Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 2

“ Mwakekala aYinsahu Jami”

“ Mwakekala aYinsahu Jami”

Yesu chayidizishiliyi apostolu indi kutwalekahu kuzata mudimu wakushimwina

Kushindamena haYilwilu 1:1-26

1-3. Yesu nayishiyi ñahi apostolu indi, nawa malwihwinyi itunateli kudihula?

 ANAKUKEÑA wanyi wumani. Apostolu atiyaña kuwaha chikupu hanyilungu yantesha yinahitihu! Kusañuka kwaYesu kwayiletela muzañalu chikupu hanyima yakuneña. Hanahiti mafuku 40, Yesu wamwekanaña kudi wena mukulondashana, nakuyitañishilahu yuma yikwawu nikuyikolesha akakumulondela indi. Hela chochu, idi ifuku wukumwekana kakukumishaku.

2 Iku anemani hamu haMpidi yaNyiolivi, apostolu anakutiyilila chikupu izu didi dejima dinakuhoshayi Yesu. Chinamanishiyi, neyi mukulabula kwadisu, nanyamuni makasa indi mwiwulu nawa natachiki kuyikiswila. Kuhiñahu, natachiki kuya mwiwulu! Akakumulondela indi anakumutala chinakuyayi muluzwizu. Nkumininaku, ivu dinamubuti wi-i nawa analeki kumumona. Nayi dehi kwindi, ilaña achidi kutala mwiwulu.—Luka 24:50; Yilw. 1:9, 10.

3 Chuma chinamwekani chinahimpi chihandilu chawapostolu aYesu. Chumanyi chikwilawu chineli Mwanta wawu, Yesu Kristu, nayi dehi mwiwulu? Aneluki nawu, Mwanta nayidizishi kuzata mudimu watachikiliyi. Wayidishili ñahi kuzata iwu mudimu walema, nawa elili ñahi? Nawa akaKristu makonu atela kwiladi? Kapetulu katachi kamukanda waYilwilu kakweti ñakwilu yikutukolesha.

“Wunsahu Walala Wawuvulu” (Yilwilu 1:1-5)

4. Luka natachiki nansañwinyi yekala mumukanda waYilwilu?

4 Luka natachiki nsañu yindi nakumutena Tiyofwilu, muntu yowumu asonekeleliyi Nsañu Yayiwahi hakusambila. a Hakwila amwekeshi hatooka nindi nakuhosha hansañu yoyimu yahosheliyi, Luka natachiki kulumbulula muwihi yuma yamwekeni yasonekeliwu kumakumishilu aNsañu yindi Yayiwahi, nakuzatisha mazu ambokamboka ninsañu yayiha.

5, 6. (a) Chumanyi chinateli kukwasha akakumulondela Yesu kwikala nachikuhwelelu chakola? (b) Indi chikuhwelelu chawakaKristu makonu chashindamena ñahi “[h]awunsahu walala wawuvulu”?

5 Chumanyi chikukwasha chikuhwelelu chawakakumulondela Yesu kwikala chakola? HaYilwilu 1:3 twatañañahu hadi Yesu netu: “Wadimwekesheli kudi apostolu iku wamumi nawunsahu walala wawuvulu.” MuBayibolu, “ndotolu itwakeña” Luka diyi hohu wazatisha mazu akwila nawu “wunsahu walala wawuvulu.” (Kol. 4:14) Himazu azatishileñawu hohu kudi andotolu hakusoneka nakumwekesha nawu yatela kuzatika, yalala nawa yashindamenewa. Yesu wamwekesheli iwu wunsahu. Wamwekeni kudi akakumulondela indi kapampa kakavulu, mpinji yikwawu kudi wumu hela ayedi nawa mpinji yikwawu kudi atupostolu indi ejima nawa hampinji yimu kudi akakwitiya akubadika ha 500. (1 Kor. 15:3-6) Iwu wadiña wunsahu waweni!

6 Chikuhwelelu chawakaKristu makonu nichena chashindamena “[h]awunsahu walala wawuvulu.” Kudihu wunsahu wunakumwekesha nawu Yesu wadiña hanu hamaseki, wafwili kukoola nshidi jetu nawa amusañwili? Eña! Nsañu yekala Mwizu daNzambi donenawu yawantu amweni namesu kapu-u, yatulejaña wunsahu wejima wutunakukeña. Kudizaña iyi nsañu nikulombelahu kunateli kukolesha chikuhwelelu chetu chikupu. Anukenu nenu, wunsahu walala wunateli kukwasha muntu kwikala nachikuhwelelu chakola. Twatela kwikala nachikuhwelelu chakola hakwila twakekali nawumi wahaya nyaaka.—Yow. 3:16.

7. Yumanyi yelili Yesu yatela kwimbujolawu akakumulondela neyi anakutañisha nikushimwina?

7 Yesu cheñi “wahosheleña nsañu yaWanta waNzambi.” Chakutalilahu walumbulwili wuprofwetu wamwekeshaña nawu Mesiya watela kukabakana chikupu nikufwa. (Luka 24:13-32, 46, 47) Yesu chalumbulwiliyi mudimu windi wakazatañayi neyi Mesiya, wakonkomweneni hansañu yaWanta waNzambi, muloña diyi Mwanta Atondeliwu. Yesu washimwinineña mpinji yejima haWanta waNzambi nawa akakumulondela indi makonu diyi nsañu yoyimu yashimwinañawu.—Mat. 24:14; Luka 4:43.

“Kwakumina Iseki Dejima” (Yilwilu 1:6-12)

8, 9. (a) Yitoñojokanyi yaluwa yadiña nawapostolu aYesu? (b) Yesu wolweli ñahi yitoñojoka yawapostolu, nawa yumanyi yinakudizilaku akaKristu makonu?

8 Apostolu chapompeliwu kuMpidi yaNyiolivi, dikadiña kakumishaku kwikala naYesu hamaseki. Afwilileña chikupu kwiluka, amwihwili nawu: “Mwanta, wunakufuntisha wanta kudi Isarela chochenichi?” (Yilw. 1:6) Munilu lwihu lumu, apostolu amwekesheli yuma yiyedi yaluwa yatoñojokeleñawu. Chatachi, atoñojokeleña nawu Wanta waNzambi akawufuntishila aIsarela akumujimba. Chamuchiyedi, akuhweleleli nawu Wanta wakaniniwu wukatachika kuyuula haniyi mpinji, “chochenichi.” Yesu wayikwashili ñahi kuhimpa yitoñojoka yawu?

9 Yesu watela welukili nindi yitoñojoka yatachi yatela kumana chochichi. Kafwampi, mumafuku 10 hohu, atumbanji twindi akumona kutachika kwamuza wawuha, Isarela wakuspiritu. Nzambi wukuleka muza waIsarela wakumujimba. Kwinza kuyitoñojoka yawu yamuchiyedi Yesu wayanukishili nindi: “Kwiluka mpinji hela yilaaka yashayi Tata muñovu yindi chinayikundami wanyi.” (Yilw. 1:7) Yehova Himukakuhemba Mpinji chikupu. Henohu Yesu kanda afwi wahosheli hadi yomweni nindi niMwana kamuntu weluka wanyi “ifuku niora” hakenza kukuma “chiña Tata hohu.” (Mat. 24:36) Dichi makonu neyi akaKristu atachika kwakama hampinji yakukuma kwanshakaminu yamakonu, dikwila nawu anakwakamena yuma yinabuli kuyikundama.

10. Yilwilwinyi yadiña nawapostolu yitwatela kwikala nayu, nawa muloñadi?

10 Hela chochu, twatela kwikala ababala kulonda tubuli kudiwula apostolu aYesu, amayala adiña nachikuhwelelu chikupu. Adizozeli nawa etejeli kufumba. Kubombelahu, hela chakwila mulwihu lwawu mwadiña yitoñojoka yaluwa, lwamwekeshaña nawu adiña nayilwilu yayiwahi. Yesu wayilejeli atumbanji twindi nakufuntisha-funtishahu nindi, “Tonenuña.” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Adiña asoñama kuspiritu, akeñeleña kumona wunsahu wunakumwekesha nawu Yehova keña elihu chuma. Dichilwilu chitwatela kwikala nachu makonu. Kafwampi, chalema nankashi makonu kutwalekahu kwikala atona, muloña tunakushakama “mumafuku akukuminina.”—2 Tim. 3:1-5.

11, 12. (a) Yesu wenkeli akakumulondela mudimwinyi? (b) Muloñadi chichinateleli Yesu kutena spiritu yajila kutalisha kuniwu mudimu wakushimwina?

11 Yesu wayanukishili apostolu indi chuma chatela kushaku chikupu muchima. Wahosheli nindi: “Mwakatambula ñovu neyi spiritu yajila yinenzi hadi enu, nawa mwakekala ayinsahu jami muYerusalema, muYudeya nimuSamariya mwejima nikwakumina iseki dejima.” (Yilw. 1:8) MuYerusalema mwamujahililiwu Yesu, nsañu yakusañuka kwindi atela kuyishimwañena tachi mwenimu. Iyi nsañu atela kuyitandisha muYudeya, kuhiñahu muSamariya nikumaluña amakwawu.

12 Yesu washimwini hamudimu wakushimwina hanyima yakuyanukisha nindi wukuyitemeshela spiritu yajila yikuyikwashaña. Aka hikapampa kamu hamapampa kubadika ha 40 atenawu “spiritu yajila” mumukanda waYilwilu. Iwu mukanda wamuBayibolu wafuntisha funtishahu nakumwekesha hatooka to-o nawu hitunateli kwila nkeñelu yaYehova chakadi wukwashu waspiritu yajilaku. Dichi, chalema nankashi mpinji yejima kulomba iyi spiritu! (Luka 11:13) Yinakukeñeka chikupu sweje-e makonu.

13. Mudimu wakushimwina wunatohi ñahi kudi antu jaNzambi makonu, nawa muloñadi chitwatela kuwuzatila chikupu?

13 Kudi apostolu kushimwina “kwakumina iseki dejima” kwakuminini mumaluña amu, ilaña makonu twashimwinaña mukaayi kejima. Hela chochu, neyi chitwahanjekeli mukapetulu kanafumihu, aYinsahu jaYehova eteja iwu mudimu namuchima wejima nakwiluka nawu Nzambi nakukeña antu ejima kutiya nsañu yaWanta waNzambi. (1 Tim. 2:3, 4) Komana mwazataña chikupu iwu mudimu wakwamwina mawumi awantu? Kwosi mudimu wawuwahi wumunateli kuwana wudi neyi iwuku. Yehova wukuyinka ñovu yakuzata iwu mudimu. Mukanda waYilwilu wukuyileja njila jajiwahi jakuzatisha nawa niyilwilu yimwatela kwikala nayu kulonda muzati chachiwahi.

14, 15. (a) Indi añelu ahosheli nawudi kutalisha hakufunta kwaKristu, nawa atalishili mudihi? (Talenu cheñi tumazu twaheshina) (b) Indi kufunta kwaYesu kunekali ñahi “munjila yoyimu” neyi yayililimu?

14 Neyi chitwashimuna hakutachika kwakanu kapetulu, Yesu wasañukili nawa hamwekenihu cheñiku. Ilaña apostolu 11 atwalekelihu kwimana nakutala mwiwulu. Nkumininaku, añelu ayedi amwekeni kudi wena nawa ayizuwilili mumesu awunda nawu: “Enu amayala amuÑaliliya, munemenidi nakutala mwiwulu? Iwu Yesu anafumishiwu kudi enu nakumutwala mwiwulu, wakenza munjila yoyimu neyi chimunamumoni chinakuyayi mwiwulu.” (Yilw. 1:11) Komana añelu atalishili mukwila nawu Yesu wakafunta cheñi namujimba wowumu neyi chatañishaña makwitiya amakwawu? Inehi! Dimwatalishiliwu wanyi. Tuneluki ñahi?

15 Añelu ahosheli nawu Yesu wukafunta bayi namujimba yowumuku, ilaña wakenza “munjila yoyimu.” b Munjilanyi mwayililiyi? Wadiñahu wanyi hampinji yahosheleñawu añelu. Wowenawa amayala antesha, apostolu, diwu elukili nawu Yesu nafumi dehi hamaseki nawa nafunti kudi Tata yindi mwiwulu. Njila yadi kufuntilamu Kristu yadi kwikala yoyimu. Nawa dichamwekeni. Makonu, antu eluka hohu nsona diwu eluka nawu Yesu himwanta wunakuyuula. (Luka 17:20) Twatela kwiluka wunsahu wunakumwekesha nawu Yesu nakuyuula nikukwasha antu amakwawu kwiluka nawu atela kutachika kumukalakela Nzambi chochenichi.

“Tuleji Muntu Iwunatondi” (Yilwilu 1:13-26)

16-18. (a) Kwesekeja naYilwilu 1:13, 14, yumanyi yitwadizilaña kukupompa kwawakaKristu kwakudifukula? (b) Yumanyi yitwadizilaña kuyuma yeliliyi Mariya mama yaYesu? (c) Kupompa kwawakaKristu kwalemenadi makonu?

16 Dichaletesheli apostolu afunti “kuYerusalema iku anazañalali chikupu.” (Luka 24:52) Hela chochu, akela ñahi nawunlomboli waKristu ninshimbi jindi? Muvasi 13 ni 14 yamukanda waYilwilu kapetulu 1, twatañaña nawu apompeli “mukapeka kahewulu” nawa twadizaña nsañu yikwawu yalema haniku kupompa. Matala atuñileñawu muPalasitini hayina mpinji kakavulu adiña natupeka tukwawu hewulu, twakandamineñawu kuzatisha mankenka ahanji. Kwila “kapeka kahewulu” dikadiña hewulu detala dashimunawu haYilwilu 12:12, dadiña itala damama yaMaku nehi? Hekwawu, tuneluki wanyi, hadaha dadiña deneni nankashi wanyi ilaña dashikila mwapompeleliwu akakumulondela Kristu. Hanu anyi apompeli nawa yumanyi yeliliwu?

17 Anukenu nenu bayi neyi mwapompeli apostolu hela amayala hohuku. “Ambanda amakwawu” adiña mwenomu, kushilahu nimama yaYesu Mariya. Dikapampa kakukumishaku kamutenawu muBayibolu. Chinateleli kumufwikija nashakami mwenimu, bayi nakufwila chifuluku, ilaña nadizozi nakudifukula hamu nawamanakwindi niahela akuspiritu. Watela wazañaleli hakumona anyanindi amakwawu awamayala awana abulili kumukuhwelela Yesu hadiñayi hamaseki. (Mat. 13:55; Yow. 7:5) Kufuma tuhu hafwiliyi manakwawu wakuwanamu nihamusañwiliwu, awa amayala ahimpili chikupu.—1 Kor. 15:7.

18 Anukenu cheñi nenu chuma chaletesheli atumbanji apompi hamu: “Wejima wawu adiña nankeñelu yimu, dichi alombeleña chikupu.” (Yilw. 1:14) Kupompa hamu mpinji yejima kwekala kwalema chikupu kudi akaKristu. Twapompaña hamu kulonda tudikoleshi wumu namukwawu, atuleji nikutufumba nawa chuma chabadika hikudifukula kudi Tata yetu wamwiwulu, Yehova. Kulomba kwetu nitumina twetu twakumushimeka hakupompa kwamuchidiwu twamuzañaleshaña nawa twalema kudi etu. Bayi tuleka kuya kukupompa kwamuchidiwu nakudikolesha wumu namukwawuku!—Heb. 10:24, 25.

19-21. (a) Chumanyi chitwadizilaña kumudimu wazatiliyi Petulu muchipompelu? (b) Muloñadi Yudasi chamusinsiliwu, nawa yumanyi yitwadizilaña kucheliliwu naniyi nsañu?

19 Akakumulondela Kristu hayina mpinji amanishili kukala kumu kwalema nawa kapostolu Petulu diyi walombweleña hakukumanishi iku kukala. (Mavasi 15-26) Chatukundejaña nankashi hakumona Petulu natwalekihu kukalakala henohu munahiti nyilungu yantesha kufuma hamukaaniniyi Mwanta windi. (Maku 14:72) Wejima wetu twakoñaña nshidi nawa atela kutwanukishaña nawu Yehova “muwahi nawa wanakenaña swayi” antu ejima abalumukaña mumuchima.—Mas. 86:5.

20 Petulu watoñojokeli nindi Yudasi kapostolu wamufukejeleli Yesu atela kumusinsa. Hanu kudi hinyi? Kapostolu wamuha watela kumusinsa watela kwikala muntu wumulondeleleña Yesu Kristu mumudimu windi wakushimwina nawa wamweni kusañuka kwindi. (Yilw. 1:21, 22) Dichuma chashiikiliyi Yesu yomweni: “Enu munanlondeli mwakashakama hamatanda 12 nakusompesha nyichidi 12 yaIsarela.” (Mat. 19:28) Chinamwekani neyi Yehova wakeñeleña apostolu 12 amulondeleli Yesu hazatileñayi mudimu windi hanu hamaseki “malola 12 achikuku” chaYerusalema Yayiha. (Chim. 21:2, 14) Dichi, Nzambi wamwitejeli Petulu kumona wuprofwetu wakwila nawu “mudimu windi wakwikala mukulumpi awuzati kudi muntu wacheñi,” wakundamini kudi Yudasi.—Mas. 109:8.

21 Atondeli ñahi? Azatishili chinjikijilu chakusakula nachu, chuma chazatishileñawu kunyima. (Yish. 16:33) Hela chochu, aka dikapampa kakukumishaku kamwekeshawu muBayibolu nawu atondeli nachinjikijilu chakusakula nachu muniyi njila. Chinamwekani neyi hanyima yakwichila spiritu yajila alekeli kuzatisha chinjikijilu chakusakula nachu. Talenu muloña waweni waletesheli azatisheña yinjikijilu yakusakula nachu. Apostolu alombeli nawu: “Eyi Yehova weluka nyichima yawantu ejima, tuleji muntu iwunatondi hadi awa amayala ayedi.” (Yilw. 1:23, 24) Akeñeleña Yehova yomweni atondi. Matiyasi hadaha wumu hadi atumbanji 70 atemesheliyi Yesu nakushimwina, diyi atondeliwu. Dichi, Matiyasi wekalili hakachi kanowu “12.” cYilw. 6:2.

22, 23. Muloñadi chitwatela kutiyilila nikwovwahila antu anakulombola chipompelu makonu?

22 Chumichi, chatwanukishaña nawu Nzambi wakeñaña antu jindi kwikala adiloñesha. Kushika nimakonu, amayala amakwawu ayitondaña kwikala akulumpi muchipompelu. Akulumpi ashinshikaña jiNsona kulonda amoni neyi nashikihu kwikala mukulumpi, nawa alombaña wunlomboli waspiritu yajila. Dichi, chipompelu chayimonaña awa amayala nawu ayitonda naspiritu yajila. Etu mudimu wetu wakutiyilila nikuyovwahila neyi anakulombola anakuleta chilwilu chakunuñañana muchipompelu.—Heb. 13:17.

Twatiyililaña nikwovwahila antu atondawu kwikala akulumpi

23 Chineli ana atumbanji ayikolesheli hanyima yakumumona Yesu nasañuki nichahimpikili chakuzata mudimu wakushimwina, adiña adiloñesha chikupu kumona yuma yadi kumwekana hambidi. Kapetulu kanalondelihu kakashimuna iyi yuma yamwekeni.

a Munsañu Yayiwahi yasonekeliyi, Luka namuteni iwu iyala nindi “Tiyofwilu wasweja kulema,” nakuleja antu nindi Tiyofwilu wadiña muntu wasweja kulema ilaña wachidiña kanda ekali mukakwitiya. (Luka 1:4) Hela chochu, haniyi vasi, Luka namuteni namazu akwila nawu, “Eyi Tiyofwilu.” Antu amakwawu adiza Bayibolu ahoshaña nawu Tiyofwilu wekalili mukakwitiya hanyima yakutaña Nsañu Yayiwahi yaLuka; hela chochu ahoshaña nawu, Luka washilihu mazu akalemesha nakumusonekela iwu iyala neyi manakwetu wakuspiritu.

b Bayibolu hanu yinazatishi izu dachiGiriki dakwila nawu troʹpos, nakumwekesha “njila’ bayi izu damor·pheʹ, daya mukwila nawu “mujimbaku.”

c Chimwahitili mpinji Pawulu amutondeli kwikala “kapostolu kunyuza,” ilaña amuchindilili wanyi hadi ana 12. (Rom. 11:13; 1 Kor. 15:4-8) Hadiña nakukoleka kwakwikala naniwu mudimuku hampinji yazatileñayi Yesu mudimu windi wakushimwina hanu hamaseki.