Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 4

“Tiyaña! Mutupa waKumuchidi waYuda”

“Tiyaña! Mutupa waKumuchidi waYuda”

“Diyi ami”

1-3. Kukalanyi kukukeña kumumwekena Yesu, nawa chumanyi chineliyi?

 IZAZA dawantu dinakwinza nakumukwata Yesu. Antu anasendi mpoku jatubali ninyitondu nawa hakachi kawu hadi amashidika, hiizaza deneni kwamu. Wejima wawu anakufwila kuya nakwila chuma chatama, hiyakuhita nawufuku munyikwakwa yaYerusalema nakuzambuka Chinekineki chaKidironi nakuya kuMpidi yaNyiolivi. Anasendi manoñu niyimunyi henohu kakweji kanatoñeki. Komana anasendi manoñu kulonda amunyikeña munjila? Tahindi anakutoñojoka nawu muntu anakukeñawu naswami? Hituneluki chinasendeliwu manoñu niyimunyiku, ilaña tuneluki chumichi: Muntu wejima wukukuhwelela nindi Yesu nakuchiina, dikwila nawu wamwiluka chiwahi wanyi.

2 Yesu neluki kukala kukukeña kumwekana. Hela chochu, natemuki wanyi ilaña nakuhembelela. Izaza hidikushika kwakwihi naYesu nawa anakudilombola kudi Yudasi ibwambu dindi wakuhweleleliyi. Yudasi namufukejeli Yesu chakadi kutiya nsonyi, nakumusolola owu wadiña mwanta windi kuhitila mukutwamba kumwimusha nikumufufwa. Ilaña Yesu hanafwi mutentuku. Hakwinza kudi izaza dawantu. Hakuyihula nindi: “Munakukeñanyi?” Hiyakumwakula nawu, “Yesu wakuNazareta.”

3 Antu amavulu anateli kufwa mutentu hakumona izaza dinasendi yitwa. Hadaha idi izaza dinakuhweleli nawu Yesu wukufwa mutentu. Ilaña Yesu hanafwi mutentu, kutemuka hela kutwambaku. Ilaña nahoshi hohu nindi: “Diyi ami.” Natiyi woma wanyi, nahamuki chakwila antu anahayami. Hiyakutedañila mankinkanyima nawa anadimbuki heseki!—Yowanu 18:1-6; Matewu 26:45-50; Maku 14:41-46.

4-6. (a) Mwana kaNzambi amufwanisha nachumanyi, nawa muloñadi? (b) Yesu wamwekesheli kuhamuka munjilanyi jisatu?

4 Chumanyi chamukwashili Yesu kutwalekahu kudiwunjika hampinji yamulukukiliwu kudi izanvu dawakamadombu? Muloña wadiña wahamuka. Kuhamuka kwekala hayilwilu yalema yatela kumwekeshayi nlomboli, nawa kwosi muntu watela kumubadika Yesu kuhamukaku. Mukapetulu kanafumihu, twadizili Yesu chadiñayi wadizoza nawa wovwaha mumuchima. Amuteneni nawu “Mwana kaMukoku.” (Yowanu 1:29) Hela chochu, Yesu amuteneni nankumbu yambukaku muloña wakuhamuka. Bayibolu yahosha hadi Mwana kaNzambi nawu: “Tiyaña! Mutupa wakumuchidi waYuda.”—Chimwekeshu 5:5.

5 Mutupa kakavulu amutenaña nawu wahamuka. Komana mwamonahu dehi chambilawunyenzi mesu-namesu? Neyi mwamumonahu dehi, chakadi nikujina kudi chuma chayikiñili, hadaha owu mutupa wadiña mwikoli mwahembelañawu atunyama. Hela chochu, mwatiyili woma hakumumona. Chimwamutalili iwu kanyama wasweja ñovu hamesu niyena ayitala, mwashikeneni kwiluka nenu mutupa hatiyaña woma chuma chidi chejimaku. Bayibolu yahosha hadi “mutupa, wañovu hadi anyama ejima, wabulaña kutemuka wudi wejima.” (Yishimu 30:30) Kristu wahamuka neyi mutupa.

6 Tuhanjekenu njila jisatu mwamwekesheleliyi Yesu kuhamuka neyi mutupa: hakuhakwilaku chalala, hakuleta wuñanji nikuumika ikañesha. Nawa tukwiluka netu wejima wetu, chili twekala ahamuka hela nehi, tunateli kumwimbujola Yesu kwikala ahamuka.

Wahamukili naKuhakwilaku Chalala

7-9. (a) Chumanyi chamwekeni hampinji yadiñayi Yesu nayaaka 12 yakuvwalika, nawa ichi chuma chamwekeni chinateli kuyitiyisha ñahi woma? (b) Yesu wamwekesheli ñahi kuhamuka chahanjekeleñayi nawantañishi mutembeli?

7 Mukanu kaayi kanakuyuulewa naSatana, “tata yakutwamba,” chakeñekaña kwikala ahamuka hakwila nawu muntu ahakwiliku chalala. (Yowanu 8:44; 14:30) Yesu watachikili kuhakwilaku chalala hachidiñayi kansi. Hadiñayi nayaaka 12 yakuvwalika, Yesu waambukili nawanvwali jindi hanyima yachawija chaChipandakenu muYerusalema. Mariya naYosefu amwilili keñe-e hadi mafuku asatu. Nkumininaku, amuwanini mutembeli. Chumanyi chelileñayi mutembeli? “[Washakamini] hakachi kawantañishi nakuyitiyilila nikuyihujola malwihu.” (Luka 2:41-50) Toñojokenu antu ahanjekeleñayi nawu.

8 Akakusoneka nsañu jakunyaaka ahosha nawu akulumpi jakudifukula aya mpuhu amakwawu adiña nachaaku chakushala kutembeli hanyima yayawija kulonda atañisheña antu mumakeki amaneni atembeli. Antu adiña nakushakama kunyendu yawu nakutiyilila nikuyihula malwihu. Awa antañishi adiña antu ataña. Elukili chikupu Nshimbi jaMosi ninshimbi jakola jatuñileñawu antu nitushidikilu twavulili mukuhita kwayaaka. Mwadi kutiya ñahi kushakama mukachi kawantu amuchidawa? Komana mwadi kuchiina? Eña, munateli kutiya woma. Mwadi kutiya ñahi neyi mwadiña hohu nayaaka 12 yakuvwalika? Atwansi amavulu atiyaña nsonyi. (Yeremiya 1:6) Amakwawu azataña nañovu kutondolwela kwila chuma chikuletesha antañishi jawu ayishi muchima, muloña achiinaña nawu hadaha akuyileja nawu ahoshihu, akuyaambula nawakwawu, akuyitiyisha nsonyi hela kuyiseha.

9 Ilaña Yesu washakamini mukachi kawakulumpi ataña nakuyihula malwihu chakadi woma. Wayihwili malwihu amavulu. Bayibolu yatulejaña nawu: “Antu ejima adiña nakumutiyilila ahayamini nankashi nañakwilu yindi nikashinshi kakutiyishisha yuma chiwahi.” (Luka 2:47) Bayibolu hiyatuleja yuma yahosheliyi haniyi mpinjiku, ilaña tunateli kukuhwelela chikupu netu hembujoleli nsañu yakutwamba yakeñeliwu akulumpi jakudifukulaku. (1 Petulu 2:22) Ilaña wahakwilileñaku chalala chaMwizu daNzambi, nawa antu adiña nakumutiyilila ahayamini hakumona kansi wukweti yaaka 12 nakuhosha nakashinshi nawa nakuhamuka.

Atwansi amavulu akaKristu alejaña akwawu yuma yakuhwelelawu nakuhamuka

10. Atwansi akaKristu amwimbujolaña ñahi Yesu hakwikala ahamuka?

10 Makonu, atwansi akaKristu amavulu anakulondela mumahaji aYesu. Kafwampi, hiyawanina neyi chadiña Yesuku. Kufwana Yesu, hiyahembelelaña nawu akuli mwaka dinu atachiki kuhakwilaku chalalaku. Neyi adi kushikola hela muchituñilu mwashakamañawu, ehulaña antu malwihu mukubabala, atiyililaña nawa alejaña antu chalala nakalemesha. (1 Petulu 3:15) Atwansi wenawa anakwashi akwawu mwatañilañawu, antañishi niantuñi nawu kwikala akakumulondela Kristu. Amuzañaleshaña Yehova muloña amwekeshaña kuhamuka. Izu dindi dayesekeja atwansi amuchidawa nawuumi, muloña amavulu nawa amuzañaleshaña.—Isamu 110:3.

11, 12. Yesu wamwekesheli ñahi kuhamuka hakuhakwilaku chalala chakuliliyi?

11 Nihampinji yakuliliyi Yesu, wahamukili kapampa kakavulu hakuhakwilaku chalala. Kafwampi, hatachikiliyi mudimu windi wakushimwina, wamweni chuma chinateli kufwisha antu amavulu mutentu. Yesu amulukukili kudi Satana, chilumbu wafwana nawa wasweja ñovu hadi ayilumbu jaYehova ejima hampinji yadiñayi hanu hamaseki mumujimba wawuntu, bayi neyi mukulumpi wawañeluku. Yesu wadikañili naSatana nawa wamwekesheli hatooka nindi Satana wazatishileña chatama Nsona yonenawu. Yesu wamulejeli chakadi woma nindi: “Fumaku aha, eyi Satana”!—Matewu 4:2-11.

12 Dichi Yesu welili chuma chachiwahi hakuzata mudimu windi chitwatela kwimbujola, wahakwililiku Izu daTata yindi nakuhamuka kulonda abuli kudihimpa hela kudizatisha chatama. Antu atañishileña nsañu yakutwamba munana mafuku neyi chochatañishañawu nimakonu. Yesu wayilejeli akulumpi jakudifukula amumafuku indi nindi: “Muloña watushidikilu twenu tumunadizishi akwenu, mwakojejaña izu daNzambi kwikala damukunkulwayi.” (Maku 7:13) Awa amayala adiña nakuyichiina kudi antu ejima, ilaña Yesu wayifwishileña namuloña chakadi woma nakuyitena nindi anlomboli amputamesu nawa anfwikiji. a (Matewu 23:13, 16) Tunateli kumwimbujola ñahi Yesu hakwikala ahamuka?

13. Chumanyi chitwatela kwanuka hakumwimbujola Yesu, nawa tukweti kukoolekanyi?

13 Hela chochu, tweluka netu hitwekala nawuswa wakwiluka yuma yidi munyichima yawantu hela ñovu yakusompesha antu neyi chadiñayi Yesuku. Ilaña tunateli kumwimbujola kuhitila mukuhakwilaku chalala chakadi woma. Chakutalilahu, kuhitila mukusolola ntañishilu yakudifukula kwakutwamba, yavula kutañishawu hadi Nzambi, hankeñelu yindi niIzu dindi, twatoñekaña chejeji mukaayi mwenzala mwidima wansañu yakutwamba yaSatana. (Matewu 5:14; Chimwekeshu 12:9, 10) Twakwashaña antu kulonda asubuki muwuduñu wantañishilu yakutwamba yayifwishaña mutentu munyichima yawu nawa yakisañanaña wubwambu wawu naNzambi. Tukweti kukooleka kwadimena chitunakumona kushikijewa kwachikaninu chaYesu chakwila nawu: “Chalala . . . chikuyifumisha muwuduñu”!—Yowanu 8:32.

Wahamukili naKuleta Wuñanji

14, 15. (a) Njilanyi yimu mwamwekesheleliyi Yesu chekala “wuñanji”? (b) Chaambwinyi chadiwiliyi Yesu hampinji yahosheleñayi namumbanda kaSamariya?

14 Wuprofwetu wamuBayibolu washimwineñahu dehi nawu Mesiya wakalumbulwila nyuza “mwaya wuñanji walala.” (Matewu 12:18; Isaya 42:1) Chakadi nikujina, Yesu watachikili kwila mwenimu hampinji yadiñayi hamaseki. Wahamukili chikupu nakumwekesha wuñanji mpinji yejima nawa hadiñi nachaambu nawantuku. Chakutalilahu, wakaanini kumwekesha chaambu chabula kwitejawu munsona chamwekesheleña antu mumafuku indi.

15 Hampinji yahosheleñayi Yesu namumbanda kaSamariya heshima daSika, atumbanji twindi ahayamini. Muloñadi? Munana mafuku, aYudeya aheleli aSamariya. Ichi chaambu chatachikili dehi henohu Yesu kanda enzi hamaseki. (Ezera 4:4) Kubombelahu, arabi amavulu amweneña ambanda nawu amukunkulwayi. Nshimbi jawarabi jasonekeliwu mukuhita kwampinji, jakaanishili amayala kuhanjeka nawambanda; ahosheleña cheñi nawu ambanda hiyateleleli kuyidizisha Nshimbi jaNzambiku. Ambanda aSamariya ayimweneña nawu akweti majilu. Yesu wadiwili ichi chaambu nawa wamutañishili ona mumbanda kaSamariya (wadiña chivumbi mukuhanda kwindi), nawa wamulejeli nindi diyi Mesiya.—Yowanu 4:5-27.

16. Muloñadi akaKristu chatelelawu kwikala ahamuka hakwila abuli kwikala nachaambu?

16 Komana mwawanikahu dehi nawantu akweti chaambu chikupu? Hadaha asensekaña munjila yakudiwula antu ekowa dacheñi hela muza wukwawu, kusawula amayala hela ambanda, indi kwiji kusekesha atuzweñi hela antu abula kulema. Akakumulondela Kristu hiyekala nachaambu chamuchidiwuku, nawa azataña nañovu kulonda afumishi ihuji dejima dachaambu dekala munyichima yawu. (Yilwilu 10:34) Wejima wetu twatela kwikala ahamuka kulonda tubuli kwikala nachaambu.

17. Chumanyi cheliliyi Yesu hatembeli, nawa muloñadi?

17 Kuhamuka kwamuletesheli Yesu kuzata nañovu kulonda antu jaNzambi ekali awunyonji nikutwala kudifukula kwalala hambidi. Hatachikiliyi mudimu windi wakushimwina, wayili hatembeli muYerusalema nawa watiyili kutama hakumona akakulandisha niakakuhimpa mali anakuselujolela hatembeli. Muloña wakwinzala neyena dakwila yuma yaloña, Yesu wahañili ana antu alwisu nikufumishamu yuma yawu. (Yowanu 2:13-17) Welili cheñi chuma chochimu kwakwihi nakumanisha mudimu windi wakushimwina. (Maku 11:15-18) Yumiyi yakojejeli antu amakwawu kumuhela chikupu, ilaña hafuntili hanyimaku. Muloñadi? Kufuma tuhu kuwansi, wateneneña tembeli nindi hiitala daTata yindi nawa wayilemesheli. (Luka 2:49) Hetejeli antu kutamisha kudifukula kwalala nayuma yatama yakoñeleñawu hatembeliku. Iyena damusañumwini kwikala wahamuka kwila chuma chakeñekeleña.

18. AkaKristu anateli kumwekesha ñahi kuhamuka hakwila ahembi chipompelu chawunyonji?

18 Akakumulondela Kristu makonu akeñaña antu jaNzambi nikudifukula kwalala kwiikali kwawunyonji. Neyi amona nawu mukwawu mukaKristu navulumuni chikupu hiyadiwulañaku. Ahamukaña nakuhosha nanowu mukwawu hela nawakulumpi. (1 AKorinda 1:11) Afwilaña kuleja akulumpi muchipompelu. Akulumpi anateli kukwasha antu akata kuspiritu nawa anateli kuzatilahu kulonda ahembi nyikoku yaYehova nawunyonji.—Yakoba 5:14, 15.

19, 20. (a) Yumanyi yatama yadiña mumafuku aYesu, nawa antu akeñeli nawu yelidi? (b) Muloñadi atumbanji twaKristu chakaaninañawu kudiñija munsañu jamapolitiki nimadombu, nawa kuhamuka kwayikojejaña ayiluki nawu hiyantu amuchidinyi?

19 Komana tunateli kuhosha netu Yesu wafwilileña kufumishahu yuma yatama yadiña mukaayi kejima? Mwituña mwashakamineñayi mwenzeli yuma yatama. Ituña dawu adiyuulileña kudi antu akwituña dacheñi akweti ñovu. ARoma akabishileña aYudeya nawamashidika, ayifwetesheleña chikupu nyisonku nawa ayikañesheleña kwikala akasunuka mukudifukula kwawu. Kwila tuhayama nehi hakwiluka netu antu amavulu akeñeleña nawu Yesu adiñiji munsañu jamapolitiki. (Yowanu 6:14, 15) Yesu wamwekesheli cheñi kuhamuka muniyi nsañu.

20 Yesu walumbulwili nindi Wanta windi hiwadiña wampata yamunu mwishinaku. Wadizishili atumbanji twindi kubula kudiñija munsañu jamapolitiki jamunana mafuku nachuma cheliliyi, wayilejeli kusha muchima hakushimwina nsañu yayiwahi yaWanta waNzambi. (Yowanu 17:16; 18:36) Wayidizishili chuma chalema kutalisha hakubula kudiñija munsañu jamatuña nachiyuulu hampinji yenjili izaza nakumukwata. Chakubula nikwiluka, Petulu wanoneli mpoku yindi yakabali nakutapa muntu. Tunateli kuhosha netu chuma cheliliyi Petulu chadiña chachiwahi. Neyi kudi ifuku ditunateli kuhosha netu chachiwahi kuzuña, hiifuku damulukukiliwu Mwana kaNzambi wakadi muloña nawufuku. Ilaña haniyi mpinji Yesu wayilejeli atumbanji twindi nshimbi yazatikaña nimakonu nindi: “Funtishaku mpoku yeyi yakabali muchindalu chayu, muloña antu ejima azatishaña mpoku yakabali akafwa kumpoku yakabali.” (Matewu 26:51-54) Atumbanji twaKristu akeñekeleña kwikala ahamuka hakwila atwalekihu kudiwunjika, ninetu twatela kwikala ahamuka. Chineli akaKristu hiyadiñijaña munsañu jamatuña nachiyuuluku, antu jaNzambi makonu ayiluka nawu hiyadiñijaña munjita jajivulu jinakuzuñawu makonu, kujahañana hela muyuma yikwawu yamadombuku. Kuhamuka dikwayileteshaña abuleña kudiñija munsañu jamuchidiwu.

Wahamukili naKwimika Mushindu Ikañesha

21, 22. (a) Wukwashinyi watambwililiyi Yesu henohu kanda amoni makabi asweja? (b) Yesu wamwekesheli ñahi kuhamuka kushika nikunsa?

21 Mwana kaYehova welukileñahu dehi nindi wakamona ikañesha deneni heseki. (Isaya 50:4-7) Akeñeleña kumujaha kapampa kakavulu kushika nimpinji yamwekeni chuma chashimunawu hakutachika kwakanu kapetulu. Indi Yesu watwalekelihu ñahi kwikala wahamuka hampinji yamweniyi kukala kwamuchidiwu? Chumanyi chelileñayi Yesu henohu izaza dawakamadombu kanda dinzi nakumukwata? Walombeleña kudi Yehova chakufuma hamuchima. Chumanyi cheliliyi Yehova? Bayibolu yatuleja nawu Yesu “amutiyili.” (AHeberu 5:7) Yehova watemesheli kañelu kufuma mwiwulu kwinza nakumukolesha Mwanindi wahamuka.—Luka 22:42, 43.

22 Hanyima yakumukolesha, Yesu wayilejeli apostolu indi nindi: “Nyamukenu, tuyenu.” (Matewu 26:46) Toñojokenu chahosheliyi awa mazu chakadi woma. Wahosheli nindi, “tuyenu,” muloña welukili nindi wukuleja izaza dawakamadombu kulonda dibuli kukatisha amabwambu jindi. Welukili cheñi nindi amabwambu jindi akumushiya nkawindi nakutemuka, nawa nindi akumukabisha chikupu. Hadiñayi nkawindi, amusompesheli munjila yabula kwitejawu munshimbi, amuseheli, kumweta nikumujaha munjila yatama. Watwalekelihu kwikala wahamuka mukukala kwejima kwamweniyi.

23. Lumbululenu chuma chamwekeshaña nawu Yesu hashili wumi windi muwubanjiku hampinji yamweniyi makabi nichafwiliyi.

23 Komana Yesu washileña wumi windi muwubanji? Inehi. Muntu wunakusha wumi windi muwubanji hamwekeshaña kuhamukaku. Kafwampi, Yesu wayilejeli atumbanji twindi kwikala asoñama, kutondolwela yuma yatama kulonda atwalekihu kuzata mudimu waNzambi. (Matewu 4:12; 10:16) Hayina mpinji, Yesu welukili nindi hateleleli kutemukaku. Muloña welukili chuma chakeñekeleña hakwila nkeñelu yaNzambi. Yesu wafwilileña kwikala washinshika, dichi hayina mpinji wadiloñesheli kumona makabi.

AYinsahu jaYehova amwekeshaña kuhamuka hampinji yinakumonawu makabi

24. Muloñadi wutwatela kukuhwelela netu tunateli kwikala ahamuka hela chakwila tumona kukala?

24 Kakavulu atumbanji twaYesu endaña mumahaji aMwanta wawu nakuhamuka. Amavulu anamwekeshi kuhamuka hampinji yayisehañawu, kuyikabisha, kuyikwata, kuyikasa mukaleya, kuyeta nikuyijaha. Indi antu abula kuwanina awanaña kudihi ñovu yayikwashaña kwikala ahamuka? Hiyahamukaña nañovu jawuku. Neyi chamukolesheliwu Yesu kudi Nzambi, niatumbanji twindi ayikoleshaña kudi Nzambi. (AFwilipi 4:13) Dichi bayi muchiina yuma yikamwekana kumbidiku. Fwilenuña kwikala ashinshika nawa Yehova wakayikolesha. Twalekenuhu kukoleshewa nayuma yeliliyi Nlomboli yetu, Yesu, wahosheli nindi: “Kolenu! Muloña ami nakimiki kaayi mushindu.”—Yowanu 16:33.

a Akakusoneka nsañu jakunyaaka ashimuna nawu majamu awarabi adiña nakuyilemesha neyi chalemesheleñawu majamu awatuprofwetu niankakulula.