Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 24

“Bayi Wutiya Womaku!”

“Bayi Wutiya Womaku!”

Pawulu neluki kafuta kakwila nawu anakukeña kumujaha nawa nadihakwiliku kudi Felikisi

Kushindamena haYilwilu 23:11–24:27

1, 2. Muloñadi Pawulu chinabulili kuhayamayi namakabisha anakumonayi muYerusalema?

 HANYIMA yakumwamwina kwizanvu dazuwa muYerusalema, Pawulu anamukasi cheñi. Iwu kapostolu wadihana nahayami wanyi namakabisha anakumonayi muYerusalema. Amulejeli nawu “kaleya nimakabi” jinakukuhembelela muniwu musumba. (Yilw. 20:22, 23) Hela chakwila neluki wanyi yuma yikumumwekena kumbidi, Pawulu neluki nindi wukutwalekahu kukabakana kukola ijina daYesu.—Yilw. 9:16.

2 Niatuprofwetu akaKristu amusoñamishili nawu akumukasa nawa akumuhana “mumakasa awantu akunyuza.” (Yilw. 21:4, 10, 11) Hanashimbuli wanyi, izaza dawaYudeya dakeñaña kumujaha, nawa hanyima yachu, chinamwekani neyi akeñaña “kumutabola” kudi mamembala amuSanihedirini haditaadikishañawu hadi yena. Ichi iwu kapostolu nekali dehi kayili mukaleya kawamashidika awaRoma nawa nakuhembelela kumusompesha hanyiloña yinakumutwikawu. (Yilw. 21:31; 23:10) Mwamweni kapostolu Pawulu nakukeñeka kumukolesha!

3. Anyi atukoleshaña kutwalekahu kuzata mudimu wetu wakushimwina?

3 Munanu mafuku akukuminina, tuneluki netu “ejima afwilaña kuhanda kwesekeja nakumwakama Nzambi muloña wakudikunda naKristu Yesu, niwena akayikabisha.” (2 Tim. 3:12) Mumpinji-mumpinji, ninetu twakeñekaña kutukolesha hakwila tutwalekihu kuzata mudimu wakushimwina. Twasakililaña nankashi hamazu akukolesha itwatambwilaña munyikanda nihakupompa kwaloñeshañawu kudi “nduñu wamaana nikashinshi”! (Mat. 24:45) Yehova watushiika nindi kwosi ayilumbu ansañu yayiwahi akatwesha kwimika mushinduku. Hiyakatwesha kujilumuna izanvu dawambuñindi hela kulekesha mudimu wawu wakushimwinaku . (Isa. 54:17; Yere. 1:19) Indi kapostolu Pawulu? Komana amukolesheli kutwalekahu kushimuna wunsahu hela chakwila kwadiña makañesha? Neyi dimu, amukolesheli ñahi nawa welili ñahi?

‘Kafuta Kakasiliwu Nakudishiña Kanakañanyi Kuzatika’ (Yilwilu 23:11-34)

4, 5. Pawulu amukolesheli ñahi, nawa kwenjili ñahi hampinji yatelela?

4 Kapostolu Pawulu amukolesheli hawufuku walondelelihu hanyima yakumupulwisha kuchota chaSanihedirini. Mukanda waYilwilu wahosha nawu: “Mwanta wemeni kwakwihi naPawulu nakumuleja nindi: ‘Bayi wutiya womaku! Watela kushimuna wunsahu nimuRoma neyi chiwunashimuni chikupu wunsahu hadi ami muYerusalema.’” (Yilw. 23:11) Mazu akukolesha afumini kudi Yesu amukwashili kwiluka nawu akumwamwina. Welukili chikupu nindi wukushika kuRoma wamuweni nawa wukushimuna wunsahu chikupu hadi Yesu kwenakuna.

“Amayala akubadika ha 40 anamubelamini Pawulu”—Yilwilu 23:21

5 Pawulu amukolesheli hampinji yatelela. Hefuku dalondelelihu, amayala aYudeya akushika ku 40 “akasili kafuta nakudishiña nawu hiyakuda hela kunwaku, sampu anamujahi Pawulu.” Aka ‘kafuta kakasiliwu’ kamwekesheli nawu aYudeya afwilileña kumujaha kapostolu. Atoñojokeleña nawu neyi kafuta kawu kabula kuzatika, akwikala ashiñewa hela chuma chatama chikuyimwekena. (Yilw. 23:12-15) Kafuta kawu ketejeliwu akulumpi jawatupristu niakulumpi, kakwila nawu amuleti Pawulu kuchota chaSanihedirini nakumwihujola neyi anakukeña kwilukilahu nsañu yikwawu. Ilaña hakuyañayi munjila akumubelamina Pawulu kulonda amujahi.

6. Kafuta kakumujaha Pawulu akifuñunwini ñahi, nawa atwansi makonu anateli kudizilaku yumanyi kuniyi nsañu?

6 Hela chochu, mwiha kaPawulu watiyili kafuta nawa wamulejeli Pawulu. Kuhiñahu, Pawulu wamulejeli iwu kansi weyala kuya nakumuleja mukulumpi wawamashidika awaRoma Kaludusa Lisiya. (Yilw. 23:16-22) Chakadi nikujina, Yehova wakeña atwansi adi nehi iwu mwiha kaPawulu, abula kutenawu ijina, ahamukaña nakutwamijaku wumi wawantu jaNzambi kubadika wawu nawa azataña nañovu kutwamijaku Wanta.

7, 8. Yumanyi yeliliyi Kaludusa Lisiya hakwila amukiñi Pawulu?

7 Chatiyiliyi hohu aka kafuta kakukeña kumujaha Pawulu, Kaludusa Lisiya, walombweleña amashidika 1,000, walejeli anhembi 470—amashidika adi namayoña niatuwalu—kulonda amushindikiji Pawulu hawowuna wufuku kufuma kuYerusalema nakumutwala kuKesareya. Chashikayi kwena kuna, akumutwala kudi Nguvulu Felikisi. a Hela chakwila muKesareya, musumba wawaYudeya dimwadiña tusanji twawaRoma, mwadiña aYudeya amavulu, ilaña aswejeli kuvula, adiña antu akunyuza. Muniwu musumba mwadiña mwawunda kwambukaku namuYerusalema, mwadiña antu aheleli kwitiya kwacheñi nawa mwadiña antu aleteleña mapumba. MuKesareya cheñi dimwadiña tusanji twamaneni twawamashidika awaRoma muYudeya.

8 Hakulondela nshimbi yawaRoma, Lisiya watemesheli mukanda kudi Felikisi nakumulumbulwila chadiña muloña. Lisiya washimwini nindi chelukiliyi nindi Pawulu himwenimbu wamuRoma, wamupulwishil hakeñeleña ‘kumujahawu’ kudi aYudeya. Lisiya washimwini nindi wamuwaninihu Pawulu namuloña “wudi wejima wateleleli kufwilahu hela kumukasilahuku,” ilaña chelukiliyi kafuta kamukwatililiwu Pawulu, wamutemesheli kudi Felikisi kulonda yena nguvulu atiyi muloña wunakumutwikawu nawa asompi haniyi nsañu.—Yilw. 23:25-30.

9. (a) Wuswa waPawulu wakwikala mwenimbu wamuRoma abulili ñahi kuwulemesha? (b) Muloñadi chitwatela kuzatishila wuswa wetu wakwikala enimbu amwituña?

9 Komana nsañu yejima yasonekeliyi Lisiya yadiña yalala? Yejima wanyi. Chinamwekani neyi wakeñeleña amutiyi kuwaha kudi nguvulu. Wenjili nakumupulwisha Pawulu muloña welukili nindi kapostolu wadiña mwenimbu wamuRoma. Kubombelahu, Lisiya walumbulwili wanyi nindi Pawulu “amukasili mumaleñi ayedi” nawa wahanini lushimbi nindi “amuvupoli yikoti.” (Yilw. 21:30-34; 22:24-29) Lisiya wafumpili lushimbi kutalisha hawuswa wadiñayi nawu Pawulu hakwikala mwenimbu wamuRoma. Makonu, Satana wazatishaña akakwitiya kulonda atukabisheña, nikututambula wuswa wetu wutukweti wakudifukula. Ilaña kufwana Pawulu, antu jaNzambi azatishaña wuswa wawu wakwikala enimbu amwituña kulonda adihakwiliku.

“Nazañalali Hakudihakwila Ami Aweni Kudi Eyi” (Yilwilu 23:35–24:21)

10. Pawulu amutwikili nyiloñanyi yamaneni?

10 Hadiñayi Pawulu muKesareya, wahembeleleña “muchipañu chaHerodi” antu amutwikili nyiloña kufuma kuYerusalema. (Yilw. 23:35) Chimwahitili mafuku atanu, ashikili—Kapristu Muneni Ananiya, nhoshi wejina daTeritulu, nizanvu dawakulumpi. Teritulu wasambilili kumuhameka Felikisi hayuma yayilileñayi aYudeya, wakeñeleña amutiyishi kuwaha. b Kuhiñahu, kutalisha hansañu yendeleliwu, Teritulu wahosheli hadi Pawulu nindi: “Himukakuluwañesha, nakusañumuna aYudeya mwahita iseki dejima kulonda adikañeña nanfulumendi, nawa diyi walombolaña izanvu dawantu alondelaña ntañishilu yawaNazareta. Wakeñeleña cheñi kujilola tembeli, dichi twamukwatili.” AYudeya amakwawu niwena “atachikili kwiteja nawu yumiyi yalala.” (Yilw. 24:5, 6, 9) Kusañumuna antu adikañeña, kulombola izanvu dawantu kulonda alondeleña ntañishilu yacheñi nikujilola tembeli—iyi nyiloña yamaneni chakwila muntu anateli kumujahilahu.

11, 12. Pawulu wadihakwililiku ñahi nanyiloña yamutwikiliwu?

11 Pawulu amwitejeli kuhosha. Watachikili nindi: “Nazañalali hakudihakwila ami aweni kudi eyi.” Wakaanini hatooka nyiloña yejima yamwinkeliwu. Kapostolu hajilolelihu tembeli hela kusañumuna antu kulonda adikañeñaku. Washimwini nindi “mwahitili yaaka yayivulu” hafuminiyi kuYerusalema kufuma haleteliyi “yawaana yaluwi”—kudi akaKristu muloña wawuzweñi wenjili muloña wanzala yakapwelendendi niikabisha. Pawulu washimwini nindi henohu kanda eñili mutembeli amuweni “naditookeshi kwesekeja nanshimbi” nawa wadiña “nachinleji chamuchima chitooka kumesu aNzambi niantu.”—Yilw. 24:10-13, 16-18.

12 Hela chochu, Pawulu wetejeli nindi “muyoyeniyi ntañishilu dimunamuzatilaña Nzambi yawankakulula jami mudimu wajila.” Ilaña washimwini nindi wakuhweleli “yuma yejima yashimunawu muNshimbi niyasonekawu mumazu awaTuprofwetu.” Kufwana antu amutwikileña nyiloña wakuhweleli nindi “kwamba kekala kusañuka kwawantu aloña niabula kuloña.” Kuhiñahu Pawulu walejeli antu amutwikileña nyiloña nindi: “Lekaku awa antu adi hanu adihosheli neyi kudihu chuma chatama chanwaniniwu nachu hansompesheleñawu kudi akaSanihedirini, indi kwiji hamuloña wamazu inabidikili hinemeni mukachi kawu nami: ‘Munakunsompesha dalelu muloña wansañu yakusañuka kwawafu!’”—Yilw. 24:14, 15, 20, 21.

13-15. Muloñadi chitwatela kumwimbujolela Pawulu neyi tunakuhosha nawakawuswa?

13 Pawulu welili chuma chitwatela kwimbujola neyi atutwala kudi akawuswa muloña wakudifukula kwetu nawa atwinka nyiloña yidi neyi twasañumunaña antu kulonda aleteña ipumba, kusañumuna antu adikañeña nanfulumendi hela nawu tudi ‘mukwitiya kwatama.’ Pawulu hahosheli mazu akumushimeka nguvulu hela akumutiyisha kuwaha neyi chelili Terituluku. Pawulu wadiwunjikili nawa wadiña nakalemesha. Mukubabala washimwini nsañu yatiyakana nawa yalala. Pawulu washimwini nindi aYudeya “afumini kukabeta kaAsiya” amwinkeli muloña wakujilola tembeli adiñahu wanyi nawa kwesekeja nanshimbi atela kwikalahu kulonda atiyi chikudihakwilaku hamuloña wamutwikiliwu.—Yilw. 24:18, 19.

14 Ilaña chuma chasweja kulema, watiyili woma wanyi kuhosha yuma yakuhwelelayi. Kapostolu cheñi, wahamukili nakuhosha hakusañuka, nsañu yaleteli ipumba hadiñayi muSanihedirini. (Yilw. 23:6-10) Hakudihakwilaku, Pawulu wakonkomweneni hansañu yakusañuka. Muloñadi? Muloña Pawulu wadiña nakushimuna wunsahu hadi Yesu nichasañukiliyi mudi afu—nsañu yadi kukaanawu antu amudimbulwileña. (Yilw. 26:6-8, 22, 23) Eña, nsañu yayeni yaleteli ipumba yadiña yakusañuka—sweje-e kumukuhwelela Yesu nawa nawu wasañukili.

15 Kufwana Pawulu, ninetu twatela kuhamuka hakushimwina nawa mazu alejeliyi Yesu atumbanji twindi anateli kutukolesha: “Akayihela kudi antu ejima kukoola ijina dami. Ilaña muntu wejima wakomika kushika nikunsa, diyi akamwinawu.” Komana twatela kwakamena jitukuhosha? Inehi mwani, muloña Yesu watulejeli nindi: “Neyi hiyakuyitwala kuchota, bayi mwakakama yuma yimwakahoshaku; ilaña chejima chikayilejawu hanoyu mpinji, dichimwakahosha, muloña hiyenu mwakahoshañaku, ilaña spiritu yajila diyakahoshaña.”—Maku 13:9-13.

“Felikisi Watiyili Woma” (Yilwilu 24:22-27)

16, 17. (a) Felikisi wasompeli ñahi muloña waPawulu? (b) Muloñadi Felikisi chatiyililiyi woma, ilaña muloñadi chatwalekelelihu kudimonayi naPawulu?

16 Bayi neyi aka dikadiña katachi Nguvulu Felikisi kutiya yuma yakuhwelelawu akaKristuku. Mukanda waYilwilu wahosha nawu: “Felikisi welukili chikupu yikuma yakundama kuniyi Njila, watachikili kuyimwenesha nakuhosha nindi: ‘Nakasompa iyi nsañu yenu neyi Lisiya mukulumpi muneni wamashidika nakunkumuki dehi nakwinza kunu.’ Dichi walejeli mukulumpi wamashidika nindi amuhembeña Pawulu mukaleya ilaña watela kwikala wakasunuka nawa bayi akaanishaña amabwambu jindi kwinza nakumukwasha muyuma yinakaankiliyiku.”—Yilw. 24:22, 23.

17 Chimwahitili mafuku, Felikisi, wenjili nañodindi Durisila wadiña kaYudeya, wamutambikili Pawulu “kulonda yatiyi chikushimunayi yuma yakuhwelelayi mudi Kristu Yesu.” (Yilw. 24:24) Hela chochu, Pawulu chahosheliyi “hansañu yakuloña nihansañu yakudiyuula nihawunsompeshi wakenza, Felikisi watiyili woma,” hadaha muloña chinleji chindi chamukabishileña hayuma yatama yakoñeliyi muchihandilu chindi. Dichi wamuhañili Pawulu nakumuleja nindi: “Chayinu mpinji yaña, ilaña neyi nekali nampinji nakakutambika cheñi.” Felikisi wadimweni naPawulu mapampa amavulu kufuma aha, bayi neyi wakeñeleña nindi adizi chalalaku, ilaña nindi Pawulu amwinki majika kanwa.—Yilw. 24:25, 26.

18. Muloñadi Pawulu chahosheliyi naFelikisi niñodindi “hansañu yakuloña nihansañu yakudiyuula nihawunsompeshi wakenza”?

18 Muloñadi Pawulu chahosheliyi naFelikisi niñodindi “hansañu yakuloña nihansañu yakudiyuula nihawunsompeshi wakenza”? Anukenu, akeñeleña kwiluka yuma yabombela “mukumukuhwelela Kristu Yesu.” Pawulu welukili yuma yatama yelileñawu kunyima, yilwilu yatama, lukambu, wuñanji waheña, wakeñeleña kuyileja hatooka yuma yatela kwilawu akakumulondela Yesu. Yuma yahosheliyi Pawulu yamwekesheli chaambu chadiña hanshimbi jaNzambi jaloña nichihandilu chaFelikisi nañodindi. Chumichi chayikwashili kwiluka nawu antu ejima akayisompesha kudi Nzambi hayuma yatoñojokañawu, yahoshañawu niyelañawu nawa chasweja kulema wunsompeshi wamusompesheleñawu Pawulu diwadikuyisompeshawu kudi Nzambi. Dichalatesheli Felikisi ‘atiyeña woma!’

19, 20. (a) Mumudimu wakushimwina, tunateli kwila ñahi nawantu anakumwekana neyi anakukeña kudiza chalala henohu kudi yuma yacheñi yinakukeñawu? (b) Tuneluki ñahi netu Felikisi watwambileña kwikala ibwambu daPawulu?

19 Mumudimu wetu wakushimwina tunateli kuwana antu adi neyi Felikisi. Hakusambila anateli kumwekana neyi anakukeña chalala, henohu kudi yuma yacheñi yinakukeñawu. Twatela kubabala nawantu amuchidawa! Hela chochu, kufwana Pawulu, twatela kuyileja nshimbi jaNzambi jaloña. Hadaha chalala chikuyishika hamuchima. Dichi neyi tumona netu anakukeña wanyi kuhimpa yilwilu yawu, twatela kuyileka nakutwalekahu kukeñakeña anakukeña kudiza chalala.

20 Haniyi nsañu yaFelikisi, yuma yadiña mumuchima windi yamwekeni munawa mazu: “Chimwahitili yaaka yiyedi, Felikisi amuswanini kudi Porokiwu Fesitusi; nawa chineli Felikisi wakeñeleña kutiyisha aYudeya kuwaha, wamufumishili wanyi Pawulu mukaleya.” (Yilw. 24:27) Felikisi watwambileña hohu kwikala ibwambu daPawulu. Felikisi welukili nindi akakulondela “Njila” hiyadikañileña nanfulumendi hela kuleja akwawu nawu adikañiku. (Yilw. 19:23) Welukili cheñi nindi Pawulu wafumpilihu wanyi lushimbi lwawaRoma. Ilaña, Felikisi wamuhembeli kapostolu mukaleya “wakeñeleña kutiyisha aYudeya kuwaha.”

21. Yumanyi yamumwekeneni Pawulu hanyima yakwila Porokiwu Fesitusi nekali nguvulu, nawa Pawulu wafumishileña kudihi ñovu?

21 Neyi chitunamoni muvasi yakukumishaku yaYilwilu 24, Pawulu wachidiña kayili helili Porokiwu Fesitusi amuswani Felikisi hawunguvulu. Chatachikiliwu kutiyilila kunsañu, Pawulu elileña amutwala kudi chilolu iwu amutwala kudi mukwawu. Mwamweni, iwu kapostolu wahamuka amutwalili “kudi anyanta nikudi anguvulu.” (Luka 21:12) Neyi chitukumona, wukushimuna wunsahu kudi nyuuli wabadika wadiñaku hayina mpinji. Muyuma yejimiyi, Pawulu hazeyeliku. Chakadi nikujina watwalekelihu muloña wamazu aYesu akwila nawu: “Bayi wutiya womaku!”

a Talenu chikasha chinakwila nawu “ Felikisi—Nguvulu wawaYudeya,” hefu 193.

b Teritulu wamusakilili Felikisi ‘hakuwunda kweneni’ kwaleteliyi mumuza. Hela chochu, walala wudi wakwila nawu muYudeya mwadiña kuwunda kwantesha hadiñayi Felikisi nguvulu kubadika hayuulileñawu anguvulu amakwawu sampu chenjiliwu nakudinuñawu nawaRoma. Makudi amakwawu ahosheliyi adiña akwila nawu “AYudeya anakusakilila nankashi” hakutona kwaleteliyi Felikisi. Ilaña walala wudi wakwila nawu aYudeya amavulu amuheleli muloña wayiyuulileña chatama nawa wakabishileña antu adikañileña nanfulumendi.—Yilw. 24:2, 3.