Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 5

“Maheta Ejima aMaana”

“Maheta Ejima aMaana”

1-3. Yuma yidi ñahi hampinji yinakuhanayi Yesu mpanji yahampidi mu 31 C.E., nawa muloñadi antu chinahayaminiwu?

 HIIFUKU dadiwahi mu 31 C.E. Yesu Kristu wudi kwakwihi naKaperinamu, musumba mwadikitañawu nyidimu yayivulu, wekalila kuyikumu yakukabeta kachimunswa namujika yaKaluñalwiji kaÑaliliya. Yesu nachiishi nakulomba wufuku wejima kwakankawindi haniyi mpidi yekala kwakwihi namusumba. Chikunachi, hakutambika atumbanji twindi, nawa hakachi kawu hakutondahu adi 12 anatuumbiyi nindi apostolu. Dodenidi ifuku antu amavulu hiyakwinza, amakwawu anafumi kwakulehi, anamulondeli Yesu hampidi nawa anapompeli heluña desekana. Anakufwila kutiya yuma yikuhoshayi nikuyuuka. Yesu hakuyilila yuma yakeñeleñawu.—Luka 6:12-19.

2 Yesu hakuya mwizaza nawa hakuuka ejima akata. Chinayuukiyi ejima hakushakama nakutachika kuyitañisha. a Mazu ahosheliyi hanidi ifuku atela ahayamishili antu adiña nakumutiyilila. Kafwampi, kanda atiyeñahu dehi muntu wunakutañisha neyi yenaku. Hakwila nawu yuma yinakutañishayi yiikali yalema, hanakulondela tuheka twawantu hela mazu awarabi aYudeya aya mpuhuku. Ilaña, nakuzatisha kakavulu nsañu yamuNsona jachiHeberu yonenawu. Nsañu yinakutañishayi yoloka, yapela nawa yaswayi kutiya. Chinamanishiyi kutañisha, izaza dawantu hidikuhayama. Chakadi nikujina, atela kuhayama. Anafumi tuhu nakutiyilila kudi muntu wukweti maana kubadika antu ejima!—Matewu 7:28, 29.

“Mazaza awantu ahayamini chikupu chatañishileñayi”

3 Mpanji yahampidi kushilahu niyuma yikwawu yahosheliyi Yesu niyeliliyi ayisoneka Mwizu daNzambi. Tukwila chiwahi neyi tukusandujola nsañu yamuBayibolu yahosha hadi Yesu, muloña mudi yena “dimwaswekawu chikupu maheta ejima amaana.” (AKolosi 2:3) Indi awa maana wayifumishili kudihi, dikwila nawu wuswa wakuzatisha yuma yelukayi nikashinshi kakutiyishisha yuma munjila yayiwahi? Wamwekesheli ñahi maana, nawa tunateli kumwimbujola ñahi?

“Indi Iwu Muntu Awa Maana Wayifumishili Kudihi?”

4. Lwihwinyi lwehwiliwu antu atañishiliyi Yesu muNazareta, nawa muloñadi?

4 Hampinji yadiñayi mumudimu windi wakushimwina, Yesu wayili nakuhempula kuNazareta, mumusumba mwakulililiyi nawa watachikili kutañisha musinagogi. Antu amavulu atañishiliyi ahayamini nakwihula nawu: “Indi iwu muntu awa maana wayifumishili kudihi?” Elukili chisaka chindi, anvwali jindi nianyiki jindi, nawa elukili nawu aheta wanyi. (Matewu 13:54-56; Maku 6:1-3) Chakadi nikujina, elukili cheñi nawu iwu mukakusoña wahosheleña chiwahi hadizilili kumashikola awarabi aya mpuhuku. (Yowanu 7:15) Dichi lwihu lwehwiliwu lwadiña hohu chiwahi.

5. Yesu washimwini nindi maana indi afumini kudi Hinyi?

5 Bayi neyi Yesu wadiña namaana muloña hohu wakwila wadiña wawaninaku. Chatañishileñayi hatooka mutembeli, Yesu washimwini nindi maana indi afumini mwiwulu. Wahosheli nindi: “Yuma yinatañishaña yami wanyi, ilaña yanowu wantemesheli.” (Yowanu 7:16) Mwamweni, maana adiña naYesu afumini kudi Owu wamutemesheli, Tata yindi. (Yowanu 12:49) Hanu dinu, Yesu watambwilili ñahi maana kufuma kudi Yehova?

6, 7. Yesu wekalili ñahi namaana afuma kudi Tata yindi?

6 Spiritu yajila yaYehova yamukwashileña Yesu. Isaya washimwineñahu dehi kutalisha hadi Yesu, Mesiya akaniniwu, nindi: “Nawa spiritu yaYehova yakashakama hadi yena, spiritu yamaana nispiritu yakutiyishisha, spiritu yakufumba niyañovu, spiritu yakwiluka niyakumutiya Yehova woma.” (Isaya 11:2) Muloña waspiritu yaYehova yadiña hadi yena nawa yalombweleña yitoñojoka yindi niyuma yafuukwileñayi, dichi yuma yejima yahosheleñayi Yesu niyelileñayi yamwekesheleña maana aYehova abadika.

7 Kudi njila yikwawu yamukwashili Yesu kwikala namaana afuma kudi Tata yindi. Neyi chitwadizili muKapetulu 2, henohu wuchidi mwiwulu, Yesu washakamini yaaka yayivulu nakudiza chatoñojokañayi Tata yindi. Hitukutwesha kwiluka maana ekaliliyi nawu Mwana hadiñayi naTata yindiku, hampinji yakalakeleñayi neyi “mukawukalawenu” waNzambi hakuleña yuma yejima yikweti wumi niyabula wumi. Dihafumini iwu Mwana henohu kanda enzi heseki amulumbululi nawu himuntu wukweti maana. (Yishimu 8:22-31; AKolosi 1:15, 16) Mumudimu windi wakushimwina wejima, Yesu wazatishileña maana ekaliliyi nawu hazatileñayi hamu naTata yindi mwiwulu. b (Yowanu 8:26, 28, 38) Dichi, hitwatela kuhayama maana asweja nikashinshi kakutiyishisha yuma kamwekesheliyi Yesu muyuma yejima yahosheleñayi niyelileñayiku.

8. Chineli twekala akakumulondela Yesu, tunateli kwikala ñahi namaana?

8 Hakwikala akakumulondela Yesu, ninetu twatela kutala kudi Yehova muloña diyi Nsulu yamaana. (Yishimu 2:6) Kafwampi, Yehova hanateli kutwinka maana muchihayamishaku. Hela chochu, wakulaña kulomba kutwamulombaña netu atwinki maana akutukwasha kuumika kukala kutwamonaña muchihandilu. (Yakoba 1:5) Twatela kuzata nañovu hakwila twiikali nanawa maana. Twatela kutwalekahu kukeñakeña maana “neyi maheta aswekawu.” (Yishimu 2:1-6) Eñañi, twatela kutwalekahu kusandujola chikupu Mwizu daNzambi, mwamwekeshelañayi maana indi, nikuzatisha yuma yitwadizaña muchihandilu chetu. Yuma yeliliyi Mwana kaYehova yinateli kutukwasha nankashi chitwatela kwila hakwila twiikali namaana. Tutalenu njila jajivulu mwamwekesheleliyi Yesu maana nawa tukudiza chitwatela kumwimbujola.

Mazu aMaana

Maana aNzambi ayimwekesha muBayibolu

9. Yumanyi yaletesheli yuma yatañishileñayi yaYesu kwikala yamaana?

9 Antu amavulu ahwilileña kudi Yesu kulonda atiyi chinakuhoshayi. (Maku 6:31-34; Luka 5:1-3) Chumichi chikutuhayamisha wanyi, muloña mpinji yejima yatañishileñayi Yesu, yuma yahosheleñayi yadiña yamaana chikupu. Yuma yatañishileñayi yamwekesheleña maana ekala Mwizu daNzambi niwuswa wakwiluka nsañu yinakutoñojokayi muntu. Yuma yatañishileñayi yakokolaña antu kwejima nawa yazatikaña nimakonu. Talenu yuma yimu yamwekeshaña maana ekala mumazu aYesu, ashimwineñawu dehi nawu “Mukakufumba Wamuwahi.”—Isaya 9:6.

10. Yesu watukonkomwena kwikala nayilwilu yamuchidinyi, nawa muloñadi?

10 Mpanji yahaMpidi yatenawu hakusambila yamwekeshaña nawu ntañishilu yaYesu ayisoneka neyi chayihosheliyi chakubula ansoneki kushaku mazu awu hela kufumishaku. Muniyi mpanji, Yesu hatuleja hohu nindi tuhosheña mazu amawahi nikwikala nayilwilu yayiwahiku, ilaña watuleja cheñi chitwatela kuhosha nikwila yuma munjila yayiwahi. Yesu welukili nindi muntu welaña hela kuhosha yuma yatoñojokañayi mumuchima windi, dichi watukonkomwenaña kwikala nayilwilu yidi neyi kubula kuzuwa swayi, kutiya nzala yayuma yaloña, kwikala naluwi, kwikala awunda nikukeña antu. (Matewu 5:5-9, 43-48) Neyi twikala nayilwilu yamuchidiwu mukufuma yuma yayiwahi, tukuhoshaña mazu amawahi niyilwilu yetu yikumuzañaleshaña Yehova nawa tukwikala nawubwambu wawuwahi nawantu.—Matewu 5:16.

11. Hampinji yafumbileñayi hayilwilu yatama, Yesu wahosheli hayumanyi yakojejaña muntu kwila yuma yatama?

11 Hampinji yafumbileñayi hayilwilu yatama, Yesu wahosheli hachuma chakojejaña muntu kuvulumuna. Hatuleja hohu kuleka ndombuku, ilaña watukonkomwena kubula kuhemba ndulu munyichima yetu. (Matewu 5:21, 22; 1 Yowanu 3:15) Hakaanisha kwila wuvumbi hohuku, ilaña watusoñamishaña nihampwila yatachikilaña mumuchima nakukojeja muntu kwila wuvumbi. Watusoñamishaña kulonda tubuli kwiteja mesu etu kufwila yuma yatama yamusañumunaña muntu kwikala nampwila yakwila wuvumbi. (Matewu 5:27-30) Yesu walejeli antu kutoñojoka hayuma yakojejaña muntu kwila yuma yatama, bayi hayilwilu hohuku. Wahosheli hayilwilu niyitoñojoka yakojejaña muntu kuvulumuna.—Isamu 7:14.

12. Atumbanji twaYesu amonaña ñahi kufumba kwindi, nawa muloñadi?

12 Chalala mazu aYesu amaana! Dihafumini “mazaza awantu ahayamini chikupu chatañishileñayi.” (Matewu 7:28) Hakwikala atumbanji twindi, twamonaña kufumba kwindi kwakuwahi netu kunateli kutukwasha muchihandilu chetu. Twafwilaña kwikala nayilwilu yayiwahi yatulejayi, kushilahu luwi, kuwunda, nikukeña muloña tweluka netu tunakwaala chikuku chakwikala nayilwilu yamuzañaleshaña Yehova. Twafwilaña kuleka yitoñojoka yatama niyuma yatulejayi nindi tuleki, chidi neyi kuhemba ndulu nimuchima wakufwila kwila wuvumbi, muloña tweluka netu kwila mwenimu kukutukwasha kubula kwila yuma yatama.—Yakoba 1:14, 15.

Yuma Yejima Yelileñayi Yadiña yaMaana

13, 14. Chumanyi chamwekeshaña nawu Yesu watoñojokeli chiwahi hachuma chatondeliyi kwila muchihandilu chindi?

13 Yesu wamwekesheli maana muyuma yahosheleñayi niyelileñayi. Wamwekesheli maana munjila jajivulu muyuma yelileñayi muchihandilu chindi chejima, yuma yafuukwileñayi, chadimweneñayi nichazatileñayi nawantu amakwawu. Talenu yakutalilahu yikwawu yamwekeshaña nawu Yesu amulombweleña “namaana alala niwuswa wakutoñojoka.”—Yishimu 3:21.

14 Maana akeñekaña cheñi hakwila muntu afuukuli chachiwahi. Yesu watoñojokeli chiwahi hachuma chatondeliyi kwila muchihandilu chindi. Toñojokenu yuma yadi kwilayi yidi neyi kutuña itala deneni, mudimu wakulanda nakulandulula nimpuhu yadi kutiyakanayi mukaayi. Yesu welukili nindi kufwila yumiyi hichuma “chamukunkulwayi, hikukabila hohu mpepela.” (Mukwakutañisha 4:4; 5:10) Kwila mwenimu hiwusupi. Yesu watondelihu kupelesha chihandilu chindi. Hashili muchima hakukeña mali hela kwikala namahetaku. (Matewu 8:20) Kwesekeja nayuma yatañishileñayi, disu dindi datalileña mumu hohu, dikwila nawu kwila nkeñelu yaNzambi. (Matewu 6:22) Yesu wazatishili chiwahi mpinji yindi niñovu hakutwala Wanta waNzambi hambidi, chuma chasweja kulema nawa chaleteña nkisu kubadika maheta. (Matewu 6:19-21) Wakoñeli yuma yayiwahi yitwatela kwimbujola.

15. Akakumulondela Yesu amwekeshaña ñahi nawu asha muchima hakutwamijaku yuma yaWanta, nawa chumichi chamwekeshaña ñahi nawu akweti maana?

15 Akakumulondela Yesu makonu eluka kulema kwekala mukusha muchima hakutwamijaku yuma yaWanta. Dichi atondolwelaña kudiñija munyikudi yabula kutelela nikufwila yuma yamukunkulwayi yamanishaña mpinji niñovu. (1 Timotewu 6:9, 10) Antu amavulu atondahu kupeleshaku chihandilu chawu kulonda azateña mpinji yeneni mumudimu wakushimwina wawakaKristu, hadaha nikukalakala neyi akakushimwina aWanta ampinji yejima. Kwosi chuma chabadika kuwaha neyi kusambila kukeña Wantaku, muloña chumichi chaletaña muzañalu waweni.—Matewu 6:33.

16, 17. (a) Munjilanyi mwamwekesheleliyi Yesu nindi wadiña wadizoza nawa welukili yuma yateleleliyi kwila? (b) Tunateli kumwekesha ñahi netu twadizoza nikwiluka yuma yitunateli kwila?

16 Bayibolu yesekeja maana nakudizoza, dikwila nawu kwiluka hakumina ñovu jetu. (Yishimu 11:2) Yesu wadiña wadizoza nawa welukili yuma yateleleliyi kwila. Welukili nindi hanateli kubalumuna antu ejima kulonda atiyi mazu indiku. (Matewu 10:32-39) Welukili cheñi nindi wukushimwina nsañu yaWanta kudi antu antesha hohu. Dichi wayikunjikili akakumulondela mudimu wakwilisha atumbanji. (Matewu 28:18-20) Chineli wadiña wadizoza, welukili nindi “[akazata] nyidimu yabadika” yazatiliyi, muloña akashimwina antu amavulu kumaluña amavulu nawa hampinji yayilehi. (Yowanu 14:12) Yesu welukili cheñi nindi niyena wakeñekeleña wukwashu. Wetejeli wukwashu wawañelu enjili nakumukalakela muchinkalampata nikañelu wenjili nakumukolesha muÑesemani. Hampinji yakabakeniyi chikupu, Mwana kaNzambi walembeli nakudila nindi amukwashi.—Matewu 4:11; Luka 22:43; AHeberu 5:7.

17 Ninetu twatela kwikala adizoza nikwiluka yuma yitwatela kwila. Twatela kuzata namuchima wejima nikudikita chikupu mumudimu wakushimwina nikwilisha atumbanji. (Luka 13:24; AKolosi 3:23) Twatela kwiluka cheñi netu Yehova hatwesekejaña nawantu amakwawuku, nawa bayi tudesekejaña nawakwetuku. (AÑalija 6:4) Hanyima yakutoñojoka hawuswa wutukweti nichidi yuma muchihandilu chetu, tukumwekesha netu tukweti maana neyi tutondahu kwila yuma yitukutwesha kwila. Kubombelahu, akulumpi niamanakwetu amakwawu akweti nyidimu muchipompelu, akwila chiwahi neyi anukaña nawu niwena akeñekaña kuyikwasha nikuyikolesha mpinji jikwawu. Kudizoza kukuyikwasha awa antu kwiteja wukwashu, nakwiluka nawu Yehova nateli kuzatisha mukwawu mukakwitiya kwikala ‘mukakuyikundeja chikupu.’—AKolosi 4:11.

18, 19. (a) Chumanyi chamwekeshaña nawu Yesu wadiña wamwovu muchima nawa waluwi hakuzata nawatumbanji twindi? (b) Chumanyi chalema chikutuletesha kwikala amwovu muchima hakuzata nawakwetu, nawa tunateli kwila ñahi mwenimu?

18 Mukanda waYakoba 3:17 wahosha nawu: “Maana afumaña mwiwulu . . . amwovu muchima.” Yesu wadiña wamwovu muchima nawa waluwi hazatileñayi nawatumbanji twindi. Welukili nindi hiyawaninaku, dichi washinshikileña hayuma yayiwahi mudi wena. (Yowanu 1:47) Welukili nindi ifuku dakamukwatawu akamushiya, ilaña hajinokeli kashinshi kawuku. (Matewu 26:31-35; Luka 22:28-30) Petulu wakaanini kapampa kasatu nindi hamwiluka Yesuku. Ilaña Yesu wamulombeleliku Petulu nawa wamukuhweleleli muloña wadiña washinshika. (Luka 22:31-34) Chalombeleñayi kudi Tata yindi hawufuku wakukumishaku kwikala hanu hamaseki, Yesu hashili muchima hayiluwa yakoñeleña atumbanji twindiku. Ilaña, wahosheli hayuma yayiwahi yeliliwu nakushika nihadina ifuku, nindi: “Anahembi mazu eyi.” (Yowanu 17:6) Hela chakwila adiña abula kuwanina, wayinkeli mudimu wakushimwina nsañu yaWanta nikwilisha atumbanji. (Matewu 28:19, 20) Chakadi nikujina, kukuhwelela kwayikuhweleleliyi kwayikolesheli kutwalekahu kuzata mudimu wayinkeliyi.

19 Kudi chuma chalema chikuletesha akakumulondela Yesu amwimbujoleña. Neyi chakwila Mwana kaNzambi wawanina wadiña wawunda hakuzata nawatumbanji twindi abula kuwanina, dikwila nawu etu akanshidi twatela kubadikishahu kwikala amwovu hakuzata nawakwetu. (AFwilipi 4:5) Chatela tushinshikeña hayiluwa yawakwetu akakwitiya, chikuwaha neyi tukushinshikaña hayuma yayiwahi yelañawu. Tukwila chiwahi neyi twanukaña netu Yehova yomweni diyi wayikoka. (Yowanu 6:44) Chakadi nikujina, Yehova wamweni yuma yayiwahi mudi wena, ninetu dichitwatela kuyimona. Kwila mwenimu kukutukwasha “kudiwula munavulumuniwu” nikuwana njila mutwatela kuyihamekela. (Yishimu 19:11, The New English Bible) Neyi tuyikuhwelela amanakwetu niahela akaKristu, dikwila nawu tunakuyikwashaku kumuzatila Yehova nañovu nawa akwikala namuzañalu hakumukalakela.—1 ATesalonika 5:11.

20. Chumanyi chitwatela kwila namaheta amaana asweja kulema ekala muNyikanda yaNsañu Yayiwahi, nawa muloñadi?

20 Mwamweni, Nyikanda yaNsañu Yayiwahi yahosha hachihandilu chaYesu nimudimu windi himaheta amaana asweja kulema. Chumanyi chitwatela kwila nanichi chawaana chalema wuseya? Yesu wamanishili Mpanji yahaMpidi nakuyikolesha antu kwikala akakutiya nsañu yatañishiliyi nikwilamu, hela netu kuyizatisha. (Matewu 7:24-27) Neyi tutoñojokaña nikwila yuma kwesekeja nayuma yamaana yahosheleñayi Yesu niyeliliyi, chikutukwasha kwikala nachihandilu chachiwahi makonu nawa tukutwalekahu kwikala munjila yaya kuwumi wahaya nyaaka. (Matewu 7:13, 14) Chakadi nikujina, iyi diyi njila yabadika kuwaha yitwatela kulondela!

a Mpanji yahosheliyi Yesu ifuku denidi ayitenaña nawu Mpanji yahaMpidi. Neyi chasonekawu haMatewu 5:3–7:27, yekala namavasi 107 nawa watela wayihanini mumaminetisi 20 hela kubadikahu.

b Chakadi nikujina, ‘chenzunukili mawulu’ hampinji yamupapatishiliwu Yesu, wanukili yuma yadiziliyi henohu kanda enzi hamaseki.—Matewu 3:13-17.