Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 18

‘Watoñashanini muMuchima Windi’

‘Watoñashanini muMuchima Windi’

1, 2. Shimunenu chadiña lwendu lwendeliyi Mariya nawa lumbululenu chaletesheli ilu lwendu lumukalili.

FWIKIJENU Mariya nakuswila-swila hewulu dachimbulu. Anendi dehi maora amavulu. Yosefu watwamininuku nawa wendeleña chovu-chovu hakuya kuBetelemi kwakulehi. Mariya watiyili cheñi mwana chendeleñayi mwivumu.

2 Mariya wadiña wakulisha dehi ivumu; Bayibolu yalumbulula chadiñayi haniyi mpinji namazu akwila nawu ‘wakulishili ivumu.’ (Luka 2:5) Chahitileñawu awa eyala namumbanda mumaha, hadaha andimi amakwawu adimineña hela atumbileña mbutu ahayamineña hakumona muntu wakulishili ivumu wudi halwendu. Muloñadi Mariya chendeleliyi lwendu lwalulehi lwakufuma kumukala wawu kuNazareta?

3. Indi Mariya amwinkeli mudimwinyi, nawa tukudiza yumanyi yahosha hadi Mariya?

3 Yuma yejimiyi yatachikili chimwahitili tukweji kufuma hampinji yatambwililiyi iwu kansi wamumbanda kaYudeya mudimu walema mukuhanda kwawantu. Wukavwala mwana wukekala Mesiya, Mwana kaNzambi. (Luka 1:35) Chashikili mafuku akuvwala, ateleleli kwenda ilu lwendu. Hampinji yayileñawu hanilu halwendu, Mariya wamweni kukala kwashili chikuhwelelu chindi mukweseka. Tushinshikenu yuma yamukwashili kukolesha chikuhwelelu chindi.

Lwendu Lwakuya kuBetelemi

4, 5. (a) Chumanyi chayililuwu aYosefu naMariya kuBetelemi? (b) Nshimbi yahaniniyi Kesari yaleñeleli kushikija wuprofwetwinyi?

4 Bayi neyi aYosefu naMariya diwu adiña halwendu nkawawuku. Agusitusi Kesari washimwini nindi antu ejima amwituña ayi kunyikala yawu kulonda akayisoneki. Indi Yosefu welilidi? Bayibolu yahosha nawu: “Yosefu niyena hakunyamuka muÑaliliya, kumukala waNazareta, hakuya muYudeya kumukala waDavidi, ijina dawu Betelemi, muloña wadiñi wakwivumu damutaña waDavidi.”—Luka 2:1-4.

5 Bayi neyi Kesari chahosheliyi nindi kwikali kusonekesha haniyi mpinji hichadiña mululakenu wamuvu nakayuku. Muloña wuprofwetu wasonekeluwu henohu kuchidi yaaka kwakwihi na 700 washimwineñahu dehi nawu Mesiya wakavwalikila muBetelemi. Dichi kwadiña mukala wateneneñawu nawu Betelemi hadiña hohu jikilomita 11 kufuma kuNazareta. Hela chochu, wuprofwetu washimwini chikupu nawu ‘muBetelemi Efwarata’ dimu mwakavwalikilayi Mesiya. (Tañenu Mika 5:2.) Kufuma muNazareta nakushika munaka kamukala kanyanya, akwakwenda endelaña kwakwihi najikilomita 130 munjila jamapidi kuhita muSamariya. DikuBetelemi kwamulejeluwu Yosefu kuya, muloña diwu wadiña mukala wankakulula yachisaka chaMwanta Davidi, chisaka kwafuminiyi Yosefu niñodindi.

6, 7. (a) Indi lwendu lwakuya kuBetelemi lwamukalilili ñahi Mariya? (b) Chineli wadiña ñoda Yosefu, chumanyi chaletesheli Mariya yabuli kufuukulahu yuma nkawindi? (Talenu cheñi tumazu twaheshina.)

6 Komana Mariya wamwovwahilili Yosefu hachuma chafuukwiliyi kuya nakusonekesha? Kafwampi hadi kutwesha kwenda lwenduku. Kwadiña kumatachikilu amayinza, dichi nvula yamusanvu yateleleli kunoka chinelili nooña yadiña kwakwihi nakumana. Kubombelahu mukala waBetelemi wadiña hamukandu, dichi ateleleli kwenda lwendu lwakwenda mafuku amavulu nakukandoka jimpidi. Hadaha endeluhu mafuku amavulu kubadika chendeleñawu, muloña Mariya wateleleli kunooka nankashi chineli wadiña walema hamujimba. Sweje-e dinu chineli wadiña kwakwihi nakusampuluka, kansi wamumbanda wateleli kushakama hamukala, hadiña chisaka niamabwambu adi kumukwasha hampinji yakuvwala. Chakadi nikujina, wadiña womika hakwenda ilu lwendu.

Lwendu lwakuya kuBetelemi lwadiña lwakala

7 Hela chochu, Luka wasonekeli nindi Yosefu wayili kulonda “akamusoneki hamu naMariya.” Wasonekeli cheñi nindi Mariya ‘amusumbwili [kudi Yosefu] neyi chamukaniniyi hakumota.’ (Luka 2:4, 5) Chineli wadiña ñoda Yosefu Mariya hadi kufuukulahu yuma nkawinduku. Welukili nindi mfumwindi diyi mutu wachisaka, dichi walemesheli mudimu wamwinkeluwu kudi Nzambi wakwikala nkwashi yindi kuhitila mukwiteja yuma yafuukwileñayi. * Dichi Mariya wamwovwahilili nfumwindi, nawa chumichi chamwekeshaña nawu wadiña nachikuhwelelu.

8. (a) Yumanyi yikwawu yamuleñeleli Mariya kwovwahila kulonda yayi kuBetelemi naYosefu? (b) Chakutalilahu chaMariya chakwashaña antu ashinshika munjilanyi?

8 Yumanyi yikwawu yamuleñeleli Mariya kwovwahila? Komana welukili wuprofwetu wahosheli nawu Mesiya wakavwalikila kuBetelemi? Bayibolu hiyashimunaku. Mariya watela welukili iwu wuprofwetu chineli antu amavulu awilukili. (Mat. 2:1-7; Yow. 7:40-42) Mariya welukili chikupu Nyikanda yajila. (Luka 1:46-55) Chili Mariya wafuukwiluhu kuya kulonda yovwahili nfumwindi, chili kwovwahila lushimbi lwaKesari hela kwovwahila wuprofwetu waYehova, indi kwiji wovwahilili yuma yejima, wemikili chakutalilahu chachiwahi. Yehova walemesha amayala niambanda ekala nayililu yakwovwahila nikudizoza. Chakutalilahu chaMariya chakwashaña antu ashinshika kwejima chineli antu amavulu makonu atoñojokaña nawu hiyatela kwovwahilaku.

Kuvwalika kwaKristu

9, 10. (a) Mariya naYosefu atela anukileña yumanyi chashikiluwu kwakwihi naBetelemi? (b) Indi aYosefu naMariya ashikeneni kudihi nawa muloñadi?

9 Mariya watela watiyili kuwaha chashikiluwu kwakwihi naBetelemi. Hampinji yakandukileñawu hatupidi-pidi nakuhita mumatempa anyiolive, mbutu yañwileñawu kumakumishilu, aMariya naYosefu atela anukileña hansañu yanyaka yaniwu mukala wanyanya. Wadiña mukala wanyanya nankashi kuwuchidila hanyisumba yamuYuda, neyi chochahosheliyi kaprofwetu Mika, ilaña dimwavwalikilili Bowazi, Nyawomi niDavidi, henohu munahiti dehi yaaka kubadika ha 1,000.

10 A Yosefu naMariya awanini antu amavulu nankashi mumukala. Antu amakwawu enjili nakusonekesha ashikileñahu dehi, dichi aYosefu naMariya hiyawanini kwakushikenaku. * Hiyadiña namwakwililaku, dichi akuminini dakushikena mwitaña. Tunateli kufwikija Yosefu chakameneniyi hakumona ñodindi nakwaba musoñu wabulahu dehi kutiyayi wadiña nakuswejelaku. Hateleleli kukabakena mwitaña nanyisoñu yakuvwalaku.

11. (a) Muloñadi ambanda ejima chatela kutiyishishawu chatiyiliyi Mariya? (b) Indi Yesu wadiña “wedi” munjilanyi?

11 Ambanda ejima anateli kutiyishisha chatiyiliyi Mariya. Mwahitili yaaka 4,000 kufuma hampinji yashimwineñahu dehi Yehova nindi ambanda ejima akakabakanaña nanyisoñu yakuvwala mwana muloña wanshidi yaswanawu. (Kutach. 3:16) Hadaha Mariya niyena wakabakeni nanyisoñu yakuvwala. Luka halumbulula nyisoñu yatiyiliyi Mariyaku, ilaña wahosheli hohu nindi: “Hakuvwala wedi windi weyala.” (Luka 2:7) Eñañi, wavweli “wedi” mwana watachi hanyana kaMariya, yitanu nayiyedi. (Maku 6:3) Iwu mwana wadiña wambukaku. Bayi neyi wadiña wedi waMariya hohuku ilaña wadiña “wedi wayuma yaleñeluwu yejima” kudi Yehova yomweni, Mwana kaNzambi wasemuka kankawindi.—Kol. 1:15.

12. Indi Mariya wamukamikili nkemba kudihi, nawa iyi nsañu yambukaku ñahi nanyivwimbimbi hela nyevulu yaleñañawu?

12 Ichi dinu Bayibolu yahosha cheñi nsañu yaya mpuhu nawu: “Hakumuvuñavuña mwihina, hakumukamika mwadiishililañawu ayimuna.” (Luka 2:7) Nyevulu hela nyivwimbimbi mukaayi kejima yamwekeshaña iyi nsañu munjila yakulebumuna nawa yabula kutelela. Shinshikenu chuma chamwekeni. Mariya wamukamikili mwana mwadiishililañawu ayimuna. Ilukenu nenu chisaka chashikeneni mwitaña, hidadiña iluña dawunyonji hayina mpinji chili makonuku. Kwosi muntu wunateli kukeña nindi mwanindi yavwalikili mwitaña neyi kudi iluña dikwawu. Anvwali amavulu akeñaña kuyilila anyanawu yuma yayiwahi. Dichi aYosefu naMariya niwena akeñeleña chikupu nawu Mwana kaNzambi yavwalikili mwiluña dadiwahi.

13. (a) Munjilanyi aMariya naYosefu mwazatililuwu hakumina ñovu jawu? (b) Indi anvwali akweti maana alemeshaña ñahi yuma yalemesheluwu aYosefu naMariya?

13 Hela chochu, hiyashili muchima hakukala kwamwenuwuku; ilaña azatili hakumina ñovu jawu kulonda awani mwakwilila. Chakutalilahu, ilukenu nenu Mariya wamwakameneni nkemba, wamuvuñavuñili chiwahi mwihina nakumukamika mwadishilañawu ayimuna, nawa welukili nindi wukutiya mashika wanyi. Mariya wazatili hakumina ñovu jindi hakumwakamena mwanindi hela chakwila yuma yamukalilili. A Mariya naYosefu elukili nawu kumudizisha mwana kulonda yamukeñi Yehova dichuma chalema nankashi chateleleluwu kumwilila. (Tañenu Kuhituluka 6:6-8.) Makonu anvwali akweti maana alemesha chikupu kudizisha anyanya hadi Yehova mukanu kaayi mwabulañawu kukeña kumuzatila Nzambi.

Atubiña Ayikolesheli aMariya naYosefu

14, 15. (a) Muloñadi atubiña chakeñeleñawu kumona mwana? (b) Indi atubiña elilidi kutalisha hachuma chamwenuwu mwitaña?

14 Antu enjili mukukasumwisha ayiluwañesheli. Atubiña ayili lufuchi mwitaña afwilileña kumona chisaka, sweje-e mwana. Awa amayala azañaleli chikupu. Afumini lufuchi kumapidi kwashakamineñawu nayimuna yawu. * Awa anvwali ahayamini nawa atubiña ayilejeli yuma yekomwesha yafuminuwu hakumona. Kañelu wenjili kumpidi kwadiñawu mukachi kawufuku. Kulema kwaYehova kwayitoñekeleli kwindo-o, nawa kañelu wayilejeli nindi Kristu hela Mesiya wavwalikili muBetelemi. Kañelu wayilejeli nindi akuwana mwana anamuvuñavuñi mwihina, nakami mwadiishilañawu ayimuna. Kuhiñahu kwamwekeni chuma chikwawu chekomwesha, kwenjili añelu amavulu amuhamekeleña Nzambi.—Luka 2:8-14.

15 Dihafumini awa amayala adizoza kuya lufuchi muBetelemi. Atela azañaleli hakumona mwana wavwalikili anamukamiki mwadiishilañawu ayimuna neyi chashimwiniyi kañelu. Bayi neyi ajindili iyi nsañu yayiwahuku. “Hiyakutiyakesha nsañu . . . Antu ejima chanatiyuwu yuma yayilejeluwu kudi atubiña hiyakuhayama.” (Luka 2:17, 18) Hadaha akulumpi jayipompelu amunana mafuku ayidiwili atubiña. Ilaña Yehova walemesheli awa amayala adizoza nawa ashinshika. Hanu dinu, Mariya watiyili ñahi chayihempwiluwu?

Yehova walemesheli awa atubiña adizoza nawa ashinshika

16. Indi Mariya wamwekesheli ñahi nawu watoñojokeleña nankashi, nawa chumanyi chaletesheli Mariya kutwalekahu kwikala nachikuhwelelu chakola?

16 Chakadi nikujina Mariya wazeyeli nayivuku yakupapa, ilaña watiyilili nakanañachima mazu ejima. Nawa welili chuma chikwawu: “Mariya wahembeli yuma yejimiyi, hakuyitoñashana mumuchima windi.” (Luka 2:19) Iwu chañadima watoñojokeleña nankashi. Welukili nindi mazu afumini kudi kañelu alema nankashi. Nzambi yindi Yehova wakeñeleña nindi Mariya yamwiluki mwanindi nikulema kwindi. Dichi bayi neyi wakuminini dakutiyilila hohuku. Wahembeli mazu mumuchima windi kulonda yatoñojokeñahu mpinji yejima mutukweji nimuyaaka yadiña hambidi. Chumichi dichaletesheli Mariya kutwalekahu kwikala nachikuhwelelu chakola.—Tañenu Aheberu 11:1.

Mariya watiyilili nakanañachima chahosheleñawu atubiña nawa wahembeli mazu awu mumuchima

17. Tunateli kwimbujola ñahi chakutalilahu chaMariya kutalisha hansañu yalala yakuspiritu?

17 Komana mukwimbujola chikuhwelelu chaMariya? Mwizu daYehova mwekala nsañu yalala yalema nankashi. Hela chochu, iyi nsañu yalala yinateli kutukwasha hohu neyi tushaku muchima. Twelaña mwenimu kuhitila mukutaña Bayibolu mafuku ejima, bayi neyi tukuminaña dakutaña neyi chitwatañaña nyikanda yacheñuku, ilaña twatela kuyitaña neyi Izu daNzambi donenawu. (2 Tim. 3:16) Kufwana Mariya, twatela kudiza nikuhemba nsañu yalala yahosha hadi Yehova nikuyitoñashana. Neyi tutoñojokaña chikupu hansaña yitwadizaña muBayibolu, nikwiluka chitwatela kuzatisha kufumba kwaYehova chikupu, tukuheta yuma yatela kukolesha chikuhwelelu chetu.

Mazu Amavulu Akuhemba

18. (a) Indi aMariya naYosefu ovwahilili ñahi Nshimbi yamwinkeluwu Mosi hampinji yachidiñayi Yesu kansi? (b) Indi mulambu wahaniniwu aYosefu naMariya hatembeli wamwekesheli nawu chihandilu chawu chadiña chamuchidinyi?

18 Nkemba chashikijiliyi mafuku atanu nasatu, aMariya naYosefu amwalamishili kwesekeja naNshimbi yamwinkeluwu Mosi, nawa amutumbili nawu Yesu neyi chayilejeluwu. (Luka 1:31) Nkumininaku chashikijiliyi mafuku 40, amutwalili kutembeli muYerusalema hadiña kwakwihi namakilomita 10 kufuma muBetelemi, nakuhana mulambu wakumujilika nachu neyi chashimwinuwu muNshimbi nawu atuzweñi atela kuhana tutela tuyedi hela tunyana katupompa tuyedi. Hela chakwila aYosefu naMariya atiyili nsonyi yakuhana katela chatela ahani mwana kamukoku wahanineña anvwali amakwawu, ovwahilili Nshimbi chakufuma hamuchima. Kubombelahu ayikolesheli hampinji yadiñawu hatembeli muYerusalema.—Luka 2:21-24.

19. (a) Indi Simeyona wamulejeli ñahi Mariya mazu amavulu akuhemba mumuchima? (b) Indi Ana welilidi chamumweniyi Yesu?

19 Kashinakaji wejina daSimeyona wayiwanini nawa wamulejeli Mariya mazu amakwawu akuhemba mumuchima windi. Amukanini nawu wakafwa neyi namumoni dehi Mesiya, nawa spiritu yajila yaYehova yamulejeli nawu Yesu diyi Chamwinu ashimwineñawu dehi. Simeyona wamusoñamishili cheñi Mariya nindi ifuku dimu wakatiya kumuchima kukata nawa wateleleli kuumika. Wahosheli nindi Mariya wakatiya neyi anamupwiki mpoku yakabali kumuchima. (Luka 2:25-35) Hela chakwila ana mazu amusoñamishili hakukala kwadi kumonayi, amukwashili Mariya kuumika chashikili mpinji yakala chimwahitili yaaka 33. Chamanishiliyi Simeyona kuhosha, kaprofwetu wamumbanda Ana wamumweni Yesu nawa watachikili kuhosha hadi yena kudi antu ejima adiña nakutalila kukuula kwamba kakuulawu Yerusalema.—Tañenu Luka 2:36-38.

A Mariya naYosefu ayikolesheli chikupu hatembeli yaYehova muYerusalema

20. A Yosefu naMariya afuukwiluhu ñahi chiwahi hakumutwala Yesu kutembeli muYerusalema?

20 A Yosefu naMariya afuukwiluhu chiwahi hakumutwala mwanawu kutembeli yaYehova muYerusalema. Dikwila nawu atachikili kumukwasha mwanawu kuyaña kutembeli yaYehova muchihandilu chindi chejima. Chayiluwu kuYerusalema amulambwili Yehova chakufuma hamuchima nawa ayifumbili nikuyikolesha. Chakadi nikujina Mariya chafuminiyi hatembeli chikuhwelelu chindi chakoleli, wadiña nansañu yalala yakutoñojokahu chikupu nawa yakuleja akwawu.

21. Tunateli kwiluka ñahi netu chikuhwelelu chetu chikukola neyi chaMariya?

21 Twazañalala hakumona anvwali anakwimbujola ichi chakutalilahu. Anvwali aYinsahu jaYehova enzaña nanyanawu kukupompa kwawakwaKristu mpinji yejima. Anvwali amuchidiwu azataña hakumina ñovu jawu, akoleshaña akwawu akwakwitiya. Nawa hanyima yakupompa kwawakwaKristu akoleshewaña, azañalalaña nawa ekalaña nansañu yayiwahi yayivulu yakulejaku akwawu. Twatiyaña kuwaha kupompa nawu. Neyi tuyaña kukupompa, anetu nawa chikuhwelelu chetu chikukola neyi chaMariya.

^ par. 7 Shinshikenu chaambu chidi haniyi nsañu nichalumbululawu lwendu lwatachi nawu: “Mariya hakunyamuka hakuya” nakumuhempula Elizabeta. (Luka 1:39) Hayina mpinji amoteli ilaña wachidiña kanda amusokeji, dichi Mariya wayili chakubula kumuleja Yosefu. Chadisumbwiluwu, Yosefu diyi ashimunawu nawu wafuukwiluhu hanilu lwendu lwayileñawu wejima wawu, bayi Mariyaku.

^ par. 10 Munana mafuku antu amunyikala adiña nachaaku chakuloñeshela enyi iluña dakushikena niyendu yawantu yahitileña.

^ par. 14 Awa atubiña chashakaminañawu mwisaña nayimuna yawu chesekana nandonda yamuBayibolu yashimuna nawu: Kristu havwalikili muDecember hampinji yatela kwikala ayimuna mwitaña kwakwihi namukalaku, ilaña wavwalikili chidi neyi kumatachikilu akakweji kaOctober.