Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 13

Hanyima Yakwila Anambokelimu Dehi”

Hanyima Yakwila Anambokelimu Dehi”

Nsañu yakwalama yinayi kwizanvu dalombolaña

Kushindamena haYilwilu 15:1-12

1-3. (a) Kukalanyi kunamwekani kunakukeña kwambula chipompelu chawakaKristu chakusambila? (b) Kudiza nsañu yidi mumukanda waYilwilu kunateli kutukwasha ñahi?

 PAWULU naBaranaba anazañalali chikupu, nawa dihu hanafuntiwu tuhu kumusumba waSiriya Antiyoki kufuma halwendu lwawu lwawumishonali lwatachi. Azañaleli muloña Yehova “wenzunwinini akanyuza chenzelu chakuchikuhwelelu.” (Yilw. 14:26, 27) Eñañi, muAntiyoki nimwena anazañalali nansañu yayiwahi nawa “antu amavulu” nankashi akunyuza anakwinza muchipompelu.—Yilw. 11:20-26.

2 Iyi nsañu yamuzañalu yawantu anakuvula yinashiki nimuYudeya. Ilaña chatela ejima azañalali, yinaleteshi antu kutachika kwambokelamu hansañu yakwalama. AYudeya niantu abula kwikala aYudeya anakuhweleli, akudimonaña ñahi nawa akutachika kumona ñahi Nshimbi jaMosi? Iyi nsañu yakwambokelamu yinasweji chikupu chakwila yinaleteshi chipompelu kwambukilamu mumazanvu. Iku kukala akukumanisha ñahi?

3 Chitukudizaña iyi nsañu yamumukanda waYilwilu, tukudiza yuma yayivulu yalema. Yikutukwasha chikupu kwiluka chitwatela kwila neyi kumwekana nsañu yikutuletesha kwambokelamu.

“Neyi Mubula Kwalama” (Yilwilu 15:1)

4. Yitoñojokanyi yaluwa yaleteleñawu akaKristu amakwawu, nawa chumichi chikuletesha tudihuli netudi?

4 Kambanji Luka wasonekeli nindi: “Amayala amakwawu akunkumukili [kuAntiyoki] kufuma kuYudeya nakutachika kutañisha amanakwetu nawu: ‘Neyi mubula kwalama kwesekeja nakashidikilu kaMosi, hiyakayamwinaku.’” (Yilw. 15:1) Tuneluki wanyi neyi awa “amayala . . . Afumini kuYudeya” adiña aFwarisi henohu kanda ekali akaKristu. Chinamwekani neyi adiña nayitoñojoka neyi yawaYudeya azatishileña Nshimbi chatama. Cheñi, hadaha ahosheleña nawu yuma yinakuhoshawu yinafumi kudi akulumpi niapostolu muYerusalema. (Yilw. 15:23, 24) Hanu dinu, muloñadi aYudeya amakwawu chalemesheleliwu kwalama henohu kunyima, yayaaka 13 yahitilihu, kapostolu Petulu amulombweli kudi Nzambi nawa watambwilili antu akunyuza abula kwalama muchipompelu chawakaKristu? aYilw. 10:24-29, 44-48.

5, 6. (a) Muloñadi aYudeya akaKristu amakwawu chakeñeleleñawu kukakela kukashidikilu kakwalama? (b) Komana chitiyañenu chakwalama chadiñi muchitiyañenu chaAbarahama? Lumbululenu. (Talenu tumazu twaheshina.)

5 Kwatela kudi yuma yayivulu yakojejeli. Chuma chatachi, Yehova yomweni diyi wahanini nshimbi nindi amayala atela kuyalamisha, nawa chadiñi chinjikijilu chamwekesheleña nawu adiña nawubwambu wadimena nayena. Kwalama kwadiñaku dehi henohu chitiyañenu chaNshimbi kanda nawa akushili muchitiyañenu chaNshimbi nawa kwatachikili naAbarahama niantu amwitala dindi. b (Lev. 12:2, 3) MuNshimbi jaMosi, niantu afumini kwacheñi ayalamishileña henohu kanda eli chuma chidi neyi kuda Chipandakenu. (Kwid. 12:43, 44, 48, 49) Dichi aYudeya amweneña muntu wejima wabula kwalama nawu wamajilu nawa amweneña nawu kwila amukalakela Nzambi nehi.—Isa. 52:1.

6 Dichi, awa aYudeya ekalili akaKristu ateleli kwikala nachikuhwelelu nikudizoza kulonda eteji chalala chachiha. Chitiyañenu chaNshimbi achisinsili kudi chitiyañenu chachiha, dichi neyi kaYudeya avwalika hashikeneneña dakwikala muntu waNzambiku. Nawa akaKristu aYudeya ashikamineña mumaluña mwadiñawu aYudeya—neyi chadiña akakwitiya muYudeya—ahamukili kulonda amwiteji Kristu niakwawu akakwitiya afumini kunyuza abulili kwalama.—Yere. 31:31-33; Luka 22:20.

7. Chalalanyi chakañenyi kutiyishishawu “amayala. . . afumini kuYudeya”?

7 Hela chochu, Nshimbi jaNzambi jahimpa wanyi. Neyi tutoñojoka hanichi chalala, muchitiyañenu chachiha mwabombeleli niyishina yadiña muNshimbi jaMosi. (Mat. 22:36-40) Chakutalilahu, chimwahitili mpinji Pawulu wasonekeli kutalisha hakwalama nindi: “HikaYudeya mukachi, nawa kwalama kwindi kwamumuchima kuhitila mudi spiritu, bayi munshimbi jakusonekaku.” (Rom. 2:29; Kuhit. 10:16) “Amayala. . . afumini kuYudeya” atiyishishili wanyi ichi chalala ilaña atoñojokeleña nawu Nzambi kanda alekeshi lushimbi lwakwalama. Komana akuhimpa yitoñojoka yawu?

“Anambokelimu niKutaadeka” (Yilwilu 15:2)

8. Muloñadi nsañu yakwalama chayitwaliliwu kwizanvu dalombolaña kuYerusalema?

8 Luka natwalekihu nindi: “Hanyima yakwila aPawulu naBaranaba anambokelimu dehi nanowu antu nikuditaadeka nawu, atondeli Pawulu, Baranaba niantu amakwawu kulonda atwali iyi nsañu kudi apostolu niakulumpi adiña muYerusalema.” c (Yilw. 15:2) Mazu akwila nawu “anambokelimu . . . nikutaadeka” amwekesheleña chatiyileñawu niyuma yakuhweleliwu wejima wawu, nawa chipompelu muAntiyoki chakañenyi kukumanisha. Hamuloña wakwila akeñeleña kuleta kuwunda nikunuñañana, chipompelu chatwalili iyi nsañu kudi “apostolu niakulumpi muYerusalema,” adiña mwizanvu dalombweleña. Chumanyi chitunakudizila kudi akulumpi adiña muAntiyoki?

Amakwawu ahosheleña nawu: “Atela . . . kuyileja [antu abulili kwikala aYudeya] ahembeña Nshimbi jaMosi”

9, 10. Munjilanyi munateli kuyimbujolela makonu amanakwetu muAntiyoki kushilahu niPawulu naBaranaba?

9 Chuma chimu chalema chitunakudizilaku chidi chakwila nawu twatela kukuhwelela kuloñesha kwaNzambi. Toñojokenu hachumichi: Amanakwetu muAntiyoki elukili nawu mwizanvu dalombolaña mwadiña akaKristu aYudeya. Hela chochu, akuhweleli idi izanvu kumanisha kukala kuzatisha Nsona. Muloñadi? Chipompelu chelukili chikupu nachu Yehova wukulombola iyi nsañu kuzatisha spiritu yindi yajila niMutu wachipompelu chawakaKristu, Yesu, Kristu. (Mat. 28:18, 20; Efwe. 1:22, 23) Neyi kumwekana kukala makonu, twatela kwimbujola akakwitiya amuAntiyoki kuhitila mukukuhwelela kuloñesha kwaNzambi niIzanvu Dalombolaña dawakaKristu awayishewa.

10 Atwanukishaña cheñi kwikala adikehesha nawa adiwunjika. APawulu naBaranaba ayitondeli naspiritu yajila kulonda ayi kunyuza, hela chochu hiyatoñojokeli nawu adiña nawuswa wakumanisha kukala hansañu yakwalama yadiña muAntiyokiku. (Yilw. 13:2, 3) Kubombelahu, chimwahitili mpinji Pawulu wasonekeli nindi: “Nayili [kuYerusalema] muloña wayuma yammwekesheleliwu”—chinakumwekesha nawu amulombweli kudi spiritu yajila. (Ñal. 2:2) Akulumpi niwena dichelañawu neyi kudi nsañu yikuletesha kubuli kwikala kuwunda nikunuñañana muchipompelu. Chatela aditaadekeña, amwihulaña Yehova kuhitila mukusandujola mujiNsona niwunlomboli wafumaña kudi nduñu washinshika.—Fwili. 2:2, 3.

11, 12. Muloñadi chichalemena kumuchiñilila Yehova?

11 Mpinji jikwawu, twatela kumuchiñilila Yehova kulonda atukwashi kutiyishisha chikupu oyu nsañu. Anukenu nenu amanakwetu mumpinji yaPawulu ahembeleli nakushika mu 49 C.E.—yaaka 13 yahitilihu kufuma hampinji yamuwayishiliwu Konelisu mu 36 C.E.—henohu Yehova kanda aleti nsañu yakwila nawu antu abula kwikala aYudeya atela kuyalamisha. Muloñadi chihahitilili mpinji yayilehi? Hadaha Nzambi wakeñeleña nindi hahiti mpinji yayilehi hakwila aYudeya ahimpi yilwilu yawu kutalisha haniku kuhimpika kweneni. Kafwampi, chitiyañenu chakwalama chatiyañeniyi Nzambi naAbarahama, akeñeliwu nawa alemesheliwu chashakamini yaaka 1,900, dichi iku kwadiña kuhimpika kweneni chikupu!—Yow. 16:12.

12 Twakooleka chikupu kutulombola nikutuwumba kudi Tata yetu wamwiwulu wadiwunjika nawa wukweti luwi! Mwafumaña yuma yayiwahi nawa yinateli kutukwasha. (Isa. 48:17, 18; 64:8) Dichi bayi tudivwimbaña nakutoñojoka netu iyetu tunakutoñojoka yuma yaloña nawa bayi twikala akalisha neyi kuloñesha kunahimpi ntiyishishilu yetu yansonaku. (Mukwa. 7:8) Neyi mumona nenu munatachiki kwikala naniyi yilwilu, komana kwila mulombelahu nikuzatisha yishina yekala mumukanda waYilwilu kapetulu 15 nehi? d

13. Tunateli kwimbujola ñahi kudiwunjika kwaYehova mumudimu wakushimwina?

13 Twatela cheñi kumukuhwelela Yehova kuhitila mukwikala adiwunjika neyi atudizi etu aBayibolu anakuhimpa wanyi yuma yakuhwelelawu hela anakuleka wanyi tushidikilu twamukwitiya. Mukukala kwamuchidiwu, twatela kuhembelela spiritu yaNzambi yimukwashi kadizi kuhimpa. (1 Kor. 3:6, 7) Twatela cheñi kuyilombelaku. Yehova wukatukwasha kwiluka njila yayiwahi yakumukwashilamu.—1 Yow. 5:14.

Ashimwini “Nsañu Yakukolesha” (Yilwilu 15:3-5)

14, 15. Chipompelu chamuAntiyoki chamulemesheli ñahi Pawulu, Baranaba niakwawu mwayilileñawu, nawa Pawulu niakwawu ayikolesheli ñahi antu awanineñawu munjila?

14 Kuhiñahu Luka nasoneki cheñi nindi: “Chelili chipompelu chinayishinjikijiku dehi chantesha, awa amayala atwalekelihu kuhita muFwenisiya nimuSamariya iku anakuleja antu nsañu yejima yawantu akunyuza chabalumukililiwu kudi Nzambi nawa chaletesheli amanakwawu ejima kuzañalala chikupu.” (Yilw. 15:3) Chipompelu chayimwekesheleli kukeña kwawakaKristu aPawulu, Baranaba niakwawu endeliwu nawu kuhitila mukuyishinjikijaku, chinakumwekesha nawu chipompelu chayikiswilileña nkisu jaNzambi. Mwamweni, amanakwetu muAntiyoki atushila chakutalilahu chachiwahi! Komana mwayilemeshaña amanakwenu niahela akaKristu, “sweje-e dinu [akulumpi] adikitaña nankashi mukuhosha nimukutañisha”?—1 Tim. 5:17.

15 Hayileñawu kuYerusalema, Pawulu niakwawu mwayilileñawu akolesheli amanakwetu muFwenisiya nimuSamariya kuhitila mukuyileja amanakwawu “nsañu” yejima yawantu amavulu abulili kwikala aYudeya ilaña abalumukili nakwikala akaKristu. Mudi awa antiyilili hadaha mwabombeleli niakaKristu aYudeya atemukili hanyima yakumujaha Stefwanu. Hohamu nimakonu, atukoleshaña neyi tutiya nsañu yinakuhosha hadi Yehova chinakukiswilayi mudimu wetu wakushimwina, sweje-e amanakwetu anakuhita mukukala. Komana mwadiluñishaña nsañu yamuchidiwu neyi mudi hakupompa kwawakaKristu, hakupompa kwanyanya, nihakupompa kwamaneni kushilahu nikutaña nsañu yayuma yamwekanaña ninsañu yachihandilu yasonekawu munyikanda yetu hela yidi ha jw.org?

16. Chumanyi chinakumwekesha nawu nsañu yakwalamisha yadiña kukala kweneni?

16 Hanyima yakwenda makilomita 550 , kufuma kuAntiyoki, awa amanakwetu ashikili kwayileñawu. Luka wasonekeli nindi: “Chashikiliwu muYerusalema, ayitambwilili chachiwahi kudi chipompelu, apostolu nikudi akulumpi, nawa ashimwini yuma yayiwahi yejima yakoñeliyi Nzambi kuhitila mudi wena.” (Yilw. 15:4) Ilaña, “antu amakwawu abalumukili nakwikala akakwitiya alondeleleña ntañishilu yawaFwarisi, anyamukili muyitwamu yawu nakuhosha nawu: ‘Mwatela kuyalamisha nikuyileja ahembeña Nshimbi jaMosi.’” (Yilw. 15:5) Mwamweni, iyi nsañu yakwalamisha akaKristu abula kwikala aYudeya yadiña kukala kwakweni, nawa ateleli kuyimanisha.

“Apostolu Nawakulumpi hiyaKupompa” (Yilwilu 15:6-12)

17. Anyi adiña mwizanvu dalombolaña muYerusalema, nawa muloñadi “akulumpi” chayishililiwu munidi izanvu?

17 Yishimu 13:10 yahosha nawu “maana ambala anana akeñaña wukwashu.” Kwesekeja nanichi chishina, “apostolu nawakulumpi hiyakupompa nakutoñojoka [hansañu yakwalama].” (Yilw. 15:6) Neyi chelaña izanvu dalombolaña makonu “apostolu nawakulumpi” afuukwililiku yipompelu yejima yawakaKristu. Muloñadi “akulumpi” chazatilileñawu hamu nawapostolu? Anukenu nenu kapostolu Yakoba amujahili, nawa hahitili mpinji, kapostolu Petulu niyena amukasili. Komana chuma chamuchidiwu chikuyimwekena niapostolu amakwawu? Chikwikala chalema kwikala nawamanakwetu awayishewa anateli kukwasha mukulombola iwu mudimu.

18, 19. Mazwinyi ahosheliyi Petulu, nawa antu amutiyilileña akunkulwili nawudi?

18 Luka natwalekihu nindi: “Chelili anahanjeki dehi chikupu haniyi nsañu, Petulu wemeni nakuhosha nindi: ‘Enu amayala, amanakwami, mweluka chikupu nenu kufuma kunyima, Nzambi wantondeli mukachi ketu kulonda antu akunyuza atiyi izu dansañu yayiwahi nawa etiyi. Nzambi weluka chekala nyichima yawantu, waheni wunsahu nanochu chayinkeliyi spiritu yajila neyi chatwinkeliyi etu. Nawa hamwekesheli chaambu hakachi kanetu nawenaku, ilaña watookesheli nyichima yawu nachikuhwelelu.’” (Yilw. 15:7-9) Kwesekeja namukanda wumu, izu dachiGiriki dabalumunawu nawu “kuhanjeka chikupu” muvasi 7 dinateli kutalisha cheñi “kukwihula malwihu; nikusandujola.” Chinamwekani neyi, amanakwetu adiñi nayitoñojoka yambokamboka yashimwineñawu.

19 Mazu aPetulu ayanukishili ejima nawu yena yomweni wadiña hohu hampinji yelili muntu mukanyuza wabula kwalama Konelisu niamwitala dindi ayiwayishi naspiritu yajila mu 36 C.E. Dichi neyi Yehova walekeli kwambula kaYudeya nimuntu wabula kwikala kaYudeya, muntwinyi wudi nawuswa wakwila mwenimu? Kubombelahu, kukuhwelela mudi Kristu, bayi mukulondela Nshimbi jaMosiku, dichuma chatookeshaña muchima wamukakwitiya.—Ñal. 2:16.

20. Indi antu atadikileña nsañu yakwalama ‘amwesekeleña ñahi Nzambi’?

20 Kushindamena hamazu ahosheliyi Nzambi nispiritu yajila, Petulu wakunkulwili nindi: “Hanu dinu munakumwesekeladi Nzambi nakutwika atumbanji chiteli chalema nankashi chakwila hela ankakulula jetu hela etu kutwesha kuchisenda nehi? Kwambukaku, etu twakuhwelela netu akatwamwina kuhitila muluwi lwasweja lwaMwanta Yesu neyi chakuhwelelawu niwena.” (Yilw. 15:10, 11) Dichi antu ahosheleña hansañu yakwalama, “adiña nakumweseka Nzambi,” hela ‘kudiwunjika kwindi,’ neyi chashimuna kubalumuna kukwawu. Akeñeleña antu abula kwikala aYudeya kulondela Nshimbi yabulili kulondelawu chikupu nawa hamuloña wachumichi adiña neshiñu dakufwa. (Ñal. 3:10) Dichi, awa aYudeya amutiyilileña Petulu ateleli kusakilila haluwi lwayitiyililiyi Nzambi kuhitila mudi Yesu.

21. Yumanyi yahosheliwu aPawulu naBaranaba yaletesheli kufuukula chachiwahi?

21 Chakadi nikujina, mazu ahosheliyi Petulu ayishikili antu hamuchima, muloña “izanvu dawantu dejima damweneni nzo-o.” Kufuma henaha, aBaranaba naPawulu ashimwini “yinjikijilu niyihayamisha yayivulu yakoñeliyi Nzambi munyuza kuhitila mudi wena.” (Yilw. 15:12) Nkumininaku, apostolu niakulumpi afuukwili chachiwahi kwesekeja nachamonañayi Nzambi kutalisha haniyi nsañu yakwalama.

22-24. (a) Izanvu Dalombolaña makonu delaña ñahi neyi chelileña izanvu dalombolaña mumafuku awa apostolu? (b) Akulumpi ejima anateli kulemesha ñahi ntanjikilu yaWanta?

22 Makonu mamembala, aMwizanvu Dalombolaña neyi anabulakani, ashinshikaña Mwizu daNzambi nikulomba spiritu yajila. (Mas. 119:105; Mat. 7:7-11) Hakwila afuukuli kwesekeja nayitoñojoka yaNzambi, mamembala aMwizanvu Dalombolaña atambwilaña nsañu yakahanjekawu kulonda ayi nakulombelahu nikutoñojokahu. (Yish. 15:28) Neyi anabulakani dehi, awa amanakwetu awayishewa ahoshaña mukukasunuka nawa nakalemesha. Mpinji yejima azatishaña Bayibolu neyi anakuhanjeka.

23 Dichuma chatela kwimbujolawu niakulumpi muchipompelu. Nawa neyi akulumpi anahanjeki nsañu yalema chakwila aneluki wanyi chakuyimanisha, ehulaña kasanji kamutayi hela antu atondawu ankoñi añinza. Kufumahu, kasanji nikena katela kusonekela Izanvu Dalombolaña neyi chinakukeñeka.

24 Eñañi, Yehova wakiswilaña ejima alemeshaña ntanjikilu yaWanta adizoza, adikehesha, ashinshika, nawa adiwunjika. Neyi chitukumona mukapetulu kanalondelihu, neyi tulondelaña iyi njila Yehova wukutwinka kuwunda, tukwikala anuñañana, nawa yipompelu yikukola.

a Talenu chikasha chinakwila nawu “ Ntañishilu Yawanakwetu Akutwamba,” hefu 103.

b Chitiyañenu chakwalama chadiña wanyi muchitiyañenu chaAbarahama chidiku nimakonu. Chitiyañenu chaAbarahama chatachikili kuzatika mu 1943 B.C.E. helili Abarahama (hela Abarama) azambuki Yufurati hayileñayi kuKenani. Wadiña nayaaka 75. Ichi chitiyañenu chakwalama achitachikili chimwahitili yaaka mu 1919 B.C.E., henohu Abarahama wudi nayaaka 99.—Kutach. 12:1-8; 17:1, 9-14; Ñal. 3:17.

c Titusa, mukaKristu kaGiriki wenjili nakuzata chikupu nakapostolu Pawulu chinamwekani neyi niyena wadiña hanidi izanvu. (Ñal. 2:1; Tit. 1:4) Iwu iyala wadiña walama wanyi ilaña amuwayishili naspiritu yajila.—Ñal. 2:3.

d Talenu chikasha chinakwila nawu “ Yuma Yakuhwelelawu aYinsahu jaYehova Yashindamena haBayibolu,” hefu 105.