Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 19

Wakiñili Nikukwasha Chisaka Chindi Nawa Womikili

Wakiñili Nikukwasha Chisaka Chindi Nawa Womikili

1, 2. (a) Yumanyi yamumwekeneni Yosefu nichisaka chindi? (b) Yosefu wateleleli kumuleja ñodindi nsañwinyi yakala?

YOSEFU hakukasa chiteli chikwawu hachimbulu. Fwikijenu nakutala mumukala waBetelemi, mwadiña mwidima iku nakukasa yiteli hakanyama kanyanya kakusendela yiteli. Chakadi nikujina watoñojokeleña halwendu lwalulehi lukwendawu. KuEjipitu kwayileñawu, antu hiyayilukiluku, ahosheleña idimi dacheñi nawa adiña natushidikilu twacheñi, indi ichi chisaka chahandili ñahi?

2 Chamukalilili kulejamu ñodindi Mariya wakeñeliyi nsañu yakala, ilaña Yosefu washilumu katwa nawa wamulejeli. Yosefu wamulejeli Mariya mazu afumini kudi Nzambi amulejeluwu kudi kañelu muchilota nawu: Mwanta Herodi wakeñeleña kujaha mwanawu wanyanya. Ateleleli kufuma muBetelemi chakubula kumba mpinji. (Tañenu Matewu 2:13, 14.) Mariya wakameneni nankashi. Indi muntu wukujahiladi mwanindi wakadi muloña? Mariya niYosefu elukili wanyi Herodi chakeñeleleñayi kujaha mwanawu. Ilaña amukuhweleleli Yehova nawa ayili kuEjipitu.

3. Lumbululenu Yosefu nichisaka chindi chafuminuwu muBetelemi. (Talenu cheñi mwevulu.)

3 Antu amuBetelemi adiña mutulu twatweni, chakadi kwiluka yuma yamwekeneña, Yosefu, Mariya niYesu awombolokeli mumukala nawufuku. Ayilili kukabeta kambwela nawa chelili hikukucha, chakadi nikujina Yosefu watela watoñojokeleña yuma yikumwekana kumbidi. Indi iwu mukwakusoña wakehelamu wukukiña ñahi chisaka chindi kudi antu asweja ñovu? Komana wukatwesha kukwasha chisaka chindi mpinji yejima? Komana wukatwesha kuumika hakuzata mudimu wakola wamwinkeluwu kudi Yehova Nzambi wakwakamena nikukulisha iwu mwana wadimena? Yosefu wamweni kukala kwakuvulu. Chitukudiza hadi Yosefu chazatiliyi nakukala kwejima kwamweniyi, tukwiluka muloña watelela atata jawantu niejima wetu makonu kwimbujola chikuhwelelu chindi.

Yosefu Wakiñili Chisaka Chindi

4, 5. (a) Indi chihandilu chaYosefu chahimpikili ñahi? (b) Indi kañelu wamukolesheli ñahi Yosefu kwiteja mudimu walema?

4 Mwahitili hohu tukweji twantesha kufuma hampinji yahimpikili chihandilu chaYosefu mumukala wawu waNazareta chelili yoti mwana kaHeli. Yosefu welukili chikupu nindi Mariya wadiña mumbanda washinshika hama. Ilaña watiyili nawu nemiti. Wakeñeleña kumuseña kumbadi kuchina kumutiyisha nsonyi nawu neli wuvumbi. * Hela chochu, kañelu wahosheli nindi muchilota nakumulumbulwila nindi spiritu yajila yaYehova diyaleñeleli Mariya yemiti. Kañelu wahosheli cheñi nindi mwana wakavwalayi ‘wakaamwina antu indi kunshidi jawu.’ Wamulejeli Yosefu cheñi nindi: “Bayi wutiya woma wakutambula iñodeyi Mariyaku.”—Mat. 1:18-21.

5 Yosefu muntu washinshika nawa wovwahila, wamusumbwili. Wetejeli mudimu walema chikupu: wakulela nikuhemba mwana wabulili kwikala windi ilaña wadiña walema nankashi kudi Nzambi. Chimwahitili tukweji, Yosefu wamutwalili iñodindi walemeni hamujimba kuBetelemi nakusonekesha muloña wakeñeleña kwovwahila lushimbi lwamwanta. Mwana wavwalikilili kuBetelemi.

6-8. (a) Yumanyi yikwawu yahimpili chihandilu chaYosefu nichisaka chindi? (b) Wunsahwinyi wamwekeshaña nawu Satana diyi watemesheli “katumbwa”? (Talenu cheñi tumazu twaheshina.)

6 Yosefu hafuntili nachisaka chindi kuNazaretaku. Ilaña ashakamini muBetelemi hadiña jikilomita kwakwihi na 10 kufuma muYerusalema. Adiña atuzweñi, ilaña Yosefu wazatileña nañovu kulonda yayakameneña aMariya naYesu. Chimwahitili mafuku, atachikili kushakama mwitala danyanya. Chelili Yesu nakuluku dehi, hadaha wadiña nachaaka chimu natukweji, chihandilu chawu chahimpikili cheñi.

7 Izanvu dawamayala akwakuhoña natutumbwa denjili kufuma Kumusela, hadaha afumini kuBabiloni. Katumbwa kayitwamininini kwitala daYosefu naMariya nawa akeñeleña mwana wukekala mwanta wawaYudeya. Awa amayala adiña nakalemesha chikupu.

8 Chili elukili hela nehi, akwakuhoña natutumbwa amushili Yesu mukukala kweneni. “Katumbwa” kamwenuwu kasambilili kuyitwaminina kuYerusalema, bayi kuBetelemuku. * Amulejeli Mwanta Herodi watama muchima nawu akeñeleña mwana wukekala mwanta wawaYudeya. Chumichi chamuleñeleleli Herodi kulendumuka nandulu niichima.

9-11. (a) Munjilanyi mutukuhoshela netu kwadiña ñovu yabadika yaHerodi niyaSatana? (b) Lwendu lwakuya kuEjipitu lwambukaku ñahi nachalumbululañawu munyikanda yakutwamba?

9 Hela chochu, kwadiña ñovu yabadika yaHerodi niyaSatana. Munjilanyi? Chashikiluwu enyi kwitala, amuwanini Yesu namama yindi, amwinkeli yawana nawa kwosi yuma yalombeluwu. A Yosefu niMariya ahayamini chikupu hakuwana neyi anaheti dehi “wuru nilibona nimora,” yuma yalema wuseya. Akwakuhoña natutumbwa akeñeleña kufunta nakumuleja Mwanta Herodi kwamuwaninuwu mwana iyakeñeleñawu. Hela chochu, Yehova wayikaanishili. Wayilejeli akwakuhoña natutumbwa muchilota nindi afunti kwituña dawu kuzatisha njila yacheñi.—Tañenu Matewu 2:1-12.

10 Chimwahitili hohu kapinji kantesha kufuma hayiluwu akwakuhoña natutumbwa, Yosefu amulejeli kudi kañelu kaYehova nindi: “Nyamukaku wutwali iwu mwana wanyanya nimama yindi, wutemukili kuEjipitu, wakashakami kwenoku, kufumaku chiña nakuleji; muloña Herodi wakakeñakeña iwu mwana wanyanya nindi amukisañani.” (Mat. 2:13) Neyi chitwataña kumatachikilu, Yosefu wovwahilili. Walemesheli wumi wamwanindi kubadika yuma yejima, dichi watwalili chisaka chindi kuEjipitu. Muloña wakwila ana asenji akwakuhoña natutumbwa ayinkeli yawana yalema wuseya, Yosefu wadiña nayuma yakudikwasha nachu kuEjipitu kwayiluwu nakushakama chantesha.

Yosefu wazatili nakashinshi nikudihana kulonda yakiñi mwanindi

11 Nyikanda Yakutwamba nitwanu yashimuna lwendu lwakuya kuEjipitu munjila yakulebumuna, nawu Yesu hachidiñayi kansi wehihishili lwendu muchihayamisha, kukañesha ambanji nikuzembamisha nyitondu yanyikoma kulonda mama yindi yakumuneña nyikambu. * Kuhosha hohu chalala, endeli lwendu lwalulehi nawa lwazeyesha lwakuya kwiluña kwabulili kwilukawu.

Yosefu wadihanini kushiya itala dindi kulonda yakiñi chisaka chindi

12. Anvwali anakukulisha anyanawu mukanu kaayi katama anateli kudizila kwodi kudi Yosefu?

12 Anvwali anateli kudizila yuma yayivulu kudi Yosefu. Washili mudimu windi nawa wadihanini kushiya itala dindi kulonda yakiñi chisaka chindi. Mwamweni, wamweneña chisaka chindi nindi hichawana chalema chamwinkeliyi Yehova. Makonu anvwali anakukulisha anyanawu mukaayi katama, munasweji yuma yatama yinateli kukisañana, kuhuñumuna hela kusha anyanawu muwubanji. Twahamekaña amama jawantu niatata jawantu amwimbujolaña Yosefu nawa azataña nañovu kulonda akiñi anyanawu kuyuma yamuchidiwu.

Yosefu Wakwashili Chisaka Chindi

13, 14. Muloñadi Yosefu naMariya chafuntiluwu kuNazareta nakushakama nachisaka chawu?

13 Chamwekana neyi chisaka hichashakamini mafuku amavulu muEjipituku, muloña haleheli wanyi kañelu wamulejeli Yosefu nindi Herodi nafwi dehi. Yosefu wafuntili nachisaka chindi kwituña dawu. Wuprofwetu wakushankulu washimwineñahu dehi nawu Yehova wakatambika mwanindi “kuEjipitu.” (Mat. 2:15) Yosefu welili mwenimu kulonda iwu wuprofwetu wushikijewi; hanu dinu watwalili chikasa chindi kudihi?

14 Yosefu wadiña wasoñama. Wamuchinini Akelawusi wamuswanini Herodi wadiña watama muchima nawa mbanji. Nzambi wamulombweli Yosefu kutwala chisaka chindi kukabeta kaluwunda kumukala wawu waNazareta muÑaliliya kwakulehi naYerusalema nikudi antu ejima akasili tufuta. A Yosefu naMariya ashakamini nachisaka chawu kuNazareta.—Tañenu Matewu 2:19-23.

15, 16. Mudimu wazatileñayi Yosefu wadiña ñahi, nawa wazatishileña yozelwinyi?

15 Chihandilu chawu chadiña chapela nawa chakala. Bayibolu yamutenaña Yosefu nawu mukwakusoña, yazatisha izu desekana nanyidimu yayivulu yakuzatisha mbawu, chidi neyi kutema nyitondu, kuyisenda, nikuyipula kulonda ayizatisheña hakutuña matala, maatu, yawu yanyanya, matemba, tufumbu, mpanda niyozelu yashiyashana yazatishileñawu andimi. (Mat. 13:55) Wadiña mudimu wakola. Mukwakusoña wakushankulu wadiña nakuzatila kwakwihi netala dindi hela kaditala kakusoñela kadikumashana netala.

16 Yosefu wazatishileña yozelu yashiyashana, hadaha yikwawu amushililili kudi tata yindi. Watela wazatishileña sikweya, mwonji wakuzezumuna wakwolola nachu, nsonekeshu, kazemba, kakandu, sandu, kapomposhi, chezulu, mbumbu, wupombu washiyashana ninyisumali, hela chakwila yadiña yasweja wuseya.

17, 18. (a) Yumanyi yadiziliyi Yesu kudi tata yindi wamuleleli? (b) Muloñadi Yosefu chazatilileñayi nañovu mudimu windi?

17 Fwikijenu Yesu wuchidi kansi wanyanya nakumutala tata yindi wamuleleli chinakuzatayi. Wadiña nakushinshika chazatileñayi Yosefu, chakadi nikujina wakomokeli chazatileñayi nañovu, chadiñayi nawukalawenu nimaana. Hadaha Yosefu watachikili kumudizisha mwanindi wanyanya chakuzata nyidimu yapela yidi neyi kulambisha mbawu nekowa danshi yoma. Hamwaha wamudizishili Yesu chaambu chekala hambawu yashiyashana yazatishileñayi, chakutalilahu nyishikima, mukula ninyiolive.

Yosefu wamudizishili mwanindi kwikala mukwakusoña

18 Yesu welukili nindi tata yindi wadiña wakola hohu hakutema nyitondu wanyi ilaña wamwakameneneña chiwahi, mama yindi nianyiki jindi. Eña, chisaka chaYosefu naMariya chatoheli muloña adiña nanyana yikwawu yitanu nawumu kushilahu niYesu. (Mat. 13:55, 56) Yosefu wazatileña nañovu chikupu kulonda yayakameneña wejima wawu.

Yosefu welukili nindi kwakamena chisaka chindi kuspiritu dichuma chasweja kulema

19. Indi Yosefu wakameneneña ñahi chisaka chindi kuspiritu?

19 Hela chochu, Yosefu welukili nindi kwakamena chisaka chindi kuspiritu dichuma chasweja kulema. Dichi wayidizishileña anyanindi nsañu yaYehova Nzambi ninshimbi Jindi. A Yosefu naMariya atwalileña anyanawu kusinagogi yadiña mwiluña dawu mafuku ejima kwatañilileñawu Nshimbi nikujilumbulula. Hadaha Yesu wehwileña malwihu amavulu hanyima yakufuma kusinagogi nawa Yosefu wazatileña nañovu kulonda yakuli malwihu ehwileñayi Yesu kutalisha hadi Yehova ninshimbi jindi. Yosefu watwalileña cheñi chisaka chindi kuyawija yakudifukula muYerusalema. Hakwila nawu ayi kuPaseka yahachaaka hachaaka, Yosefu nichisaka chindi endeleña nyilungu yiyedi hakwila endi lwendu lwajikilomita 120 nakwanakana chawija nikufunta kumukala wawu.

Yosefu watwalileña chisaka chindi mpinji yejima nakudifukula kuYerusalema

20. Indi nyitu yayisaka yawakwaKristu yinateli kwimbujola ñahi chakutalilahu chemekiliyi Yosefu?

20 Makonu nyitu yayisaka yawakwaKristu yelaña chochimu. Hela chakwila nyitu yayisaka yazataña nañovu hakwakamena yisaka yawu kuyuma yakumujimba, yalemesha chikupu kudizisha anyanawu hadi Yehova. Yazataña hakumina ñovu jawu hakudizisha anyanawu hadi Yehova hetala nawa ayaña nawu kukupompa kwawakwaKristu kwamaneni nikwanyanya. Kufwana Yosefu, eluka nawu kwosi maheta anabadiki atela kwinkawu anyanawu kubadika kuyidizisha hadi Yehova.

“Nawushona”

21. Indi chisaka chaYosefu chatiyileña ñahi hampinji yaPaseka, nawa mpinjinyi yelukiluwu aYosefu naMariya nawu Yesu nashili?

21 Yesu chashikijiliyi yaaka 12, Yosefu watwalili chisaka chindi kuYerusalema neyi chelileñayi dikalu. Yadiña mpinji yachawija chaPaseka, nawa yisaka yayivulu yendeleleña hamu mutujila twatulolu. Elileña neyi hiyakushika heluña desekana kwakwihi naYerusalema yamwekeneneña hamukandu, antu amavulu embileña masamu aya mpuhu akukandama nachu. (Mas. 120-134) Mumusumba mwatela mwapompeleña antu amavulu nankashi. Hanyima yachawija yisaka yafuntileña cheñi kunyikala yawu. Chineli aYosefu naMariya adiña nayuma yayivulu yakwila atoñojokeli nawu Yesu wayileña nawakwawu, hadaha nawantaña jawu. Chendeluwu lwendu lwefuku dimu kufuma kuYerusalema, dihiyelukiluwu nawu Yesu nashali.—Luka 2:41-44.

22, 23. Chumanyi cheliluwu aYosefu naMariya chelukiluwu nawu mwanawu nashali, nawa Mariya wahosheli nindidi chamuwaninuwu?

22 Afuntili cheñi swayi-swayi kuYerusalema nakumukeñakeña Yesu kwejima kwahitiluwu. Fwikijenu chatiyiluwu hampinji yahitileñawu munyikwakwa iku anakumutambika Yesu hejina mumusumba wawenyi. Indi mwanawu wadiña kudihi? Chashikili ifuku damuchisatu kufuma hatachikiluwu kumukeñakeña, komana Yosefu watachikili kujinoka nindi nakañanyi kuzata mudimu wajila wamwinkeluwu kudi Yehova? Nkumininaku, ayili kutembeli. Akeñakeñeli mutembeli nichashikiluwu mukapeka mwapompeleli amayala amavulu adiza, elukili Nshimbi chikupu, nimwana Yesu wadiña washakama mukachi kawu. Fwikijenu Yosefu naMariya chazañaleluwu!—Luka 2:45, 46.

23 Yesu watiyilileña kudi ana amayala adiza nikuyihula malwihu chikupu. Ana amayala ahayamini kashinshi kamwana nichadiñayi nakuyakula. Hela chochu, aMariya naYosefu niwena ahayamini. Bayibolu yashimuna wanyi cheliliyi Yosefu. Ilaña mazu aMariya alumbulula chiwahi chatiyiluwu wejima wawu: “Mwanami wunatukoñelidi mwenimu? Nitata yeyi ninami tunakukeñakeñi nawushona.”—Luka 2:47, 48.

24. Indi Bayibolu yashimuna ñahi hamudimu wawanvwali?

24 Iyi nsañu yamuBayibolu yashimuna hatooka to-o kukala kwamonañawu anvwali. Kwikala nvwali himudimu wakala hela chakwila mwana wawanina. Kulela anyana mukanu kaayi katama kunateli kuleta “wushona,” ilaña anvwali anateli kukundejewa hakwiluka nawu Bayibolu yahosha hakukala kunakumonawu.

25, 26. Yesu wayakwili ñahi anvwali jindi, nawa Yosefu watela watiyili ñahi hamazu amwanindi?

25 Kafwampi, Yesu washakamini hatembeli muloña welukili nindi nateli kukundama kudi Tata yindi wamwiwulu, Yehova, nawa wafwilileña kudiza yuma yayivulu. Dichi wayakwili anvwali jindi munjila yayiwahi nindi: “Mwankeñelañadi? Munabulilidi kwiluka nenu ami chiña niikalaña mwitala daTata yami?”—Luka 2:49.

26 Mwamweni, Yosefu welili tuhu toñojoke-e hanawa mazu. Hadaha watiyili kuwaha nankashi hanawa mazu. Kafwampi, wazatili nañovu hakumudizisha mwanindi waleleliyi kulonda yatiyeña muniyi njila kutalisha hadi Yehova Nzambi. Hachidiñayi kansi, Yesu wadiña nakutiya kuwaha izu dakwila nawu “tata,” nawa wadizili chumichi sweje-e hampinji yadikundileñayi naYosefu.

27. Hakwikala tata jawantu, mukweti kukoolekanyi, nawa muloñadi wumwatela kwanukila chakutalilahu chaYosefu?

27 Neyi mwekala atata jawantu, komana mweluka kukooleka kumukweti kwakukwasha anyanenu kulonda eluki chekala tata yawantu wukweti kukeña nawa wakamenaña? Chochimu, neyi mukweti anyana akuwanamu hela imwalelaña anukenuña chakutalilahu chaYosefu nawa yimonenuña anyana ejima nenu adimena nawa alema. Yikwashenu anyana wenowu kukundama kwakwihi naTata yawu wamwiwulu, Yehova Nzambi.Tañenu  Aefwesesa 6:4.

Yosefu Womikili naKashinshi

28, 29. (a) Indi mazu asonekawu haLuka 2:51, 52 amwekeshañadi hadi Yosefu? (b) Mudimwinyi wazatiliyi Yosefu hakukulisha mwanindi munjila yamaana?

28 Bayibolu yashimuna hohu nsañu yikwawu yantesha hachihandilu chaYosefu, ilaña nsañu yeniyi yalema nankashi kuyitaña. Twatañaña nawu Yesu “hakuyovwahilaña” anvwali jindi. Twatañaña cheñi nawu, “Yesu hakukula nikumaana nikuchiminu, amumona nikuwaha nikudi Nzambi nikudi antu.” (Tañenu Luka 2:51, 52.) Indi awa mazu ashimunaña yumanyi hadi Yosefu? Ashimunaña yuma yayivulu. Twadizaña nawu Yosefu watwalekeluhu kulombola chikasa chindi, muloña mwanindi wawanina walemesheli wuswa watata yindi Yosefu nawa wovwahilileña muyuma yejima.

29 Twadizaña cheñi nawu Yesu watwalekeluhu kukula mumaana. Eñañi, Yosefu wadiña namudimu weneni wakukulisha mwanindi munjila yamaana. Munana mafuku aYudeya adiña nachishimu chalemesheluwu. Chekala kwoku nimakonu. Ichi chishimu chahoshaña nawu antu ahemaña hohu diwu atela kwikala namaana, ilaña akwakuselujola adi neyi akwakusoña, andimi, akwakuzakasa, “hiyanateli kuhosha yuma yawuñaji nikusompeshaku nawa hiyatela kwikala kwahoshelañawu yishimuku.” Chimwahitili yaaka, Yesu wamwekesheli hatooka to-o nindi chishimu chenichi chamukunkulwayi. Hachidiñayi kansi watiyileña tata yindi wamuleleli chatañishileñayi chachiwahi kapampa kakavulu kutalisha “hawuñanji niwunsompeshi” waYehova hela chakwila wadiña mukwakusoña wadizoza. Chakadi nikujina Yosefu welileña mwenimu kapampa kakavulu.

30. Indi Yosefu wemikila ñahi nyitu yayisaka chakutalilahu makonu?

30 Tukweti cheñi wunsahu wamwekeshaña nawu Yosefu wazatili nañovu hakwila Yesu yakuli chiwahi kumujimba. Yesu wadiña wakola nawa hadiña nakukatakataku muloña amwakameneneña chiwahi kuwansi. Kubombelahu, Yosefu wamudizishili mwanindi kwiluka chikupu mudimu windi wakumujimba. Yesu hiyamwilukili hohu nawu mwana kamukwakusoñaku ilaña amwilukili cheñi nawu “mukwakusoña.” (Maku 6:3) Komana Yosefu wamudizishili mwanindi chiwahi. Nyitu yayisaka yatela kumwimbujola Yosefu, nakukwasha anyanawu nikwiluka chikupu nawu anateli kudihemba aweni.

31. (a) Indi wunsahu wamwekeshañadi kutalisha hampinji yafwiliyi Yosefu? (Bombelenuhu chikasha.) (b) Chakutalilahwinyi chatwimikilayi Yosefu chitwatela kwimbujola?

31 Chitwatañaña nsañu yamuBayibolu nakushika hampinji yamupapatishiluwu Yesu henohu wudi nayaaka 30 yakuvwalika, Yosefu amutena wanyi muniyi nsañu. Wunsahu wamwekeshaña nawu Mariya wadiña ntuluwa hampinji yatachikiliyi Yesu mudimu windi wakushimwina. (Talenu chikasha chinakwila nawu,  “Indi Yosefu Wafwili Mwakanyi?”) Hela chochu, Yosefu wemikili chakutalilahu chachiwahi nankashi hakwikala tata yawantu wakiñili nikukwasha chisaka chindi nawa womikili nakashinshi kushika nikunsa. Tata yawantu wudi wejima, mutu wachisaka hela mukwaKristu wudi wejima watela kwimbujola chikuhwelelu chaYosefu.

^ par. 4 Munana mafuku kwota mumbanda akwimweneña neyi hohamu nakusumbula.

^ par. 8 Aka “katumbwa” bayi neyi kadiña katumbwa kamwiwuluku nawa bayi neyi Nzambi diyi wakitemesheluku. Chakadi nikujina, Satana wazatishili kafuta kindi katama kulonda yamujahi Yesu.

^ par. 11 Bayibolu yashimuna hatooka to-o nawu Yesu wakoñeli chihayamisha chatachi, “chinjikijilu chakutachika cheliliyi” hanyima yakumupapatisha.—Yow. 2:1-11.