Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 6

Stefwanu—Wadiña “Nawuselewa waNzambi niÑovu”

Stefwanu—Wadiña “Nawuselewa waNzambi niÑovu”

Chuma chitunateli kudizilaku kuchahamukiliyi Stefwanu muchota chaSanihedirini

Kushindamena haYilwilu 6:8–8:3

1-3. (a) Kukalanyi kwamweniyi Stefwanu nawa welili ñahi? (b) Malwihwinyi itukuhanjekahu?

 STEFWANU wudi muchota. Mukapeka munakutiyisha woma, hadaha kwakwihi natembeli muYerusalema, amayala 71 anashakami iku anamunyeñumuki. Ichi chota chaSanihedirini, chinatentami hanidi ifuku kulonda chimusompeshi Stefwanu. Ansompeshi akweti wuswa chikupu, hiyamayala aya mpuhu, nawa amavulu ayidiwula atumbanji twaYesu. Kafwampi, iwu iyala wunapompeshi ichi chota hiKapristu Muneni Kayafwasi, watwaminineña hampinji helili chota chaSanihedirini chimufwishi Yesu namuloña tukweji twantesha tunahitihu. Komana Stefwanu?

2 Mmwekenu yaStefwanu yakumesu haniyi mpinji yinahayamishi antu. Ansompeshi anamushinshiki nawa kumesu indi kunakumwekana neyi “kumesu akañelu.” (Yilw. 6:15) Añelu ashimunaña nsañu yafumaña kudi Yehova Nzambi nawa hamuloña wachumichi hiyekalaña nawomaku nawa ekala awunda. Dichinakumwekana niStefwanu nawa dichinakumonawu ninawa ansompeshi amuhela chikupu. Chumanyi chinamukwashi kudiwunjika?

3 AkaKristu makonu anateli kudizilaku yuma yayivulu kuñakwilu yanilu lwihu. Ninetu twatela kwiluka chuma chaletesheli Stefwanu ekali muniku kukala. Wahakwililiku ñahi yuma yakuhwelelayi hakusambila? Nawa tunateli kumwimbujola ñahi?

“Asañumwini Antu” (Yilwilu 6:8-15)

4, 5. (a) Muloñadi Stefwanu chamuzatishililiwu muchipompelu? (b) Munjilanyi Stefwanu mwadiñileñayi “nawuselewa waNzambi niñovu”?

4 Twadiza dehi netu Stefwanu amuzatishili nankashi muchipompelu chawakaKristu chatuñiliwu. Mukapetulu kanafumihu kanonu mukanda, twamona netu wadiña hakachi kawamayala 7 adizoza adihanini kukwasha apostolu hayinkeliwu mudimu wadimena. Neyi tutoñojoka hayawaana yamwinkeliwu kudi Nzambi, kudizoza kwindi kwatuhayamishaña chikupu. HaYilwilu 6:8, twatañañahu netu, wakoñeli “yihayamisha yamaneni niyinjikijilu yayivulu,” neyi cheliliwu apostolu amakwawu. Twatañaña cheñi netu wadiña “nawuselewa waNzambi niñovu.” Chumichi chatalishili mudihi?

5 Izu dachiGiriki dabalumunawu nawu “wuselewa waNzambi” anateli kudibalumuna cheñi nawu “luwi.” Stefwanu wadiña naluwi, wamwovu chuma chadiña nakuyikokola antu. Wayishinjilili antiyilili jindi amavulu, wahosheleña hatooka nawa chalala chadiña nakuyitañishayi chayikwashileña. Wadiña nañovu muloña spiritu yaYehova yazatikileña mudi yena, wetejeli kumulombola. Chatela adivwimbi nayawaana niwuswa wadiñayi nawu, wahanini kalemesha kejima kudi Yehova nawa wakameneneña antu ahanjekeleñayi nawu. Dichaletesheli akankunyi nindi amuheli!

6-8. (a) Nyiloñanyi yiyedi yamutwikileñawu Stefwanu kudi akakudimbulula nawa muloñadi? (b) Chakutalilahu chaStefwanu chinateli kuyikwasha ñahi akaKristu makonu?

6 Amayala ambokamboka emeni nakuditadikisha naStefwanu, ilaña “hiyatwesheli kwimika mushindu maana nispiritu yamukwashileña kuhoshaku.” a Chineli akañenyi, “ashinjilili antu mukuswamujoka” kulonda amwinki muloña iwu mukakumulondela Kristu wakadi muloña. “Asañumwini antu,” akulumpi niansoneki, nawa Stefwanu amutadañesheli nakumutwala kuchota chaSanihedirini. (Yilw. 6:9-12) Awa akankunyi nindi amutwikili nyiloña yiyedi nawu: Wamutukileña Nzambi niMosi. Munjilanyi?

7 Muloña wamwinkeliwu wadiña wakwila nawu Stefwanu wadiña nakumutuka Nzambi, nawu wahosheleña chatama “heluña dajila,” dikwila nawu tembeli yamuYerusalema. (Yilw. 6:13) Amwinkeli muloña nawu wadiña nakumutuka Mosi, wahimpileña Nshimbi jaMosi, nikuhimpa yuma yashimwiniwu munshimbi nawu antu alondeleña. Iwu wadiña muloña waneni, muloña aYudeya hayina mpinji, tembeli, Nshimbi jaMosi nitushidikilu twawu twadiña twalema chikupu kubadika chuma chidi chejima. Dichi asompeli nawu Stefwanu himuntu watama chikupu watela kufwa!

8 Chawushona, antu amukwitiya kakavulu azatishaña tufuta twamuchidiwu kulonda akabishilimu antu jaNzambi. Nimakonu, akakudimbulula amukwitiya mpinji yikwawu asañumunaña anlomboli amunfulumendi kulonda akabishi aYinsahu jaYehova. Tunateli kwila ñahi neyi anakututwambila hela anakutwinka nyiloña yakutwamba? Tunateli kudizila kudi Stefwanu.

Kushimwina naKuhamuka Kutalisha “hadi Nzambi Wakulema” (Yilwilu 7:1-53)

9, 10. Akakudimbulula ahosheli nawudi kutalisha hamazu ahosheliyi Stefwanu muchota chaSanihedirini, nawa yumanyi yitwatela kwanukaña?

9 Neyi chitwashimuna hakusambila, kumesu aStefwanu kwamwekeneña neyi kañelu, nawa wadiwunjikili hamwinkeleñawu nyiloña. Dichi Kayafwasi washetumukili nakumutala nawa wahosheli nindi: “Komana yumiyi yalala?” (Yilw. 7:1) Yadiña mpinji yaStefwanu yakuhosha. Nawa wahosheli!

10 Antu amakwawu ahoshaña nawu hela chakwila Stefwanu wahosheli mazu amavulu, wadiyiñishili wanyi nanyiloña yamwinkeliwu. Kuhosha hohu chalala, welili yuma yitwatela kwimbujola neyi “[tuna]kuhakwilaku” nsañu yayiwahi. (1 Pet. 3:15) Anukenu nenu, Stefwanu amwinkeli muloña wakumutuka Nzambi nanochu chahosheliyi hatembeli nawa nawu nakumutuka Mosi nanochu chahosheliyi haNshimbi. Stefwanu wahosheli muwihi nsañu yawaIsarela yejima muñakwilu yahaniniyi nakukonkomwena hayikuma yimu. Tuhanjekenu haniyi nsañu yisatu.

11, 12. (a) Stefwanu wazatishili ñahi chakutalilahu chaAbarahama? (b) Muloñadi Stefwanu chamuteneneniyi Yosefu mumazwindi?

11 Mumpinji yawankakulula. (Yilw. 7:1-16) Stefwanu watachikili kuhosha hadi Abarahama, alemesheliwu kudi aYudeya muloña wachikuhwelelu chindi. Iku natachiki kuhosha hansañu yalema yelukiliyi nindi ejima wawu akwiteja, Stefwanu watachikili kuhosha nindi Yehova, “Nzambi wakulema,” wamwekeni katachi kudi Abarahama muMesopotamiya. (Yilw. 7:2) Kafwampi, Abarahama wadiña ñinza Mwituña daChikaninu. Abarahama hadiñahu natembeli hela naNshimbi jaMosiku. Hanu dinu, muntu nateli kuhosha ñahi nindi muntu watela kwikala natembeli hela naNshimbi hakwila ekali washinshika kudi Nzambi?

12 Yosefu wamuchisaka chaAbarahama niyena amulemesheli kudi antu ahosheleña naStefwanu, ilaña Stefwanu wayanukishili nindi, amanakwaYosefu, dikwila nawu atata yanyichidi yaIsarela amukabishili iwu iyala waloña nakumulandisha muwuduñu. Hela chochu, Nzambi wamuzatishili hakwamwina aIsarela kunzala. Chakadi nikujina, Stefwanu wamweni kunuñañana hakachi kaYosefu naYesu Kristu, ilaña hahosheli haniyi nsañuku, kulonda antiyilili jindi atwalekihu kumutiyilila.

13. Indi nsañu yahosheliwu hadi Mosi yakwili ñahi nyiloña yamwinkeleñawu Stefwanu, nawa chumichi chamuletesheli kuhosha hamutwinyi?

13 Mumpinji yaMosi. (Yilw. 7:17-43) Stefwanu wahosheli nankashi hadi Mosi, muloña mamembala amavulu amuchota chaSanihedirini adiña aSadusi, akaanineña nyikanda yamuBayibolu yejima, kufumishaku hohu yasonekeliyi Mosi. Anukenu cheñi nenu, awa akankunyi amwinkeleña cheñi Stefwanu muloña nawu wamutukili Mosi. Mazu ayakwiliyi Stefwanu amwekesheli nawu niyena wamulemesheli Mosi niNshimbi. (Yilw. 7:38) Anukenu nenu Mosi niyena amukaanini kudi antu akeñeleña kukwashayi. Amukaanini hadiñayi nayaaka 40. Chimwahitili yaaka kubadika ha 40, adikañili nawunlomboli windi kakavulu. b Dichi Stefwanu wahosheli hanichi chikuma chalema nindi: Antu jaNzambi atwalekelihu kukaana antu atondeliyi Yehova kuyilombola.

14. Stefwanu wazatishili chakutalilahu chaMosi hakushimuna yikumanyi yalema?

14 Stefwanu wanukishili antiyilili jindi nindi Mosi wahosheleñahu dehi nindi kaprofwetu wudi neyi Mosi wakafuma muIsarela. Kaprofwetwinyi yeniwu, nawa akamutambwila ñahi? Stefwanu wayilejeli ñakwilu wanyi sampu kumakumishilu. Wahosheli cheñi chikuma chalema nindi: Mosi welukili nindi iluña didi dejima dinateli kwikala dajila, neyi chichadiñi heluña hakwatikili chiputa kesi, hahosheliyi Yehova nayena. Komana Yehova wakeñaña kudifukula kudi yena muchikuku chimu hohu, chidi neyi mutembeli yamuYerusalema? Twayenu tumoni.

15, 16. (a) Muloñadi Stefwanu chahosheleliyi hatabanaka? (b) Stefwanu wazatishili ñahi nsañu yaTembeli yaSolomoni munsañu yahosheleñayi?

15 Tabanaka nitembeli. (Yilw. 7:44-50) Stefwanu wanukishili antiyilili jindi nindi henohu muYerusalema kanda mwikali tembeli, Nzambi wamulejeli Mosi kutuña Tabanaka yetenti yasendeleñawu, mwakudifukwila. Hinyi wukutadika nindi tabanaka yesekeni wanyi natembeli, chineli Mosi yomweni dimwadifukwilileñayi?

16 Kuhiñahu, Solomoni watuñili tembeli muYerusalema, nawa amoneneni kusoneka chuma chalema chitwatela kudizilaku mukulomba kwindi. Stefwanu wahosheli nindi, “Mukakubadika Chikupu hashakamaña mumatala akutuña namakasaku.” (Yilw. 7:48; 2 Kushi. 6:18) Yehova nateli kuzatisha tembeli kulonda yeli yuma yinakukeñayi, ilaña nateli kushikija nkeñelu yindi chakadi tembeli. Hanu dinu, muloñadi akakudifukula indi chikutoñojokelawu nawu kudifukula kwalala kwashindamena hetala dakutuña namakasa? Dichi Stefwanu nakunkululi ichi chikuma namazu ekala muIsaya nindi: “Yehova wahosha nindi, iwulu hiitanda dami nawa iseki hichitwamu hakudata nyendu yami. Hanu dinu, itala damuchidinyi dimukuntuñila? Hela iluña dami dakunookela didi kudihi? Chikasa chami dichaleñeli yuma yejimiyi, hidimuku?”—Yilw. 7:49, 50; Isa. 66:1, 2.

17. Mazu ahosheliyi Stefwanu anakumwekesha ñahi nawu (a) awa antu amutiyilileña adiña nayitoñojoka yaluwa (b) kwosi chuma chatama cheliliyi?

17 Neyi mutoñojoka hayuma yejima yinahoshiyi Stefwanu kushika nihanichi chikuma muchota chaSanihedirini, mukwiteja wanyi nenu nalumbululi hatooka nindi awa antu amwinkeleña nyiloña adiña nayitoñojoka yaheña? Namwekeshi hatooka nindi Yehova welaña yuma munjila yapela nawa nateli kushikija nkeñelu yindi munjila jambokamboka hashindamenaña hohu chuma chimuku. Awa antu akeñeli tembeli yayiwahi yadiña muYerusalema nawa akakeleli kuchisemwa nikutushidikilu twabombeleliwu kuNshimbi jaMosi, elukili wanyi chaletesheli Yehova ahani Nshimbi nawa atuñi Tembeli! Munjila yikwawu, Stefwanu wadiña nakuyihula ilu lwihu lwalema nindi: Komana mwalemesha Nshimbi nitembeli kubadika kumwovwahila Yehova? Mwamweni, awa mazu ahosheliyi Stefwanu anakumwekesha nawu kwosi chuma chatama cheliliyi, muloña wamwovwahilili Yehova hakumina ñovu jindi.

18. Munjilanyi mutunateli kumwimbujolela Stefwanu?

18 Chumanyi chitunakudizila kumazu ahosheliyi Stefwanu? Welukili chikupu Nsona. Munjila yoyimu, ninetu twatela kwikala atudizi Ezu daNzambi neyi tunakukeña kulumbulula “chiwahi mazu achalala.” (2 Tim. 2:15) Ninetu tunateli kudizila kudi Stefwanu chakuhosha munjila yayiwahi nawa chakadi kuhukesha antu. Idi izaza dadiña nakumutiyilila dadiña dazuwa! Hela chochu, yena watwalekelihu kuhanjeka nawu hayuma yelukiliwu, muloña diyi yuma yalemesheliwu chikupu awa amayala. Cheñi, wahanjekeleña nawu munjila yakavumbi, nakuyitena awa akulumpi awamayala nindi “atata jami.” (Yilw. 7:2) Ninetu twatela kuhosha chalala chaMwizu daNzambi “namuchima wawovu nikalemesha chikupu.”—1 Pet. 3:15.

19. Stefwanu washimwini ñahi wunsompeshi waYehova chakadi woma muchota chaSanihedirini?

19 Hela chochu, hitwalekaña kushimwina chalala Chezu daNzambi muloña wakuchiina netu tukuhukesha antuku; cheñi hitwahimpaña wunsompeshi waYehova kulonda tuyizañaleshi antuku. Twatela kumwimbujola Nzambi. Chakadi nikujina, welukili nindi wunsahu wejima wunalejiyi ichi chota chaSanihedirini hiwukuletesha awa ansompeshi akola nyichima kuhimpaku. Spiritu yajila yamukwashili kukunkulula mpanji yindi chakadi woma nakumwekesha nindi adiña tuhu neyi ankakulula jawu amukaanini Yosefu, Mosi niatuprofwetu ejima. (Yilw. 7:51-53) Kafwampi, awa ansompeshi amuchota chaSanihedirini amujahili Mesiya ateneniwu kudi Mosi niatuprofwetu ejima nawu wakenza. Chakadi nikujina, adikañili chikupu naNshimbi jaMosi.

“Mwanta Yesu, Tambwilaku Spiritu Yami” (Yilwilu 7:54–8:3)

“Chatiyiliwu awa mazu, chayitapili kunyichima yawu nawa atachikili kumusumañena kumazewu.”—Yilwilu 7:54

20, 21. Chota chaSanihedirini chelili ñahi namazu ahosheliyi Stefwanu, nawa Yehova wamukolesheli ñahi?

20 Stefwanu wahosheli chalala nawa mazu ahosheliyi aletesheli awa ansompeshi kuzuwa. Chelili chiyitapi kumuchima, atachikili kumusumañena kumazewu. Iwu iyala washinshika wamweni nindi hiyakumutiyila luwiku nawa akumwila neyi chamwililiwu Mwanta windi Yesu.

21 Stefwanu wakeñekeleña kwikala wahamuka nayuma yenjileña nakumumwekena. Chakadi nikujina, wakolesheweli nachimwenu chamumwekesheleliwu kudi Yehova. Stefwanu wamweni kulema kwaNzambi nawa wamumweni Yesu nemani kuchikasa chaNzambi chachidilu! Stefwanu chatachikiliyi kulumbulula chimwenu, awa ansompeshi atachikili kujika nyinu yawu mumatu. Muloñadi? Hakusambila Yesu walejeli chota chochimu nindi wadiña hiMesiya nawa katataka wukwikala kuchikasa chaTata yindi chachidiilu. (Maku 14:62) Chimwenu chamweniyi Stefwanu chinakumwekesha nawu Yesu wahosheli mwalala. Kafwampi, chota chasanihedirini chamufukejeleli nikumujaha Mesiya! Wejima wawu aditejeli nawu amwasi Stefwanu malola kulonda afwi. c

22, 23. Kufwa kwaStefwanu kwadiña ñahi neyi kwaMwanta windi, nawa akaKristu makonu anateli kumukuhwelela ñahi Yehova neyi Stefwanu?

22 Stefwanu wafwili neyi chafwili Mwanta windi namuchima wawunda, wamukuhweleli chikupu Yehova nawa wayanakeneni antu amujahili. Wahosheli nindi: “Mwanta Yesu, tambwilaku spiritu yami,” hadaha muloña wakwila wachidiña nakumona chimwenu chamwana kamuntu wudi naYehova. Chakadi nikujina, Stefwanu welukili mazu aYesu akukolesha, akwila nawu: “Yami kusañuka niwumi.” (Yow. 11:25) Nkumininaku Stefwanu walombeli kudi Nzambi nezu dahewulu nindi: “Yehova, bayi wuyinka muloña waniyi nshidiku.” Chamanishiliyi kuhosha awa mazu, wafwili.—Yilw. 7:59, 60.

23 Dichi Stefwanu wekalili muntu watachi ajahiliwu hadi akakumulondela Kristu. (Talenu chikasha chinakwila nawu “ Munjilanyi Mwekaliliyi ‘Chinsahu’?” hefu 48.) Chawushona, hidiyi wadiña wakukumishakuku. Kushika tuhu nichayinu mpinji, ambuña aYehova ashinshika amakwawu anayijahi kudi akansakililu, akamapolitiki niambanji azuwa. Hela chochu, twatela kumukuhwelela Yehova neyi chelili Stefwanu. Chayinu mpinji, Yesu hiMwanta wunakuyuula nawa amwinka ñovu yasweja kudi Tata yindi. Kwosi chuma chikumukañesha kusañula akakumulondela indi ashinshika.—Yow. 5:28, 29.

24. Chumanyi cheliliyi Sawulu hamujahileñawu Stefwanu, nawa yumanyi yafuminimu mukufwa kwaniwu iyala washinshika?

24 Mukwenzi weyala wejina daSawulu wadiña nakumona yuma yejimiyi. Wetejeli nindi amujahi Stefwanu nawa wadiña nakuhemba yuma yanawa antu amwasileña malola. Chimwahitili mpinji yantesha, watachikili kukabisha nankashi atumbanji. Ilaña mukufwa kwaStefwanu mwafumini yuma yayiwahi. Chakutalilahu chindi chakwashili akaKristu amakwawu kutwalekahu kwikala ashinshika kudi Yehova kushika nikukufwa. Kubombelahu, Sawulu, enjili nakutenawu nawu Pawulu chimwahitili yaaka yayivulu, wenjili nakuditoñesha chuma cheliliyi chamujahiliwu Stefwanu. (Yilw. 22:20) Wayikwashiliku antu kumujaha Stefwanu, ilaña chimwahitili mpinji wahosheli nindi: “Nadiña mukakutukana, mukakukabishana nimukakasawuntu.” (1 Tim. 1: 13) Chakadi nikujinoka, Pawulu wajimbeli wanyi mazu akweti ñovu ahosheliyi Stefwanu hanidi ifuku. Kafwampi, mazu ahosheliyi Pawulu niasonekeliyi akunkili kumazu ahosheli Stefwanu. (Yilw. 7:48; 17:24; Heb. 9:24) Chimwahitili mpinji, Pawulu wekalili nachikuhwelelu nawa wahamuka neyi Stefwanu, “iyala wadiña nawuselewa waNzambi niñovu.” Lwihu ludi nawu, Komana ninetu tunateli kumwimbujola Stefwanu?

a Awa akankunyi nindi adiña “amuSinagogi yawaMayala Asubuka.” Chidi neyi ayikwatili kudi Aroma nkumininaku ekalili asubuka hadaha adiña anduñu asubwiliwu abalumukili nakwikala aYudeya. Amakwawu adiña akuSilisiya, neyi chadiñayi Sawulu wakuTarusa. Iyi nsañu yamwekesha wanyi neyi chakwila Sawulu niyena wadiña hakachi kanawa antu akuSilisiya akañenyi kumushinjila Stefwanu.

b MuBayibolu mwekala wanyi mazu ahosheliyi Stefwanu kutalisha hashikola yatañiliyi Mosi muEjipitu, yaaka yadiñayi nayu hatemukiliyi muEjipitu niyaaka yashakaminiyi muMidiyani.

c Chakadi nikujina, chota chaSanihedirini hichadiña wuswa wakuhana nshimbi nawu ajahañaniku. (Yow. 18:31) Hela chochu, chinamwekani neyi Stefwanu amujahili kudi idi izanvu dahilili bayi neyi chota chamusompesheli nawu nafwi namuloñaku.