Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 17

Kwosi Wukweti Kukeña Kunabadiki Iku

Kwosi Wukweti Kukeña Kunabadiki Iku

1-4. (a) Chumanyi chinamwekani chineli Pilatu amuleti Yesu kudi izanvu dawantu dinahili dinapompeli hanzi yachipañu chañuvulu? (b) Chumanyi chineliyi Yesu chinamukabishiwu nikumutiyisha nsonyi, nawa chumichi chaleteshaña kwihula malwihwinyi alema?

 “TALENU! Diyi iwu muntu!” Kuhitila mukuhosha awa mazu, Pontusi Pilatu Nguvulu waRoma namuhani Yesu Kristu kwizanvu dawakamadombu dinahili nawa dinapompeli hanji yachipañu changuvulu nantetemena haChipandakenu mu 33 C.E. (Yowanu 19:5) Munahiti hohu mafuku antesha kufuma hampinji yamushimekeliwu Yesu kudi izaza dawantu heñililiyi namushindu muYerusalema neyi Mwanta atondawu kudi Nzambi. Ilaña hanidi ifuku, idi izaza dinahili hidinakumumona Yesu hela hanti neyi Mwanta atondawu kudi Nzambiku.

2 Yesu anamuvwiki munkukumba wawusombu neyi wavwalaña anyanta, nawa anamuvwiki chibaaba kumutu. Ilaña iwu munkukumba natami namashi anakupweka hanyikakambu yidi munyima, anamuvwiki chibaaba chanyiña kumutu kunakupweka mashi, nawa antu anakumusupisha muloña wachifulu chindi chawanta. Dichi antu anenkiwu ñovu kudi akulumpi jawatupristu, anamukaani iwu iyala anakatishiwu wunemani kumesu awu. Atupristu hiyakubidika nawu: “Mujahilenu hamutondu! Mujahilenu hamutondu!” Chineli munyichima yawantu munenzali wubanji, anakubidika nezu datiyakana nawu: “Watela kufwa.”—Yowanu 19:1-7.

3 Yesu hakuumika makabi ninsonyi chakadi woma, nakalemesha nawa chakadi kutooba. a Nadiloñeshi chikupu kufwa. Chimunahiti mpinji hadodenidi Ifuku daChipandakenu, hakudihana kulonda afwi kufwa kwayeña hamutondu wakuyandishila.—Yowanu 19:17, 18, 30.

4 Yesu wamwekesheli kudi akakumulondela nindi hiibwambu walala kuhitila mukuhana wumi windi. Wahosheli nindi: “Kwosi wukweti kukeña kunabadiki iku kwakwila nawu muntu ahani wumi windi kukoola amabwambu jindiku.” (Yowanu 15:13) Chumichi chaleteshaña kudihula awa malwihu alema. Komana Yesu wateleleli kukabakana muniyi njila kuhiñahu dinu hakufwa? Muloñadi chetejeleliyi kwila mwenimu? Chineli tudi ‘amabwambu jindi’ nawa akakumulondela, tunateli kumwimbujola ñahi?

Muloñadi Yesu Chateleleliyi Kukabakana niKufwa?

5. Yesu welukili ñahi makabi akamonayi?

5 Chineli wadiña Mesiya akaniniwu, Yesu welukili yuma yikamwekana. Welukili wuprofwetu wawuvulu washimwineñahu dehi muNsona jachiHeberu wahosheleli chadimu makabi akahitamu Mesiya nikufwa. (Isaya 53:3-7, 12; Danyeli 9:26) Wayilejeleli chadimu atumbanji twindi kapampa kakavulu kukala kwadiña nakumuhembelela hambidi. (Maku 8:31; 9:31) Hayileñawu kuYerusalema kuChipandakenu chakukumishaku, wayilejeli apostolu indi jiika nindi: “Mwana kamuntu akumuhana mumakasa awakulumpi jawatupristu niansoneki. Dichi wena akumusompesha nawu amujahi nawa akumuhana kudi antu akunyuza, wena nawa akumusupisha, kumufwijila mazeñi, kumuvupola nikumujaha.” (Maku 10:33, 34) Awa mazu ashikijeweli. Neyi chitunamoni, Yesu chalala amusupishili, amufwijilili mazeñi, amuvupoleli nawa amujahili.

6. Muloñadi Yesu chakeñekeleñayi kukabakana nikufwa?

6 Hanu dinu, muloñadi Yesu chakeñekeleñayi kukabakana nikufwa? Muloña wayuma yayivulu yalema. Chatachi, kuhitila mukwikala washinshika, Yesu wamwekesheli kashinshi kindi nawa wajilikili ijina daYehova. Anukenu nenu Satana wahosheli makudi akwila nawu antu amuzatilaña Nzambi muloña afwilaña kuheta yuma. (Yoba 2:1-5) Yesu wamwekesheli hatooka to-o nindi yuma yahosheliyi Satana yadiña yakutwamba chikupu chelili Yesu atwalekihu kwovwahila “kushika nikukufwa . . . hamutondu wakuyandishila.” (AFwilipi 2:8; Yishimu 27:11) Chamuchiyedi, kukabakana nikufwa kwaMesiya kwabutili hanshidi jawantu. (Isaya 53:5, 10; Danyeli 9:24) Yesu wahanini “wumi windi kwikala ifutu danyiloña dakukuula nachu antu amavulu,” nakutwenzunwina njila yakwikalilamu nawubwambu wawuwahi naNzambi. (Matewu 20:28) Chamuchisatu, kuhitila mukuumika makabi ashiyashana, Yesu “[amwesekeli] muyuma yejima neyi chinatwesekiwu ninetu.” Dichi hiKapristu Muneni wukweti luwi nawa wunateli “kutiyisha kuzeyazeya [kwetu].”—AHeberu 2:17, 18; 4:15.

Muloñadi Yesu Chetejeleliyi Kuhana Wumi Windi?

7. Yumanyi yashiyiliyi Yesu hakwila enzi hamaseki?

7 Hakwila twiluki chuma chacheni chetejeleliyi Yesu kwila mwenimu, toñojokenu hachumichi: Hinyi wunateli kushiya chisaka chindi nimukala wawu nakuya kwituña dacheñi neyi eluka nindi antu amavulu amunodu ituña akamukaana, akamusawula nikumukabisha, nawa nkumininaku akamujaha? Ichi dinu talenu chuma cheliliyi Yesu. Henohu kanda enzi hamaseki, wadiña nachifulu chachiwahi mwiwulu hakalakeleñayi naTata yindi. Ilaña, Yesu wetejeli kufuma mwiwulu nakwinza hanu hamaseki nakwikala neyi muntu. Welili chumichi henohu welukili nindi antu amavulu akamukaana, akamukabisha nakumusawula nawa wakafwa kufwa kwayeña. (AFwilipi 2:5-7) Chumanyi chamusañumwini Yesu kudihana munjila yamuchidiwu?

8, 9. Chumanyi chamusañumwini Yesu kuhana wumi windi?

8 Sweje-e dinu, kukeña kwamukeñayi Tata yindi dikwamusañumwini Yesu. Yesu womikili muloña wamukeña Yehova. Kukeña kweniku kwamuletesheli kusha muchima kwijina daTata yindi. (Matewu 6:9; Yowanu 17:1-6, 26) Ilaña chuma chasweja kulema, wakeñeleña kumona chakafumishawu kasawuntu kaletawu hejina daTata yindi. Yesu welukili nindi hikukooleka kweneni neyi amukabishila hansañu yakuloña, muloña welukili nindi kashinshi kindi kakaletesha ijina daTata yindi dadiwahi akadijiliki.—1 Kushindulula 29:13.

9 Kudi chuma chikwawu chaletesheli Yesu ahani wumi windi, kukeña kwakeñayi antu. Kukeña kweniku kwafumini tuhu hatachikili nsañu yawantu. Henohu Yesu kanda enzi hamaseki Bayibolu yashimwini nawu watiyili muniyi njila: “Anyana kawantu nayikeñeli nankashi.” (Yishimu 8:30, 31) Kukeña kwindi kwamwekeni chikupu hampinji yadiñayi hamaseki. Neyi chitwadizili mutupetulu 14, 15 ni 16 twawunu mukanda, Yesu wamwekesheli kukeña kwindi kwakeñayi antu ejima munjila jashiyashana sweje-e atumbanji twindi. Ilaña haNisani 14, 33 C.E., wahanini chakufuma hamuchima wumi windi kukoola nyijimba yetu. (Yowanu 10:11) Chalala, iyi diyi njila yeneni mwamwekesheliyi nindi watukeña. Komana twatela kumwimbujola muniyi njila? Eña. Kafwampi, atwinka lushimbi lwakwila nawu twatela kumwimbujola.

“Neyi Chinayikeña, Ninenu Keñañanenu Wumu naMukwawu”

10, 11. Lushimbinyi lwaluha lwenkeliyi Yesu atumbanji twindi, yumanyi yinadibonbelimu nawa muloñadi chichalemena kwovwahila ilu lushimbi?

10 Hawufuku wakutwala kukufwa kwindi, Yesu wayilejeli atumbanji twindi adikundiliyi nawu chikupu nindi: “Inakuyinka lushimbi lwaluha nami, keñañanenu; neyi chinayikeña, ninenu keñañanenu wumu namukwawu. Neyi mukeñañana, dihu hakuyilukilawu kudi antu ejima nawu mudi atumbanji twami.” (Yowanu 13:34, 35) “Keñañanenu,” muloñadi chilunekalili “lushimbi lwaluha”? Nshimbi jaMosi jashimwini nawu: “Watela kukeña mukwenu [hela ntuñi neyi] neyi chiwadikeña eyi aweni.” (ALevi 19:18) Ilaña lushimbi lwaluha lwakeñekaña antu akeñañani chikupu. Kukeña kwakojejaña muntu kuhana wumi windi kukoola antu amakwawu. Yesu washimwini chumichi hatooka hahosheliyi nindi: “Ilu dilushimbi lwami, nami mukeñañani neyi chinayikeña enu. Kwosi wukweti kukeña kunabadiki iku kwakwila nawu muntu ahani wumi windi kukoola amabwambu jindiku.” (Yowanu 15:12, 13) Kafwampi lushimbi lwaluha lwahosha nawu: “Keñenu akwenu, bayi neyi chimwadikeña enu aweniku, ilaña kubadika enu aweni.” Yesu wamwekesheli kukeña kwamuchidiwu muchihandilu chindi nichafwiliyi.

11 Muloñadi chichalemena kwovwahila lushimbi lwaluha? Anukenu nenu Yesu wahosheli nindi: “Neyi mukeñañana [kukeña kwakudihana], dihu hakuyilukilawu kudi antu ejima nawu mudi atumbanji twami.” Chalala, kukeña kwakudihana dikwatwilukilañawu antu nawu tudi akaKristu alala. Tunateli kwesekeja iku kukeña nabaaji. Antu apompaña kupompa kweluña kwawaYinsahu jaYehova kwahachaaka-hachaaka, avwalaña mabaaji. Baaji yeniyi yaleteshaña muntu wunayivwali amwiluki nichipompelu kunafumiyi. Kukeña kwakudihana kutwakeña akwetu diyi “baaji” yakwilukilahu akaKristu alala. Munjila yikwawu, kukeña kutwakeña akwetu kwatela kumwekana neyi chamwekanaña baaji, nakuleja antu anakumona nawu chalala tudi atumbanji aKristu alala. Wejima wetu twatela kudihula netu, ‘Komana namwekeshaña “baaji” yakukeña kwakudibonda muchihandilu chami?’

Indi muKukeña kwaKudihana Enu Aweni Mwabombeladi?

12, 13. (a) Tunateli kumwekesha ñahi netu twakeña akwetu? (b) Kudihana etu aweni kwatalisha mudihi?

12 Chineli tudi atumbanji twaYesu, twatela kukeñañana neyi chatukeñeliyi. Chumichi chatalisha mukwila nawu twatela kudihana kukoola akwetu akakwitiya. Twatela kudihana kushika hadihi kukoola akwetu akakwitiya? Bayibolu yatulejaña nawu: “Tuneluki nsañu yahosha hakukeña muloña wanowu walambwili wumi windi kukoola etu, nawa ninetu twatela kuhana wumi wetu kukoola anakwetu.” (1 Yowanu 3:16) Kufwana Yesu, twatela kuhana wumi wetu kukoola akwetu neyi chinatwesheki. Mumpinji yalukadi, chikuwaha kuhana wumi wetu kabadika kufukejela amanakwetu akuspiritu nakusha wumi wawu muwubanji. Mumatuña mwabulañawu kutiyañana hamuloña wachaambu chekowa nanyichidi, twatela kusha wumi wetu hakatoña kulonda tukiñi amanakwetu hichikweti muloña nekowa hela muchidi wawuku. Neyi nyunza yinakuzuña njita, tukutondahu kutukasa mukaleya hela kufwa kubadika kusenda yitwa kulonda tukajahi nachu akwetu akakwitiya chili antu acheñi.—Yowanu 17:14, 16; 1 Yowanu 3:10-12.

13 Kwiteja kuhana wumi wetu kukoola amanakwetu bayi neyi diyi njila hohu yakumwekeshelamu kukeña kwakudihana enu aweniku. Kafwampi, antu antesha hohu diwu amwekeshahu dehi kukeña kwamuchidiwu. Hela chochu, neyi twakeña amanakwetu chikupu nawa twiteja kufwa kukoola wumi wawu, komana kwila tudihana muyuma yanyanya nikuzata nañovu kulonda tuyikwashi makonu nehi? Kudihana etu aweni kwatalisha mukuhana maheta etu kulonda antu acheñi ahetelimu. Twatwamijañaku yuma yinakukeñawu nichihandilu chawu kubadika chetu hela chakwila yuma yinakali. (1 AKorinda 10:24) Munjilanyi jajiwahi mutwatela kumwekeshela kukeña kwakudihana etu aweni?

Muchipompelu nimuChisaka

14. (a) Akulumpi akeñekaña kudihana munjilanyi? (b) Mwatiyaña ñahi nawakulumpi adikitaña chikupu muchipompelu chenu?

14 Akulumpi muchipompelu adihanaña chikupu hakwila nawu ‘abiñi mukanka wanyikoku.’ (1 Petulu 5:2, 3) Kushilahu hanyidimu yakwakamena yisaka yawu, atela kwikala nampinji yakwakamena nsañu yamuchipompelu namelela hela kunsa yanyilungu, kuloñesha jimpanji, kuya nakubiña nikutala hanyiloña yatela kusompawu. Akulumpi amavulu adihanaña cheñi munjila yikwawu, azataña nyidimu yahakupompa kwanyanya nikwamaneni nawa ekalaña mamembala aJikometi Jatiyañanaña naYipateli, Mazanvu Ahempulaña Ayeji Muyipateli. Amakwawu azataña mukudikeñela Mudimu waKutuña . Akulumpi, bayi muvulamena nenu kuhitila mukuzata namuchima wakudikeñela, kuzatisha mpinji yenu, ñovu jenu, nimali enu hakubiña nyikoku, dikwila nawu munakumwekesha kukeña kwakudihana enu aweniku. (2 AKorinda 12:15) Kudihana kwenu kwakufuma hamuchima akwihamekaña kudi Yehova, nichipompelu chimwabiñaña.—AFwilipi 2:29; AHeberu 6:10.

15. (a) Munjilanyi mwadihaninañawu añodi jawakulumpi? (b) Mwatiyaña ñahi nawambanda akwashanaña etejaña amfumujawu kuzatisha mpinji yatela kwikalawu nawu kunyidimu yachipompelu chenu?

15 Indi kutalisha hadi añodi jawakulumpi, komana awa ambanda ayikwashaña hiyadihanaña hakwila nawu amfumujawu akameni nyikokuku? Chalala mumbanda wadihanaña hakwila nawu mfumwindi azatishi mpinji yatela kwikalayi hamu nachisaka chindi kunyidimu yachipompelu. Toñojokenu cheñi hadi añodi jawankoñi añinza nikudihana kwadihanañawu hakwenda hamu nawamfumujawu kufuma kuchipompelu chimu nakuya kuchikwawu, nikufuma muñinza yimu nakuya muñinza yikwawu. Hiyekala netala dawuku nawa hadaha akaamaña hatudidi twashiyashana mulungu himulungu. Ambanda atwamijaku nyidimu yachipompelu hanyidimu yawu, twatela kuyihameka hakudihana kwawu nikukeña kwakudihana aweni.—AFwilipi 2:3, 4.

16. Munjilanyi mwadihaninañawu anvwali akaKristu hakukalakela anyanawu?

16 Tunateli kumwekesha ñahi kukeña kwakudihana etu aweni muchisaka? Anvwali mwadihanaña chikupu hakwila nawu mwakameni anyanenu kulonda muyikulisheña “nakufumba nikukonkomwena kwaYehova.” (AEfwesesa 6:4) Mwazataña mpinji yeneni nawa nyidimu yayizeyeshaña chikupu hakwila nawu muwani yakuda yawanyanenu, yakuvwala nihakukaama. Mwadihanaña chikupu hakwila nawu anyanenu ekali nayuma yakeñekaña muchihandilu. Mwazataña cheñi nañovu hakudiza nawanyanenu, kuya nawu kukupompa kwawakaKristu, nikuzata nawu mumudimu wakushimwina. (Kuhituluka 6:6, 7) Kukeña kwenu kwakudihana enu aweni kwamuzañaleshaña watachikili chihandilu chachisaka nawa chumichi chinateli kukojeja anyanenu akaheti wumi wahaya nyaaka.—Yishimu 22:6; AEfwesesa 3:14, 15.

17. Amayala akaKristu anateli kumwimbujola ñahi Yesu wadihanini?

17 Amayala, munateli kumwimbujola ñahi Yesu hakumwekesha kukeña kwakudihana enu aweni? Bayibolu yakulaña nawu: “Enu amayala, keñenuña añodi jenu neyi chakeñeliyi Kristu chipompelu nikudihana yomweni kuchikoola.” (AEfwesesa 5:25) Neyi chitunadizi, Yesu wakeñeli atumbanji twindi nankashi chakwila wayifwilili. Iyala mukaKristu wembujolaña Yesu wadihanini nawa wabulili ‘kuditiyisha yomweni kuwaha.’ (ARoma 15:3) Iyala wamuchidiwu watwamijañaku yuma yakeñañayi ñodindi. Hamukanjikijaña nindi akoñi yuma yejima kwesekeja nachinafuukuliyiku, ilaña wetejaña yuma yikwawu ayizati kwesekeja nachinakukeñayi iñodindi neyi kwosi chishina chamuNsona chinakufumpayi. Iyala wamwekeshaña kukeña kwakudihana yomweni watambwilaña wuselewa waYehova nawa ñodindi nianyanindi amukeñaña nikumulemesha.

Chumanyi Chimukwila?

18. Chumanyi chinateli kutusañumuna kwovwahila lushimbi lwaluha lwakukeñañana?

18 Kwovwahila lushimbi lwaluha lwakukeñañana hichapelaku, ilaña kudi chuma chatusañumunaña chikupu kwila mwenimu. Pawulu wasonekeli nindi: “Kukeña kukwetiyi Kristu kwatusañumunaña, muloña ichi dichitunakunkululi netu, muntu wumu wafwilili antu ejima . . . , nawa wafwilili antu ejima kulonda antu anakuhanda abuli kudihandila awenawu, ilaña amuhandili owu wayifwilili nawa asañwiliwu.” (2 AKorinda 5:14, 15) Chineli Yesu watufwilili, komana kwila tufwila kumuhandila nehi? Tunateli kwila mwenimu kuhitila mukulondela chakutalilahu chindi chakukeña kwakudihana yomweni.

19, 20. Chawaananyi chalema chatwinkayi Yehova, nawa tunateli kumwekesha ñahi netu tunachiteji?

19 Yesu hadiña nakulebumunaku hahosheliyi nindi: “Kwosi wukweti kukeña kunabadiki iku kwakwila nawu muntu ahani wumi windi kukoola amabwambu jindiku.” (Yowanu 15:13) Chelili eteji kuhana wumi windi kukoola etu, wamwekesheli kukeña kwindi kwasweja kwatukeñayi. Ilaña kudi muntu mukwawu watukeña chikupu. Yesu walumbulwili nindi: “Muloña Nzambi wakeñeli nankashi kaayi chakwila watemesheli Mwanindi wumu hohu, kulonda muntu wejima wukumukuhwelela akabuli kujilumuka, ilaña akekali nawumi wahaya nyaaka.” (Yowanu 3:16) Nzambi watukeñeli chikupu chakwila waheni Mwanindi neyi ifutu danyiloña, chumichi chatuletesha atwamwini kunshidi nikukufwa. (AEfwesesa 1:7) Ifutu danyiloña hichawaana chasweja kulema chatwinkayi Yehova, hela chochu, hatukanjikijaña nindi twiteji ifutu danyiloñaku.

20 Chidi kudetu kwiteja chawaana chaYehova. Munjilanyi? Kuhitila ‘mukumukuhwelela’ Mwanindi. Hitwatela kuhosha hohu netu tukweti chikuhweleluku. Chamwekenaña munyidimu yitwazataña niyuma yitwelaña muchihandilu chetu. (Yakoba 2:26) Twamwekeshaña netu twamukuhwelela Yesu Kristu kuhitila mukumulondela mafuku ejima. Neyi twila mwenimu tukatambwila nkisu yayivulu makonu nikumbidi, neyi chikulumbulula kapetulu kakukumishaku kawunu mukanda.

a Yesu amufwijilili mazeñi kayedi hadina ifuku, katachi kudi akulumpi jakudifukula, kuhiñahu kudi amashidika awaRoma. (Matewu 26:59-68; 27:27-30) Hela tuhu amusawili muniyi njila, womikili chakadi kutooba, nakushikija mazu awuprofwetu akwila nawu: “Hinabutili kumesu ami kuchiina yuma yakutiyisha nsonyi nimazeñiku.”—Isaya 50:6.