Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 15

“Watiyili Wushona”

“Watiyili Wushona”

“Mwanta, toneshaku mesu etu”

1-3. (a) Chumanyi chineliyi Yesu haneli amputamesu ayedi akakulombalomba amulembeleli nawu ayikwashi? (b) Indi mazu akwila nawu “watiyili wushona” atalisha mudihi? (Talenu tumazu twaheshina.)

 AMPUTAMESU ayedi anashakami kunsa yamukwakwa, kukamwihi naYeriku. Dikwenzañawu mafuku ejima nakushakama heluña hahitilaña antu amavulu nakulombalomba. Hela chochu, hanidi ifuku, akumona chihayamisha chikuhimpa chihandilu chawu.

2 Neyi mukulambula kwadisu, akakulombalomba hiyakutiya ipumba. Hamuloña wakubula kwiluka yuma yinakumwekana, mukakulombalomba wumu hakwihula chinaleteshi antu azañalali. Hiyakumuleja nawu: “Yesu wakuNazareta nakuhita!” Yesu wudi halwendu lwakuya kuYerusalema kakukumishaku. Ilaña hadi nkawindiku; mazaza awantu anakumulondela. Chinatiyiwu nawu Yesu nakuhita, akakulombalomba hiyakuleta ipumba kuhitila mukubilela nawu: “Mwanta, Mwana kaDavidi, tutiyili luwi!” Mazaza awantu hiyakuyizuwila, hiyakuyihoshola nawu mwenenu nzo-o, ilaña awa amayala anakukeña nankashi nawu ayikwashi. Dichi hiyakusweja nikubilela.

3 Yesu hakutiya anakubilela nañovu hakachi kezaza dawantu. Hanu dinu chumanyi chikwilayi Yesu? Kudi yuma yayivulu yinakutoñojokayi. Wudi kwakwihi nakutachika mulungu wakukumisha chihandilu chindi chaheseki. Neluki nindi chayayi kuYerusalema akumukabisha nikumujaha munjila yatama. Hela chochu, hanadiwuli antu anatwalekihu kubilelaku. Hakwimana nakuhosha nindi ayileti owu anakubilela kwadiyi. Hiyakumulembelela nawu: “Mwanta, toneshaku mesu etu.” ‘Muloña wakuyitiyila wushona,’ Yesu nayikwati hamesu nawa anatachiki kumona. a Chakadi nikukwata kumatahu, anatachiki nikumulondela Yesu.—Luka 18:35-43; Matewu 20:29-34.

4. Yesu washikijili ñahi wuprofwetu wahosheleña nawu “Antu akehelamu . . . wakayitiyila wushona”?

4 Iyi bayi neyi diyi mpinji yatiyililiyi Yesu antu wushona hohuku. Kakavulu, Yesu wadiña nakutiyila antu wushona adiña nakukala kwashiyashana. Wuprofwetu wamuBayibolu washimwineñahu dehi nawu “Antu akehelamu . . . wakayitiyila wushona.” (Isamu 72:13) Mwamweni, Yesu wadiña namuchima wakutiyila antu wushona. Wakeñeleña njila jakuyikwashilamu. Wushona diwamuletesheleña kushimwina chikupu. Tutalenu Nyikanda yaNsañu Yayiwahi chiyamwekeshaña Yesu chatiyilileñayi antu wushona munhoshelu nimuyilwilu yindi nichitwatela kutiyila antu wushona neyi chelileñayi.

Kutoñojokelaku Antu Amakwawu

5, 6. Yakutalilahwinyi yinakumwekesha nawu Yesu wadiña namuchima wawushona?

5 Yesu wadiña nakutoñojokelaku antu chikupu. Welukileña kukala kwamweneñawu nawa wayitiyilileña wushona chakabakeneñawu. Hela chakwila hahitili mukukala kwejima kwamweneñawu antuku, ilaña chamukatileña chikupu kumuchima. (AHeberu 4:15) Hakuuka mumbanda wakatili chikatu chakupweka mashi hadi yaaka 12, washimwini nindi chikatu chindi ‘himusoñu wafwana,’ nawa welukili nindi wamumwesheli ilamba deneni nankashi. (Maku 5:25-34) Chamweniyi Mariya niantu amakwawu adilileña Lazaru wafwili, chamuneñesheli chakwila chamutapili kumuchima. Hela chakwila welukili nindi wukumusañula Lazaru, Yesu watiyili wushona chakwila mumesu indi mwenzeli kwamadilu.—Yowanu 11:33, 35.

6 Mpinji yimu, mukambumba wayili kudi Yesu nakumulembelela nindi: “Neyi wunakeñi, ntookeshi.” Indi Yesu, muntu waloña nawa wabulileña kukata, wamwakwili nindidi? Wamutiyilili luwi mukambumba. Chalala, “watiyili wushona.” (Maku 1:40-42) Kuhiñahu wakoñeli chihayamisha. Welukili chikupu nindi akambumba adiña namajilu kwesekeja naNshimbi nawa hiyayitejeleña kushakama nawakwawu antuku. (ALevi 13:45, 46) Yesu wadiña nañovu yakuuka ona iyala chakadi kumukwata. (Matewu 8:5-13) Ilaña wafuukwilihu kwolola chikasa chindi nakumukwata mukambumba, nakuhosha nindi: “Nakeñi! Tookaku.” Hohenohu mbumba yamumanini. Yesu wamutiyilili wushona waweni.

“Dakamenenuña”

7. Chumanyi chikutukwasha kwikala namuchima wawushona, nawa tunateli kumwekesha ñahi ichi chilwilu?

7 Hakwikala akaKristu, atuleja nawu tumwimbujoleña Yesu kulonda tutiyileña antu wushona. Bayibolu yatukoleshaña nawu ‘tudakameneña.’ b (1 Petulu 3:8) Chatukalilaña kwiluka yihuñu yamonañawu antu ayekelaña nayikatu hela adi nachineñi, sweje-e neyi kanda tuhiteñahu dehi mukukala kwamuchidiwu. Hela chochu, anukenu nenu hakwila nawu tumutiyili muntu wushona hichinatalishi mukwila nawu chiña tumona kukala kunakumonayiku. Yesu wayitilileña antu akata wushona hela chakwila yena hakatilihuku. Hanu dinu, tunateli kwikala ñahi namuchima wawushona? Kuhitila mukutiyilila nakanañachima neyi antu anakukabakana anakutulumbulwila chinakutiyawu chakufuma hamuchima. Twatela kudihula netu, ‘Neyi yami nadiña nakukala kwamuchidiwu, nadi kutiya ñahi?’ (1 AKorinda 12:26) Neyi tusweja kuyitoñojokelañaku akwetu anakumona yihuñu, dikwila nawu tukutwesha “[kukundeja] antu ananeñi.” (1 ATesalonika 5:14) Mpinji jikwawu, tunateli kumwekesha muchima wakuyitoñojokelaku akwetu munhoshelu yetu nimukudilila hamu nawu. Mukanda waARoma 12:15 wahosha nawu: “Dilenuña nanowu anakudila.”

8, 9. Yesu wayitiyilili ñahi antu wushona?

8 Yesu wadiña nakutoñojokelaku antu, nawa wakoñeleña yuma yayizañalesheleña. Anukenu mpinji yamuleteleliwu Yesu iyala wumu wakabakeneña hakuhosha nawa njika matu. Hadaha, chelukiliyi nindi owu iyala watiyileña nsonyi, Yesu wakoñeli chuma chabulileñayi kwila hakuuka antu amakwawu: “Wamutwalili owu iyala kwakankawindi.” Kuhiñahu, chelili namutwali dehi kwakankawindi kwakadi izaza dawantu, wamuukili owu iyala.—Maku 7:31-35.

9 Yesu cheñi watiyili wushona chelili antu amuleteli iyala wumu mputamesu kulonda amuuki. Yesu “wamukwatili iyala mputamesu kuchikasa nakumwidisha hanji yamukala.” Kufumahu, wamuukili iwu iyala chovu-chovu. Hadaha wakeñeleña nindi yitoñojoka nimesu aniwu iyala atachiki kumona lubanji lwayuma yejima chovu-chovu. (Maku 8:22-26) Mwamweni, Yesu watoñojokeleleñaku antu chikupu!

10. Munjilanyi mutunateli kumwekeshela netu twatoñojokelañaku akwetu?

10 Chineli tudi akakumulondela Yesu, twatela kwikala namuchima wakutiyila akwetu wushona. Dichi, twatela kudiyuula hakuhosha, nakwanuka netu kutuboka kunateli kuneñesha akwetu. (Yishimu 12:18; 18:21) Chineli akaKristu hiyakeñaña kuneñesha akwawuku, hiyahoshaña mazu akuketola, akusekesha niakasawuntuku. (AEfwesesa 4:31) Enu akulumpi, munateli kumwekesha ñahi nenu mwatoñojokelañaku akwenu? Neyi himukufumba muntu, zatishenu mazu aluwi, kulonda muntu imunakufumba amoni nindi munamulemeshi. (AÑalija 6:1) Enu anvwali, munateli kumwekesha ñahi nenu mwatoñojokelañaku anyanenu? Neyi himukufumba anyanenu, fwilenu kuyifumba munjila yayiwahi chakadi kuyisawula.—AKolosi 3:21.

Kukeña Njila Jakukwashilamu Amakwawu

11, 12. Nsañwinyi yamuBayibolu yamwekeshaña nawu Yesu hiyamulembeleleña hakwila nawu atiyili antu wushonaku?

11 Kakavulu Yesu hadiña nakuchiñilila nindi antu enzi nakumulembelela nawu ayitiyili wushonaku. Wushona diwasañumunaña muntu kukwasha akwawu. Dichi wushona diwamuletesheleña Yesu kukeña njila mwakukwashila antu. Chakutalilahu, izaza dawantu chidashakamini naYesu hadi mafuku asatu, chakadi kukwata hakanwa, kwosi muntu niwumu wamulejeli Yesu nawu antu anafwi nzala hela nawu ayikeñeli yakudaku. Nsañu yahosha nawu: “Yesu watambikili atumbanji twindi nawa wayilejeli nindi: ‘Natiyili izaza dawantu wushona, muloña anashakami nanami mafuku asatu nawa adana yakuda. Hinnakukeña kuyileka ayi nanzalaku, akenda kafwa chinzeya munjila.’” Kuhiñahu, welili chihayamisha chakufuma hamuchima nakudiisha izaza dawantu.—Matewu 15:32-38.

12 Talenu nsañu yikwawu yamwekeni. Mu 31 C.E., Yesu chashikiliyi kukamwihi namusumba waNena, wawanini antu anakudila. Antu afumineña mumusumba anasendi mufu, hadaha ayileña kumajamu adiña kwakwihi nampidi nakujiika “mwana weyala wumu hohu wamumbanda ntuluwa.” Toñojokenu hachineñi chatiyili mama yindi. Wayileña nakujiika mwanindi wumu hohu, nawa hadiña neyala wakumukundejaku. Hakachi kawantu ejima ayileña kumajamu, Yesu washikeneni ‘dakumumona’ iwu mumbanda ntuluwa washalili makasa munshiñu. Yesu chamumweniyi, “wamutiyilili wushona.” Kwosi wamukanjikijili kwila chumichiku. Wushona wamuletesheli kukeña njila yakukwashilamu antu. Dichi “waswinini kwakwihi nakukwata kumutembu,” nawa wamusañwili iwu kansi weyala. Chumanyi chahiñilihu? Yesu hamulejeli iwu kansi weyala nindi atachiki kulondela izaza deneni dawantu damulondeleleña Yesuku. Ilaña Yesu “wamuhanini kudi mama yindi” nakuyileta hamu cheñi neyi chisaka kulonda amuhembeña mama yindi.—Luka 7:11-15.

Keñakeñenu njila jakukwashilamu antu anakaankili

13. Tunateli kumwimbujola ñahi Yesu neyi tukeña njila yayiwahi yakukwashilamu antu anakaankili?

13 Tunateli kwimbujola ñahi chakutalilahu chaYesu? Mwamweni, hitunateli kudiisha antu muchihayamisha hela kusañula afuku. Hela chochu, tunateli kumwimbujola Yesu kuhitila mukukeña njila jakukwashilamu antu anakaankili. Mukwetu mukakwitiya nateli kwikala mukukala kweneni neyi mali adiñayi nawu anamumani hela neyi anamuhañi mudimu. (1 Yowanu 3:17) Hadaha itala dantuluwa dinahumuki, nawa dinakukeñeka kudiwahisha swayi. (Yakoba 1:27) Indi kwiji kudi chisaka chinafwishi nawa chinakukeñeka kuchikundeja hela kuchikwasha. (1 ATesalonika 5:11) Neyi tunamoni antu adi mukukaankila chikupu, hitukushakama hamaseki nakutalila netu chiña enzi nakutuleja mwaka dinu tuyikwashiku. (Yishimu 3:27) Wushona wukutuletesha kukeña njila mwakuyikwashila kwesekana nahakumina ñovu jetu. Mwatela kwanukaña nenu neyi muyilila antu kakawahi nimuyuma yantesha hohu, hela muhosha mazu antesha akufuma hamuchima akukundeja, chumichi chinateli kumwekesha nawu mukweti wushona chikupu.—AKolosi 3:12.

Wushona Wamuletesheli Kushimwina

14. Muloñadi Yesu chatwamijililiku mudimu wakushimwina nsañu yayiwahi?

14 Neyi chitwadizili muChibalu 2 chawunu mukanda, Yesu welili chuma chachiwahi chitwatela kwimbujola kutalisha hakushimwina nsañu yayiwahi. Wahosheli nindi: “Natela cheñi kushimwina nsañu yayiwahi yaWanta waNzambi kunyisumba yikwawu, muloña ichi dichantemesheleliwu.” (Luka 4:43) Muloñadi chatwamijililiku iwu mudimu? Muloña wakumukeña Nzambi. Hela chochu, kudi chuma chikwawu chamuletesheli Yesu atwamijiku mudimu wakushimwina: Muloña wakutiyila antu wushona chikupu kwamukojejeli kuyikwasha kuspiritu. Njila yimu yabadika chikupu hanjila jejima mwamwekesheleliyi wushona , yadiña yakudiisha antu adiña nanzala yakuspiritu. Tuhanjekenu hayuma yiyedi yamwekeni yinakumwekesha Yesu chamweneñayi antu ashimwinineñayi. Kuhanjeka haniyi yuma yamwekeni, kukutukwasha kwiluka yuma yatuleteshaña tuyeña mumudimu wakushimwina.

15, 16. Shimunenu yuma yiyedi yamwekeni yinakumwekesha Yesu chamweneñayi antu ashimwinineñayi.

15 Mu 31 C.E., hanyima yakushimwina nankashi hadi yaaka yiyedi, Yesu watandumwini mudimu windi nakutachika “[kuhitañana] munyisumba nimunyikala yejima” yamuÑaliliya. Yuma yamweniyi yamutapili kumuchima. Kapostolu Matewu washimwini nindi: “Chamweniyi mazaza awantu, wayitiyilili wushona, muloña ayikabishileña nikuyuumba chisayikila neyi anyikoku akadi kabiña.” (Matewu 9:35, 36) Yesu wayitiyilili antu wushona. Welukili chikupu nindi adiña nanzala yakuspiritu. Welukili cheñi nindi ayikabishileña nikuyidiwula nankashi kudi antu ateleleli kuyibiña, anlomboli jakudifukula. Hamuloña wakuyitiyila wushona waweni, Yesu wazatili nañovu chikupu hakwila yayishimwini antu nsañu yakuchiñeja. Kwosi chuma chikwawu chakeñeleñawu nankashi kubadika nsañu yayiwahi yaWanta waNzambiku.

16 Chuma chamuchidiwu chamwekeni cheñi chimwahitili tukweji, kwakwihi nampinji yakwikala naChipandakenu mu 32 C.E. Hampinji yeniyi, Yesu niapostolu indi akandamini muwatu nakuya kwishinadi daKaluñalwiji kaÑaliliya nakukeña iluña kwamwena kulonda anookeliku. Ilaña izaza dawantu dakulishili kuchikumu lufuchi, nawa ashikileñahu dehi kwayileña watu. Chumanyi cheliliyi Yesu? “Chafuminiyi muwatu, wamweni izaza deneni dawantu, wayitiyilili wushona, muloña adiña neyi anyikoku akadi kabiña. Dichi watachikili kuyitañisha yuma yayivulu.” (Maku 6:31-34) Cheñi, Yesu “wayitiyilili wushona” muloña antu afwili nzala yakuspiritu. Kufwana “anyikoku akadi kabiña,” adiña nanzala yakuspiritu nawa adidiishileña awenawu. Yesu wayishimwinineña antu muloña wakuyitiyila wushona bayi neyi muloña wakukeña kuyikwasha hohuku.

Tiyilenuña antu wushona hakushimwina

17, 18. (a) Chumanyi chatusañumunaña kuzata mumudimu wakushimwina? (b) Tunateli kwikala ñahi namuchima wakutiyila antu wushona?

17 Chumanyi chatusañumunaña etu akakumulondela Yesu kuya mumudimu wakushimwina? Neyi chitwadizili muKapetulu 9 kawunu mukanda, atwinka mudimu wakushimwina nikwilisha atumbanji. (Matewu 28:19, 20; 1 AKorinda 9:16) Ilaña bayi tuzataña iwu mudimu netu chakala atuleja nawu tuwuzateñaku. Chuma chacheni chatuleteshaña tushimwineña nsañu yayiwahi yaWanta windi, muloña twamukeña Yehova. Twashimwinaña cheñi muloña wakutiyila wushona antu akuhwelela muyuma yacheñi. (Maku 12:28-31) Hanu dinu, tunateli kwikala ñahi namuchima wakutiyila antu wushona?

18 Twatela kumona antu neyi chayimweneñayi Yesu nindi “ayikabishileña nikuyuumba chisayikila neyi anyikoku akadi kabiña.” Fwikijenu chimunateli kwila neyi muwana mwana kamukoku najimbali nakululuta. Kwosi kabiña wakumutwala kumunyenvu nikukaloña nakunwa menji, nawa nafwi nzala nimpwila. Himukumutiyila iwu mwana kamukoku wushonaku? Komana himukumukeñela yakuda nikumwinka menji akunwaku? Iwu mwana kamukoku wudi neyi antu amavulu achidi kanda eluki nsañu yayiwahi. Hamuloña wakuyidiwula kudi atubiña amukwitiya kwakutwamba, awa antu adi nanzala nimpwila yakuspiritu nawa kwosi yuma yayiwahi yakumbidi yinakuchiñejawuku. Ilaña etu tukweti yuma yinakukeñawu: yakuda yayiwahi yakuspiritu nimenji achalala amanishaña mpwila ekala Mwizu daNzambi. (Isaya 55:1, 2) Neyi tutoñojoka hanzala yakuspiritu yinakutiyawu antu adi mukaayi, chatuleteshaña kuyikwasha. Neyi tukutiyilaña antu wushona neyi chayitiyilileñayi Yesu, tukuzataña hakumina ñovu jetu kulonda tuyishimwineña nsañu yakuchiñeja yaWanta.

19. Chumanyi chitwatela kwila kulonda tusañumuni kadizi waBayibolu wunashikihu hakwila atachiki kuzata mudimu wakushimwina?

19 Tunateli kukwasha ñahi antu hakwila alondeleña chakutalilahu chaYesu? Twili netu tunakukeña kukolesha kadizi wetu waBayibolu wunashikihu kulonda atachiki kuzata mudimu wakushimwina. Indi kwiji tunakukeña kukwasha muntu wazeya kulonda atachiki kuzata chikupu mumudimu wakushimwina. Tunateli kuyikwasha ñahi? Twatela kusañumuna nyichima yawu. Anukenu nenu Yesu wasambilili ‘kuyitiyila antu wushona,’ kuhiñahu dinu hakuyitañisha. (Maku 6:34) Dichi neyi tukwasha kadizi waBayibolu hela mukakushimwina wunazeyi kulonda ekali namuchima wawushona, muchima windi wunateli kumusañumuna kulonda amwimbujoleña Yesu nikushimwina antu nsañu yayiwahi. Tunateli kumwihula netu: “Kutambwila nsañu yaWanta kunayileteshi ñahi kuhimpa chihandilu chenu? Indi antu achidi kanda eluki iyi nsañu, komana niwena hiyanakukeña nsañu yayiwahiku? Chumanyi chimwatela kwila hakwila muyikwashi?” Mwamweni, kumukeña Nzambi chikupu nikwikala namuchima wakufwila kumukalakela dikwasañumunaña muntu kukalakala mumudimu wakushimwina.

20. (a) Kwikala mukakumulondela Yesu kwatalisha mudihi? (b) Yumanyi yitwakahanjekahu mukapetulu kanalondelihu?

20 Kwikala mukakumulondela Yesu hikwatalisha hohu mukuhosha mazu ahosheleñayi nikwila yuma yelileñayiku. Twatela kwikala “nayitoñojoka niyilwilu” neyi yadiñayi nayu. (AFwilipi 2:5) Dichi twasakililaña nankashi, muloña Bayibolu yatulejaña chatiyileñayi Yesu nichatoñojokeleñayi, yumiyi yamwekeneneña munhoshelu nimuyilwilu yindi. Neyi twiluka “yitoñojoka yaKristu,” tukunyakalaña kutiyila antu wushona nawa tukuyakamenaña neyi Yesu chakameneneñayi antu amavulu. (1 AKorinda 2:16) Mukapetulu kanalondelihu, twakahanjeka hanjila jashiyashana mwamwekesheleliyi Yesu kukeña kudi atumbanji twindi.

a Mazu achiGiriki abalumunawu nawu “watiyili wushona” himazu alema nankashi azatishañawu muchiGiriki kutalisha hanyidimu yawushona. Mukanda wumu wahosha nawu awa mazu hiyatalisha “hohu haluwi lwenzaña hamuloña wakumona muntu wunakukabakanaku, ilaña hakufwila kukwasha muntu nikumanisha makabi anakumonayi.”

b Izu dachiGiriki dabalumunawu nawu “dakamenenuña” muchiGiriki daya mukwila nawu “kukabakena hamu.”