa alombeleña anzambi akutwamba amunyunza yadikumashaninuwu nawu chatela adifukuleña kudi Yehova Nzambi. Mumafuku aElija antu eñijili mutu chikupu mukudifukula kwakutwamba.

6 Mwanta Ahabi wamuneñesheli Yehova hama. Wasumbwili Yezebeli mwana kamwanta wakuZidoni. Yezebeli wafwilileña kutandisha chikupu kudifukula kwaBayali muIsarela nikujiyisha chikupu kudifukula kwaYehova. Ahabi atachikili kumuyuula kudi Yezebeli. Wamutuñilili Bayali tembeli nikameña nawa walombweleña antu kulonda adifukuleña kudi iwu nzambi wawusenji.—1 Anya. 16:30-33.

7. (a) Indi kudifukula kwaBayali kwaswejeli ñahi kutama? (b) Muloñadi wutwakuhwelela netu Bayibolu hiyaditadikishañaku kutalisha hakuleha kwachaaña chamumafuku aElija? (Bombelenuhu nichikasha.)

7 Indi kudifukula kwaBayali kwaswejeli ñahi kutama? Kwahuñumwini aIsarela amavulu nakuyifumisha kudi Nzambi walala. Antu adifukwileña kudi Bayali adiña alukambu nawa elileña yuma yayishimashima. Adiña nawayivumbi awamayala niawambanda ahatembeli, elileña yidika yawuvumbi nikulambula anyana. Yehova wamutemesheli Elija kudi Ahabi kulonda yamuleji nindi kukekala chaaña chikatwalekahu sampu kaprofwetu kaNzambi nashimuni nindi chinamani. (1 Anya. 17:1) Hahitili yaaka yayivulu hakwila Elija yayi kudi Ahabi nakumuleja nindi yapompeshi antu niatuprofwetu twaBayali kuMpidi yaKarameli. *

Munjila yikwawu, yuma yalema yakundama kukudifukula kwaBayali achidi kuyilemesha nimakonu

8. Indi nsañu yakudifukula kwaBayali yatudizishañadi makonu?

8 Indi iku kukala kwatudizishañadi makonu? Amakwawu anateli kutoñojoka nawu nsañu yakudifukula kwaBayali yalema wanyi makonu muloña hitwamonaña jitembeli nitumeña twaBayaluku. Ilaña iyi nsañu, bayi neyi hinsañu yakunyaka yamukunkulwayuku. (Rom. 15:4) Izu dakwila nawu “Bayali” dalumbuluka nawu “mwini” hela “mwanta.” Yehova wayilejeli antu jindi nindi atela kumutonda yena kwikala “bayali” wawu hela nfumwawu. (Isa. 54:5) Komana himukwitejaku nenu antu achidi kuzatila anyanta ashiyashana chatela amuzatileña Nzambi Watwesha Yejima? Hela chakwila antu azatilaña mali muchihandilu chawu, nyidimu, kuhema, kwila wuvumbi hela anzambi amavulu adifukulañawu chatela adifukuleña kudi Yehova, atondaña mwanta wawu. (Mat. 6:24; tañenu Aroma 6:16.) Munjila yikwawu, yuma yalema yakundama kukudifukula kwaBayali achidi kuyilemesha nimakonu. Neyi tushinshika haniyi ndombu yakushankulu yadiña hakachi kaYehova naBayali, chumichi chinateli kutukwasha kufuukulahu chiwahi Nzambi itwatela kuzatila.

Indi aIsarela ‘Alulutileña’ Munjilanyi?

9. (a) Indi Mpidi yaKarameli yadiña ñahi iluña dadiwahi dakusawisha kudifukula kwaBayali? (Talenu cheñi tunsona twaheshina.) (b) Indi Elija wayilejeli antu chumanyi?

9 Haniyi Mpidi yaKarameli, antu adiña nakumona chiwahi mwahita Isarela mwejima, kufuma muchinekineki chakaloña Kishoni nakushika kuKaluñalwiji Keneni (Kaluñalwiji kaMediterranean) kwakwihi namapidi aLebanoni kukabeta kaluwunda. * Ilaña itena chidashikili mwiwulu hanidi ifuku dalema, chamwekeni hatooka to-o nawu mwituña mwadiña kukala. Ituña dadiña nawushi dayinkeluwu anyana kaAbarahama kudi Yehova hidadiña nawushi cheñuku. Ituña dejima dochekeli namwaana, nawa antu jaNzambi adikisañeni muloña wawusupi wawu. Chapompeluwu ana antu, Elija wayiwanini nakuhosha nindi: ‘Chimululuta, niniku kumukukundama nehi? Neyi Yehova diyi Nzambi, londenu yena; neyi Bayali diyi, komana londenu yena.’—1 Anya. 18:21.

10. Indi antu jaElija adiña ‘nakululuta niniku kwakundaminuwu nehi’ munjilanyi, nawa avulameneni nsañwinyi yalala yalema?

10 Indi Elija watalishili mudihi hakuhosha nindi “chimululuta niniku kumukukundama nehi”? Ana antu elukili wanyi nawu ateleli kutondahu hakachi kakudifukula kwaYehova nakudifukula kwaBayali. Atoñojokeleña nawu anateli kudifukula kudi Yehova nikudi Bayali, nawu anateli kumuzañalesha Bayali nayidika yawu yatama nikulomba wuselewa waYehova Nzambi. Hadaha atoñojokeleña nawu Bayali wukukiswila mbutu niyimuna yawu hakwila “Yehova wamazaza” wukuyikiña kunjita. (1 Sam. 17:45) Avulameneni nsañu yalala yalema, yabulaña kutiyishishawu antu amavulu nimakonu. Yehova hakeñaña nindi tudifukuleña kudi yena nikudi ankishuku. Wakeñaña nindi tudifukuleña kudi yena kankawindi. Hetejaña kubombashana kudifuukula kudi yena nakudifukula kukwawuku nawa chumichi chamuneñeshaña.—Tañenu Kwidika 20:5.

11. Munatoñojoki ñahi nenu mazu ahosheliyi Elija haMpidi yaKarameli anateli kutukwasha kushinshika cheñi yuma yitwalemesha muchihandilu chetu nikudifukula?

11 A Isarela adiña ‘nakululuta’ neyi muntu wunakukeña kuya munjila jiyedi hampinji yoyimu. Antu amavulu makonu aluwañeshaña niwena, etejaña kudifukula kudi “abayali” amakwawu muchihandilu chawu nawa alekaña kudifukula kudi Nzambi. Neyi tutiyilila chayilejeliyi Elija antu nindi aleki kululuta, chumichi chikutukwasha kushinshika cheñi yuma yitwalemesha muchihandilu chetu nichitwadifukulaña.

Cheliluwu Hakwila Eluki Nawu Yehova Diyi Nzambi Walala

12, 13. (a) Elija washimwini nindi eli chumanyi chakwilukilaku Nzambi walala? (b) Tunateli kumwekesha ñahi netu twakuhwelela neyi chakuhweleleliyi Elija?

12 Kuhiñahu Elija washimwini nindi eli chuma chakwilukilaku Nzambi walala. Wayilejeli kwila chuma chabula kukala. Atuprofwetu twaBayali ateleleli kutuña kameña nakushahu mulambu, kufumahu ateleleli kulomba kudi nzambi yawu kulonda yabutuli kesi. Elija niyena wateleleli kwila mwomumu. Wahosheli nindi, ‘yowu Nzambi wukwakula nakesi diyi Nzambi walala.’ Elija wamwilukili chikupu Nzambi walala. Wadiña nachikuhwelelu chikupu chakwila hashintajalili kuyinka ayilumbu jindi kukooleka kwakusambila kwila yuma yejimaku. Wayilejeli ana atuprofwetu twaBayali kutachikilahu. Dichi atondeli ñombi wakulambula nikulomba kudi Bayali. *1 Anya. 18:24, 25.

13 Makonu hikwekala yihayamishaku. Hela chochu, Yehova wahimpa wanyi. Tunateli kumukuhwelela neyi chamukuhweleleliyi Elija. Chakutalilahu, neyi antu amakwawu akaana yuma yatañishaña Bayibolu, hitwatiyaña woma wakuyiteja kulonda asambili kushimuna yuma yakuhwelelawuku. Kufwana Elija, tunateli kumukuhwelela Nzambi walala netu wakamanisha kukala. Twelaña mwenimu kuhitila mukushindamena Hezu daNzambi donenawu dasonekawu kulonda ‘kutwolola nachu.’—2 Tim. 3:16.

Elija welukili nindi ana akwakudifukula aBayali hiyadifukwileña kudi Nzambi walala wamumuku nawa wakeñeleña nindi aIsarela eluki chumichi

14. Indi Elija wayiseheli atuprofwetu twaBayali munjilanyi, nawa muloñadi?

14 Atuprofwetu twaBayali ashili mulambu wawu hakameña nawa atachikili kutambeka nzambi yawu. Atwalekeluhu kubilela nawu, “Eyi Bayali, tutiyi.” Elili tuhu tambeke-e hadi mpinji yayilehi. Bayibolu yahosha nawu, “Niizu nehi, niwakuyakula nehi.” Chidashikili itañwa mwiwulu Elija watachikili kuyiseha nakuyisupisha nindi Bayali watela wudi nanyidimu yayivulu, nindi nakunooka kwakankawindi, indi kwiji nakami tulu mwatela kumuhindwisha. Elija wayilejeli ana anfwikiji nindi, “Bidekenu chakola.” Chakadi nikujina, Elija welukili nindi ana akwakudifukula aBayali hiyadifukwileña kudi Nzambi walala wamumuku nawa wakeñeleña nindi aIsarela eluki chumichi.—1 Anya. 18:26, 27.

15. Indi nsañu yawatupristu twaBayali yamwekeshaña ñahi wusupi wakutonda mwanta wudi wejima chatela kutonda Yehova?

15 Dichi atupristu twaBayali hiyakwandala, ‘hiyakubidika chakola, hiyakuditapola nampoku nimayoña, mwomwelilañawu, ninyijimba yawu kwamashi nge.’ Kwosi nichuma chamwekeni. “Hikwadiñi hela izu hela wakwakula, hela wakutala kwokuku.” (1 Anya. 18:28, 29) Eñañi, Bayali hadiña kwokuku. Wadiña chifwanisha cheliliyi Satana kulonda yayihuñumuneña antu kudi Yehova. Walala diwu iwu, antu neyi atonda mwanta wacheñi chatela atondi Yehova akutiya nsonyi.—Tañenu Masamu 25:3; 115:4-8.

Nzambi Walala Wakwili Kulomba

16. (a) Elija chaloñesheliyi kameña kaYehova haMpidi yaKarameli wayanukishili antu chumanyi? (b) Indi Elija watwalekeluhu ñahi kumwekesha chikuhwelelu chindi mudi Nzambi yindi?

16 Chikwelili melela, mpinji yaElija yakulambula mulambu yashikili. Waloñesheli kameña kaYehova kahumwinuwu kudi ayilumbu aheleli kudifukula kwalala. Wazatishili malola 12, hadaha wayanukishili antu amavulu amumunza wawaIsarela wanyitaña 10 nindi ateleleli kwovwahila Nshimbi yamwinkeluwu Mosi yenkeluwu munza wejima waIsarela. Kufumahu washili mulambu windi hakameña nawa wamwañililuhu menji, hadaha ayitahili muKaluñalwiji kaMediterranean kadiña kwakwihi. Wapundili nikapila kwindo kukameña nawa wenzeshelumu menji. Neyi chochayinkeliyi atupristu twaBayali kukooleka kwejima, wamwesekeli Yehova muyuma yejima, wamwekesheli chikupu chamukuhweleleliyi Nzambi yindi.—1 Anya. 18:30-35.

Kulomba kwaElija kwamwekesheli nawu wachidiña kwakamena antu jindi muloña wakeñeleña kumona Yehova ‘chakufuntishayi cheñi nyichima yawu.’

17. Indi kulomba kwaElija kwamwekesheli ñahi yuma yalemesheliyi, nawa tunateli kumwimbujola ñahi mukulomba kwetu?

17 Chaloñesheliyi yuma yejima Elija walombeli. Kulomba kwaElija kwadiña kwatiyakana muloña walombeli yuma yalala yalema munjila yatiyakana. Chatachi, wakeñeleña antu eluki nawu Yehova diyi “Nzambi muIsarela,” bayi Bayaluku. Chamuchiyedi, wakeñeleña antu ejima eluki nawu wadiña kambuña Yehova, nawa kulema kwejima nimpuhu yatela kuya kudi Nzambi. Nkumininaku, wamwekesheli nindi wachidiña kwakamena antu jindi muloña wakeñeleña kumona Yehova ‘chakufuntishayi cheñi nyichima yawu.’ (1 Anya. 18:36, 37) Hela chakwila adileteleli makabi hamuloña wakubula chikuhwelelu, Elija wachidiña wayikeña. Komana tunateli kumwekesha kudizoza nikwakamena ijina daNzambi nikutiyila wushona antu anakukeña wukwashu hampinji yitunakulomba kudi Nzambi?

18, 19. (a) Indi Yehova wakwili ñahi kulomba kwaElija? (b) Indi Elija wayilejeli antu kwiladi, nawa muloñadi chabuliluwu kuyitiyila luwi atupristu twaBayali?

18 Henohu Elija kanda yalombi, antu atela ajinokeleña neyi chakwila Yehova wukwikala Nzambi wakutwamba neyi chadiñayi Bayali. Hela chochu, chalombeliyi alekeli kujinoka. Bayibolu yahosha nawu: ‘Hohenohu kesi kaYehova hikakuholoka, hikakunoñesha mulambu wakushita, ninchawa, nimalola, nimaseki, hikakulasha nimenji adiñi mukapila, chawu.’ (1 Anya. 18:38) Nzambi wakwili muchihayamisha. Chumanyi cheliluwu antu?

“Hohenohu kesi kaYehova hikakuholoka”

19 Wejima wawu abileleli nawu: ‘Yehova diyi Nzambi walala, Yehova diyi Nzambi walala.’ (1 Anya. 18:39) Nkumininaku elukili Nzambi walala. Ilaña adiña kanda amwekeshi chikuhwelelu chawu. Kuhosha hohu mwalala, kwiteja nawu Yehova diyi Nzambi walala hanyima yakumona kesi kafumini mwiwulu hakwakula kulomba hichayili mukwila nawu antu adiña nachikuhweleluku. Dichi Elija wayilili nindi amwekeshi chikuhwelelu chawu munjila yikwawu. Wayilili nindi eli chuma chateleleluwu kwila hayaaka yayivulu yahitiluhu, kwovwahila Nshimbi yaYehova. Nshimbi yaNzambi yahosheli nawu atuprofwetu akutwamba niakwakupesha atela kuyijaha. (Kuhit. 13:5-9) Atupristu twaBayali adilishili kwikala ayilumbu jaYehova Nzambi, hakwila chuma chabula kwesekana nankeñelu yaNzambi mumushikila. Komana ateleleli kuyitiyila luwi? Komana atiyilili luwi ana anyana ejima akadi muloña ocheleñawu amomi neyi mulambu kudi Bayali? (Tañenu Yishimu 21:13; Yere. 19:5) Ana antu hiyateleleli kuyitiyila luwuku. Dichi Elija wahanini lushimbi nindi ayijahi, nawa ayijahili.—1 Anya. 18:40.

20. Muloñadi yuma yakamenañawu akwakudimbulula amakonu kutalisha hadi atupristu twaBayali ajahiluwu kudi Elija chiyekalila yakutwamba?

20 Akwakudimbulula amakonu adimbululaña chikupu chuma chamwekeni haMpidi yaKarameli. Antu amakwawu akameneña nawu chuma chamwekeni chinateli kuleñela antu amukwitiya kumu kutoñojoka nawu anateli kukabisha antu amukwitiya kwacheñi. Chawushona, makonu muyipompelu yayivulu mwenzala madombu. Hela chochu, Elija hadiña nalukambuku. Wadiña nakumwimenaku Yehova wawuñaji hakujaha ana antu. Cheñi nawa, akwaKristu alala eluka nawu hiyatela kumwimbujola Elija kuhitila mukujaha antu atamaku. Ilaña alondelaña nshimbi yayinkeluwu atumbanji twaYesu ejima neyi chashimunawu mumazu amulejeluwu Petulu kudi Kristu nindi: “Somekaku cheñi mpoku yeyi yakabali muchindalu chayu; muloña antu ejima akukwata kumpoku yakabali akafwa kumpoku yakabali.” (Mat. 26:52) Yehova diyi wukaleta wuñaji kumbidi nawa wukazatisha Mwanindi hakwila mwenimu.

21. Indi chakutalilahu chaElija chayikwashaña ñahi akwaKristu alala makonu?

21 AkwaKristu alala atela kumwekesha chikuhwelelu muchihandilu chawu. (Yow. 3:16) Tunateli kwila mwenimu kuhitila mukwimbujola antu ashinshika adi neyi Elija. Wadifukwileña kudi Yehova hohu nawa wakolesheleña amakwawu kwila mwomumu. Wasawili kwitiya kwakutwamba kwazatishileñayi Satana hakuhuñumuna antu kudi Yehova chakadi woma. Nawa wamukuhweleleli Yehova nindi wukamanisha iku kukala kubadika kushindamena hawuswa windi. Elija wahakwililuku kudifukula kwalala. Komana wejima wetu twimbujoleña chikuhwelelu chindi.

^ par. 9 Mpidi yaKarameli kakavulu yekalaña namunyenvu wawuwahi muloña wapepela yituuta yafumaña muchinekineki chakaluñalwiji, mpepela yeniyi yavula kuleta nvula niwuumi. Muloña wakwila Bayali amukuhweleleli nawu diyi waleteleña nvula, chakadi nikujina iyi mpidi ayilemesheli chikupu kudi akwakudifukula aBayali. Dichaletesheli Mpidi yaKarameli yawuma kwikala iluña dadiwahi dakusawisha kudifukula kwaBayali nawu kwakutwamba.

^ par. 12 Kafwampi Elija wayilejeli nindi: “Kushahu kesi” hamulambu “nehi.” Antu amakwawu adiza chikupu ahoshaña nawu mpinji yikwawu ana akwakupesha akishi ashileña kesi kwishina dakameña kumbadi kulonda antu atoñojoki nawu akibutula nañovu jasweja.