Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

KUDIZA 39

Nzambi Chamonañayi Mashi

Nzambi Chamonañayi Mashi

Mashi alema chikupu. Kwosi wunateli kuhanda chakadi mashiku. Chineli Nzambi diyi Nleñi, wukweti wuswa wakutuleja chakuzatisha mashi. Wahosha nindidi hamashi? Komana chidi hohu chiwahi kuyiida hela kuyisha mumujimba? Nawa munateli kufuukulahu ñahi chiwahi haniyi nsañu?

1. Yehova wamonaña ñahi mashi?

Yehova walejeli akakudifukula indi akunyima nindi: “Wumi wachileñaleña chejima chachumi wudi mumashi achu.” (ALevi 17:14) Kwesekeja nachamonañayi Yehova, mashi emenañaku wumi. Chineli wumi wajila, chawaana chafuma kudi Nzambi, mashi niwena ekala ajila.

2. Njilanyi yakuzatishilamu mashi yakaanishayi Nzambi?

Yehova walejeli akaKristu akunyima adifukwileña kudi yena kubula kuda mashi. (Tañenu Kutachika 9:4 niALevi 17:10.) Wakolesheli ilu lushimbi hampinji yelili izanvu dalombolaña dileji akaKristu nawu “muleki . . . mashi.”—Tañenu Yilwilu 15:28, 29.

Kuleka mashi kwatalisha mudihi? Neyi ndotolu ayileja kuleka walwa, mukuleka kunwa. Komana mukuda yakuda mudi walwa hela kuwisha mundoñu nakudilemeka mumujimba? Inehi. Munjila yoyimu, lushimbi lwaNzambi lwakuleka mashi lwatalisha mukwila nawu hitwatela kunwa mashi hela kuda mbiji yakadi kuvwisha mashiku. Nawa hitwatela kuda yakuda kunabombeliwu mashiku.

Indi kuzatisha mashi hakutuuka? Njila jikwawu jakuukilamu jafumpaña nshimbi jaNzambi. Munabombeli kusha mashi ejima mumujimba hela yibalu yamaneni yekala mumashi—red cells, white cells, platelets, niplasma. Njila jikwawu jakuukilamu jakala kwiluka neyi chakwila jinakufumpa nshimbi jaNzambi hela nehi. Chakutalilahu, njila jikwawu jakuukilamu mwabombela kuzatisha tuyuma twanyanya twamuyibalu yamashi. Njila jikwawu mwabombela kuzatisha mashi amuntu yomwenindi. Neyi tunakukeña kuzatisha iji njila, muntu wejima watela kufuukulahu yomweni. aAÑalija 6:5.

SANDUJOLENU CHIKUPU

Talenu chimunateli kufuukula chiwahi njila yakuyuukilamu.

3. Tondenu njila yakuyuukilamu yikumutiyisha Yehova kuwaha

Munateli kufuukula ñahi njila yakuyuukilamu yinesekani nachamonañayi Nzambi mashi? Vumishenu VIDIYO, kuhiñahu hanjekenu chichalemena kwila iyi yuma yinalondelihu.

  • Lombenu maana.—Yakoba 1:5.

  • Sandujolenu yishina yamuBayibolu nawa ilukenu chiyinateli kuyikwasha.—Yishimu 13:16.

  • Ilukenu njila jikwawu jakuukilamu jidi mwiluña denu.

  • Ilukenu njila jakuukilamu jimwatela kubula kuzatisha.

  • Fuukulenu yuma yikuletesha mutwalekihu kwikala nachinleji chamuchima chitooka.—Yilwilu 24:16. b

  • Ilukenu nenu kwosi muntu hela wumu, chili mwinikwenu, mukulumpi muchipompelu hela muntu wayidizishaña Bayibolu—wunateli kuyileja chimwatela kufuukula hansañu yinakundami kuchinleji chenu chamuchimaku.—ARoma 14:12.

  • Sonekenu mumunafuukuli.

4. AYinsahu jaYehova akeñaña njila yayiwahi yakuyuukilamu

Mukutwesha kulondela nshimbi yaNzambi yahosha hamashi nawa akuyuuka chiwahi chakadi kuzatisha mashi. Vumishenu VIDIYO.

Tañenu Titusa 3:2, kuhiñahu hanjekenu halwihu lunalondelihu:

  • Muloñadi chitwatela kuyilemeshela andotolu nikuhanjeka nawu munjila yayiwahi?

Mashi itwakaanaña

Yuma yatela kufuukulayi mukaKristu

A. Blood plasma

Tuyuma twanyanya twafumishañawu muplasma

B. White cells

Tuyuma twanyanya twafumishañawu muwhite cells

C. Platelets

Tuyuma twanyanya twafumishañawu muplatelets

D. Red cells

Tuyuma twanyanya twafumishañawu mured cells

 5. Neyi munabombeli tuyuma twanyanya twamumashi

Mashi atuñewa nayuma yamaneni yiwana—red cells, white cells, platelets niplasma. Muniyi yuma yamaneni yamumashi mwekala nituyuma twanyanya twamumashi. c Tuyuma twanyanya tukwawu twamumashi atuzatishaña muyitumbu yakuuka nachu hela kulekesha mashi kuvwa.

Kutalisha hakuzatisha tuyuma twanyanya twamumashi, mukaKristu wejima watela kufuukula kushindamena hachinleji chindi chamuchima chadizishewa naBayibolu. Amakwawu chinleji chawu chinateli kuyiteja hela kuyikaanisha kuzatisha njila yakuukilamu munabombeli tuyuma twanyanya twamumashi.

Neyi himukufuukula, toñojokenu hanilu lwihu:

  • Nukumulumbulwila ñahi ndotolu chinaleteshi nikaani hela kwiteja njila yakuukilamu munabombeli tuyuma twanyanya twamumashi?

AMAKWAWU ANATELI KWIHULA NAWU: “Komana chatama kuyisha mashi?”

  • Munatoñojoki nenudi?

YUMA YIMUNADIZI

Yehova nakukeña nindi tutondolweleña kuzatisha mashi chatama.

Kuhitulukamu

  • Muloñadi Yehova chamwenañayi mashi nindi ajila?

  • Tuneluki ñahi netu lushimbi lwaNzambi lwahosha hakuleka mashi munabombeli nikusha mashi mumujimba?

  • Mukufuukula ñahi chiwahi hanjila jiyokilañamu kuzatisha mashi?

Yuma Yimukwila

ILUKILENUHU NSAÑU YIKWAWU

Yumanyi yimukutoñojokahu neyi himukufuukula njila yakuyuukilamu munabombeli kuzatisha mashi enu?

“Malwihu Kufuma Kudi Antañi” (Kaposhi Kakutalila, October 15, 2000)

Yumanyi yimwatela kutoñojokahu hampinji yimunakufuukula neyi chakwila mwatela kwiteja tuyuma twanyanya twamumashi hela nehi?

“Malwihu Kufuma Kudi Antañi” (Kaposhi Kakutalila, June 15, 2004)

Chumanyi chamukwashili ndotolu wumu kwiluka nindi njila mwamwenañayi Yehova mashi yayiwahi?

“Nalisumine Ifyo Lesa Alanda pa Mulopa” (Loleni!, December 8, 2003)

Talenu akulumpi azatilaña muMakometi Atiyañanaña naYipatela chakwashañawu amanakwawu niahela.

Yehova Wakwashaña Akata (10:23)

a Talenu Kudiza 35, “Chitunateli Kufuukula Chiwahi.”

b Talenu  chikuma 5, “Neyi Munabombeli Tuyuma Twanyanya Twamumashi,” ni Mazu adi kunsa 3, “Njila Jakuukilamu Munabombeli Mashi.”

c Andotolu amakwawu amonaña nawu yuma yamaneni yatuña mashi yekala chochimu natuyuma twanyanya twamumashi. Hela chochu, munateli kumulumbulwila ndotolu chimunakaanini kuyisha nyichidi yejima yiwana yamashi hela red cells, white cells, platelets, hela plasma.