Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KAPETULU 10

“Chasonekewa Nawu”

“Chasonekewa Nawu”

“Dalelu, iyi nsona . . . yinashikijewi”

1-3. Chumanyi chalema chinakukeñayi Yesu nindi antu amuNazareta eluki, nawa wunsahwinyi wunamwekeshiyi?

 DIHANATACHIKIYI Yesu mudimu windi wakushimwina. Kristu nafunti kumukala wawu kuNazareta. Nakufwila kukwasha antu kwiluka chuma chalema nawu: Diyi Mesiya akaniniwu dehi. Wunsahwinyi wunamwekeshiyi?

2 Chakubula nikujina, antu amavulu anakufwila kumona chihayamisha. Atiyili nsañu yayivulu kutalisha hanyidimu yakuhayamisha yakoñeliyi Yesu. Hela chochu, nayikoñelihu chihayamisha wanyi. Ilaña, neñili musinagogi neyi chelileñayi dikalu. Hakwimana nakutaña nawa hiyakumwinka muvuñilu waIsaya. Muvuñilu weniwu wadiña wawulehi nawa Yesu hakuvuñulula nyivuñilu chachiwahi sampu nichinawaniyi nsañu yinakukeñayi. Kuhiñahu hakutaña nezu datiyakana nsañu yekala haIsaya 61:1-3.—Luka 4:16-19.

3 Chakadi nikujina, izaza deluka iyi nsañu. Hiwuprofwetu wahosha hadi Mesiya. Antu ejima adi musinagogi anakumutala Yesu, anamweni nzo-o. Kuhiñahu Yesu hakuyilumbulwila chikupu nindi: “Dalelu, iyi nsona yimunatiyi yinashikijewi.” Antu anahayami namazu amawahi anahoshiyi, ilaña amavulu anakukeña kumona chihayamisha. Ilaña Yesu hakuyileja nachakutalilahu chamuNsona kulonda yamwekeshi nindi adana chikuhwelelu. Kuhiñahu, antu amuNazareta hiyakukeña kumujaha.—Luka 4:20-30.

4. Yumanyi yayiwahi yeliliyi Yesu mumudimu windi wakushimwina yitwatela kumwimbujola, nawa yumanyi yitukudiza mukanu kapetulu?

4 Hanidi ifuku, Yesu welili chuma chazatishileñayi mumudimu windi wakushimwina. Washindameneni chikupu Hezu daNzambi donenawu. Mwamweni, yihayamisha yakoñeleñayi yadiña yalema nankashi muloña yamwekesheleña nawu wadiñi naspiritu yaNzambi. Ilaña, Yesu walemeshili chikupu Nsona Yajila. Tutalenu yuma yayiwahi yelili Yesu yitwatela kwimbujola. Tukudiza Mwanta wetu chazatishileñayi Izu daNzambi, kuhakwilaku Izu daNzambi, nikulumbulula Izu daNzambi.

Kuzatisha Izu daNzambi

5. Yesu wakeñeleña nindi antu eluki chumanyi, nawa wamwekesheli ñahi nindi mazu ahosheleñayi adiña alala?

5 Yesu wakeñeleña antu eluki kwafumineña nsañu yindi. Wahosheli nindi: “Yuma yinatañishaña yami wanyi, ilaña yanowu wantemesheli.” (Yowanu 7:16) Mpinji yikwawu, wahosheli nindi: “Hinadililaña chuma hela chimuku; ilaña nahoshaña yumiyi neyi chanlejeliwu kudi Tata.” (Yowanu 8:28) Wahosheli cheñi nindi: “Yuma yinahoshaña, hinayihoshaña nayitoñojoka yami ami aweniku, ilaña Tata wadikunda nanami diyi wunakuzata nyidimu yindi.” (Yowanu 14:10) Yesu wamwekesheli nindi awa mazu alala chazatishileñayi kapampa kakavulu Izu daNzambi dasonekewa.

6, 7. (a) Yesu wavulileña ñahi kuzatisha Nsona yachiHeberu, nawa muloñadi iyi nsañu chiyinekalili yakutiyisha kuwaha? (b) Yuma yatañishileñayi Yesu yambukili ñahi nayatañishileñawu ansoneki?

6 Neyi tushinshika chikupu hamazu aYesu asonekawu, tukuwana netu wazatishili hela kutena nyikanda yaNsona yachiHeberu kubadika hachikunku. Hadaha hakusambila munateli kutoñojoka nenu dimu wanyi. Munateli kujinoka nenu, hayaaka yisatu nachikunku yazatiliyi mudimu wakutañisha nikushimwina wazatishili wanyi nyikanda yejima yonenawu yadiñaku hayina mpinji. Hela chochu, hadaha wayizatishili. Ilukenu nenu asoneka hohu nsañu yantesha hamazu ahosheliyi Yesu niyuma yeliliyi. (Yowanu 21:25) Kafwampi munateli kutaña mazu aYesu ejima asonekawu mumaora antesha hohu. Hanu dinu toñojokenu chumichi, Yesu wahosheli hadi Nzambi nihaWanta windi mumaora antesha nawa hampinji yoyimu wateneni nyikanda yaNsona yachiHeberu kubadika hachikunku. Kubombelahu, Yesu havulileña kwikala nanyivuñiluku. Hampinji yahosheliyi Mpanji yindi yahaMpidi yaya mpuhu, wazatishili nikutena nsañu yayivulu yekala muNsona yachiHeberu yahembeleliyi kumutu.

7 Yuma yazatishiliyi Yesu yamwekeshaña nawu walemesheli nankashi Izu daNzambi. Antu amutiyilileña “ahayamini chikupu nantañishilu yindi, muloña wayitañishileña neyi muntu wukweti wuswa, bayi neyi ansonekiku.” (Maku 1:22) Hampinji yatañishileñawu ansoneki avulileña kutena nshimbi jawaYudeya, nawa azatishileña nsañu jawarabi ataña nankashi akushankulu. Chatañishileñayi Yesu hadiña nakushindamena hanshimbi jawaYudeya hela arabiku. Ilaña welukili nindi Izu daNzambi dalema nankashi. Wavulileña kuhosha nindi: “Chasonekewa nawu.” Wazatishileña kakavulu iyi nhoshelu hela mazu adifwanaku hakutañisha atumbanji twindi nikwolola yitoñojoka yaheña.

8, 9. (a) Indi Yesu wamwekesheli ñahi nindi ñovu jindi jafumini Mwizu daNzambi hakuwahisha tembeli? (b) Anlomboli jakudifukula asawili ñahi Izu daNzambi hatembeli?

8 Hampinji yawahishiliyi Yesu tembeli muYerusalema wahosheli nindi: “Chasonekewa nawu, ‘Itala dami akaditena nawu itala dakulombelamu,’ ilaña enu munakudibalumuna diikali iyeñu dawatupondu.” (Matewu 21:12, 13; Isaya 56:7; Yeremiya 7:11) Hanyima yakuwahisha tembeli wakoñeli nyidimu yakuhayamisha yayivulu. Atwansi atiyili kuwaha nankashi nawa atachikili kumuhameka. Hela chochu, anlomboli jakudifukula ahilili nakumwihula Yesu neyi chakwila watiyili chahosheleñawu atwansi. Wayakwili nindi: “Eña. Komana kanda mutañeñahu dehi awa mazu akwila nawu, ‘Wunakojeji mazu akushimeka afumeña mutunwa twanyana yanyanya ninyikeki’?” (Matewu 21:16; Isamu 8:2) Yesu wakeñeleña ana antu eluki nawu yuma yadiña nakumwekana hatembeli ayisoneka Mwizu daNzambi.

9 Nkumininaku, ana akulumpi jakudifukula amulukukili Yesu nakumwihula nawu: “Yuma yejimiyi wayikoñaña nañovu janyi?” (Matewu 21:23) Yesu wayilejeli yuma yayivulu hatooka kutalisha kwafumishiliyi ñovu jindi. Hatañishileña yuma yayiha yakufuma hamuchima windiku. Washimwineña yuma yahoshawu Mwizu daTata yindi donenawu. Dichi ana atupristu niansoneki amusawili Yehova niIzu dindi. Yesu wateleleli kuyizuwila chikupu chamwekesheliyi hatooka yitoñojoka yawu yatama.—Matewu 21:23-46.

10. Tunateli kumwimbujola ñahi Yesu hakuzatisha Izu daNzambi, nawa yozelwinyi yitukweti yabulili kwikala naYesu?

10 Kufwana Yesu, akaKristu alala makonu ashindamenaña Hezu daNzambi mumudimu wakushimwina. AYinsahu jaYehova ayiluka mukaayi kejima nawu adikita chikupu mumudimu wakuleja antu nsañu yamuBayibolu. Nyikanda yetu yazatishaña nikuhosha nankashi hansañu yamuBayibolu. Dichitwelaña nimumudimu wetu wakushimwina, twafwilaña kuhosha haNsona neyi tunakuhanjeka nawantu kudi kwejima. (2 Timotewu 3:16) Twazañalalaña neyi muntu atwiteja kutaña Bayibolu nikuhanjeka nindi chalemena Izu daNzambi nikumulumbulwila mudatalisha. Kafwampi, hitukweti wuswa wakwanuka yuma neyi Yesu wawaninaku, ilaña tukweti yozelu yayivulu yatela kutukwasha yabulili kwikala naYesu. Kubombela haBayibolu yamukuma yinakwidishawu mumadimi amavulu, tukweti nyikanda yashindamena haBayibolu yinateli kutukwasha kuwana vasi yejima yitunakukeña. Dichi twatela kutwalekahu kuzatisha Bayibolu nikuyileja antu nsañu yekalamu mpinji yejima!

Kuhakwilaku Izu daNzambi

11. Muloñadi Yesu chavulileñayi kuhakwilaku Izu daNzambi?

11 Yesu welukili nindi antu avulileña kuzatisha Izu daNzambi chatama, ilaña chumichi hichamuhayamishiliku. Yesu walombeli kudi Tata yindi nindi: “Izu deyi hichalala.” (Yowanu 17:17) Yesu welukili chikupu nindi Satana, “nyuuli wakaayi” “hisakutwamba nawa diyi tata yakutwamba.” (Yowanu 8:44; 14:30) Hakudikaña nakweseka kwaSatana, Yesu wazatishili nsañu yamuNsona kapampa kasatu. Satana wazatishili nsañu yahavasi yimu yamuMasamu nakuyizatisha chatama mumushikila nawa Yesu wamwakwili kuhitila mukuhakwilaku Izu daNzambi kulonda abuli kudizatisha chaheña.—Matewu 4: 6, 7.

12-14. (a) Anlomboli jakudifukula adiwili ñahi Nshimbi jaMosi? (b) Yesu wahakwililiku ñahi Izu daNzambi?

12 Yesu wavulileña kuhakwilaku Nsona Yajila kulonda abuli kuyizatisha chatama. Antañishi amukudifukula amumafuku indi azatishileña Izu daNzambi munjila yaheña. Aswejeli kukonkomwena hakuhemba tuyuma twanyanya muNshimbi jaMosi, ilaña akañenyeña kuzatisha yishina hashindameneni nshimbi. Dichi akolesheleña kudifukula kwakumesu hohu, kusha maana hammwekenu yawuntu wahanji kubadika yuma yalema yidi neyi wuñanji, luwi nichikuhwelelu. (Matewu 23:23) Yesu wahakwililiku ñahi Nshimbi jaNzambi?

13 MuMpanji yindi yahaMpidi, Yesu wazatishili kakavulu nhoshelu yakwila nindi “mwatiyili mwayilejeliwu nawu,” kulonda alumbululi Nshimbi jaMosi jasonekeliwu. Wabombeleleñahu nhoshelu yakwila nindi ilaña “inakuyileja nami,” kulonda alumbululi chishina chashimuna yuma yalema yabadika kuhemba Nshimbi. Komana hadiña nakwovwahila Nshimbiku? Inehi, wadiñi nakuyihakwilaku. Chakutalilahu, antu elukili jiika lushimbi lwakwila nawu “Bayi wujaha muntuku.” Ilaña Yesu wayilejeli nindi neyi elukili nkeñelu yanshimbi hiyadi kuhela muntuku, muloña kuhelañana dikwaleteshaña muntu kujahana, dikwila nawu kufumpa nshimbi. Chochimu, kutala muntu wabula kwikala mwinikweyi namesu akumufwila, hikufumpa chishina hashindamena lushimbi lwaNzambi lwakaanisha kwila wuvumbi.—Matewu 5:17, 18, 21, 22, 27-39.

14 Nkumininaku, Yesu wahosheli nindi: “Mwatiyili dehi mwahosheliwu nawu: ‘Watela kukeña mukwenu nakuhela chilumbu cheyi.’ Ilaña ami inakuyileja nami: Twalekenuhu kukeña ayilumbu jenu nawa yilombelenuñaku antu ayikabishaña.” (Matewu 5:43, 44) Komana lushimbi lwakwila nawu “[kuhela] chilumbu cheyi” alufumishili Mwizu daNzambi? Inehi, anlomboli jakudifukula diwu atañishileña ilu lushimbi nawa alutuñili awenawu. Alemesheli yitoñojoka yawu kubadika Nshimbi jaNzambi jaloña. Yesu wahakwililiku Izu daNzambi chakadi woma kulonda abuli kudihimpa natushidikilu twawantu twatama.—Maku 7:9-13.

15. Yesu wahakwililiku ñahi Nshimbi jaNzambi kulonda abuli kujimona neyi jakala kulondela?

15 Anlomboli jakudifukula cheñi aletesheli Nshimbi jaNzambi jimwekaneña neyi jakala kulondela. Hampinji yahitileñawu atumbanji twaYesu mumaha atidiku nakukotola nyitu yatidiku yantesha, aFwarisi amakwawu ahosheli nawu anakujilola Sabata. Yesu wazatishili chakutalilahu chamuNsona hakuhakwilaku Izu daNzambi kutalisha hayitoñojoka yawu yaluwa. Yesu wateneni nsañu yimu hohu yekala muNsona yahosha hadi Davidi niantu jindi ayili kutembeli nakuda mankendi akutenteka kumesu aNzambi hanji yeluña dajila hafwiliwu nzala. Yesu wayilejeli ana aFwarisi nindi atiyishishili wanyi chikuma chahosha haluwi niwushona waYehova.—Maku 2:23-27.

16. Anlomboli jakudifukula ahimpili ñahi nshimbi yaMosi yahosha hakuseña mumbanda, nawa Yesu wayilejeli nindidi?

16 Anlomboli jakudifukula ashilimu tushidikilu twawantu kulonda azeyeshi Nshimbi jaNzambi. Chakutalilahu, Nshimbi yetejeli iyala kuseña ñodindi neyi namonimu “chuma chatama” mudi ñodindi, chuma chidi neyi kukala kweneni kwaleteleña kasawuntu muchisaka. (Kuhituluka 24:1) Hela chochu, mumafuku aYesu anlomboli jakudifukula azatishileña ilu lushimbi neyi lusesa lwakwiteja iyala kuseña ñodindi hanyiloña yidi yejima hela neyi asukumisha yakuda. a Yesu wayilejeli nindi azatishileña chatama mazu aMosi onenawu. Kuhiñahu wayilejeli nshimbi jaYehova jahatachi jahosha hawulu, dikwila nawu kusumbula mumbanda wumu hohu, kumuseña chiña namuloña wawuvumbi hohu.—Matewu 19:3-12.

17. AkaKristu makonu anateli kumwimbujola ñahi Yesu hakuhakwilaku Izu daNzambi?

17 Akakumulondela Kristu makonu niwena afwilaña kuhakwilaku Nsona Yajila kulonda abuli kuyihimpa. Neyi anlomboli jakudifukula ahosha nawu nshimbi jaMwizu daNzambi jahosha hakwikala nayilwilu yayiwahi jakunyaaka, dikwila nawu anakudiwula Bayibolu. Akakudifukula akutwamba ahimpaña cheñi nsañu yamuBayibolu neyi atañisha nsañu yakutwamba nakushimuna nawu yamuBayibolu. Tukweti kukooleka kwakuhakwilaku Izu daNzambi dansañu yachalala, chakutalilahu, twatañishaña wanyi netu Nzambi Wekala Musatu. (Kuhituluka 4:39) Hampinji yoyimu, twahakwilañaku Izu daNzambi munjila yayiwahi nakudizoza nikalemesha chikupu.—1 Petulu 3:15.

Kulumbulula Izu daNzambi

18, 19. Yakutalilahwinyi yamwekeshaña nawu Yesu wadiña nawuswa wasweja wakulumbulula Izu daNzambi?

18 Hampinji yasonekeleñawu Nsona jachiHeberu, Yesu wadiña mwiwulu. Watiyili kuwaha chikupu kwinza heseki nakulumbulula Izu daNzambi. Chakutalilahu, toñojokenu hadina ifuku dalema chelili Yesu nasañuki dehi hakuwana atumbanji twindi ayedi munjila yaya kuEmawusi. Henohu kanda amwiluki nawu diyi, amulejeli chatiyiliwu kutama nichaneñeliwu muloña wakufwa kwaMwanta wawu akeñawu. Yumanyi yayilejeliyi? “Wayilumbulwilili yuma yahoshawu hadi yena muNsona jejima kutachikila kumazu aMosi nimazu awaTuprofwetu ejima.” Atiyili ñahi? Adilejeli nawu: “Komana nyichima yetu mukachi hiyatatashanaña chahoshañayi nanetu munjila nichatubakwilañayi chikupu Nsonaku?”—Luka 24:15-32.

19 Ifuku denidi Yesu wadimweni nawapostolu indi niatumbanji amakwawu. Shinshikenu chuma chayililiyi: “Wenzunwini chikupu yitoñojoka yawu kulonda atiyishishi mwalumbulukila Nsona.” (Luka 24:45) Chakadi nikujina, hadina ifuku damuzañalu wayanukishili chayilumbulwileñayi Yesu nsona yadifwanaku naniyi, kushilahu niantu ejima akeñeleña kutiyilila. Wavulileña kuzatisha nsona yelukiliwu nakuyilumbulula chiwahi kulonda yishiki hanyichima yawantiyilili jindi hakwila nawu eluki yuma yayiha nawa yakunama yekala Mwizu daNzambi.

20, 21. Yesu walumbulwili ñahi mazu ahosheliyi Yehova naMosi hampinji yakwatili chiputa kesi?

20 Ifuku dimu, Yesu wahosheleña nezanvu dawaSadusi. Hiizanvu dambukili mukudifukula kwawaYudeya dadikundili nawatupristu awaYudeya nawa abulili kukuhwelela nsañu yakusañuka. Yesu wayilejeli nindi: “Kutalisha hakusañuka kwawafu, komana kanda mutañeñahu dehi mazu ahosheliyi Nzambi kudi enu, nindi: ‘Yami Nzambi yaAbarahama, Nzambi yaIsaka nawa Nzambi yaYakoba’? Yena hiNzambi yawantu amomi, bayi afuku.” (Matewu 22:31, 32) Wayilejeli nsona yelukiliwu chikupu yasonekeliwu kudi Mosi, muntu alemesheliwu aSadusi. Munamoni Yesu chalumbulwileñayi jinsona chachiwahi?

21 Mosi wahosheli naYehova hampinji yelili chiputa chikwati kesi muchaaka cha 1514 B.C.E. (Kwidika 3:2, 6) Hayina mpinji, Abarahama wadiña wafwa dehi nawa mwahitili yaaka 329, Isaka mwahitili yaaka 224, nawa Yakoba mwahitila yaaka 197. Hela chochu, Yehova wahosheli nindi: “Yami” Nzambi yawu. Ana aSadusi elukili nawu Yehova hekala neyi anzambi akutwamba awafu, ayuulaña ituña dakulumbisha kwayañawu afuku. Ilaña hiNzambi “yawantu amomi,” neyi chahosheliyi Yesu. Hanu dinu chumichi chatalisha mudihi? Yesu wakunkulwili chachiwahi nindi: “Kudi yena ejima wawu amomi.” (Luka 20:38) Yehova wanukaña ambuñindi akeñayi afwa dehi, muloña Nzambi havulamenañaku. Yehova wamba kashikija nkeñelu yindi yakusañula afu kulonda akahandeña. (ARoma 4:16, 17) Mwamweni, Yesu walumbulwili chachiwahi Izu daNzambi! Dihafumini “Mazaza awantu . . . [ahayami] chikupu”!—Matewu 22:33.

22, 23. (a) Tunateli kumwimbujola ñahi Yesu hakulumbulula Izu daNzambi? (b) Yumanyi yitwakadiza mukapetulu kanalondelihu?

22 AkaKristu makonu akweti kukooleka kwakwimbujola njila yalumbulwileñamu Yesu Izu daNzambi. Kafwampi, hitunateli kulumbulula jinsona neyi chalumbulwileñayi Yesuku. Hela chochu, twavula kuyileja antu nsona yelukawu dehi nikuyilumbulwila nsañu yamuniyi nsona yabula kwilukawu muyatalisha. Chakutalilahu, anateli kufuntila-funtila mumazu akwila nawu: “Ijina deyi dijili niWanta weyi winzi” muchihandilu chawu chejima chakadi kudiza ijina daNzambi hela chekala Wanta windi. (Matewu 6:9, 10, King James Version) Twatiyaña kuwaha chikupu neyi muntu eteja nindi tumulumbulwili chalala chamuBayibolu munjila yatiyakana nawa yapela.

23 Yuma yalema yitwatela kumwimbujolelamu Yesu hakutañisha chalala hikuzatisha Izu daNzambi, kudihakwilaku nikudilumbulula. Mukapetulu kanalondelihu twakadiza njila jajiwahi jazatishiliyi Yesu hakwila nawu ayishiki antiyilili jindi hanyichima nachalala chamuBayibolu.

a Josephus, nsoneki wansañu yakunyaaka wamumafuku awakaKristu akusambila nawa kaFwarisi waseñeli ñodindi, mukuhita kwampinji, wahosheli nindi kuseña akwitejeli “hanyiloña yidi yejima (nawa amayala diwu ahosheleña nawu kudi yuma yayivulu yakuseñelahu añodijawu).”