Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 7

“Toñojokenu Chikupu Hadi Muntu Womikili”

“Toñojokenu Chikupu Hadi Muntu Womikili”

1-3. (a) Indi Yesu nakukabakana ñahi nachineñi mwitempa daÑesemani, nawa muloñadi? (b) Chumanyi chitunateli kuhosha hachakutalilahu chaYesu chakuumika, nawa malwihwinyi itunateli kudihula?

 YESU wudi mukukala kwakweni. Kanda akabakaneñahu dehi muniyi njila. Diyi mpinji yakukumishaku yawumi windi heseki. Hakuya nawapostolu indi kwiluña dawenyimbu, kwitempa daÑesemani. Wavulileña kuya nawu kunidi itempa. Hela chochu, hawufuku weniwu nakukeña kwikala nkawindi. Hakuyishiya apostolu indi nakuswina mukachi ketempa, hakufukama nakulomba. Hakulomba chikupu nawa hakukabakana nankashi nachikela chakwila masulwila indi hiyakwikala “neyi mashi anakusotokela heseki.”—Luka 22:39-44.

2 Muloñadi Yesu chinaswejeliyi kwakama? Neluki nindi keña amoni kukala chikupu, ilaña chumichi bayi neyi dichinamuleteshi asweji kwakamaku. Nakutoñojoka nsañu yasweja kulema. Nakameni nankashi muloña wejina daTata yindi nawa neluki nindi neyi atwalekahu kwikala washinshika antu akekala nawumi wahaya nyaaka kumbidi. Yesu neluki nindi kuumika hichuma chalema. Neyi akañanya kuumika, wukusawula chikupu ijina daYehova. Ilaña Yesu hanakañanyiku. Nkumininaku, hadodina ifuku henohu kanda afwi, Yesu womikili chikupu kubadika antu ejima heseki, wabidikili nindi: “Yuma yejima yinazatiki dehi!”—Yowanu 19:30.

3 Bayibolu yatukonkomwena nawu ‘tutoñojokeña chikupu hadi muntu [Yesu] womikili.’ (AHeberu 12:3) Talenu malwihu alema itunateli kudihula: Yumanyi yikwawu yomikiliyi Yesu? Chumanyi chamukwashili kuumika? Tunateli kwimbujola ñahi chakutalilahu chindi? Henohu kanda twakuli awa malwihu, tuhanjekenu ntahi hayuma yakeñekaña hakwila tuumiki.

Kuumika hiChumanyi?

4, 5. (a) Indi “kuumika” kwatalisha mudihi? (b) Tunateli kulumbulula ñahi netu kuumika kwakeñekaña yuma yayivulu bayi neyi kuhita hohu mukukala kutunateli kubula kutondolwelaku?

4 Mpinji jikwawu, wejima wetu ‘twaneñaña nakweseka kwashiyashana kutwahitañamu.’ (1 Petulu 1:6) Komana neyi tudi mukweseka chinayi mukwila nawu tunakuumika? Inehi. Izu dachiGiriki dakwila nawu “kuumika” datalisha mukwila nawu “kutwalekahu kwikala akola hampinji yitunakumona makabi.” Muntu wumu wadiza nankashi walumbulwili kutalisha hakuumika kwashimunawu kudi ansoneki aBayibolu nindi: “Kuumika hichilwilu chakwiteja yuma, bayi neyi kukumina dakwiteja hohuku, ilaña kwiteja nakukuhwelela . . . Hichilwilu chakwashaña muntu kutwalekahu kwikala wakola henohu nakumona kukala. Ichi chilwilu chaleteshaña muntu kwiluka nindi kukala kwasweja kunakumonayi kwakahimpa muloña neluki yuma yayiwahi yikafumamu.”

5 Dichi bayi neyi kuumika kwatalisha hohu mukuhita mukukala kutunateli kubula kutondolwelaku. Kwesekeja nachahosha Bayibolu, kuumika kwakeñekaña kwikala akola, kwikala nayitoñojoka yayiwahi nikuchiñeja yuma yayiwahi hampinji yitunakumona makabi. Talenu chakutalilahu: Antu ayedi anayikasi mukaleya kokamu, ilaña anayikasili hanyiloña yamboka. Wumu himbanji, nakukalakela kaleya iku wadineña. Mukwawu himukaKristu walala, anamukasili muloña wakwikala washinshika, nakuumika nawa wudi namuzañalu muloña neluki nindi chumichi chikumwinka kukooleka kwakumwekesha chikuhwelelu chindi. Mbanji hanamwekeshi kuumika kwalalaku, ilaña mukaKristu washinshika namwekeshi mwatalisha kuumika kwalala kutwatela kwimbujola.—Yakoba 1:2-4.

6. Tunateli kwikala ñahi nachilwilu chakuumika?

6 Kuumika hichilwilu chalema chakeñekaña hakwila nawu twakahandi. (Matewu 24:13) Hela chochu, hitwavwalikaña nanichi chilwilu chachiwahi chakuumikaku. Twafwilaña kwikala nanichi chilwilu chakuumika. Munjilanyi? Mukanda waARoma 5:3 wahosha nawu: “Lukadi lwatukwashaña kuumika.” Dichi neyi tunakukeña kwikala nachilwilu chakuumika, hitwatela kuchiina yuma yidi yejima yinateli kweseka chikuhwelelu chetuku. Ilaña twatela kuumika. Neyi tuumikaña mpinji yejima yitunakumona kukala, twakomika nihampinji yitwakamona kukala kwashiyashana. Kweseka kwejima kutukumona kukutukolesha kulonda twakatweshi kwimika mushindu kukwawu. Hela chochu, hitwekalaña nanichi chilwilu nañovu jetuku. Ilaña twatela kutwalekahu “kushindamena hañovu jahanañayi Nzambi.” (1 Petulu 4:11) Hakwila nawu tutwalekihu kuumika, Yehova watwinka Mwanindi itwatela kwimbujola wamwekesheli chikupu ichi chilwilu. Ichi tuhanjekenu Yesu chomikiliyi chakadi kuluwañeshahu.

Kukala Komikiliyi Yesu

7, 8. Kukalanyi kwomikiliyi Yesu henohu wudi kwakwihi nakufwa?

7 Yesu womikili kukala kwakuvulu kwashiyashana hadiñayi kwakwihi nakufwa. Kubombela hachineñi chatiyiliyi hawufuku wakukumishaku, talenu chamutiyishiliwu nsonyi nikumuyandisha. Amufukejeleli kudi ibwambu dindi wadikundiliyi nindi, amutemukili kudi amabwambu jindi akeñeliyi chikupu, amusompesheli munjila yabula kutelela kudi ansompeshi amuchota cheneni chawaYudeya owu amuseheli , kumufwijila mazeñi nikumweta jinkonyi. Ilaña womikili yuma yejimiyi munjila yakalemesha.—Matewu 26:46-49, 56, 59-68.

8 Yesu wakabakeni chikupu kumujimba henohu kunashali maora antesha nakufwa. Amuvupoleli, kumweta munjila yakwila “mumujimba mwelili nyikakambu nimashi apwekeli nankashi.” Amujahili munjila yakwila “watiyili kukata chikupu nikukabakana nawa hahitili mpinji hakwila nawu afwi.” Toñojokenu kuyeña kwatiyiliyi hampinji yamupopeleñawu nyisumali yamaneni mumakasa indi nikunyendu hamutondu. (Yowanu 19:1, 16-18) Fwikijenu kukata kwatiyiliyi hampinji yanyamwineñawu mutondu, nihamuloña wakulema kwamujimba windi wapopeliwu nanyisumali nimuloña wanyinkakambu yadiña munyima yindi yakunkileña hamutondu. Womikili yuma yejima kushilahu nikukala kwashimunawu kumatachikilu akanu kapetulu.

9. Yumanyi yitwatela kwila hakwila tunyamuni ‘mutondu wetu wakuyandishila’ nakumulondela Yesu?

9 Chineli twekala akakumulondela Kristu, yumanyi yitwatela kuumika? Yesu wahosheli nindi: “Neyi muntu nakukeña kunlondela . . . [asendi] mutondu windi wakuyandishila nawa atwalekihu kunlondela.” (Matewu 16:24) Nhoshelu yakwila nawu ‘mutondu wakuyandishila’ anayizatishi muchifwikija muloña yemenañaku makabi, nsonyi hela kufwa. Kumulondela Kristu kwapela wanyi. Nshimbi jawakaKristu jatuleteshaña twiikali ambukaku. Kaayi katuhela muloña hitudi ampata yamunu mwishinaku. (Yowanu 15:18-20; 1 Petulu 4:4) Hela chochu, twadiloñesha kunyamuna mutondu wetu wakuyandishila, dikwila nawu tunakufwila chikupu kutwalekahu kumulondela Yesu hela chakwila tukukabakana hela kufwa.—2 Timotewu 3:12.

10-12. (a) Muloñadi yiluwa yawantu adikundileña naYesu chiyaletesheli kuumika kwaYesu kwiikali mukweseka? (b) Kwesekanyi kukwawu kwomikiliyi Yesu?

10 Hampinji yazatileñayi mudimu windi wakushimwina, Yesu wamweni cheñi kweseka kukwawu muloña wadiña nawantu abula kuwanina. Anukenu nenu wadiña “mukawukalawenu” wazatishiliyi Yehova hakuleña iseki niyuma yejima yikweti wumi yekalahu. (Yishimu 8:22-31) Dichi Yesu welukili muloña waweni Yehova chaleñeleliyi antu; Ateleleli kumwekesha yilwilu Yindi nikudiluñisha wumi wawuwahi chakadi kukata. (Kutachika 1:26-28) Hampinji yadiñayi heseki, Yesu wadimweneni namesu kukala kwamweneñawu antu hamuloña wanshidi. Niyena watiyileña neyi chatiyileñawu antu. Chatela chamukatileña nankashi hakumona antu chavulumwineñawu muloña hiyadiña awanina neyi chadiñawu aAdama naEva henohu kanda avulumuniku. Dichi Yesu wateleleli kuumika. Komana wazeyeli nakuleka kuyikwasha nindi hiyantu abula kuwanina anakululuta? Tutalenu.

11 Chelili aYudeya amukaani Yesu, waneñeli chakwila wadilili hatooka. Komana kadiwu kadiña nawantu kamuletesheli azeyi nakuleka kushimwina? Inehi, “watwalekelihu nakutañisha mutembeli hefuku-hefuku.” (Luka 19:41-44, 47) Yesu ‘watiyili kutama nankashi’ nawaFwarisi achinchika nyichima adiña nakumutala kulonda amoni neyi wukuuka muntu haSabata. Komana ana akakudimbulula adimweneña kuloña amutiyishili woma? Kwakulehi. Wemikili mushindu nawa wamuukili ona muntu mukachi kasinagogi.—Maku 3:1-5.

12 Chuma chikwawu chaletesheli Yesu ekali mukweseka hikuzeyazeya kwawatumbanji twindi adikundiliyi nawu. Neyi chitwadizili muKapetulu 3, atumbanji twindi afwilileña chikupu kutuumbakana. (Matewu 20:20-24; Luka 9:46) Yesu wayifumbili kapampa kakavulu nindi atela kwikala adizoza. (Matewu 18:1-6; 20:25-28) Ilaña hahitili mpinji hakwila nawu ovwahili iku kufumba. Hawufuku wakukumishaku wakutwala kukufwa kwindi, “atachikili . . . kuditaadikisha” kutalisha hawateleleli kwikala mukulumpi hakachi kawu. (Luka 22:24) Komana Yesu walekeli kuyifumba nakutoñojoka nindi hiyanateli kuhimpaku? Inehi. Watwalekelihu kudiwunjika nikumona yuma yayiwahi mudi atumbanji twindi nawa wakuhweleleli nindi akuhimpa. Welukili nindi amukeñeli Yehova chikupu nawa afwilileña kwila nkeñelu Yindi.—Luka 22:25-27.

Komana tukwiteja ikañesha kutuzeyesha tahindi tukutwalekahu kudikita mumudimu wakushimwina?

13. Kwesekanyi kutunateli kumona kudi neyi kwomikiliyi Yesu?

13 Ninetu tunateli kumona kweseka kudi neyi kwomikiliyi Yesu. Chakutalilahu, tunateli kuwana antu akaanaña kutiyilila hela adimbululaña nsañu yaWanta. Komana tukwiteja yumiyi yituzeyeshi tahindi tukutwalekahu kuzata nañovu mudimu wakushimwina? (Titusa 2:14) Tunateli kwikala mukweseka muloña wayiluwa yawamanakwetu niahela akaKristu. Anateli kwila yuma yatama hela kuhosha mazu akutuboka atela kutuhilisha. (Yishimu 12:18) Komana tukwiteja yiluwa yawakwetu akakwitiya kutuzeyesha, tahindi tukatwalekahu kuyanakena nikumona yuma yayiwahi mudi wena?—AKolosi 3:13.

Yuma Yamukwashili Yesu Kuumika

14. Yumanyi yiyedi yamukwashili Yesu kwikala wakola?

14 Yumanyi yamukwashili Yesu kwikala wakola nikutwalekahu kwikala washinshika hela chakwila amusawili, amutiyishili nsonyi nikumukabisha? Kudi yuma yiyedi yalema yamukwashili Yesu. Chatachi, walombeleña kudi “Nzambi watukwashaña kuumika.” (ARoma 15:5) Chamuchiyedi, Yesu wachiñejeleña yuma yakumbidi nakusha muchima kuyuma yikafuma mukuumika kwindi. Tuhanjekenu haniyi yuma chimu-chimu.

15, 16. (a) Chumanyi chamwekeshaña nawu Yesu washindameneni wanyi hañovu jindi hakwila omiki? (b) Yesu wakuhweleleli nindi Tata yindi wukwiladi, nawa muloñadi?

15 Hela chakwila Yesu wawanina nawa hiMwana kaNzambi, hashindameneneña hañovu jindi hakwila nawu omikiku. Ilaña wafumbwileña mesu kudi Tata yindi wamwiwulu nakulomba kudi Nzambi kulonda amukwashi. Kapostolu Pawulu wasonekeli nindi: “Kristu walombeleña kulomba kwakulembelela nikwakulomba yuma yakeñeleñayi iku nakudila chikupu nimadilu kudi Owu watwesheli kumwamwina kukufwa.” (AHeberu 5:7) Ilukenu nenu Yesu “walombeleña” hohu kulomba kwakulomba yuma wanyi, ilaña nikwakulembelela. Izu dakwila nawu “kulembelela” datalisha kukulomba kwalala, sweje-e kwakufuma hamuchima, kulomba kwakulomba wukwashu. Izu dadeni dachiGiriki dabalumunawu nawu “kulembelela” damwekeshaña nawu Yesu walombeli kudi Yehova kapampa kakavulu. Chalala, Yesu walombeli kapampa kakavulu nawa chakufuma hamuchima mwitempa daÑesemani.—Matewu 26:36-44.

16 Yesu wakuhweleleli chikupu nindi Yehova wukwakula kulomba kwindi kwakulembelela muloña welukili nindi Tata yindi ‘hiMukakutiya kulomba.’ (Isamu 65:2) Henohu kanda enzi hamaseki, Mwana wawedi wamweneña Tata yindi chakwileñayi kulomba kwawakakudifukula indi ashinshika. Chakutalilahu, hadiñayi mwiwulu Mwana wadimweneni namesu kapu chelili Yehova atemeshi kañelu kwinza nakwakula kulomba kwakaprofwetu Danyeli henohu kanda amanishi nikulomba. (Danyeli 9:20, 21) Hanu dinu Tata yindi nateli kukañanya ñahi kumwakula Mwanindi wumu hohu hampinji yahuñunwineñayi muchima windi mukulomba “iku nakudila chikupu nimadilu”? Yehova waakwili kulomba kwaMwanindi nawa watemesheli kañelu kwinza nakumukolesha kulonda atweshi kuumika kukala kwahitileñamu.—Luka 22:43.

17. Hakwila nawu tuumiki, muloñadi chitwatela kumukuhwelela Nzambi, nawa tunateli kwila ñahi mwenimu?

17 Ninetu twatela kumukuhwelela Nzambi ‘watwinkaña ñovu,’ hakwila tuumiki. (AFwilipi 4:13) Neyi chakwila Mwana kaNzambi wawanina welukili nindi watela kulomba kudi Yehova kulomba kwakulembelela kulonda amukwashi, ninetu twatela kwila mwomumu. Kufwana Yesu, twatela kumulomba Yehova kapampa kakavulu. (Matewu 7:7) Hela chakwila hitwakuhwelela netu kukwinza kañeluku, twatela kukuhwelela netu: Nzambi yetu wukweti kukeña wukwakula kulomba kwamukaKristu washinshika, “walombaña nakulemba nikulomba wufuku nimwaana.” (1 Timotewu 5:5) Hela chakwila tukumona kweseka kudi neyi yikatu, kufwisha muntu itwakeña hela kutukabisha kudi akankunyi netu, Yehova wukwakula kulomba kwetu kwakufuma hamuchima kwakulomba maana, kuhamuka niñovu yakuumika.—2 AKorinda 4:7-11; Yakoba 1:5.

Yehova wukwakula kulomba kwetu kwakufuma hamuchima kulonda tutweshi kuumika

18. Yumanyi yayiwahi yatalilileñayi Yesu kumbidi yabadikili hakukabakana kwakabakeniyi?

18 Chuma chamuchiyedi chamukwashili Yesu kuumika chidi chakwila nawu, watalilileña yuma yabadika kuwaha kumbidi hanyima yakukabakana. Bayibolu yahosha hadi Yesu nawu: “Muloña wamuzañalu wamuloñesheleliwu kumbidi, womikili hamutondu wakuyandishila.” (AHeberu 12:2) Chakutalilahu chaYesu chamwekeshaña nawu kuchiñeja, muzañalu nikuumika jendelaña hamu. Munjila yikwawu tunateli kuhosha netu: Kuchiñeja kwaletaña muzañalu, nawa muzañalu waletaña kuumika. (ARoma 15:13; AKolosi 1:11) Yesu wadiña nakutalila yuma yayiwahi kumbidi. Welukili nindi neyi ekala washinshika, wukujilika ijina daTata yindi nawa nateli kukuula antu kunshidi nikukufwa. Yesu wachiñejeleña cheñi kuyuula hamu neyi Mwanta nikukalakala neyi Kapristu Muneni nakuleta nkisu jajivulu kudi antu ovwahila. (Matewu 20:28; AHeberu 7:23-26) Muloña wakutoñojoka hayuma yayiwahi yachiñejeleñayi kumbidi, Yesu wadiña namuzañalu chikupu, nawa muzañalu weniwu wamukwashili kuumika.

19. Neyi chikuhwelelu chetu chidi mukweseka, tunateli kwiteja ñahi kuchiñeja, muzañalu nikuumika jendeli hamu kulonda jitukwashi?

19 Kufwana Yesu, ninetu twatela kwiteja kuchiñeja, muzañalu nikuumika jendeleña hamu hakwila nawu jitukwashi. Kapostolu Pawulu wahosheli nindi, “Zañalelenuña mukuchiñeja.” Kufumahu wabombelelihu nindi: “Umikenu himunakumona lukadi.” (ARoma 12:12) Komana munakuhita mukukala kweneni kunakweseka chikuhwelelu chenu chayinu mpinji? Neyi dichichidi, toñojokenuña chikupu hayuma yayiwahi yidi kumbidi. Anukenuña nenu, kuumika kwenu kwakaletesha ijina daYehova akadishimeki. Toñojokenuña hayuma yayiwahi yakaleta Wanta yimwachiñejaña. Difwikijenuña mudi mukaayi kakaha kaNzambi kanakwinza, munakudiluñisha yuma yayiwahi yidi muParadisa. Neyi muchiñejaña yuma yayiwahi yakanayi Yehova kwila, chidi neyi kujilika ijina dindi, kufumishahu yuma yatama hamaseki, kufumishahu yikatu nikufwa, chumichi chikuyizañalesha nawa iwu muzañalu wukuyikwasha kuumika kukala kwejima kumunateli kumona. Neyi tutoñojokaña hamuzañalu wutwakekala nawu muloña wakushakama haya nyaaka mukaayi kaNzambi kakaha, mwamweni tukumona netu makabi ejima itunakumona munshakaminu yamakonu ‘akapinji kantesha nawa apepela.’—2 AKorinda 4:17.

‘Londelenuña Chikupu muMahaji Indi’

20, 21. Kutalisha hachilwilu chakuumika, chumanyi chakeñañayi Yehova kudi etu, nawa twatela kufwila kwiladi?

20 Yesu welukili nindi kwikala akakumulondela hichuma chakala, chakeñekaña kuumika. (Yowanu 15:20) Wadiloñesheli kwikala womika muloña welukili nindi neyi omika wukukolesha antu amakwawu. (Yowanu 16:33) Kafwampi, Yesu womikili muyuma yejima, ilaña etu hitukutweshaku, muloña twawanina wanyi. Indi Yehova wakeñaña nindi twileñadi? Petulu walumbulula nindi: “Kristu niyena wakabakeni kukoola enu, nakuyishila chakutalilahu kulonda enu mulondeleña chikupu mumahaji indi.” (1 Petulu 2:21) Kwesekeja nacheliliyi nakweseka kwamweniyi, Yesu watushila “chakutalilahu” chakuumika chitwatela kwimbujola. a Kuumika kwindi anateli kukwesekeja ‘namahaji.’ Hitunateli kulondela munawa mahaji chakadi kuluwañeshahuku, ilaña tunateli kulondelamu “chikupu.”

21 Dichi tufwilenuña kulondela chakutalilahu chaYesu kwesekeja nahakumina ñovu jetu. Twanukeña netu neyi tulondelaña mumahaji aYesu chikupu, tukwikalaña nawuswa wakuumika “kushika nikunsa,” dikwila nawu kukuma kwanshakaminu yamakonu hela kukuma kwawumi wetu wamakonu. Tuneluki wanyi chuma chikasambila kwinza, ilaña tuneluki netu: Yehova wakatukiswila chikupu haya nyaaka muloña wakuumika kwetu.—Matewu 24:13.

a Izu dachiGiriki dabalumunawu nawu “chakutalilahu,” muchiGriki daya mukwila nawu “kulondeja yuma yinasonekiwu.” Kapostolu Petulu diyi hohu nsoneki waNyikanda yawakaKristu yachiGiriki wazatisha idi izu dashimunawu nawu datalisha mukwila nawu “yuma yinasonekiyi ntañishi mumukanda wamwana yatela kukopololayi chikupu mwana kwesekeja nachinayisonekiwu.”